Atuagagdliutit - 30.11.1993, Blaðsíða 17

Nr. 111 • 1993

GRØNLANDSPOSTEN
77
Sumut?
All.: Makkorsi E.
Olsen
Naalakkersuinikkut aqutsi-
sunut tamanut taama ape ri-
sar iaqalersutut misigigama
»Sumut?«, partiit naalak-
kersuisuutitaqartut taama
ugguuna allakkatigut saaffi-
gissavakka.
Inuk uumassuseqarun-
naarsimasarpoq, misigissut-
simi illuatungaa aqussin-
naajunnaaraangamiuk.
Inullu taama isigisara tas-
saavoq Hr. Lars Emil Jo-
hansen! Siumut Partiimi si-
ulittaasuullunilu naalak-
kersuisuni siulittaasuusoq.
Parteeqatigaara, parteeqati-
gijuassallugulu!
Aperineqassagumali;
»sooq Hr. Lars Emil Johan-
sen malersorpiuk? Uffa
massa parteeqatigalugu«!
Oqaatigineqartartorlu;
»inunnik ataasiakkaanik
malersuineq«, uani utoqqat-
sissutissaasariaqarani!
Uanga Siumukkormiuul-
lunga ullumikkut akuerisin-
naajunnaarpara inuit ataa-
siakkaat partiimi ataatsimi
pissaaneqarpallaarlu tillu
»Namminersornerulerumalluta inuit pingasut uku; Lars E. Johansen, Jonathan Motzfeldt,
Moses Olsen-ilu siuttorisimavagut. Ullumikkulli inuit pingasut taakku avissaarluinnarsi-
mapput ataatsimuulerteqqinneqarsinnaanatik, Makkorsi E. Olsen isumaqarpoq. (Ass. toq-
qorsivimmiit)
oqaasissaqarpallaat. Tassa-
niimmat nattorallup (tim-
missat ilaat) sulussuisa qu-
langersimanninnerat. Ta-
manna pohtikkimik sulia-
qarnerunngilaq. Inuulliuna
ataatsip imminut sullinne-
ra!
Naak kalaallit
siumukartut?
»Namminersorneruleru-
malluta inuit pingasut uku;
Lars E. Johansen, Jonathan
Motzfeldt, Moses Olsen-ilu
siuttorisimavagut. Ullumik-
kulli inuit pingasut taakku
avissaarluinnarsimapput
ataatsimuulerteqqinneqar-
sinnaanatik.
Kalaallit siumukarluta
namminersornerulerner-
mik oqartussaaneq eqquk-
katsigu (qallunaat naala-
gaaffianniit eqqullugu) kil-
liffipput ullumikkut qivia-
rutsigu, naak ataqatigiissu-
serput? Naak ataqatigiin-
nerput? Naak attaveqati-
giinnermi sakkussagut?
Kalaaleqatikka! Nammi-
nersorneruleraluaratta-
luunniit inuttut ataatsimut
misigisimassuserput sulia-
ralugu suli naammassisi-
manngilarput! Suli inuiat-
tut kalaahussuserput ta-
makkiisumik pigilersiman-
ngilarput! Suli kmaassuser-
put utertinnaguluunniit
ateqqissimanngilarput.
Naak kalaallip sapiissusia?
Naak kalaallip ersisuissu-
sia? Naak kalaallip ataqqi-
naataa?
Paaserusuppiuk?
Hr. Lars Emil Johansen
isumaqarpit suli inuusuttu-
tut sulisinnaallutit? Isuma-
qarpit suli kalaaleqatitit sul-
lillugit?
Naamik! Hr. Lars E. Jo-
hansen. »Ono«-p iperaataq
tunniussaa suliluunniit ti-
gusimagunanngilat?!
Ullumikkut - illit Hr. Lars
E. Johansen, Siumut partii-
mi nattoralissuuvutit tim-
miaaqqanik nungusaasoq!
Isumaqaruimmi Siumut
partiimi illit naalagaatillutit
inuusuttut amerliartorlutik
kinguaassisarumaartut, su-
lilu qaffaleraluttuinnartil-
lutit, taava paasissavat
(aamma paasiumaarpat ul-
lut ilaanni - paasereersi-
manngikkukku) tamanna
ajornartoq! Aap! Ajornarlu-
innartoq!
Inuit Ataqatigiit suleqati-
gaatit, soorlu tassa Siumup
inuusuttaatut isigalugit.
Naammi pohtikkimi allaa-
nerussutersi? Aperaanga:
Naak politikkimik sumiis-
susissi tunngavia?
