Tíminn - 29.09.1976, Side 9

Miðvikudagur 29. september 1976
TiMINN
9
Útgefandi Framsóknarflokkurinn.
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar:
Þórarinn Þórarinsson (ábm.) og Jón Helgason. Ritstjórn-
arfulltrúi: Freysteinn Jóhannsson. Auglýsingastjóri:
Steimgrimur Gislason. Ritstjórnarskrifstofur f Edduhús-
inu við Lindargötu, simar 18300 —'18306. Skrifstofur f-
Aðalstræti 7, simi 26500 — afgreiðslusimi 12323 — aug-
lýsingaslmi 19523. Verð I lausasölu kr. 50.00. ÁSkriftar-
gjald kr. 1000.00 á mánuði. Blaðaprent h.f.
Ávísanamálið
Siðustu mánuðina hafa andstæðingar Fram-
sóknarflokksins lagt mikið kapp á þann áróður,
að Framsóknarflokkurinn væri spilltari en aðrir
flokkar og hvers konar fjárbrallsmenn söfnuðust
undir merki hans og leituðu þar trausts og vemd-
ar. í hvert skipti, sem einhver afbrotamál eða
fjárbrallsmál hafa komið upp, hefur verið reynt
að tengja þau við Framsóknarflokkinn. Mál-
gögn stjórnarandstæðinga og siðdegisblöð Sjálf-
stæðismanna hafa tekið höndum saman um þenn-
an áróður, en þegar hann hefur ekki þótt duga,
hefur verið gripið til þess ráðs að koma á kreik
margvislegum Gróusögum um spillingu Fram-
sóknarmanna. Þannig hefur þessi áróður verið
magnaður gegn Framsóknarflokknum og Fram-
sóknarmönnum bæði leynt og ljóst.
Gott dæmi um þetta er ávisanakeðjumálið svo-
nefnda. Strax og eitthvað kvisaðist um rannsókn
þess, var þeim sögum komið á kreik, að Fram-
sóknarmenn kæmu þar aðallega eða eingöngu við
sögu. Hægt og hægt mögnuðu söguhöfundarnir
frásagnirnar, unz svo var komið, að nær allir
helztu forustumenn Framsóknarflokksins voru
taldir viðriðnir ávisanasvindlið, en utanrikisráð-
herrann þó mest. Svo langt var gengið, að rann-
sóknaraðilinn taldi sig ekki geta þagað og gaf
yfirlýsingu um, að hvorki ráðherra eða alþingis-
menn væru við þessi mál riðnir.
Það gerðist svo fyrir nokkrum dögum, að birt
voru nöfn þeirra manna, sem hafa verið ásakaðir
fyrir umrætt ávisanamisferli, án þess að enn hafi
þó verið sönnuð sök á þá. Framhald rann-
sóknarinar mun beinast að þvi, hvort um ein-
hverja sekt sé að ræða eða ekki. Nafnbirting leið-
ir I ljós, að hér er um mjög blandaðan hóp að
ræða. Þar mun t.d. vera að finna menn úr öllum
flokkum. Þar er t.d. að finna fyrrverandi aug-
lýsingastjóra Dagblaðsins, einn af leigjendum
hjá samtökum Sjálfstæðismanna, mann nátengd-
an forustumanni i Alþýðuflokknum og mann, sem
hefur verið i stjórn húsbyggingasjóðs Fram-
sóknarflokksins o.s.frv. Að sjálfsögðu væri með
öllu rangt, að ætla að draga Dagblaðið, Sjálf-
stæðisflokkinn eða Alþýðuflokkinn inn i ávisana-
keðjumálin af þessum ástæðum, en jafnrangt er
lika að ætla að bendla þau eitthvað við Fram-
sóknarflokkinn.
Þetta mál er aðeins eitt litið dæmi þess, hvem-
ig áróðrinum gegn Framsóknarflokknum hefur
verið háttað á undanförnum mánuðum. Fjöl-
mörg slik dæmi mætti nefna, þótt hvergi hafi
Gróusögurnar verið hrikalegri en i sambandi við
svonefnt Klúbbmál.
