Atuagagdliutit - 21.05.1986, Blaðsíða 9

1986
ATUAGAGDLIUTIT/GRØNLANDSPOSTEN
9
Ineriartorneq
soqutiginarluinnartoq
Peqqinnissap tungaatigut ineriartorneq soqutiginarluinnartoq
Peqataaffigisimavara, nunatsinni nakorsaaneq Jørgen Bøggild, ukiuni 31-ini Kalaalht
Nunaanni sulereersimalluni maanna tunuartoq oqarpoq
ørgen Bøggild 1955-imi Kalaallit
^U»aannut pimmat tuberkulose
naPpaataasorujussuuvoq. Amerla-
9'suni napparsimmaviit ajortoru-
J^ssuupput, aammalumi angerlar-
^affiit ilarpassui taamaallutik.
»ar
aanianikkut pissutsit ullumikkut
Plssutsinut sanniliutissagaanni i-
l'UUniarnikkut atugakkat ajortoru-
JUssuupput.iiinniamissamut peri-
arfissat killeqartorujussuupput, i-
'"'Usuttorpassuillu tubekuloserlu-
l toqusarput. Innuttaasut 7 pct-ii
"berkulose-mik naappaateqarput
”aPpaallu taanna toqusut 30 pct-
"Sa toqqutigisarpaat.
Ukiunili tulliuttuni nappaat
jaanna pimoorullugu akiorniagaa-
lerPoq innuttaasullu atugaat pit-
Sanngorsaavigineqalerlutik. Ineri-
artornerIu taanna Jørgen Bøggildip
ukiuni 3 l-iani nakorsatut nunamilu
n.akorsaanertut malinnaavigisima-
vaa.
^Pnuttasut amerlipiloornerat
" Inuuniarnermi atukkat ukiua-
■unnguit ingerlanerinnaanni pit-
Sanngoriapiloornerata kinguneri-
Saanik innuttaasut amerleriapiloor-
put, inunngortartut ukiut tamaasa
arnerliallattarmata, Jørgen Bøggild
Oclaluuuarpoq. Allaat ilaanni inga-
Saginarsingajakkaluarlutik. Taa-
Vali naartunaveersaatit spiralit p-
P'Uillu atorneqalerput. Kingornalu
naatuiisoqartalerluni.
— Innuttaasut amerliartornerat
^G-mi allaaserisarsimavarput. 11a-
ajasoornarami. Taamaaginnar-
J'Oiasuuppat nuummiut ullumik-
*ut 25.000-iussagaluarput.
. — Qujanartumilli taamatorpiaq
Pisoqanngilaq. Inuppassuimmi ta-
^akku sumiitissagaluarpagut. Sa-
naartorfissat taama amigaataale-
reertigisut. Eqqaamavara Nuus-
*Uaq sanaartorfigineqalinngikkal-
armat Nuuk tamarmi sanaartorfe-
|ajussuartut isikkoqartoq. Lands-
^gemut tullersortinngoriartorlu-
p8a 1962-imi Nuummut uterama
^Grsarsuarmiluunniit sanaartorto-
Jlslersimanngilaq, iliveqarfitoqqal-
'Vunniit eqqaa sanaartorfigineqar-
sjntanngilaq. 1956-imilu Nuummut
l'keqqaarama quleriilinnilluunniit
'"orsualiaqanngilaq.
— Peqqinnissalli tungaa eqqar-
Saatigissagaanni taamanerniit up-
Pernanngiusartumilluunniit ineri-
artorneqarsimavoq. Meeqqat kilat-
tut 1955-imi takornartaanngeqaat,
a*lumikkut qaqutigoorluinnartut.
2akkilertasunilluunniimmi taku-
Jl*itsungajangorpugut.
^biiarsualiviit arnarpassui
Atuagagdliutitoqqanik quppe-
^atsiarama takuara 1964-imi
andslægemut tullersortaatillutit o-
'laloqatigineqarsimasutit. Pingaar-
tumik syfilis illoqarfimmilu umiar-
Sualiviup arnai 40-iusut sammisi-
^vatit.
7- Taamanikkummi umiarsua-
lv>up arnai arnallu barakkiliartar-
lut tusarnartaanngillat. Ullumik-
^ut suli taamaattoqaraluarpoq, i-
^Stulli sammineqartarunnaarput.
