Tíminn - 05.05.1976, Blaðsíða 7

Miðvikudagur 5. mai 1976
TÍMINN
7
Frá ársþingi UMSE i Hrisey. Haukur Steindórsson formaöur sambandsins flytur ræðu.
Öflugt starf UMSE
liðnu ári
8. Um tilhögun kosningar sam-
kvæmt ofanskráöu er um þessa
kosti að velja:
a) Kjósandi hefur eitt atkv.
og kýs einstakling, en getur
einnig gefið til kynna valkosti
sinameð töluröð, að frá gengn-
um þeim, sem hann kýs. Taln-
ing ferfram ilotum,þannig að i
hverri er einu þingsæti úthlut-
að. Hlutfallsskipting þingsæta
milli stjórnmálaflokka er
tryggð með þvi, að þeir fram-
bjóðendur, sem fæst atkvæði
fá, eru felldir brott og atkvæð-
um þeirra skipt milli annarra
frambjóðenda samkvæmt val-
kostum og þeim atkvæðum
hinna kjörnu, sem eru umfram
það lágmark, sem þarf til
kjörs, er skipt milli annarra á
sama hátt.
b) Kjósandi hefur jafnmörg at-
kvæði og þingsæti kjördæmis-
ins eru. Hann kýs einstaklinga
með þvi að krossa við nöfn
þeirra og eróbundinn að þvi að
velja menn úr einum eða fleiri
stjórnmálaflokkum. Við taln-
ingu er fyrst raðað á lista fyrir
hvern stjórnmálaflokk eftir at-
kvæðum þeirra frambjóðenda,
sem honum tilheyra, lögð
samán atkvæði hvers flokks um
sig, deilt i með þingsætafjöld-
anum og þannig fundin at-
kvæðatala flokksins. Loks er
þingsætum skipt milli stjórn-
málaflokkanna og óháðra
frambjóðenda, ef sliku er að
skipta, samkvæmt hlutfalls-
regíu, eins og nú er.
9. A kjörseðli sé frambjóðendum
raðað i stafrófsröð fyrir hvern
stjórnmálaflokk sérstaklega og
óháðir frambjóðendur, ef ein-
hverjir eru, settir út af fyrir
sig. Reglur verði settar um
það, með hverjum hætti vara-
menn eru valdir.
Miðstjórnin telur af öllum á-
stæðum brýnt, að ákvarðanir
verði teknar um þessi mál á þvi
kjörtimabili Alþingis, sem nú
stendur yfir, og felur fram-
kvæmdastjórn og þingflokki
Framsóknarflokksins að hafa
frumkvæði i þessum efnum.” .
Alit starfshóps þess, sem fjaU-
aði um orkumál, er svolátandi:
„Stefnt skal að þvi, að gjald-
skrá raforku verði hin sama um
land allt. 1 þvi skyni skal lögð á-
herzla á að tengja saman raf-
orkukerf i einstakra landshluta og
tryggja þannig sem hagkvæmast-
ar framkvæmdir og rekstur með
samkeyrslu allra orkuvera og
dreifikerfa. 1 þessum tilgangi
skal stefnt að eftirgreindu skipu-
lagi raforkumála:
1. Unnið verði að þvi að koma á
fót landshlutaveitum, sem ann-
ist alla dreifingu og sölu á raf-
orku i viðkomandi landshluta.
Landshlutaveitur þessar geti
einnig annast rekstur hita-
veitna. Þær sjái um fram-
kvæmdir, sem nauðsynlegar
eru vegna viðkomandi rekst-
urs. Aðilar að slikum lands-
hlutaveitum og stjórnun þeirra
verði sveitarfélög i viðkomandi
landshluta og rikissjóður.
2. Unnið verði að þvi að koma á
fót einu fyrirtæki, sem annist
allra meginraforkuvinnslu og
flutning raforku á milli lands-
hluta. Rikisstjórnin taki i þessu
skyni þegar upp samninga við
Landsvikjun, Laxárvirkjun,
Andakilsárvirkjun, Rafveitu
Vestmannaeyja, Rafveitu
Sigluf jarðar og aðrar rafveitur,
sem eiga og reka orkuver, um
sameiningu sliks reksturs i
einni landsvirkjun. Aðilar að
þessu fyrirtæki og stjórn þess
verði rikissjóður og landshluta-
veitur. Eignarhluti rikissjóðs
skal aldrei vera minni en 50 af
hundraði. Landsvirkjun þessi
tekur jafnframt við öllum
rekstri jarðvarmaveitna, sem
eru i höndum rikisins. Fyrir-
tækið undirbýr virkjanir og
lætur virkja.
