Atuagagdliutit - 03.07.1985, Blaðsíða 8

8
ATUAGAGDL1UTIT/GRØNLANDSPOSTEN
NR. 27 1985
Isumaliutersuut- Kronik
Ul
Dinniarsimatinnani ajornaqaaq
Maannakkutut ingerlaaseq ingerlaannassappat ilinniarluarsimasut atorfikkaajusullu
ikittunnguit illuatungaanilu ilinniagaqarsimanatik nalunaaquttap
akunnermusiaqartut ilaatigullu sunniuteqangaanngitsut akornanni
avissaartuunnerujussuaqalissaaq. Niuernermut inuutissarsiutinillu Uinniartitsinermut
naalakkersuisoq Josef Motzfeldt allappoq
Ukiut arfinillit matuma siornagut
namminersornerulerneq eqqunne-
qarami poortugarsiaanngilaq pia-
reersimasoq puuiaannagassaq.
Namminersornerulernerput illulia-
mut peqqissaarullugu sivisuumik
ilaatigullu aporfissaqartartumik
qarmarneqartariaqartumut asser-
suunneqarsinnaavoq. Illuliamullu
assersuut tassa nammineerluni aali-
angiisinnaanerup annertuneruler-
nissaa. Naallu ukiut arfinillit qaa-
ngiutereeraluartut suli toqqamma-
vilersornera ingerlapparput. pisus-
saaffiit naalagaaffimmiit tigoorar-
tillugit anguniakkatta inuiaqati-
giinnut naleqqussarnissaannut pe-
riarfissavut annertusiartorput. Pe-
riarfissallumi tamatuma kissaatigi-
satta angorusutattalu sorsuuutigi-
nerini periarfissaqarnerulersiin-
nanngilaatigut kisiannili aamma i-
ngerlaavartumik akisussaassuse-
qarnerput annertusiartortillugu.
Tamanna ilinniagaqarnissamik
piumasaqaatitaqarpoq! Pingaar-
nerpaajuvoq suliamut tunngasu-
mik ilinniagaqarnissaq, suliamullu
tunngasumik ilinniagaqarnermi pe-
qataasariaqarpoq — soorlu ilinnia-
gaqarnerni allanissaaq taamaattoq
— inuit ataasiakkaat periarfissin-
neqarnissaat ineriartornermi sunni-
uteqaqataanissaannut aqutseqa-
taanissaannullu.
Ajuusaarutigalugu malugisaria-
qarparput manna tikillugu ilinnia-
gaqartitsinissamut suliffisaqartitsi-
niarnermullu politikki atuussima-
soq kissaatigineqartut tunngaviga-
lugit ingerlasimanngimmata:
— 3.000-it miss. amerlassusseqar-
tunik suliffissaaleqisortaqar-
pugut.
— 1985-mi ilinniagaqarfissanut
assigiinngitsunut qinnuteqaate-
qartunit katillugit 2.500-usunit
affaasa missaat itigartariaqar-
simapput.
— Ilinniagaqarsimanngitsunit su-
liffissaaleqisut amerliartorput.
— EFG-mi lærlingetullu 1978-
miit 81-mut ilinniagaqarsima-
sunit affaannaat ilinniagaqar-
fimminni suliffeqarsimapput.
Ineriartorneq taamatut inger-
laannassappat 15-nit 34-llu akor-
nanni ukiullit ukiut qulit qaangiup-
pata 10.000-it ilinniagaqarsima-
suunngitsuussapput. Taakkua taa-
matut ukiullit %-erisussaavaat.
Tamatuma kingunerisinnaava
innuttaasut akornanni annertoqi-
sumik avissaaruteqartoqalernera,
innuttaasunut ikittunnguanut ilin-
niagaqarluarsimasunut aalajanger-
simasunulli suliffilinnut akisus-
saassuseqarfigalugulu atorfilinnut
aammalu ilinniagaqarsimanngit-
sorpassuarnut, aalajangersima-
suunngitsunik suliffeqartunut sun-
niuteqanngitsunullu avissimaler-
sussaammata. Soorngunami i-
maanngilaq inuutissarsiutit tamar-
mik suliamut tunngasumik ilinnia-
gaqarfigineqarnissaat pisariaqar-
toq, kisiannili pissutsit taama isik-
koqarnerisa kikkut tamarmik oqar-
tussaaqataatillugit ineriartortitsi-
nermut, maanna sanarfinialikkat-
sinnut, navianartorsiortitsisuup-
put.
