Atuagagdliutit - 17.03.1982, Blaðsíða 23

Isumaliutersuut / Kronik
puliaarluemeq cadmium-
Unillu mingutsitsineq
^kuttunngitsumik oqallisigine-
'lartarsimavoq nutaaliaasumik
saliffissuaqartitsilluni ingerlatsi-
aammalu piniartutut aalisar-
ptullu inuutissarsiuteqarneq Ka-
aallit Nunaanni ataatsikkoortil-
*ugit ingerlanneqarsinnaanersut.
'Ulaaserisat marluk atorlugit ta-
^akku tungaat paasinarsarniar-
Parput. Allaaserisami uani ta-
^anna marlunnik aalajangersi-
^asunik assersuusiorfiginiarpar-
Pat. tullissaanili isumaqatigiin-
agilersarnernut suut peqqutaa-
Sarnersut samminerussallugit
aammalu tamakkua qanorilior-
a*kkut pinngitsoorniarneqarsin-
aaanersut.
Allaaserisatigut pingaartumik
atlguniarneqarpoq tunngavii eq-
^arsaatiginerullugit oqallinnis-
Saq, pisimasut aalajangersimasut
^arluk ingerlasimanerisa assua-
pneqarnissaat pineqannginnerul-
*Uni.
nPotomac«-ip uuliamik
ariiatitsinera
tQ
nr. 39-imi 1981-imeersumi al-
aaserineqartutuut amerikamiut
sakkutuut uulialersortarfiata
/Potomac«-ip 1977-imi augustimi
,vl(‘villebugtimi ilulissamut apor-
ani uuliamik 390 tonsimik ania-
•tsinerata suliassartaa aalaja-
Riiffigjneqareersimavoq.
^jutoornermiit qaammataaluit
7?angiutereeraluarmataluunniit
j cvillebugtimi puisinik uuliaar-
arsimasunik pisaqartoqartarsi-
avoq, puisillu amii uuliaannan-
^Sorsimasut arlaqartut Kalaallit
|..unaanni aalisarnermik nakkutil-
soqarfimmut misissugassan-
8°rtinneqarsimapput. Tamatu-
Pui;
Pis,
nngalu tunngatillugu 1977-imi
sittarineqartut ukiuni siuliini
. Sarineqartunut sanilliunneqar-
8>tn:
tat;
apput, uuliamik aniasoqarne-
a kingorna ilileriarsimanersut
a^siniarniarlugu.
Se^aalagaaffiup eqqartuussissu-
q ‘auata, Kammeradvokat-ip, o-
Sa naapertorlugit, Kalaallit
p^asannut ministereqarfiup Ka-
s . nt Nunnatalu Naalakkersui-
rjaSa suliassaq taamaatiinnarta-
y ^arsimavaat, Kammeradvoka-
q ‘sumaqarmat amerikarmiut
s alakkersuisuiniit taarsiissutis-
s0q pisaarBiniarneq ajornassa-
^a^|aak piniartut puisinik uuli-
Sal Persimasunik pisaqartarsima-
a^^ttut, taamaattoq kammer-
ta °kat-ip isumaa naapertorlugu
q,, rsUvigeqquniarnissamut tun-
tq vissaqarsimanngilaq, ta-
?nni pisarineqartartut ikileri-
siqlrtlanersut uppernarsaatissar-
q^ e9arsinnaanngimmat. Tassa i-
aqj.jPPoq, piniartut puisinik uuli-
Pis Uersimasunik qanorluunniit
j,i^^araluarpata taarsiivigeqqu-
neq ajornassaaq, ukioq taan-
na nalaatsortumilluunniit pinia-
gassarissaaginnarsimappat.
Naak piniartut puisinik Poto-
macip uuliaarluertissimasaanik
pisaqartarsimagaluartut, taman-
na Kammeradvokatip isumaa ma-
lillugu annaasaqarsimanermut
uppernarsaatissaanngilaq. Ilaati-
gut pissutigalugu uuliaarluersi-
masut pisarineqartut amerlan-
ngittuinnaammata.
Uppernarsaaniarneruttaaq
sanngeequtigisimavaa piffissami
tamatumanissaaq puisittoqartar-
simammat uuliamik »Potomac«-i-
minngaanniinngitsumik mingut-
sinneqarsimasunik, taamaalillu-
nilu piniartut uppernarsaatiginia-
gaat sakkukillisinneqarsimapput.