3. Orkustofnun verði rikisstjórn-
inni til ráðuneytis um orkumál
og annist upplýsingasöfnun
hvers konar um orkubú þjóðar-
innar, geri áætlanir um nýtingu
orkulindanna og annist undir-
búningsrannsóknir fyrir virkj-
anir. Orkustofnun veiti lands-
virkjuninni og landshlutavirkj-
unum nauðsynlega þjónustu.
Orkustofnun fái ákveðnar
tekjur af orkusölu í landinu.
Greinargerð
Haustið 1975 var settur á fót á
vegum Framsóknarflokksins
starfshópur til þess að fjalla um
orkumál og einkum að gera til-
lögur um stefnu á sviði orkumála.
í hópnum eiga sæti: Steingrimur
Hermannsson, formaður, Berg-
steinn Gizurarson, Guðmundur
Gunnarsáon, Guðmundur G.
Þórarinsson, Helgi Bergs, Ingi
Tryggvason, Ingvar Gislason,
Kári Einarsson, Svavar Jóna-
tansson, Sveinn Þórarinsson og
Valdimar Jónsson.
Starfshópurinn hefur haldið all-
marga fundi, einkum um mörkun
meginstefnu i orkumálum, og
orðið sammála um þær tillögur,
sem hér eru settar fram.
Það hefur lengi verið yfirlýst
stefna stjórnvalda i landinu, að
raforkuverð verði hið sama um
land allt, sem þýðir að sjálfsögðu,
að verðið verði eitt og hið sama til
sams konar nota, eða m.ö.o. að
gjaldskrá verði hin sama fyrir
raforku i landinu. Þessu mark-
miði verður varla náð i einum á-
fanga. Framleiðsluverð á raforku
er mjög mismunandi á hinum
ýmsu stöðum, og sömuleiðis er
dreifingarkostnaður mjög breyti-
legur. Eðlilegt virðistað stefna að
þvi i fyrsta áfanga, að gjaldskrá
fyrir raforku iheildsölu verði ein
og hin sama um land allt. Til þess
að þetta megi takast, er mjög
æskilegt, ef ekki nauðsynlegt, að
tengja saman öll raforkukerfi
landsins og leggja áherzlu á sem
hagkvæmastar framkvæmdir og
rekstur með samrekstri á allri
orkuframleiðslu. Það verður tvi-
mælalaust bezt gert með þvi, að
orkuframleiðslan og tengikerfi
framleiðslustöðvanna sé á einni
hendi. Sá aðili getur þá ákveðið
rekstur orkuveranna og flutning
raforku á milli landshluta, þannig
að sem hagkvæmast verði fyrir
heiidina.
Tilþess að fá sama raforkuverð
i smásölu, er I fyrsta lagi nauð-
synlegt að sameina hinár ýmsu
rafveitur, sem eru i hverjum
landshluta, og samræma þannig
rekstur þeirra á einni hendi.
Jafnframt getur reynzt nauðsyn-
legt að jafna mismunandi rekstr-
arkostnað með einhverju verð-
jöfnunargjaldi. Það þarf nánari
athugunar við.
Skipulagslaus fjárfesting á
sviði raforkumála hefur verið
mjög áberandi siðustu árin.
Niðurröðun framkvæmda á sem
hagkvæmastan máta hefur verið
litil sem engin. Kjördæmasjónar-
mið hafa ráðið mjög miklu, en
hagkvæmni hinna ýmsu kosta
ekki skoðuð á þjóðhagslegum
grundvelii. Þetta hefur að sjálf-
sögðu reynzt ákaflega kostnaðar-
samt, bæði i framkvæmd, og þó
ekki siður i rekstri. Þessi stað-
reynd hvetur jafnframt mjög til
þess, að framkvæmdir á sviði
orkuvinnslu og flutnings á milli
landshluta verði á einni hendi og
hagkvæmni framkvæmda fyrir
þjóðarheildina látin ráða.