Hr. Lars Emil Johansen
isumaqartarputit. Aap! Isu-
maqaqaatit - aamma oqaa-
sissaqaqaatit... Hr. Johan-
sen unali paasiuk: Ullumik-
kut qimussertartorsuarisar-
put »Ono« suli ilinniarfigi-
nerusariaqarakku!!!
Hr. Lars Emil Johansen
Siumut partiimi pissaane-
qarnioqatitillu nassarlugit
naassaanngitsumik feriar-
lusi aallarniaritsi - qimussi-
mik, umiamilluunniit?!
Ingerlaqatigiissinnaanngik-
kussilu - tam assi immikkut -
qaannioriarlusi avalannia-
ritsi. Taava uagut kalaale-
qatigiilluta kingumut ipoqa-
tigiinneq, ataqatigiinneq,
qimoqatigiinnerlu atuler-
seqqissagaluarpagut. Soor-
lumi aamma kalaallit timer-
sornikkut pinnguaatitoqaat
ingerlateqqinneqalersima-
sut.
Isumaqarluinnarpunga-
mi Moses-ip kinguaavi iter-
tariaqalersut, makillutillu
nunartik sullittariaqale-
raat, nammineq - imminnut
iluanaartillutik sullinniat -
tamaasa kiversariarlugit -
asuli oqimaaqutigiinnarpa-
gut (aningaasartuutigiin-
narpagut)!
Kalaaleq: Sulilluartuaan-
narit eqeersimaartuaanna-
rillu, niaqquit ataqqinartup
saani!
r
Ajoraluartumik sulisartukurnigorluni nuanninngilaq
All.: Otto Hendriksen
SIK 1993-imi ataatsimeer-
suarmat suliunnaarnikuu-
galuarluni soqutiginanngit-
suunngilaq. Aamma ar sar-
nerluttutoqaavunga, isi-
ginnnaar tuu ginnar lungali
pikkorinnerit ilagisarlugit.
Nalunngilarali isiginnaar-
tuinnaanikuunanga. Sulif-
fippassuit assigiinngitsut
aqqusaarnikuuuvakka,
imaanngitsoq sulineq nuan-
narinagu, nuannaraluguli
misilittagaqarusunneq,
aamma suliffiit pilerigisak-
ka tamatiguunerusoq pisar -
pakka.
Ataasiaannarlunga so-
raarsitaanikuuvunga. Tas-
sami qallunaap nuimania-
kujuttup sakkumik pinngit-
saalillunga arsaarmanga
sakkoq atugassarigakku ar-
saariarlugu assaasigut
anaalerakku. Taamanikkut
GAS-imut saaffiginnikkka-
ma akineqarpunga: Naala-
gaqarneq nalugakku pisuus-
sutigigiga. Taavalu KGH-mi
GTO-milu suleqqusaajun-
naarlunga. Ilaasortaaffim-
ma aappaanut tatigineru-
sannut Jern og Metal Fag-
foreningimuut saaffiginnik-
kama tamaasa akissarsissu-
tigaakka.
Ilaqutannguaqarama pis-
sarsiugassannik qallunaa-
mut pappiaqqat pikka taku-
tippakka, kalaalUsut atequ-
seqartitaq »Meqqortahssu-
aq« oqarpoq: Kalaalht Nu-
naanni stålskib suliarisaler-
nissaat anguniarneqarpat
Otto tigussavara aamma su-
hsinnaassuseqarpoq, inersi-
masutut isigineqaannas-
saaq. Meqqortalissuarli naa-
lagaralugu Kangerlussuar-
mi attartorneqartarpunga,
taamaalluni Meqqortalis-
suup kingoraartaata kalaal-
hp piumaffigaanga suliffiga
uterfigissagiga akit piuma-
sakka pissagakkit.
Uterama paasivara sule-
qatima soraarsissimagaan-
nga (tamanna eqqartussan-
ngilara kalaaleqatima nika-
narsaatissarimmassuk). Ta-
mannalu suliffeqarfimmi-
unngitsoq soraarsitaaneq
misihppara. Taamaalillunga
SIK-mut soqutigisaqarnera
naatsumik paasiuminarsa-
laarpara, taava:
Naalisarniavissorlugit er-
seqqissalaarlugilh tunnga-
vissakka. Nunarsuarmiut
allat siumukarsimaneri
sukkanerusumik naller-
suuffiginiaraanni aqqusaa-
gakui qivianngitsoorneqar-
sinnaannginnamik. Taa-
maattumik 1960-ikkut aal-
lartisimalaartut GAS-ip aal-
larnersagassaanik siunner-
suuteqalaartaleraluarsima-
vunga.