En umræðunum um þessi mál er ekki lokið, og
sitthvað getur átt eftir að koma i ljós, sem ekki
aðeins hnekkir rógsögunum um Fram-
sóknarmenn og Framsóknarflokkinn, heldur
leiðir i ljós, að oft hefur i þessu sambandi verið
kastað grjóti úr glerhúsi. Gagnkvæmar ásakanir
og uppljóstranir mega þó ekki verða höfuðuppi-
staða þessara umræðna, heldur, að reynt sé að
sameinast um að uppræta brotin og styrkja
réttarfarið. Á þvi sviði biða mikil verkefni næsta
þings, og þjóðin mun fylgjast vel með þvi hverjir
eiga þar drýgstan hlut.
Þ.Þ.
ERLENT YFIRLIT
Kissinger semur við
Vorster og Smith
Of skammt gengið til móts við blökkumenn
ÞAÐ virðist nú komið i ljós,
að Kissinger, utanrikisráð-
herra Bandarikjanna, hafi
ekki áttallt það hól skilið, sem
féll honum i skaut i sambandi
við Afrikuför hans á dögunum.
Tilgangur farar hans var að
reyna að ná samkomulagi
milli svartra og hvitra i Afriku
um málefni Ródesiu og
Namibiu. Kissinger hóf ferð
sina með þvi að ræða við leið-
toga nágrannarikja Ródesiu,
en siðan ræddi hann við
Vorster, forsætisráðherra
Suður-Afriku, og loks við
Smith, fosætisráðherra upp-
reisnarstjórnarinnar i Ród-
esiu. A fundi þeirra Vorsters
og Kissingers náðist fullt sam-
komulag, og siðar á fundi
þeirra Kissingers og Smith.
Eftir að þetta lá fyrir, töldu
fréttamenn, að Kissinger væri
búinn að leysa Ródesiudeiluna
og fékk hann mikið lof fyrir.
Það stóð hins vegar skamma
stund, þvi að komið er i ljós,
að Kissinger hafði hvorki
fengið samþykki leiðtoganna i
nágrannarikjum Ródesiu né
helztu skæruliðasamtakanna
þar. Hann hafði náð sam-
komulagi við þá Vorster og
Smith með þvi að ganga meira
til móts við þá en leiðtoga ná-
grannarikja Ródesiu. A fundi,
sem leiðtogar Tanzaniu, Zam-
biu, Mosambik, Angóla og
Botswana héldu i Lusaka um
helgina, var veigamiklum
atriðum i samkomulagi Kiss-
ingers, Vorsters og Smiths
hafnað, þóttfallizt væri á sum
atriði þess. Allt bendir til, að
deilurnar blossi nú upp á ný.
M.a. er risin upp deila milli
Kissingers og Smiths um það,
hvernig skilja beri samkomu-
lagið. Kissinger telur, að það
sé aðeins viðræðugrundvöllur,
en Smith heldur þvi fram, að
það sé bindandi. Hann og
stjórn hans séu þvi óbundin af
þvi, nema það veröi samþykkt
óbreytt.
SAMKVÆMT sjónvarps-
ávarpi, sem Smith flutti
siðastl. föstudag, eru megin-
atriðin i samkomulagi hans,
Kissingers og Vorsters þessi:
1. Innan tveggja ára verði
komið upp stjórn i Ródesiu,
sem styðst við meirihluta
þjóðarinnar, en það þýðir
sama og blökkumenn fái
yfirráðin.
2. Efnt skal til ráðstefnu til að
ræða um tilhögun bráða-
birgðastjórnar Ródesiu,
sem fari með völd næstu tvö
árin. Núverandi stjórn Ród-
esiu verður aðili að ráð-
stefnunni, ásamt leiðtogum
Afrikumanna, sem ekki er
skilgreint nánar hverjir
skuli verða.
