Tíminn - 13.11.1975, Blaðsíða 8

8
TÍMINN
Fimmtudagur 13. nóveniber 1975.
Fimmtudagur 13. nóvember
afhenda fulltrúa Lúörasveitar
SÍÐAST liðinn laugardag var
haldin hátiðasamkoma I Þjóö-
leikhúsinu, aö viðstöddum ýms-
um ráðamönnum islenzku
þjóöarinnar og heiðursgestum,
sem boöið hafði verið hingað til
lands úr Vesturheimi, en þeir
voru Stefán J. Stefánsson, forseti
Þjóðræknisfélags islendinga i
Vesturheimi, Ólafia Stefánsson,
Ted K. Arnason, formaður ís-
lendingadagsncfndar, Marjorie
Arnason, Sigurður Hjartarson,
forstöðumaður Betels, Johann
Jóhannsson, Markcrvilie og Ro-
bert J. Arnason, Vancouver.
Allir þessir gestir áttu mikinn
þátt i hátiðahöldunum i sumar
vestur i íslendingabyggðum, þar
sem haldið var upp á 100 ára af-
mæli landnámsins i Kanada.
Samkoman i Þjóðleikhúsinu
hófst með þvi að Þjóðleikhússkór-
inn söng þjóðsöngva íslands og
Kanada, en siðan flutti séra Bragi
Friðriksson, forseti Þjóðræknis-
félags tslendinga, ávarp. Þar á
eftir voru flutt dagskráratriði
sum sem flutt höfðu verið i heim-
sókninni til Vesturheims i sumar.
Skemmtiatriðin annaðist Þjóð-
leikhússkórinn og leikarar Þjóð-
leikhússins, Þjóðdansfélag
Reykjavikur og glimumenn frá
Glimusambandi íslands. Lúðra-
Ted Arnason og Stefán Stefánsson
Reykjavikur heiðursskjal.
Vilhjálmur Iljálmarsson mennta-
málaráðherra ávarpaði vestur-
islenzku gestina. Timamyndir:
G.E.
...Elskusemi fólksins
h va rvetna
söm við sig...
Hátíðarsamkoma f Þjóðleikhúsinu
sveit Reykjavikur lék, en hún fór
tónleikaför i sumar til Vestur-
heims, og er það i annað skipti,
sem sveitin fer slika för. Þá söng
Karlakór Reykjavikur, en kynnir
var Gunnar Eyjólfsson leikari.
Þá var sýnd kvikmynd frá Is-
lendingabyggðum, en myndin var
frá árinu 1945.
Tveir erlendu gestanna fluttu
ávörp, þeir Stefán J. Stefánsson
og Ted K. Arnason, og Vilhjálmur
Hjálmarsson menntamálaráð-
herra ávarpaði samkomuna.
Sagði hann meðal annars á þessa
leið i ræðu sinni:
,-,Við höfum upplifað tvö af-
mælisár, sem ekki gleymast. —
Hvort árið eftir annað hafa Is-
lendingar minnzt afreka land-
námsmanna austan hafs og
vestan. Hafa þeir atburðir orðið
beint tilefni — og ekki óvelkomið
— að treysta vináttubönd landa
beggja megin hafsins. Margir að
vestan sóttu okkur heim á 1100
ára afmælinu. Og á þessu ári hafa
fleiri íslendingar farið kynnis-
ferðir til Vesturheims en dæmi
eru um áður. Móttökurnar þar
munu seint gleymast. Það er trúa
min, að viðhorf mitt sé dæmigert
fyrir vesturfarahópinn. En þvi
er raunar erfitt að lýsa með orð-
um.
Hver er sú taug, sem er svo
sterk, að við fyrstu komui þessa
fjarlægu heimsálfu stendur mað-
ur sjálfan sig að þvi að gleyma
staðnum gersamlega. Þúsundir
milna að baki þurrkast út. Svo
likur var andblærinn, sem sveif
yfir vötnunum þarna þvi sem bezt
gerist með vinum heima á Fróni.