Isertugassaanngitsumilh
illaruaatigitiinnarpunga
»ilisimasaqarniakujuinnar-
tutut habakuttutulluunniit
isigineqarlunga«, aamma
nalunngilara suh ullumi
taamatut isumaqartoqar-
tassasoq. uku assersuutigi-
laaginnarlik:
1. Arbejderbeskyttelselov-
givning 1983-imi tunngavih-
gaavoq: K.A.S.P.-mut ilaa-
sortaasugut Inngih Qerner-
tumi sinerissami SIK-mi
ilaasortaaninngaanniit atu-
garissaartitaaneroqaagut.
»Ilaana ajoraluartumilh«
peqqinnannginerusunut
ilunge rsunarnerusinnaasu-
nullu akissaatitigut pitsan-
ngorsaatitaqanngitsumik
kalaalersaasugut atorniar-
neqartarpugut. Aamma qa-
nittumut allaat sakkutoo-
qarfmni kalaalht nunamin-
niikkaluarlutik nalikinne-
rusutut pineqartarput. Qas-
sikattaannannguilli periar-
fissaqarsinnaalaartarput.
Imaanngitsoq tamarmik su-
hsinnaanermut, naleqarne-
rusut imaannerusulh: Alut-
tuisut.
2. Suliffissaarussinnaa-
neq akiomiarlugu »Arbej-
der adler 1911-imi tunngavi-
hgaavoq. Arbejdsløsheds-
kasse 1907-imi tunngavili-
gaavoq, 1955-imi 262 mihi-
oner kroninik aningaasaate-
qarluni. Arbejdsløshedsfon-
di tunngavilerpoq 1921-imi.
(SIK-innaanngitsoq kalaal-
ht inuiaqatigiissuseq uhuk-
kut???)
3. Arbejdsanvisning
1933-imi tunngavilerpoq.
»Kalaalht suhsartut nunat-
sinni nalikinnerunerput qu-
laani taatsiarpara. 1981 aal-
lartilaartoq Norge-mi nu-
kissiorfinni suhsarsimaga-
ma siunissami nunatsinnit-
taaq suliffissaqarumallunga
hjemmestyreqarfimmut
saaffiginnikkama naatsun-
nguamik akineqaannarpu-
nga: Tamanna isuma Ka-
laalht Nunaannut aqqutis-
siorsinnaanngitsoq. Taa-
maattumik aperilanga: Nu-
kissiorfik suliarineqarani
kalaalerpiaat (nunaqavissu-
innaanngitsut) aningaasar-
sioqataanissamut qanoq pe-
riarfissaqartinneqartigip-
pat? Nalunngilarami tama-
tumunnga piukkunnartu-
nik noqqaagaluanik periar-
fissinneqanngitsunik ihsi-
masaqarama. Taamaattu-
mik apereqqillanga: Mi-
ngussaatissaq zinkihornm-
mik pilersitsiniarneq nunap
inuviinut qanoq naleqarne-
rutitaassava? Taamangaasit
skatikkut isertitat kisusa
sakiagissisimaarutigissava-
gut? »Ingili Qernertoq«
ingerlagaharmat K.A.S.P.
SIK-p immikkoortortaa
ingerlalluaqisoq, qanoq inis-
sisimava? Nalunngiinnar-
para taamanikkut peqati-
giiffiup aningaasaanik siu-
moorniartarneq akerlerisa-
rakku kalaaleqatiginnit ku-
sakkeerneqartarlunga.
4. Arbejdsskolen for Van-
føre 1933-imi tunngaviler-
poq, pissutigalugu: suliniar-
nermik inuuneq nungullar-
nera naammagiinnartaria-
qanngimmat. Taamaattu-
mik oqaaseq naammanngi-
laq »SIK-mut ilaasortaaguit
uhut uku pisartagaqassaa-
tit.«
5. Arbejdsløshedens Be-
kæmpelse Landsforeningen
1933-mi tunngavilerpoq.
Imaassanngimmammi suhf-
fissaarukkaanni aatsaat su-
leqataaniartoqassasoq.
Imaattariaqarlunih inuia-
qatigiinni »suliffeqartunis-
saaq« tamatuma atugarh-
uutaannginnissaa akiorni-
arneqassasoq, suliffissamik
qinnuulooruteqaannarani,
assigiinngitsunilh nukissar-
siorfeqarneq aaqqissuuhu-
gu. Tassami Arbejdernes
Oplysningsforbund 1924-
mili tunngalerneqareermat.
6. Turisteqarneq eqqu-
mhtsuhortoqanerlu timer-
soqatiguffeqarnerlu SIK-p
akerlilersugassarinngilai ta-
persersugassaralugilh. Ul-
lumikkuUi SIK-p suhsartup
nunamut patajaatsumik il-
luttut tummamissaanut aq-
qutissiuinnissaa kiheqan-
ngimmat silarsuaqartihu-
gulu uninnaviarani. Pi-
ngaartumik inuiaat allat su-
hsartui unammisassat qa-
nilhgaluttuinnartihugit pik-
korissigaluttuinnartihugil-
lu.