.kiulli 22-it matuma siornatigut
plssutsit allatorluinnaq ipput. Al-
aat umiarsualiviup ungalulerne-
^.arnissaa kommunalbestyrelsimut
s’unnersuutigineqarsimagaluar-
p°q. Ullumikkut suli niviarsissanik
Ptbiarsuarnukartarpoq. Tamakku-
li taamanikkutuut ajornartorsiu-
taajunnaarput.
— 1964-imi syfiliserneq eqqaa-
gakku oqarsinnaavunga taamanik-
kut siaruaannissaa killilersimagip-
put. Ullumikkulli taanna nappaa-
taavoq atugaasoq. Nappaatipalaat
eqqaassagutsigit oqartariaqarpu-
nga tamakku nakorsaqarfiit naam-
mattumik killilersinnaasimanngik-
kaat. Tassani inuusuttut kinguaas-
siuutinut tunngasunik isiginnittaa-
siat apeqqutaaqataagunarpoq.
Naalakkersuinermik suliaqartut ta-
manna nassuerutigiumassanngik-
kaluarpassulluunniit oqartariaqar-
punga atugaasorujussuusut. Assu-
arlernianngilanga, nassuerutigisa-
riaqarparpulli ilumut taamaattoq.
Nassuerutiginnikkumannginne-
rummi kinguneraa syfilis gonorr-
hoelu nungutissinnaannginnatsigit
killilerluarsinnaanagillu.
Kalaallit Nunaanni
AIDS-ertut pingasut
— Gonorrhoertut amerlanerpaal-
lutik 1964-imi 11.000-iummata al-
laaserineqavissuleraluarput.
— Gonorrhoertut amerlassusii u-
kiumiit ukiumut nikerartarput.
Qangatsiaqukiumut 13.000-iusara-
luarput, maannakkulli ukiumut
8.000-iusarput.
— Gonorrhoe nappaataanngilaq
soqutaanngitsoq. Niviarsiannguit
gonorrhoep kinguneranik ilulut-
tualersimallutillu qitornartaarsin-
naajunnaarsimasut takujuartarpa-
gut, qitornartaarsinnaanngoru-
mallutillu pilatsikkumallutik ilu-
ngersortaraluaqaat.
— Nappaatipalaammi allat?
— Nappaatipalaaqarpoq allanik
atoqatigiinnikkut tunillaattartu-
nik. Tamakku nutaanersaraat
AIDS. Nappaat taanna silarsuarmi
nutaajuvoq, Kalaallit Nunaalli
aamma eqqugaasimavoq. AIDS-i-
mut malunnaateqartunik pingasu-
nik nassaarsimavugut. Taakkulu a-
toqateqarnikkut tunillaasinnaasu-
tut isigisariaqarput.
— Neriuutigiinnarsinnaavarput
nappaat taakkunani ineriartulis-
sanngittoq. Nappaat malunniute-
reeraangat tunillatsittut amerlaner-
saat ikiorneqarsinnaajunnaartar-
put. Timimillu akiuussutissaqassu-
siat aserorneqartarmat amerlanerit
ukiualuit ingerlaneranni toqusar-
put.
AIDS Kalaallit Nunaanni atu-
gaalivissappat ajorluinnartunik pi-
soqartussaavoq, tamakkua maani
siaruaatilertortassusiat pissutaallu-
ni.
Pisimasut alianartut
— Nappaatit suut tuberkulose taar-
sersimavaat?
— Inuit inuunertusisimaqaat, i-
nuttaasullu utoqqalisarnerujartor-
tillugit utoqqalinermi nappaatigi-
neqartartut malunnarneruleriar-
tortarput. Sunali toqussutaaneru-
sarnersoq apeqqutigissagaanni o-
qartariaqarpoq ajunaartartut a-
merlasoorujussuusut. Uanga isu-
maga malillugu inuiaqatigiit ine-
riartupiloornerisa kingunerisima-
vaat imminortartorpassuit anner-
saasarnerpassuillu. Ineriartorneq
alianartoq tamanna pingaartumik
inuusuttunik eqquinerlussimavoq.
Suli Danmarkiliartitsisoqartarpoq
— 1955-imi aallartikkavit nakorsat
amerlavallaanngillat?
— Aap, amerlavallaanngillat,
qasserpiaanerlutali eqqaamanngi-
lara. Eqqaamassavarpulli innuttaa-
sut amerleriarujussuarsimasut.
