Atuagagdliutit - 18.12.1997, Page 8

8
Nr. 98 • 1997
Assilisaq Nuutnmeerpoq, Maniitsumiissinnaalluaralu-
arporli 10. december qaammat umiarsuillu
qinnguartaataat kisimik ikumallutik, innaallissiorfik
akimnerit arlallit iinittoormat.
Billedet er fra Nuuk, men kunne lige så vel være taget
i Maniitsoq den 10. december, hvor det alene var
månen og lys fra skibe, der lyste op, da elværket brød
sammen i nogle timer.
Nukissiorfiit
ajutooqattaartut
Illoqarfiit arlallit
innaallagissiorfii piffissami
kingullermi ajutooqattaarput.
Nukissiorfiit ajuusaarput
NUUK - Nukissiorfiit ili-
simavaat Sisimiuni nukis-
siorfiup motoriata angi-
nerup iluarsaannera qular-
naquteqarsinnaasoq. Nu-
kissiorfiit pisortaat Jørgen
Pedersen nalunaarpoq,
motori nal. ak. 200 sinner-
lugit misiligummik inger-
latereerlugu isaterneqar-
toq, paasiniarlugu iluar-
saassineq tatiginarsinnaa-
nersoq. Motorip misissor-
nerani paasinarsivoq Nu-
kissiorfiit qularnerat peq-
qutissaqarsimasoq.
- Misissuinermi ajoralu-
artumik paasinarsivoq ilu-
arsaassineq tatiginanngit-
soq, sivisuallaamillu ata-
sinnaasimassanngitsoq,
Jørgen Petersen oqarpoq.
- Taamaattumik motori
taanna, aserortoortutulli,
nutaamik krumtap-ileme-
qassasoq, taamaattumillu
juni 1998 sioqqullugu ta-
makkiisumik ingerlaler-
sinnaanngitsoq. B&W
isumasioqatigalugu aa-
lajangerneqaipoq motori
taanna tamakkiisuunngik-
kaluamik ingerlatinneqas-
sasoq, pinartunik ajoqu-
sersinnaanngitsoq naliler-
neqarsinnaajuartillugu,
Jørgen Pedersen oqarpoq,
neriorsuutigaalu maanna
motorip ingerlatinneqar-
nerani Sisimiuni innaalla-
gissamik pilersuineq navi-
anartorsiortinneqassanngi-
tsoq.
Innaallagissiorfiit
allat
10. december Maniitsup
ilarujussua nalunaaquttap
akunnerini marlunni in-
naallagiaqanngitsoq, fa-
brikki amutsivillu ilan-
ngullutik. Tamatumunnga
peq-qutaavoq innaallagis-
sat aqqutaasa ilaat ajortis-
simammat. Innaallagissap
aqqutaa iluarsaanneqa-
reerpat innaallagissåmik
pilersuineq isumannarun-
naaqqilissaaq, Jørgen Pe-
dersen neriorsuivoq.
Aasiannissaaq 10. de-
cember illoqarllk innaal-
lagiaqanngilaq, minutsi-
nili quliinnarni.
Peqqutaagunarpoq
motorimut anginermut or-
sussamik pilersuinerup a-
jortikkaluarnera. Sillim-
matitut innaallagissiorfik
aallartinneqarpoq, motor-
illu anginerup unittoorne-
ranut peqqutaasoq maan-
na paasinialeruttorparput,
Jørgen Pedersen oqarpoq.
Aasianni innaallagissap
unittuutsiarnerani anner-
tunerusumik ajornartorsi-
ortoqalerpoq, tassami
napparsimmavimmut eq-
qaanilu inissiaqarfinnut
erngup aqqutaa qerimmat.
Tamatuma nassataraa illo-
qarfiup tamakkortitaa pif-
fissap ilaani imeqanngin-
nerat. Engup aqqutaa qeri-
soortoq pisoqaaqaaq, in-
naallagissallu aqqutaa qe-
rinaveeqqutaasoq aseror-
simalluni.
- Taamaattumik aap-
paagu aput aanniariarpat
emgup aqqutaata taarser-
neqarnissaa pisariaqar-
poq, Jørgen Pedersen
oqarpoq.
Qamutit Kalaallit Nunaat avannaqqullugu atugassavut 5
meterinik takissuseqarput, 1 meterinik silissuseqarlutik
qisummillu orpiliassiamit Sitka-mit qaleriiaakamit
epoxy-mik liimniersimasumit sanaajulluni. Qisullu taanna
nunarsuarmi pitsaanersaavoq, oqinnersaalluni
, mattunersaallunilu.
Hundeslæden som bære bagagen rundt om Grønland er 5
meter lang, 1 meter bred og bygget i lamineret epoxylimet
Sitka gran, som skulle være det bedste, letteste, stærkeste
træ i verden.