Þessi tilfinning greip mig sterk-
ast á heimilum bændanna, en
gerði sannarlega einnig vart við
sig i borgum. Elskusemi fólksins
var hvarvetna söm við sig, þótt
umhverfiö væri breytilegt.”
Enn fremur sagði ráðherrann
þetta að lokum:
,, — Vestur i Ameriku er nú
fjöldi fólks af islenzku bergi
brotið, sem fullt er af áhuga á Is-
landi og Islendingum, að hluta
mælt.á islenzka tungu. Enginn
vafi er á þvi, að kynni við þetta
fólk eru okkur góð og gagnleg og
gefa lifi okkar hér heima meiri
breidd og fyllingu — af fjöl-
skylduástæðum — ef svo mætti
segja. Það mun og mat okkar
vesturfaranna nýju, sem og ann-
arra þeirra, sem eitthvað hafa
kynnzt háttum og menningu fólks
i breiðum byggðum Kanada, að
gott sé að efla kynni við slika,
einnig af almennum ástæðum.
Það skiptir þjóðir miklu, alveg
eins og einstaklinga, að vanda val
vina sinna. Gildir það ekki sizt
um þær þjóðir, sem minna mega
sin fyrir fámennis sakir. Hér ber
allt að sama brunni: Okkur er það
hagstætt að treysta tengslin yfir
hafið. Viö skulum þvi fylgja eftir
sigrunum frá liðnu sumri, auka
eigið frumkvæði og mæta jafn-
framt með þéttu handtaki fram-
réttum höndum vina og ættingja
vestra.
Hér eru i kvöld sem sérlegir
gestir okkar sjö Vestur-lslending-
ar, búsettir á svæðinu frá Winni-
peg til Vancouver. — Verið öll
ævinlega velkomin i okkar hóp!
Við vonum að þið fáið notið dval-
arinnar hér á sama hátt og við
vestur frá i sumar. Ég veit ég
mæli fyrir munn okkar allra
heimamanna, sem hér erum
samankomnir, þegar ég segi:
Færið beztu þakkir vestur um haf
ig berið öllum Vestur-lslending-
um innilegar kveðjur.”
Samkoman fór hið bezta fram,
og var gerður góður rómur af
skemmtisýningaratriðunum og
máli ræðumanna.
Jónas Guðmunússon.
Grænfóður-
verksmiðja
Með iðnaði er hráefnum
breytt i fullunnar vörur.
Iðnaður eykur fjölbreytni i
vöruvali og verðgildi þeirra
efna, sem unnin eru. Ýms efni,.
er i fljótu bragði virðast ónot-
hæf, geta með iönaöi orðiö verð-
mæt.
Grasrækt og heyöflun er
undirstaða landbúnaðar.
Reynslan sýnir, að ekkert fóöur
jafngildir nýgræðingnum, og að
grasið hefur mest fóðurgildi
meðan það er aö vaxa. Það er
vandamál, sem sifellt er leitazt
við aö ráða bót á, en hefur samt
ekki tekizt að leysa til fullnustu,
hvernig hægt er að varðveita
sem bezt fóðurgildið frá þvi að
grasið er slegið og þangaö til
fóðrið er gefið búfénu. Einn
þáttur þessarar viðleitni er
fóðuriðnaöur. Grasmjöls-, gras-
köggla- eða grænfóður-
verksmiðjur hafa veriö reistar á
nokkrum stööum, einkum á
Suðurlandi. Að þvi hafa staöið
einstaklingar eða félög. Sú
reynsla, sem fengin er af slikum
fóðuriönaði, bendir til þess, að
þar sé stefnt I rétta átt.
Löggjafarvaldið hefur þvi
ekki látiö slikar tilraunir og
framkvæmdir frarn hjá sér
fara. I lögum segir, að eitt af
verkefnum Landnáms rikisins
sé stofnun grænfóður-
verksmiðja. Landnámsstjórn
skal, I samráöi við Búnaðar-
félag Islands, láta gera áætlun
um , hversu margar grænfóður-
verksmiðjur sé hagkvæmt og
eðlilegt að stofna i landinu og
gera tillögur um staðarval.