Arlaannaannillunniit pisuutitsi-
niassanngilanga. Ineriartorneq as-
sigiinngitsorpassuarnik patsiseqar-
poq, aammalu avatangiisinit amer-
lasuunit paasilluarsinnaasatsinnik
tunngaveqarluni. Uannulli ersaris-
soq unaavoq iliuuseqartariaqarne-
rup pisariaqarnera, aammalu ta-
manna maannakkut pisariaqartoq.
Ajornartorsiutit aallaavigaat sulif-
fissaqartitsiniarnermut sulisitsisu-
nullu aammalu ilinniagaqartitaa-
sarnermut tunngasut, kiisalu meeq-
qat atuarfiata, inuutissarsiutinut
ilinniagaqartitaasarnerit aammalu
suliffissaqartitsinermut sulisitsisul-
lu akornanni ataqatigiinnermut
tunngasut. Ilinniartitaanermut qul-
lersaqarfiup Namminersornerullu-
tik Oqartussat ataaniittup misissui-
neq naammasseqqammerpaa, tas-
suunalu erserluni suliamut tunnga-
sumik ilinniagaqartortarisimasa-
gut qanoq suliffissaqarniarnikkut
sulisitsisunullu tunngasut eqqar-
saatigalugit pissutsinik ajornartigi-
sunik atugaqartut. Misissuinerup
inernera ungasinngitsukkut tama-
nut takusassiarineqarumaarpoq.
Tamanna taagakku patsiseqaan-
narpoq erseqqissarniarakku ilinni-
agaqarnernut aamma suliffissaqar-
titsiniarnernut sulisitsisunullu
tunngasunik ajornartorsiutit suli-
assamut ataatsimut tunngassute-
qartuusut. Tamanna oqallinnermi
puiorneqartariaqanngilaq. pi-
ngaarnerutilluguli inuutissarsior-
nermut ilinniartitaanerit sammini-
arpakka. Ilinniagaqarneq naam-
manngilaq, kisiannili ilinniagaqar-
simannginneq suli ajorneruvoq.
Inuutissarsiutinut ilinniartitaa-
nerit aallartinneqarmata manna
tunngavigineqarsimavoq: Ajor-
nannginneruvoq allat periaasit is-
suassallugit nammineerluni piler-
sitsinermiit. Inuutissarsiutinut ilin-
niartitaanermi qallunaat periaasaat
issuarneqartarsimapput, soorlut-
taaq inuiaqatigiiussutsitta iluani al-
larpassuartigut taamaattoqartoq.
Immaqa tamanna tupiginiarneqar-
pallaartariaqanngilaq oqartoqar-
tarmammi qallunaat maligassiuine-
rat silarsuarmi pitsaanerpaajusoq.
Kisitsisilli ersarissumik oqaluppul-
lusooq: Taamatut iliorneq Kalaallit
Nunaannut pitsaanerpaajungilaq.
Atuarfipiluunersuarnik takumi-
naqisunik peqalersimavugut. Ta-
matuma kingunerai:
— ilinniartut kommunenit naju-
gaqarfigisaminniit aallartaria-
qartalernerat,
— kommunet najugaqarfiusut i-
nuusuttut malinnaasinaajun-
naarfigisarmatigik, taamaalil-
lutillu akisussaaffigiunnaarlu-
g‘t,
— ilinniakkaminnik naammassin-
nissimasut piginnaasaasa illo-
qarfinni suliffinnut sammitin-
neqartarnerat. Tamatuma ki-
ngunerisarpaa amerlasuut, i-
ngammik nunaqarfinneersut,
ilinniarnertik naammassigaa-
ngamikku illoqarfinnut une-
raannartarnerat,
— taamaalillunilu kommunet i-
nuusuttunik piginnaaneqarner-
paartaminnik »arsaartorneqar-
tarlutik«,
— qitornaqarsimagaanniil.il. ilin-
niagaqarnissaq ajornarluin-
nangajammat.
SAQQUMMERSITAT NUTAAT
NIUVERTARFINNI
TO MUSIKNYHEDER
HOS DIN FORHANDLER
QILAATMUSIC ApS
BOX 164
NUUK
Aammattaaq ilinniartut inuttut
atugarisaasa nassatarisarpaat
amerlasuut ilinniagaqarnerminnik
asoorussisarnerat. Tamatuma ki-
ngorna angerlamut aallanngik-
kaangamik illoqarfimmut ilinnia-
gaqarfigisimasamut uniinnartar-
put, ilaatigullu inunnik isumagin-
niffinniit ikiorneqalersarlutik.
