Atuagagdliutit - 13.01.1982, Blaðsíða 31
pana atordlugo nuna
utertendsavarput!
Polenime inugtaussut uvdluirukutut
aulagsagsimaornerat aitsåt pilingilaK.
KavsériaKalune pikigtitsivfiussarsimavon
Avatitsinnit / Udlandet
uvdlume Polenime pissutsit erKartorneKartitdlugit erKåingitsorneKar-
tångitsoK, Lech Walesa.
••Europap KanoK pinigssånut Po-
len aulajangissussarpoK!« —
ussatitOKaK tamåna soruname
isumavianik isumerdlugo tamati-
gut atutugssatut atorneKarsinåu-
ngikaluarpoK. kisiånile ukiut tu-
sintigdlit kingugdlit ingerdlane-
råne Polenime pissartut ardlalig-
ssuit Europap sivneranut pingå-
ruteKavigsumik suniuteKångit-
sortarsimångitdlat, tamånalo
ussatitorKame erssersiniarneKar-
POK.
Polenime inugtaussut uvdlumi-
kutut aulagsagsimårnerat aitsåt
pilingilaK. ilisimaneKarpoK ukiut
800-kut ingerdlanerånile poleni-
miut (taimane venderinik taine-
Kartut) inuiangnik avdlanik sa-
KitsauteKartarsimåput — avang-
nåmiunik vikinginik kitåmiunig-
dlo germånerinik (tyskinik). uki-
uvdlo 900-p migssåne nagguveKa-
tigikutåt kugssup Oderip kug-
ssuvdlo avdlap Wislap akornåru-
tut nålagauvfiliorput taivdlugo
Polen.
taimanernitdle Polenip OKalug-
tuarissaunerane pisanganartoK
taissagssartaKaKaoK. sorssung-
nerit ikingenaut. kunginit ku-
ngérKanitdlo kaisarinitdlo arsåti-
navingneKarsimavoK — sordlume
ama Europame nålagauvfit av-
dlarpagssuit ukiune akugdlerne
taima pineKartarsimassut. polen-
imiut KavsériaKalutik pikigtitsi-
ssarsimåput nålagkanut suka-
ngasunut naKisimangningniartu-
nutdlo, åmale inugtaonatigit aku-
nermingne saKitsåutarnerat ta-
kornartåungilaK. polenimiut inui-
åussutsimingne erinarssutåt
1700-kune pingortoK inuiaKatigit
tåuko KanoK atuganartarsimane-
rånik OKalugtuartuvoK:
Polen ånaigaluaruvtigo
kisiånile inuneK sule pigiguvtigo
nukit avdlanertat tigussait
nukit avdlanertat tigussait
utertemigkumårivut
pana atordlugo.
demokrati sivikitsoK
1921-me måje Kåumataugå Polen
tungaviussumik inatsisitårpoK
inugtaussut OKartugssaoKatau-
nerånik aulajangersaivfiussumik.
nålagkersuinikut pissutsit tai-
mane ernigsisimanartutut onau-
tigineKarsinåungivigsimåput, tai-
manilo partit ikingenissut Kagdli-
uniutuarput. tungaviussumik
inatsisitåp atulerneranit ukiut
tatdlimat Kångiutinartut såkutut
nålagåt Jozef Pilsudski nålagker-
suissunik inuit Kinigåinik upitit-
sivoK aungmik kuissinertaKaKi-
ssumik — partitdlo inugtaussut
OKartugssaoKataunigssanik tor-
Kårnavenardlutik ingerdlatsiniar-
tut socialistiussutdlo inerterKU-
taulerput.
1939-me Polen tyskinit tiguar-
neKarpoK, tamatumalo maligtigi-
ssånik tyskit rusitdlo isumaKati-
gigput nuna tåuna mardlungor-
dlugo avigkumavdlugo, agfå
tyskinut agfålo rusinit pigissag-
ssångordlugo. tiguaissut tamar-
mik polenimiunit akiorneKarput
kitånit kangianitdlo pigaluarpa-
talunit. sorssungnerssuvdlo ki-
ngugdliup ingerdlanerane kingu-
singnerussukut polenimiut tyski-
nut akiutue pissauneKarnerpå-
ngorput rusit såkutuinit ikiorne-
Kardlutik.
sorssungnerssup namagsinera-
ne nålagauvfigssuit akornåne isu-
maKatigissutaussut nåpertordlu-
git Polen igdlersornigssap tungå-
tigut Sovjetunionimut (rusinut)
åtaveKartugssångortineKarpoK.