Aætlun þessi skal lögð fyrir
landbúnaðarráðherra, sem
tekur endanlega ákvörðun um
stofnun verksmiðju og staðar-
val, svo og um skipun stjórnar.
Hver verksmiöja, sem stofnuð
er á vegum Landnáms rikisins,
skal hafa þriggja manna stjórn.
Tveir skulu vera úr heima-
byggð, en landnámsstjóri, eða
fulltrúi hans, þriðji maður, og sé
hann formaður. Þegar græn-
fóðurverksmiöja er fullgerð og
fer aö hefja vinnslu, annast
stjórn hennar reksturinn og
ræður starfsfólk. Hver græn-
fóöurverksmiðja skal rekin sem
sjálfstætt fyrirtæki og að þvi
stefnt, að rekstur hennar beri
sig og að framleiðslan verði
samkeppnisfær við annað fóður
um verð og gæði.
A grundvelli þessara laga
hefur Landnám rikisins og
Búnaðarfélag íslands lagt til, að
á allra næstu árum verði komið
á fót þremur grænfóðurverk-
smiðjum. Landbúnaðarráð-
herra hefur tekið þessa tillögu
til greina og ákveðið þetta.
Einni þessara verksmiðja er
valinn staöur i Austur-Skafta-
fellssýslu, annarri i Þingeyjar-
sýslu, og þeirri þriðju i Skaga-
firði. í verksmiðjunni i Flatey i
Austur-Skaftafellssýslu var i
sumar hafin starfsemi.
Hverjum bónda ber aö kapp-
kosta að afla heyja, svo aö nægi
handa bústofni hans. Eigi aö
siöur getur heyskapur brugðizt
að meira eða minna leyti á
ýmsum stöðum og tiöarfar orðið
þannig að vetri og vori, að
fóðureyðsla verði sérstaklega
mikil, enda er mönnum i fersku
minni, að hey var flutt milli
landsfjórðunga til að rétta hlut
þeirra, sem fyrir áföllum höföu
orðið. Ef þörf krefur að fóður sé
flutt milli héraða, þá eru gras-
kögglar ákjósanlegir til þess,
fremur en hey. Hitt er þó meira
um vert, sem að er stefnt, að
graskögglar geti komið I stað
kjarnfóöurs.
Til þess að ná fullum afuröum
og láta kynbætur fjár bera
góðan árangur, verður að gefa
kjarnfóður með heyi, einkum
kúm, sem mjólka vel. Að
undnanförnu hefur innfluttur
fóðurbætir numið um 50 þúsund
smálestum árlega að meðaltali.
Þennan innflutning verður að
greiða með erlendum gjaldeyri.
Talið er, að á þessu ári verði
varið til fóðurbætiskaupa um
2000 milljónum króna. Þaö er
afar mikilvægt, einkum þegar
halli er á gjaldeyrisviðskiptum
þjóðarbúsins, að spara erlendan
gjaldeyri meö þvi að framleiöa
sem flestar nauðsynjavörur I
landinu. Aukin starfsemi innan-
lands eykur og atvinnu lands-
manna.
Gerðar hafa verið tilraunir i
Laugardælum og viöar með
fóðurgildi innflutts kjarnfóðurs
annarsvegar og grasköggla
hinsvegar. Niðurstööur benda
til þess, að graskögglar geti að
verulegu leyti komið i stað
fóðurbætis. Hægt er að auka
fóðurgildi grasköggla meö þvi
að við vinnslu i verksmiðju sé
blandað saman við grasið
ýmsum öörum næringarefnum.