3. Bráöabirgðastjórninni skal
háttað þannig, að myndað
verði bæði rikisráð og rikis-
stjórn. 1 rikisráöinu verði
jöfn tala svartra manna og
hvitra, en hvitur maður
verður formaður þess. Hlut-
verk ráðsins verður m.a. að
annast löggjafarstarf og að
semja nýja stjórnarskrá. 1
rikisstjórninni, sem fer með
framkvæmdavaldið, verði
blökkumenn i meirihluta og
forsætisráðherra verður úr
hópi þeirra. Hins vegar fari
hvitur maður með varnar-
mál og löggæzlumál. Allar
ákvarðanir rikisstjórn-
arinnar þurfa að vera sam-
þykktar af tveimur þriðju
hlutum hennar, en það
þýðir, að hvitir menn fá
stöðvunarvald.
4. Brezk stjórnvöld skulu hafa
yfirumsjón með þvl, að
meirihlutastjórn komist á
innan tiltekins tima.
5. öllum skæruhernaði skal
hætt jafnskjótt og bráöa-
birgðaskipunin hefur kom-
izt á.
6. Tryggt skal með alþjóð-
legum samtökum nægilegt
f jármagn til aðstoðar vegna
fyrirhugaðra breytinga á
stjórnarháttum i Ródesiu.
Hér mun einkum átt við, að
hvitum mönnum i Ródesiu
verði tryggðar skaðabætur
vegna þess eignatjóns, sem
þeir kunna að verða fyrir.
Jafnframt mun fyrirhugað
að tryggja þeim, sem fara
úr landi, aöstoð til að koma
sér fyrir i nýjum heimkynn-
um.
AF YFIRLÝSINGU þjóö-
höfðingjanna fimm, sem hitt-
ust i Lusaka, virðist mega
ráða, að þeir séu aðallega
ósammála öörum og þriðja lið
i samkomulagi þeirra
þremenninganna. Þeir vilja
ekki fallast á, að stjórn
Smiths, sem þeir telja ólög-
lega, eigi þátt að fyrirhugaðri
ráðstefnu, heldur verði
fulltrúar hvitra manna til-
nefndir af öðrum aðila. Þá
leggja þeir áhírzlu á, að ráð-
stefnan verði haldin utan Ród-
esiu, en Smith telur, að sam-
komulag hafi verið um það
milli hans og Kissingers, að
hún yrði haldin i Ródesiu,
enda þótt þess sé ekki getið i
samkomulaginu, heldur talað
um stað, sem samkomulag
gæti náðst um. Þá telja þeir
rikisráðshugmyndina óað-
gengilega með öllu, og þeir
eru mótfallnir þvi, að hvitur
maður fari með varnarmálin
og lögreglustjórnina. Einnig
eru þeir mótfallnir stöðvunar-
valdi hvitra manna i rikis-
stjórninni. Ýmsum öðrum
atriðum eru þeir mótfallnir.
Það virðist þvi siður en svo,
að ferðalag og tillagnagerð
Kissingers hafi orðiö til að
leysa Ródesiudeiluna, þótt það
sé spor i áttina, að Vorster og
Smith hafi fallizt á, að meiri-
hlutastjórn komist á innan
tveggja ára. Það er hins vegar
alveg óleyst enn, hvernig skuli
koma þvi stefnumiði i fram-
kvæmd, og þvi miður hefur
Kissinger i tillagnagerð sinni
snúizt þar meira á sveif með
Vorster og Smith en blökku-
mönnum. Samkomulag þeirra
hefur náöst þannig, að Kiss-
inger lagði fram tillögur, sem
þeir Vorster og Smith féllust
á. Kissinger lagði hins vegar
ekki sömu áherzlu á, aö haga
tillögunum þannig, að blökku-
menn gætu einnig fallizt á
þær.
Varðandi Namibiu, sem er
ekki siður viðkvæmt deilumál
en Ródesia, virðist ekki hafa
þokazt neitt i samkomulagsátt
i viðræðum þeirra Kissingers
og Vorsters. Málin standa þvi
enn þannig, að enn hvila mikil
óveðursský yfir Ródesiu og
Namibiu, nema meira verði
komið til móts við blökku-
menn. Kissinger verður að
sveigja þá Vorster og Smith
meira, ef von á að vera til þess
að leysa þessi hættulegu deilu-
mál á friðsamlegan hátt.
Þ.Þ.