É^ÉaaO'aO'cÉ^/a É/É
------—-------------
GRØNLANDSPOSTEN
Taamaattoqarsiimaasuuppat
Kalaallit Nunaat tamaat takussallugu immikkut pisinnaatitaasuugaanni
Kalaallit Nunaat kaajallallugu angalaqatigut.
Vores rejsekammerater rundt om Grønland.
Telefoni sianertillugu illua’-
tungaanilu aperisoq tusaallu-
gu Kalaallit Nunaat kaajallal-
lugu angalanissamut ilaaru-
suttoqamersoq, soorlumi lot-
tomi eqquilluni.
Kinaluunniillu lottomik eq-
qukkanik tigusinissamut naag-
gaarnavianngitsoq, uanga
aamma ingerlaannaq akuersi-
vunga.
Soorunami Kalaallit Nu-
naata kaajallallugu angallavi-
ginissaanut peqatajumavunga.
Sisimiuniit Qaanaamut qi-
mussersimavunga. Sisimiu-
niit Nunap Isuanut qajartorsi-
mavunga, Kalaallit Nunaatalu
Tunuata Avannaanut angala-
nissaq pilersaarusiuleruttori-
ga angut sianerpoq.
1996-imi qajartomissamik
pilersaarusiomerma kingoma
kikkunnit tamanit oqarfigine-
qartarsimavunga soorlu angu-
niariga Kalaallit Nunaata kaa-
jallannissaa. Tamannali siu-
nertarisimanngilara, kisiannili
ilaanissamik neqeroorfigine-
qaraanni sooq itigartitsisoqas-
sava.
Telefonikkut sianertoq ate-
qarpoq Lonnie Dupre. Ame-
rikarmiuuvoq, inuussutissar-
siutigalugulu ilisimasassarsi-
ortartutut oqaatigineqartaria-
qarluni. Tassami 1984-ip ki-
ngorna piffissani tamaat ator-
lugu ilisimasassarsiornernik
aaqqissuussisarsimavoq. Ilaa-
tigut angallavigisimavaa
Knud Rasmussen-ip 5. Thule-
ekspedition-imi angallavigisi-
masaa. Maannakkullu angu-
niarnialerpaa sunik motori lin-
nik atugaqarani siullersaallu-
ni Kalaallit Nunaannik kaa-
jallaanissaq.
Pilersaarusiorneq
Angalanissaq ukiuni pingasu-
ni pilersaarusiorsimavaa. Pif-
fissap ilaani kalaaleq Valde-
mar Geisler angalanissamut
peqataasussatut naatsorsuu-
taasimavoq, tunuaannarsi-
mallunili ilaquttani pissutiga-
lugit, taarserneqarlunilu
australiamiumit John Hoel-
scher-imit, ilaatigut Qalaser-
suarmi Kujallermi innaalla-
gisserisutut sulisimasumit,
taqqavanilu qimussernermik
ingerlataqarsimasumit.
Ilisimasassarsiornissaq ate-
qarpoq IGE - International
Greenland Expedition - Ka-
laallit Nunaata kaajallannera-
ta saniatigut angalanissamut
atatillugu Internet atorlugu
ilinniartitsineq annertooq i-
lanngunneqassaaq, tamatu-
manilu anguniarneqarpoq Ka-
laallit Nunaata ilisimasassar-
siomerullu paasissutissiissuti-
gineqamissaat.
IGE aallartereerpoq. Hoel-
scher aamma Dupre - naqin-
nernik angisuunik annoraavi
taama allagartaqaiput - kaa-
jallaaniarnerminnik majimi
Paamiuni aallartitsipput. Au-
gustimi Qaanaami naapippak-
ka, tassanilu angalaqataanis-
sannut pilerinera aallartippoq.
Angalanermilu anguniame-
qartoq, tassalu angallatit suul-
luunniit motorillit atornagit
Kalaallit Nunaannik kaajalla-
anissaq, allanngortinneqar-
poq angallatit qangali atome-
qartartut atorlugit Kalaallit
Nunaannik kaajallaaniarner-
mut. Ukiormi taanna Qimus-
seriarsuarmi sikoqarpallaar-
nera pissutigalugu qajartor-
neq ajornarmat, qjartortut
marluullutik umiatsiaaqqa-
mut ilaasariaqarsimapput.
Angalanerullu aallaqqaa-
taanit ilaasimanngikkaluar-
lunga Kitaa tamaat angallavi-
gereersimavara, taamaattu-
mik suli peqataasinnaavunga.
Kalaallit Nunaat tamaat kaa-
jallallugu.