1 viðtali, er Morgunblaðið átti
i sumar við Gunnar Bjarnason
hjá Rannsóknastofnun land-
búnaðarins, segir hann svo:
„Það er hægt að búa til svana
fóöur (þ.e. fóðrublöndur) viða á
landinu, t.d. i Flatey I Austur-
Skaftafellssýslu, en þar hafa
fengizt 5 tonn af grasmjöli af
hverjum hektara. Samkvæmt
rannsóknum ætti að vera hægt
að framleiða 25 þús. tonn af
grasmjöli á þessum stað, og
skammt frá er sildarbræöslan á
Höfn i Hornafirði, sem gæti látiö
I té lýsi og mjöl.”
G.B. segir enn fremur:
„Viö getum blandað allri
tólgarfeiti eða mör, sem til
fellur i landinu, I grasmjöl og
notað það óhikað allt upp i 10%
af fóðurblendingnúm með gras-
mjöli handa nautgripum, sauðfé
og hrossum. Þvi meiri feiti sem
við notum, þeim mun meira
fiskimjöl getum við sett i
blöndurnar vegna próteinþarf-
anna (eggjahvituþarfanna).
Við getum notað 4-6% af fiski-
feiti (sildar- eða loðnulýsi) i
grasmjölsfóðurblöndur handa
sauðfé og hrossum, en handa
nautgripum þó með þeirri
undantekningu, að mjólkurkýr
mega ekki fá nema 1-2 kg af
lýsisblöndunni, ef mjólkin er
notuð til smjörframleiðslu,
vegna þess að smjörið veröur of
lint. Sé lýsið hinsvegar hert, má
nota það handa mjókurkúm eins
og tólgina.”
Rannsóknastofnun land-
búnaðarins hefur látið fram-
leiða fóðurblöndu, þar sem
blandað er saman næringar-
efnum þannig:
Grasmjöl
Grasmjöl 86%
Sildar- eða loðnum jöl 6%
Sildareða loðnulýsi 5%
Fóðursalt 3%
100%
Taliö er, að þetta fóður jafn-
gildi hinni þekktu B-blöndu, sem
margir bændur kaupa.
Mælt er, að mikill iþrótta-
maður hafi haft aö orðtæki
þetta: Það stekkur enginn
lengra en hann hugsar. Svipað
gildir viöar en á iþróttavelli.
Framtak manna vex, ef sótt er
fram að ákveðnu marki og
kostað er kapps um aö ná þvi
sem fyrst, þó að það virðist
stundum fjarlægt. Það er vissu-
lega vel farið, að keppt sé að þvi
marki að framleiða að mestu
eða öllu leyti innanlands þann
fóðurbæti, sem bændur þurfa að
nota, spara þannig gjaldeyri
fyrir innflutt kjarnfóður, auka
atvinnu með nýjum þætti I land-
búnaðarframleiðslu og tryggja,
að ávallt séu nógar fóðurbirgðir
i landinu.
Landbúnaðarland skerðist
viða i heiminum vegna aukins
iðnaöar, mengunar og vaxandi
þéttbýlis. Fiskafurðir þarf að
hagnýta betur til manneldis,
þar sem mannfjöldi i heiminum
vex, en ýmsir fiskstofnar eru
þegar ofveiddir. Aörar þjóðir
veröa oft fyrir áföllum af
völdum náttúruafla, eigi siður
en Islendingar, svo að uppskera
þar rýrnar eða bregzt. Að þvi
getur komið, að Islendingar
verði færir um að hefja út-
flutning á fóðurblöndum, þar
sem aöalefnið er gras eða græn-
fóður. íslendingar eiga mikla
orku i jarðhita og fallvötnum.
Það væri sannarlega réttmætt
að selja við lágu verði raforku
til fóðuriðnaðar, eigi siður en til
áburðarvinnslu eða álbræðslu.
Páll Þorsteinsson
TÍMINN
9
Robert Stefón Olla Marjorie Sigríður Jóhann Ted
Við komuna ó Keflavíkurflugvöll 5. nóvember.
FUF í Árnessýslu:
Engar veiði
heimildir innan
50 mílna
Mó—Reykjavik. — Aðalfundur
FUF i Árnessýslu var haldinn að
Flúðum fyrir nokkru. 1 skýrslu
stjórnar kom m.a. fram, að fjöl-
breytt starf hafði verið hjá félag-
inu á liðnu ári. Var t.d. efnt til
veglegrar hátiðar i tilefni 25 ára
afmælis félagsins, og að venju
var haldin sumarhátið i Arnesi.