Uuliamik mingutsitsinikkut a-
joqusikkat pillugit nunani tamani
atuuttunik aalalangersagaqar-
poq. Aalajangersakkamili tassa-
mi umiarsuit sorsuutit umiarsuil-
lu allat niuernerunngitsumut a-
torneqarlutik naalagaaffimmit i-
ngerlanneqartut iluarinneqan-
ngillat. Imaappoq tassa »Poto-
mac« aalajangersakkamut tassu-
nga ilaatinneqanngilaq, aamma-
mi aalajangersagaq taanna USA-
mit akuerineqarsimanngimmat.
Taamaattumillu kammeradvo-
katip taarsiivigeequssummik i-
ngerlatsissagaluaruni USAmi eq-
qartuussivimmut saaffiginnitta-
riaqassagaluarpoq. Eqqartuussi-
nerlu taamaattoq piniartunut ka-
laaliusunut iluaqutaanavianngi-
laq.
Kammeradvokatip oqaasii suli-
arisartagaanut tunngassuteqar-
put taamaattumillu suliassami
tassanerpiaq naliliinera uagut
kukkusuusoriumanngilarput. Aa-
lajangiineratali tunngaviusumik
apeqqutit arlaqartut saqqummer-
sippai — apeqqutit mingutsitsi-
nerup annertussusianut attuu-
massuteqanngitsut, puisilluun-
niit mingutsinneqartut qanoq a-
merlatiginerannut attuumassute-
qanngitsut. Kammeradvokati
taarsiivigineqarnissamik apeq-
qummut eqqartuussisorpalaartu-
mik tunngaveqarluni aalajangii-
voq. Suliassarlu taanna ingerlaq-
qissinnaajunnaarpoq.
»Inngili Qernertoq«-mit
cadmiumimik
mingutsitsineq
Greenex Marmorilimmi savimi-
nissarsiorluni aallartimmali piiaa-
vimmiit mingutsitsisoqarsinnaa-
nera oqallisigineqarsimavoq. Al-
laat ilaatigut pisortaniit piumasa-
rineqarsimagaluarpoq piiaavik
matusariiaqassasoq mingutsitsi-
neq, pingaartumik aattitassanik
oqimaatsunik (cadmium, kvik-
sølv, aqerloq il. il.) annertoqisu-
mik millisinneqanngippat. Taama
sakkortutigisumik iliuuseqarner-
mut peqqutaavoq paasineqarsi-
mammat tamaani aalisakkat ilaa-
sa aatitassanik oqimaatsunik i-
maqarnerat alliartortoq.
Teknikkikkut aaqqiissutaasin-
naasut assigiinngitsut misissor-
neqarput, ilaatigut Affarlikassaa
sapusiorneqarsinnaanersoq mi-
sissorneqarluni, piiaavimmiimmi
igitassat tassunga ingerlanneqar-
tarmata. Greenexip isumaa naa-
pertorlugu aaqqiissutissat ta-
makku akisuvallaarput (100 mio.
kr-it miss.) tamakkua atulersinne-
qarnissaat piumasarineqassappat
piiaasitsisut matusiinnarnissar-
tik eqqarsaatigileraluarpaat.
Taarsiullugu Greenex akuiaa-
nerminik teknikikkut allanngor-
titsivoq, mingutsitsinermik milli-
sitsiniarsimavoq. Tamannalu pi-
sortatigut nalunaarutigineqartut
malillugit imatut kinguneqarsi-
mavoq:
— aattitassat oqimaatsut »i-
mermut akulerussinnaasut« aka-
ngerlummut aniatinneqartut iki-
leriangaatsiarsimapput
— Kalaallit Nunaanni aalisar-
nermik misissuisut Kalaallit Nu-
naannilu nunap pissusiinik misis-
suisut uppernarsarpaat mingut-
sitsinerup alliartornerigalua unis-
simasoq
— Kalaallit Nunaanni aatitas-
sat piiarneqanngitsut pillugu a-
taatsimoortumik isumaqalioqati-
giissitat tamanna naammagisi-
maarpaat teknikikkullu atortuu-
tinik allanngueqqusinerigaluartik
taamaatiinnarlugu. Tamanna i-
laatigut pissuteqarpoq paasisi-
masaqarluartut nalunaarsimam-
mata mingutsitsinerup maannak-
kut killigisaa tamaana najugaqar-
tunut navianaateqanngitsoq.
Suliassap taamatut ingerlane-
ra immini soqutiginarpoq, nu-
taarsiassartaqaranili. Ilanngup-
parput paasinarsisinniaannarlu-
gu, tassami EF maanna pilersaa-
ruteqarmat peqqussutissamut si-
unnersuusiussalluni imaani cad-
miuminik mingutsitsinerup an-
nertussusiata killissaanut tun-
ngasumik.