1948-me Polenime socialistit par-
titonåt PPS kommunistitdlo par-
tiat rusinut ataniartussoK PPR
kåtuput, taimalo kommunistit
Polenime tamatigut nålagkersui-
ssulerdlutik.
tamatuma kingorna ukiualung-
ne Polenime ingerdlauseK erKigsi-
simanarsigaluarsinardlune pisa-
nganartorsiorfiondlerpoK 1956-
ime june Kåumataugå sulissartut
erKigsivitdliorujugssuarnerati-
gut. tamånalo Polenip OKalugtua-
rissaunerata nutaunerussup aut-
dlartivfiatut oKautigineKartar-
poK.
Kasugkaraluarput
1956-ime erKigsivitdliornerup ki-
nguningua Polenime nålagkersui-
ssunut KUtdlersångortOK Wladi-
slaw Gomulka nålagkersuissuv-
fingmine ukiut sujugdlit ingerdla-
neråne ardlaligtigut nutarteri-
vok, inugtaussunut kigdlilersu-
taussut Kasunganerulersitdlugit.
1968-imile iliniarnertut avdlat-
dlo »KåumaisimassaKarnerussu-
nik« taineKartartut aulagsagsi-
mårtorssuångorput Gomulkap
sukangnernerujartuinartumik
ingerdlatsilernera namagigtait-
dliutigalugo. taimane ilåtigut ju-
terpagssuit Polenimit anisinenar-
put, igdlua’tungåtigutdle åma ju-
tit kommunistit partiåne ilau-
ssortaussut stalinilerissut suka-
ngasumik pineKardlutik.
taimailinerane niomutigssat
imåinåungitsumik akitsortiterne-
Kalerput, tamånalo akerdliuniar-
figalugo Polenip Østersømut sine-
riåne igdloKarfingne Gdanskime
Szczecinimilo, suliumajungnae-
KåtårtOKalerpoK. tamatuma ki-
ngunerissånik Gomulka nålagker-
suissunut Kutdlersatut tunuarti-
neKarpoK taortigalugo Edward
Gierek.
Edward Gierek polenimiunut
neriorssuteKarpoK inuniarnikut
pissutsit atoruminarsarneKaru-
mårnerånik. påsinarsivordle neri-
orssutit tamåko imåinaK piviu-
ssungortineKarsinåungitsut —
akerdlianigdle aningaussarsiornl-
kut piuminaitdliorneK ingassang-
neruleriartortOK. Polenime nålag-
kersuissut ajornartorsiulerput.
Solidaritet
1980-ime augustiugå sinerissame
igdloKarfit erKigsivitdliorfiorKi-
lerput. Gierek nålagkersuissoKa-
tailo nåkåinartariaKalerput. au-
gustip uvdluisa 31-åne nålagker-
suissut sivnissue igdluatungånilo
sulissartut sivnissue atsioKati-
gigput ajornartorsiutaulersunut
årKissutaugatdlarsinaussumik.
sulissartut sivnerdlugit atsio-
KataussoK sujornatigut ilisima-
neKångivigsimavoK, tåssalo Lech
Walesa, sulissartut kåtuvfiånut
kommunistit partiånut atångit-
sumut sujuligtaissussoK. atsioKa-
tigingnerup kingunerissånik Soli-
daritet ilåinakugaluartumik akue-
rineKarpoK kåtuvfigtut nangmi-
nerssortutut.
Edward Gierek nålagkersuissu-
ne Kutdlersatut tunuartineKar-
poK, taorserneKardlunilo Stani-
zlaw Kaniamit. tåunalo atavoK
1981-ime aussaugå såkutut nåla-
ganit general Jaruzelskimit taor-
serneKarnigssame tungånut.
13. december 1981 Polenip nå-
lagkersorneKarnera avdlångute-
KamigpoK. kommunistit partiata
Kutdlersai nålagkersuissujung-
naerdlutik såkutut nålagait nå-
lagkersuissungorput Jaruzelski
Kutdlersaralugo. OKautsit måkua
agdlangneKarneråne pissutsit av-
dlånguteKarsimångitdlat — Po-
lenile alaitsinåuneKaKaoK, nåla-
gauvférKat nålagauvfigssuitdlo
aporautilernerånut pingorfiussåi-
narmat... s.
KRYOLITSELSKABET ØRESUND
A/S
KØBENHAVN
32
Axdågagdliutit