Lagt er til, að ofangreindum
sjónarmiðum um hagkvæmni i
framkvæmd og rekstri verði náð
með þvi að sameina alla orku-
framleiðendur i landinu i einni
landsvirkjun, sem selji raforku
með sömu gjaldskrá til allra
landshluta. Nauðsynlegt er, að
rikissjóður hafi sterk itök i sliku
fyrirtæki. Þvi er lagt til, að
eignarhluti rikissjóðs verði
a.m.k. 50af hundraði. Hins vegar
er jafnframt nauðsynlegt að
tryggja sem bezt samband á milli
landsvirkjunarinnar og rafveitna
i hinum ýmsu landshlutum. Þvi
er eðlilegt, að landshlutaveitur
verði einnig aðilar að lands-
virkjuninni og að stjórn fyrir-
tækisins. Þetta mætti t.d. tryggja
með þvi, að fulltrúar landshluta-
veitna kjósi á árlegu þingi a.m.k.
helming, ef ekki meiri hluta
manna i stjórn landsvirkjunar.
Alþingi gæti kosið einhverja
stjórnarmenn, en ráðherra skip-
að formann.
Gert er ráð fyrir þvi, að lands-
hlutaveitur verði settar á fót með
aðild sveitarfélaga og rikisins. Ef
sliks er óskað, virðist eðlilegt, að
sveitarfélög geti átt meiri hluta
aðild að slikum veitum og stjórn
þeirra. Heimilað er jafnframt, að
landshlutaveitureigi og reki jarð-
varmaveitur eða fjarhitunar-
stöðvar. I ýmsum tilfellum
kemur til greina að reka slikar
stöðvar þannig að^ nota megi
hvort sem er jarðvarma eða raf-
orku, auk svartoliu, eftir þvi sem
þörf krefur. Nauðsynlegt getur
þvi verið að samræma sem bezt
rekstur raforkukerfisins og
KS-Akureyri — Arsþing Ung-
mennasambands Eyjafjarðar,
hið 55., var haldið i Hrisey 24. og
25. april. Þingið sóttu um 60
manns frá 15 sambandsfélögum,
auk Hafsteins Þorvaldssonar for-
manns UMFÍ og Jóhannesar Sæ-
mundssonar fræðslufuiltr. ÍSÍ. í
skýrslu framkvæmdastjóra Þór-
odds Jóhannssonar fram-
kvæmdastjóra sambandsins, kom
i ljós, að starfiö á siðastl. ári var
umfangsmikið og nokkuð fjöl-
þætt.
Hæst bar þar iþróttastarfsemi.
UMSE stóð fyrir um 30 iþrótta-
mótum og keppnum á árinu i hin-
um ýmsu iþróttagreinum og sendi
keppendur á mörg mót utan hér-
aðs, m.a. á Landsmót UMFí á
Akranesi siðastl. sumar, og
nokkrir félagar i UMSE tóku þátt
i Danmerkurferð UMFl. Yfirleitt
rekstur slikra fjarhitunarstöðva.
Þvi er æskilegt, aðþetta sé á einni
hendi. Landshlutaveitur myndu
þannig annast sölu á bæði raf- og
hitaorku til notenda. Eðlilegast
virðist, að slíkarlandshlutaveitur
verði sjálfseignarfélög og eignar-
aðild sveitarfélaga i hlutfaili við
ibúafjölda.
Lagt er til, að Orkustofnun
verði eftir sem áður sjálfstæður
aðili. Rikisstjórn, sem fer að
sjálfsögðu hverju sinni með yfir-
stjórn raforkumála, þarf að hafa
aðgang að óháðum aðila sér til
ráðuneytis. Slikur aðili þarf að
hafa heildaryfirsýn yfir orkubú
landsmanna, gera áætlanir um
þörf og framleiðslu og undirbúa
með rannsóknum allar virkjanir.
Sömuleiðis þarf landsvirkjun og
landshlutaveitur að hafa aðgang
að sérfræðilegri þjónustu eins og
þörf þeirra krefur.
Þótt Orkustofnun verði rikis-
fyrirtæki, virðist eðlilegt, að
starfsemi stofnunarinnar sé fjár-
hagslega tengd orkuframleiðsl-
unni og sölu á orku. Þvi er lagt til,
að Orkustofnun fái til starfsemi
sinnarákveðinn hundraðshluta a'f
orkusölunni i landinu.
Með tilliti til þess, að
Orkuátofnun þjónar bæði rikis-
valdi, landsvirkjun og lands-
hlutaveitum, er jafnframt eðli-
legt, að þessir aðilar allir eigi að-
ild að stjórn stofnunarinnar.