Atuarnermut pilersaarutit ilinni-
artitsinermilu atortut Danmarki-
meersut nunatsinnut eqqussorne-
qarsimapput. Ilinniartitaanerit
ajortumik kinguneqartarnerat eq-
qaassanngikkaanni Kalallit inuutis-
sarsiutitigut ilinniartitsineranni siu-
nertaasumut akerliupput, ilinnia-
gaqarnerimmi siunertarigaluar-
massuk nunatsinni sulilernissamut
ilinniartitaanissaat.
Ajornartorsiutit allarpassuit
taakkarsorneqarsinnaagaluarput,
soorlu assersuutigalugu kollegiat
ima aaqqissuussivigineqarsimam-
mata, nammineersinnaanermut
sunniuteqaqataanermullu peror-
saaviunngilluinnartutut, imaluun-
niit meeqqat atuarfianni atuartut
anginerit imminiiginnarneqartarlu-
tik. Ukiut 13-it tikillugit atuarfim-
miittussaasarput, ukiunili marlun-
ni kingullerni ilinniareersimasatik
uteqqiinnartarlugit. Taamaakkal-
larniarlili, aammalu tamatumunn-
ga peqatigitillugu oqaatigineqarli,
suliamut tunngasumik ilinniarti-
taanerni pisorpassuaqartarmat tu-
naartamut naapertuuttunik tik-
kuussisunik, soorluttaaq kommu-
neqarfippassuarni suliniuteqarto-
qartoq meeqqat atuarfianni atuar-
tut anginerit eqqarsaatigalugit atu-
artitaanerup imarisaata siunerta-
qartumik allanngortitsivigineqar-
nissaa anguniarlugu.
Ataatsimulli isiginnilluni oqaati-
gineqartariaqarpoq ilinniartitaa-
sinnaasut amerlassusaat eqqarsaa-
tigalugu aamma suliamut tunnga-
sumik ilinniartitaanerit pilersikki-
artuaarneqarneranni immersorne-
qarnerannilu annertuunik ajornar-
torsiuteqartoqartoqarmat. Ajor-
nartorsiutit tamakku anigorneqas-
sappata ilinniartitaanernut politik-
kimik nutaarluinnarmik pilersitsi-
soqartariaqarpoq.
Taassuma ilinniartitaasinnaasut
amerlassusaannut maannakkorpi-
aq ajornartorsiutit aaqqiivigisaria-
qarpai, siunissarlu ungasinneru-
laartoq eqqarsaatigalugu ilinniarti-
taanerit pilersikkiartuaarneqarne-
ranni immersorneqarnerannilu
ajornartorsiutit aaqqiivigisariaqar-
lugit. Matumani ilanngussara am-
masumik, siunertaqartumik isu-
massarsiviusussamillu oqallinnis-
samut tunngaviliisuuniartussaa-
voq. Oqallinissamut taassumunnga
pissusiviusunik tunngaveqartumik
aallaqqaatiginiarpakka eqqarsaa-
tit, inuutissarsiutinut ilinniartitaa-
nerit siunissaat pillugu isumaliutis-
siissummi sammineqarsimasut.
Taakkua maannakkut suliarine-
qarput naatsorsuutigineqarlutillu
1985-ip naanerani naammasineqa-
rumaartut.
Siunissaq qaninnerpaaq utaqqii-
saagallartumillu aaqqiinissaq eq-
qarsaatigalugu ajornassanngilaq
ilinniagaqarfiit, mesterini ilinnia-
gaqarfiit amerlineqarnerisigut,
amerlisinneqarnissaat. Taamatut
pisoqassappat mesterini ilinniaga-
qartut EFG-mut atuarfinni atuar-
talernissaat ammaanneqartaria-
qarpoq. Ilinniagaqarfiit maannak-
korpiaq amerlassusissaannut ajor-
nartorsiutit sukumiinerpaamik aki-
orniaraanni mesterini ilinniagaqar-
tarneq annertusineqartariaqas-
saaq, taamaattorli imarisaa eqqar-
saatigalugu ullumikkornit sakkor-
tuneroqisumik aqutsivigalugu.