7. Arbejdernes andelsbo-
ligforening 1912-imi tun-
ngavilerpoq, 1957-imi 8105-
it illorsuit ikinnerpaamik
atulersinneqarput. Tamatu-
mani tunngagineqartut ila-
galugu suhsartup attartorti-
taaginnaratik suliinnaratil-
lu oqartussaaqataaffissa-
mik angerlarsimaffeqarnis-
saq. Tassami inuup inuu-
nermini ingerlatsinerani ul-
lunut atukkanut naleqqun-
nerusumik inuiannut ilaqu-
tariinnuhlu peqqinnarneru-
soq, avatangiisinuhu aki-
sussaaqataaneruhuni inger-
lanniaraanni »angerlarsi-
maffik« toqqissinartoq sa-
pinngisamik tunngavihgas-
sat ilagisariaqarmassuk.
Taamaattumik aamma taa-
manikkut siunnersuutigisa-
ma ilagigaluarpaat. Ila taa-
manikkut pitsaarpianngit-
sutut isigigunarpaannga-
luunnht. Ilami uhumikkut
taamanikkumut naleqqiul-
lugit ukiut 30-it qaangiute-
reeraluartut soorluuna il-
luuteqarneq (angerlarsi-
maffeqarfissaq) suhsartut
peqatigiifTeqarfianni susas-
sarineqanngitsutut isigine-
qartoq. Taamaakkami naa-
lakkersuisut taama taassu-
ma tungaatigut neqerooru-
tigissaartigisut inuinnaat
akornanniluunnht suleqati-
giissuteqarniartoqarneq
utersigineqanngihuinnar-
poq. Ilami naammanngilaq
attartomitsinnut akihisin-
neqartarutta. Naammagit-
taallhornissarpummi kingu-
nissaqarpianngilaq ataasi-
ukkaarluta qinngorput
eqinniartassagutsu, toqqor-
lutallu oqalorujuttarniarut-
ta suna sumullu kilhssava?
Assersuutigalugu angerlår-
simaffitsinnik piginnittugut
attartortitsisut atorfihttar-
passuaqarput. Piumagunik
qanorsuaq uagukasaat
inuusatut amoortakkatut
batteritortutulluunniit atu-
gassalertussaagaluarpaati-
gut Taamaallaat uagut at-
tartortut akilusarutta eq-
qaamiutsinnut ahaat pisia-
risutut qanorsuaq peruhuh-
oraluarutta soqutiginagu.
Aqagussaa soqutigiunnaar-
lugu. Tassaanerluni suhsar-
tutut ingerlaniarneq? Taa-
maaqqajanngikkaluarpoq.
Pissusissamisoorpat uagut
»attartortut« akilertakkat-
sinnik suhsutsinnik atorfe-
qartitaqartussaagaluarpu-
gut qahunaatut kontor-
chef-inik ingeniørinik juri-
stinik ahanihu ihuatungitta
atorfeqartitaasa piginnaa-
niinik sakkukinnerunngit-
sunik. Tassanussagaluar-
poq Uluatungiliineq. Taa-
maattumik SIK uhumikkut
nukissaqanngilluinnarpoq
»naamivik« turisteqarneq
eqqumiitsuhortoqarnerlu
toqqarlugit aningaasartuu-
teqarfigissahugit. Tamakku
immikkut naalagaaffiup ilu-
£mi periarfissaqarput. Ilami
pisariaqanngikkaluamik
partiilersornersuaq suhsar-
tut iluanni nukihaarsaatit
sianutsunngorsaatihu ila-
ginngitsuunngilaat.
Aamma paasisinnaanngi-
lara: Taama paasinarpian-
ngitsunut ilaavoq »SOOQ«
SIK-p makititsisua angutin-
nguaq kalaaharissoq ilinga-
sunnguaq uitsaarissunik
anillangalaartunik saama-
sunik qungujoreernikunik
isilik. Siutikkaarsuunngit-
soq træskoqartartoq angi-
soorsuunngitsoq, talikaar-
suungikkaluarluni assak-
kaarsuunngikkaluarlunilu
kaasimaartuunngitsoq pia-
reersimarpasissunik tamak-
kulik. Inersimasuugaluar-
luni inequnartoq. Soormi-
taavamiuna sipaarunnagu
eqqaassusipallannianngik-
kaat?
Taamatut naatsunngua-
mik isumaga anisilaarpara.

C