Þá voru fulltrúar sendir á mörg
þing og fundi, þar sem félagið átti
rétt til fundarsetu. Á aðalfundin-
um voru ýmis mál rædd og m.a.
samþykkt ályktun, þar sem FUF
i Árnessýslu fagnar 'útfærslu
landhelginnar i 200 milur og skor-
ar á stjórnvöld að semja ekki við
aðrar þjóðir um veiðar innan 50
milna landhelginnar.
I stjórn FUF i Árnessýlu voru
kjörnir: Guðmundur Stefánsson
Túni, formaður, en meðstjórn-
endur þeir Hrafnkell Karlsson
Hrauni, Garðar Gestsson, Egill
Örn Jóhannsson, Dalbæ, og
Kjartan Bjarnason Hveragerði.
íhaldið á undan-
haldi í Háskólanum
— tapaði verulegu fylgi í félagi
laganema
Gsal-Reykjavik Vaka, útibú i-
haldsins i Háskólanum, tapaði
verulegu fylgi i kosningum, sem
fram fóru i félagi laganema sl.
fimmtudagskvöld.
Ekki var boðið fram i nafni
Vöku við þær kosningar, sem
fram fóru á fundinum, en þeir
Vökupiltar hafa jafnan haft
meirihluta i stjórn félagsins og
bjóða fram i nafni fráfarandi
stjórnar. Við kjör til stjórnar fé-
lagsins náðu aðeins tveir yfir-
lýstir Vökumenn kjöri, þ.e. for-
maður og varaformaður, en
meðst.jórnendurnir munu allir
úr hópi frjálslyndari stúdenta.
Þá bauð Vökuliðið fram þrjá
menn til setu i deildarráði laga-
deildar, en einungis einn af
þeim þremur náði kjöri. Hinir
tveir fulltrúar nemenda, sem
kjörnir voru til setú i deild-
arráði, munu úr hópi róttækari
stúdenta við deildina.
Nú er svo komiö, aö eina
deildarfélagið innan Háskólans,
þar sem Vaka hefur veruleg
itök, er félag viðskiptafræði-
nema.
Fiskifélagið neitar, að
því hafi verið falið
að hafa eftirlit með
síldveiðum hér við land
gébé Rvik — 1 forsiðufrétt i
Timanum s.l. sunnudag um
eftirlit með sildveiðum hér við
land, var sagt að upphaflega
hefði Fiskifélagi Islands verið
faliö að fylgjast með veiðunum.
Hjá Fiskifélaginu fékk blaðið
hinsvegar þær upplýsingar, að
Fiskifélaginu hefði ekki verið
falið sérstaklega að sjá um að
fylgjast með sildveiðunum hér
viö land, og þvi siður að hafa
eftirlit með þeim.
Fiskifélag Islands safnar
mánaðarlega skýrslum um það
frá fiskkaupendum, hvar þeir fá
aflann og hvað þeir gera við
hann. Þá hefur félagið trún-
aðarmenn'f hverri verstöð, og
senda þeir bráðabirgðaskýrsl-
ur, annað hvort á hálfsmánaðar
eða mánaðar fresti til skrifstofu
Fiskifélags Islands.
Amerísk
HRÍSGRJÓN
(HMana)
RIVER hrísgrjón þekkir húsmóöirin og veit hve hagkvæm
þau eru, sérstaklega í grauta. RIVIANA býöur nú einnig:
AUNT CAROLINE hrisgrjón, sem eru vítamínrik, drjúg, laus
i sér, einnig eftir suöu og sérstaklega falleg á boröi.
SUCCESS hrisgrjón koma hálfsoðin i poka, tilbúin
í pottinn. RIVER brún hýóishrisgrjón holl og góö.
X

$ KAUPFÉLAGIÐ