Siunissaq ungasinnerulaartoq
eqqarsaatigalugu takorloorneqar-
sinnaavoq inuusuttut HF-erusun-
ngitsut tamarmik neqeroorfigine-
qartassasut ukiuni marlunni sulia-
mut tunngasumik tunngaviusumik
ilinniagaqarsinnaanissamut. Taan-
na nammineerluni inuutissarsium-
mut pulanissamut piginnaatitsisin-
naassaaq, kisiannili aamma EFG
aqqutigalugu ilinniagaqarnermi
nangitsinissamut piginnaatitsissal-
luni. Ilinniagaqarneq ima aaqqis-
suunneqassaaq, siullermik ilinniar-
tut najugaqarfigisaminni atuartin-
neqartassallutik, naj ugaqarfigisa-
minni sullivimmik misiliisassallutik
(praktik) ilinniagaqarnertillu atu-
arfimmiinnermik naggasertassallu-
gu. Ilinniartut piumagunik najuga-
qarfigisaminni ilitsersuisunit siuler-
sorneqarlutik atuarnerup naggataa
najugaqarfigisaminni ingerlassin-
naavaat, najugaqarfigisami pigin-
naasaqarfigisassatut aaqqissuussa-
mi imaluunniit immikkoortumut
tunngasumik atuarfimmi ingerlat-
sinikkut (brancheskole), taamaalil-
lutillu periarfissinneqassallutik
EFG aqqutigalugu ilinniarnermin-
nik ingerlatseqqinnissamut.
Siullermik siunnersuutip qiteri-
saraa, inuusuttut tamarmik neqe-
roorfigineqassasut minnerpaamik
ukiunik 2-nik sivisussuseqartumik
suliamut tunngasumik ilinniaga-
qarnissamut. Aappassaanillu,
meeqqat atuarfiat suleqatigalugu
EFG sinerissamut siaruarterneqas-
sasoq.
Ilinniagaqartut amerlassusis-
saannut periarfissaq EFG-mut atu-
arfinni ammaanneqartussaq ilaati-
gut atorneqarsinnaassaaq ilinniar-
nerup immikkoortuata aappaani
ilinniagaqartussanik amerlaneru-
sunik tigusisarnissanut aammalu
ilinniagaqareernerup kingorna ilin-
niagaqarnissamut — aamma na-
ngittumik ilinniagaqaqqinnissanut
annertusilerinissanut.
Tamanna imaaliallaannarluni pi-
sinnaanngilaq. Akerlianilli ukiut
arlallit atorlugit sulianut ilikkaga-
qartitsinissanik perorsaanermilu
ineriartortitsinissanik tunngave-
qartussaalluni.
Siunnersuutit taakkarsorneqar-
tut pisariaqartilerpaat ilaatigut me-
sterini ilinniarfiusinnaasut amerli-
neqarnissaat. Soorlu assersuutiga-
lugu ajornartorsiutinik ingerlassa-
qartut akuersissutigisariaqarmas-
suk lærlinginik sullivinnilu ilinniar-
nermut atatillugu misiliisussanik
(praktikanter) tigusinissartik, inuu-
tissarsiummik ingerlassinissamut
allagartamik uppernarsaammik tu-
nineqartigatik. Taamatut aaqqii-
nissaq pisariaqarnera naapertorlu-
gu Namminersornerullutik Oqar-
tussat kattuffiillu isumaqatigiin-
niutigisariaqassavaat.
Nalinginnaasutigut ilinniartitaa-
nerit pitsaanerulersinneqarnissaat
anguniarlugu takorloorneqarsin-
naavoq meeqqat atuarfianni klas-
set anginerit (10. imaluunniit 11.
klasset) inuutissarsiutinut ilinniar-
gaqarnernut kattunneqarsinnaane-
rat. Inuutissarsiutinut sammitita-
mik ilinniagaqarneq siamasissoq
eqqunneqarsinnaavoq imaluunniit
ilinniagaqarnermi inuutissarsiuti-
nut sammititanik ilinniagaqarnerit
immikkoorsitaakkat (blokkikkaar-
tut) eqquneqarsinnapput. Immik-
koorsitaakkat taakku iluanni ilin-
niartitsinikkut, tunngaviusunik
ilinniartitaanerni malitsigititaasuni
branchenut assinginut agguarne-
qarsimasussani, anguniarneqarpoq
ilinniartut sulianut pikkorissusissa-
mut inuttullu atugarisanut pata-
jaallisarneqarnerunissaat, taamaa-
lilluni taakkununnga tulliuttumik
ilinniartitaanissamut-/inuutissarsi-
ummik toqqaanissamut upalu-
ngaarsimaneroqqullugit. Inuutis-
sarsiutinik ingerlassivinnut takuni-
aasarnissaat, sulianut naapertuut-
tunik sungiusarluni kursuseqartar-
nissat, inuutissarsiutinik ingerlas-
sivinniit assigiinngitsuniit inuit atu-
arfimmut pulaartinneqartarnis-
saat, kiisalu sullivinni sungiusartit-
sinerit arlallit aamma atuarfiup ini-
taasa avataani atuartitsisarnissaat
ilaatinneqassapput. Tamatumani
pisariaqartussaassaaq atuarfiit ini-
(Kiip. tugdl. nangisaoK)