Aallartikkama 30.000-it sinnilaa-
ginnarsimavagut, maannali 50.000-
it sinnereerpagut.
— llloqarfiit tamarmik nappar-
simmaveqartuassappat?
— Aap, tamanna Kalaallit Nu-
naanni ajornartorsiutaavoq, illo-
qarfiilli siamasinnerujussuat pissu-
taalluni sinerissami illoqarfiit ta-
marmik napparsimmaveqartaria-
qarput. Isumaqarpunga anngallan-
neq pitsaaneruleraluarpalluunniit
taamaattuartariaqassasoq. Angal-
lannerulli pitsanngornerata kingu-
nerisaanik napparsimasunik alla-
mukaassisinnaalersimavugut.
— Danmarkimukartitsisarnerli
taamaatinneqarsinnaagunangilaq?
— Naagga, taamaaliorsinnaan-
ngilagut. Nakorsat immikkut pik-
korissarsimasut Danmarkimi a-
merlanerujussuupput, suliassallu
immikkut ittuugaangata tamakku
iluaqutigisassavagut. Taamaattu-
mik suliassat immikkut ittut, soor-
lu uumatikkut pilattartinnerit, eq-
qarsaatigissagutsigit Danmarkimu-
kartitsisarunnaarsinnaanngilagut.
— Piffissarli ungasinnerusoq eq-
qarsaatigissagaanni immaqa na-
korsanik immikkut ilinniarluarsi-
masunik Kalaallit Nunaanni peqa-
lersinnaavugut, tamatumanili ani-
ngaasat periarfissallu apeqqutaap-
put.
Ukiut pissanganarluinnartut
— Ukiuni 31-ini Kalaallit Nunaan-
ni nakorsaaninni misigisaqarsima-
qaatit?
— Aap, ukiut taakkua ingerlane-
ranni nakorsaqarnerup inuiaqati-
giillu ineriartornerata iluanni piso-
qarsimaqaaq. Ineriartorneq malin-
naavigalugu nuannerluinnartuusi-
mavoq. Taamaattumilluuna taama
sivisutigisumik maaniissimasunga.
Aperineqartuartarpunga Kalaallit
Nunaat qatsuttannginneriga, aki-
sarpungalu: Qatsussimagaluaruk-
ku qangali angerlarsimassagaluar-
punga.
— Maaniinnerami nuannaril-
luinnarpara, taamaattumillu so-
raarninngoreeraluarlungaluunniit
ukiuni siullerni maaniiginnarallas-
saanga.
— Sunami suliarissaviuk?
— Suli nalugallarpara. Angerlar-
simaannartuusussanngoramali ne-
risassiornermut pikkorissarlunga
aallartissimavunga, nunatsinni na-
korsaaneq illarluni akivoq.
— Kisiannimi aamma angallam-
mut naalagaasinnaavutit.
— Aap, tassami nuannariinnar-
lugu sætteskipperitut soraarum-
meernikuuvunga. Umiatsiaqarni-
kuugaluarpunga, neriuppungalu
sakera angalaqatigisalerumaarlu-
gu.
— Susassaaleqissanganngilatit?
— Naagga, taamaassangatinngi-
lara.
Dronning Ingdrip napparsimaviani inspektøri Karsten Hundborg qujassu-
teqartoq napparsimavik sinnerlugu.
Inspektør Karsten Hundborg, Dronning Ingrids Hospital, bringer en hil-
sen på landshopitalets vegne. (LIL)
ATUAGAGDLIUTINE
Neqeroorut pitsassuaq!
Atuagagdliutit ataatsimoortukkuutaat 1861 -imiit 1952-imoortut
pisiarikkit. Ukiumi ataatsimi saqqummersimasut ataatsimoortin-
neqarsimasarput kalaallisullu allaasitoqaq atorlugu allagaallutik.
Taakku qaammammut ataasiarlutik saqqummertarput.
Inniminniinissamut immersugassaq ataaniittoq immersoruk.
] Pisartagarilerumavakka
Ateq:_
Najugaq:_
llloqarfik:
Uunga nassiuguk: A/G, Box39, 3900 Nuuk.
Atuagaq ataaseq akeqarpoq 75,- kr.
Normut saqqummereersut
uku piumavakka