Taanna misissoraanni paasisa-
riaqarpoq, Marmorilimmi cadmi-
umimik mingutsitsineq siunner-
suummut 1983-imi malinneqar-
tussamut sanilliutissagaanni 13-
riaammik annertunerusoq, 1985-i-
milu malinneqartussamut sanilli-
utissagaanni 22-riaatingajammik
annertunerulluni.
EFip peqqussutissatut siun-
nersuutaani tunngavigineqarpoq
cadmiumimik pinngortitamit ani-
atitsinerit qanorluunniit ittut ta-
marmik sapinngisamik annertu-
nerpaamik killilersimaarneqarta-
riaqartut, aammalu cadmium i-
nunnut uumasunullu navianarto-
rujussuusoq. Tamatumunnga i-
laatigut peqqutaavoq cadmium
pinngortitamut pisoq naassaan-
ngitsumik tassaniittuartussan-
ngortarmat, tassami pinngorti-
tap sananeqaataanut akulerus-
sinnaasuunnginnami. Tamannalu
ukiorpaaluit ingerlaneranni neri-
sat suulluunniit aqqutigalugit
cadmiumip timimi alligaluttuin-
narneranik kinguneqartarluni.
EFip peqqussutissatut siun-
nersuutaani tunngavigineqarpoq
tekniki atorlugu millisitsisinnaa-
nerup minnerpaaffissaa.
Kalaallit Nunaannut ministere-
qarfiup Aatitassanillu nakkutillii-
viup peqqussutissatut siunner-
suut annilaartaatigalugu malin-
naaffigigaat, tamannali Greenex-
ip sakkortunerusumik piumaffigi-
neqartariaqalerneranik kingune-
qassammat. Annilaanngatigine-
qarpoq Greenexip piiaavimmik
matusiumalluni sioorasaarutigisi-
masaa nangeqqinneqassasoq, ta-
manna aatitassarsiornerup iserti-
taasatualikasalluni uniinnartaria-
qalernissaanik kinguneqaratar-
sinnaammat.
Naak peqqussutip taassumap
Kalaallit Nunaanni atulersinnaa-
nera ilimanaateqanngikkaluartoq
taamaattoq avaqqunneqarsin-
naanngilaq Marmorilimmi piiaa-
viup cadmiumimik aniatitsinera
EFimi ilisimasartuut naliliineran-
nit annertunerujussuusoq.
Kalaallit Nunaannut ministere-
qarfik Kalaallit Nunaata peqqus-
summut ilanngutitsaaliorneqan-
nginnissaanut pingitsaalisaasu-
tut misigisimavoq Greenex akor-
ngusersorumanagu. Kalaallit taa-
vani najugaqartut qanormi pis-
sappat, aammalu tamanna siunis-
saq ungasinnerusoq eqqarsaati-
galugu aalisarnermut piniarner-
mullu pilersaarutinut qanoq sun-
niuteqassava? Piiaasinnaanner-
mut akuersissuteqartarnermi, i-
natsisiliornermilu pissutsit eq-
qarsartaaserlu ullumikkutut itsil-
lugit siunissaq qaninnerusoq kisi-
at tunngavigalugu pilersaarusio-
riaatsit kisimik atorneqarsin-
naapput.
Uani assersuutigineqartut
marluusut tamarmik ersersippaat
piniartutut aalisartutullu inuutis-
sarsiuteqarneq inatsisiliortarner-
mi, akuersissuteqartarnermi assi-
gisaannilu qanoq sunniutikilluin-
nartigisut. Allaaserisassami tul-
lermi pissutsit tamakku erseqqin-
nerusumik assersuusiorfigiu-
maarpavut ilaatigut ilannguttas-
sallugit Kalaallit Nunaanni innut-
taasut inuutissarsiutillu tunnga-
viusut pissutsinut maani taane-
qartuttut ittunut qanoq iliornik-
kut isumannaallisaavigineqarsin-
naanersut.
Jens Dahl aamma Peter Bach
Deres ur
er i gode hænder hos os ...
Vort moderne reparationsværk-
sted modtager gerne Deres ur el-
ler brille til reparation.
nalunaerKUtamat
uvavtinut suliarititarniaruk
årdlerKutiginago...
sutdlivivtine moderniussume na-
lunaerKutårKat issarussatitdlunit
suliariumaKåvut.
URMAGER JOHN GRAUTING
Torvet 1 - 7620Lemvig
Atuagagdliutit
23