Tamannali pissutigerpian-
ngilara angalanissamut peqa-
taaniarninnut. Pissutaaneru-
vorli angalaqataanissaq, nu-
nanik nutaanik takunissaq,
qaammatini arfineq-pingasu-
ni angalaneq, tassaavoq pile-
rigisara.
Qaammatini arfmeq-pinga-
suni angalaneq, qaammatini
arfineq-marlunni sinerissanik
nutaanik takuffissaq.
Aamma angalanissaq alla-
nit aaqqissuunneqarsimasoq
peqataaffigissallugu pileri-
gaara. Uangami nammineer-
lunga angalanissannik aaqqis-
suussisarsimagama. Angutit
marluk angalanissaminnut
1,5 millioner koruuninik ka-
tersisimammata nersorpakka.
Angalanissaq isigaara allat
misilittagaannik ilinniarfis-
satut, piumassuseqalersitsi-
sussatut, ilisimasaqameruler-
fissatut, tamatumunngalu ata-
tillugu ilisimallugu ajomaku-
suussasoq allat ilisimasaannik
ilisimasaqannginneq. Anni-
killiortarsimavunga angala-
nissaq pillugu amerlasoor-
passuariarlunga akisarsima-
gama »naluara«-mik angala-
nissallu pilersaarusiomerata
naggatissaa pillugu Qaanaa-
mut aallannginninni ilisima-
vara assigiinngitsorpassuit
uanga allatut aaqqissuussin-
naagaluarlugit.
Pilerineq
Maaniippungali ilinniariartor-
lunga, imminnut oqarfigiuar-
tarpunga, qamannga anersaa-
ruluttarlunga pileritsattarlu-
ngalu Kalaallit Nunaata
Avannaata Tunulu Avannaata
angalaffiginissaat eqqaagaa-
ngakkit. Kalaallit Nunaata
ilaa ilisimasassarsiortut oqa-
luttuassartaannik pissanga-
nartunik ulikkaarluinnartoq.
Takusassarpassuakka, oqalut-
tuarisaamermut tunngasut ti-
pisiugassakka. Immikkut pi-
sinnaatitaasutut misigisima-
vunga.
Angalaqataanissamut isu-
maqatigiissut malillugu - aaq-
qissuussinermi isumaqatigiis-
suteqamissaq piumasaqaati-
gineqarmat - januarimi Qaa-
naamut tikissaanga, kisiannili
oktoberimi Dansk Polarcenter
angalaqataasinnaaninnik aku-
ersimmalli angalanissaq kisi-
at eqqarsaatigilersimavara.
Aallamissara pileriginermik,
sungiusarneq piareersamerlu
aallunnermik, piffissaq siul-
lerpaaq atorlugu Qaanaalias-
saanga. Aallassaangalu de-
cemberip aallartinnerani.
Naapikkiartorlugu austra-
liamioq John Hoelscher, au-
gustimili Qaanaamiissimasoq
qimminik pisiortorluni anga-
lanissamullu sungiusaalluni.
Lonnie Dupre USA-miippoq,
tassanngaanniit angalanissaq
pilersaarusiorlugu.
Decemberimi Qaanaami
kaperlattarpoq. Qimmit, ator-
tussat angalaqatissamalu ta-
kunissaasa pissanngatiginera-
ta saniatigut aamma pissan-
ngatigaara avannaarsuata ka-
perlattamerata takunissaa.
Taamatut oqaluttuuppara
Tornge Qaanaameersoq, Ka-
ngerlussuarmi kinguartoorlu-
ta utaqqitilluta.
Taamaalinerani unnuppoq,
igalaakkullu silammut qivia-
riarluni oqarpoq:
- Taameq, maani taarnerup
assigaa...
Tarrat 16-it
Qaanaamut apuuppugut,
John-illu siullertut ilisaritip-
pai qimmit. Avanersuarmiu-
tut qimmit aqqi tuluttut nipi-
limmik taagugai paasisin-
naanngilakka, iluamillu ala-
pernaanngilanga qimuttussa-
vut 16-it ilisaritinneqarmata.
Takusinnaanngilakkami, ilu-
amillu eqqarsamanga eqqar-
salerpunga qimmit takulluar-
sinnaalissallugit qaammarpat.
Qaammarpat...
Qaammanamavianngilaq.
Aatsaat februarimi aallale-
rutta qaammassaaq.
Taamaattumik qimmit tar-
rartut isikkullit takusinnaan-
ngisakka ilikkarniartariaqar-
pakka. Taamaallaat attualaar-
sinnaavakka. Soorluuna salut-
tut.
Sivitsunngitsoq tupigusul-
lunga paasilerpara maani A-
vannaarsuani taartamera su-
ngiukkuminarnerusoq Ka-
ngaatsiami taartarneranit.
ASS./ FOTO: LONE MADSEN ASS./ FOTO: LONE MADSEN