Orkulindir landsmanna, bæði i
fallvötnum og jarðvarma, eru
einhver dýrmætasta eign þjóðar-
innar. Mjög mikilvægt er, að
þessar orkulindir verði virkjaðar
og notaðar af skynsemi og hag-
kvæmni. Þvi miður hefur þar
skort mjög á. Fyrst og fremst
virðist þetta eiga rætur sinar að
rekja til skipulagsleysis i yfir-
stjórn orkumála. Þvi verður að
vinda bráðan bug að bættu skipu-
lagi og yfirstjórn. Með þessum
tillögum er lagður grundvöllur að
sliku skipulagi, sem án tafar þarf
að vinna nánar i ýmsum smáatr-
iðum og framkvæma.”
var mikil þátttaka i iþróttastarf-
inu og árangur góður i mörgum
greinum. Alls voru á starfsárinu
sett 18 Eyjafjarðarmet i frjálsum
iþróttum, og var Hólmfriður Er-
lingsdóttir athafnasömust á þvi
sviði, setti alls 8 met. Mikið var
starfað að bindindismálum á veg-
um sambandsins, m.a. voru allir
barna og unglingaskólar á sam-
bandssvæðinu heimsóttir með
bindindisfræðslu.
Staðið var fyrir sumarbúða-
starfi i samvinnu við IBA, haldin
bændahátið i samstarfi við BSE
og komið á fót nokkrum félags-
mála og dómaranámskeiðum. Þá
tókUMSE á mótinorrænum þjóð-
dansaflokkum, sem sýndu listir
sinar á Akureyri.
Starfsemi sambandsins var
mjög kostnaðarsöm, ársveltan
jókst mikið og rekstrarhalli varð
liðlega 200 þús. krónur. Miklar
umræður urðu á þinginu um
framtiðarverkefni UMSE.
Akveðið var að halda uppi öflugu
starfi, m.a. á iþróttasviðinu, efla
fræðslustarfið og koma á fót al-
mennum félagsmáia og stjórnun-
arnámskeiðum, halda áfram
sumarbúðastarfi og vinna af
krafti við undirbúning næsta
landsmóts UMFl, sem halda á á
Dalvik 1978. Bindindismál voru
á síðast
mikið i sviðsljósinu á ársþinginu
og tóku margir til máls um þau.
Fram kom samstilltur vilji full-
trúa um að snúa vörn i sókn gegn
áfengisbölinu.
I framhaldi af umræðum um
bindindismál var samþykkt til-
laga, þar sem skorað er á UMFI
og ungmennafélög i landinu að
gera næsta ár, sem er 70 ára af-
mælisár UMFl,að sérstöku bar-
áttuári gegn áfengisbölinu. Þing-
ið hvatti sambandsfélögin tii að
vinna ötullega að gróðurvernd og
lar.dgræðslu, en mótmælir harð-
lega fyrirhuguðum áætlunum
byggingu álbræðslu við Eyja-
fjörð. Að kvöldi fyrra þingdagsins
var haldin kvöldvaka i samkomu-
húsinu i Hrisey. Þar voru afhentir
þrir bikarar. Umf. Reynir hlaut
Sjóvá-bikarinn fyrir flest stig úr
mótum UMSE siðastl. ár, og
einnig félagsmálabikar UMSE
fyrir mikiðog gott félagsstarf. Þá
var Hólmfri'ði Erlingsdóttur, sem
kjörin var iþróttamaður UMSE á
siðastl. ári veittur eignabikar til
staðfestingar á þvi kjöri. Mun
þetta vera i fyrsta sinn er iþrótta-
maður UMSE er kjörinn. Innan
UMSE eru nú 1066félagsmenn, og
hafa ekki i annan tima verið
fleiri. Formaður sambandsins er
Haukur Steindórsson.
Skipstjóri óskast
ó nýjan skuttogara
sem gerður verður úr frá Húsavik. Skipið
mun verða tilbúið til veiða i júli n.k.
Upplýsingar gefur Tryggvi Finnsson,
Húsavik, simar (96)4-13-88 og 4-13-49.
^ Tilboð óskxist
i Broyt X2 gröfu, árgerð 1969.
Vélin verður til sýnis við áhaldahús Kópa-
vogskaupstaðar, Kársnesbraut 68, frá og
með deginum i dag.
Tilboðum skal skila fyrir kl. 14 mánudag-
inn 10. mai 1976 til Karls Árnasonar for-
stöðumanns, sem veitir allar nánari upp-
lýsingar.
Rekstrarstjórinn i Kópavogi.
AUGLYSIÐ I TIAAANUM