Tíminn - 01.10.1976, Side 10

Tíminn - 01.10.1976, Side 10
10 TÍMINN Föstudagur 1. október 1976 ÁIN Fyrir tuttugu árum var áin Thames svo menguö, aö hún var talin algjörlega dauö. Hvorki fuglar né fiskar höföust viö i henni. En i dag er hún hreinasta áin, sem rennur i gegnum stór- borg, og binda menn vonir sinar viö, aö þess veröi ekki langt aö biða, aö lax gangi 1 hana á ný til aö hrygna. Fiskur er afar næmur fyrir mengun. Þegar Alwyne Wheel- er doktor viö náttúrusögudeild- ina viö British Museum, hóf aö rannsaka vatnið i Thames áriö 1957, fann hann engan fisk i ánni á þeim fimmtiu kilómetra langa kafla, þar sem áin rennur i gegnum London, nema ef vera kynni áll. Þvi var þá slegiö föstu, aö áin væri svo óhrein, aö hún gæti talizt dauð. Ekki eru nema fimmtán ár siðan vatnið i þeim hluta elfunn- ar, þar sem sjávarfalla gætir var oröið svo óhreint, að yfir þurra sumarmánuöina lagöi megnan daun frá henni. En i ár hefur uppgötvazt, að næstum þvi niutiu fisktegundir lifa i þessari fyrrum dauðu á. Bjartsýnustu mennirnir viö Thames Water Authority stofn- unina, sem hefur gengið hvaö skörulegast fram i þvi aö hreinsa ána, eru þeirrar skoð- THAMES HREIN Á NÝ unar, að þess veröi ekki langt aö biða, aö laxinn gangi aftur i ána til að hrygna. Og i dag er Thames liklega hreinni en nokk- ur önnur á, sem streymir i gegnum stórborg. Þennan stór- kostlega árangur ber ekki sizt að þakka sameiginlegu átaki ár- og hafnaryfirvalda og stjórnun verksmiöja, en úrgangur frá verksmiðjum var einn mesti mengunarvaldurinn i ánni. Þegar rætt er um mengun og mengunarvarnir i Thames, má skipta ánni i tvo ólika hluta. Annan hlutann, þar sem sjávar- falla gætir en hann nær frá Teddington, sem er u.þ.b. 30 km ofan við Lundúnabrú, og út i Noröursjó. Hinn hlutinn eru þeir 240 km sem eru vestan viö Teddington. Efri hluti árinnar, sem aö miklum hluta til rennur i gegnum landbúnaðarhéruð, er yndi áhugaveiöimanna, og veld- ur það ekki neinum öröugleik- um að halda henni hreinni. En þegar fyrir hundraö árum fór fyrst að verða vart mengunar i ánni neöan við Teddington. Fram um miðja átjándu öld var sá hluti Thames, sem rennur I gegnum London, hreinn, og bar það viö, að verkamenn, sem unnu viö ána og fengu fæöi inni- faliö i laununum, kvörtuðu und- an þvi, að þeir fengju allt of oft nýveiddan lax að éta. En i lok þeirrar aldar var laxinn horfinn og snemma á nitjándu öldinni kom til sögunnar ný uppfinning, sem hafði afgerandi áhrif á mengun i ánni. Þetta var vatns- salernið. Máske hefur engin nýjung sýnt jafn greinilega tvi- þætt eöli tækniþróunarinnar og umrætt tæki. Upprunalega átti frárennsli frá salernunum aö renna i þar Tilraunaveiöi i ánni Thames. til geröar gryfjur, en hin gifur- lega vatnsaukning leiddi til þess, aö brátt fór að fljóta yfir bakkana, og var þvi tekið til þess bragös, að leiöa klóökin i Thames. Eftir að ibúafjöldi London var orðinn fjórar og hálf milljón um miöja nitjándu öldina, var Thames svo yfirfull af skólp- og úrgangsefnum frá verksmiðj- um, að áin hafði ekki undan aö bera það til sjávar. Þaö var svo ekki fyrr en áin var orðin svo óhrein, aö ekki var Þeir, sem jöröina crja, eiga allt sitt undir sól og regni. Þaö lög- mái tekur ekki aöeins til bænda á islandi, heldur eru allir jarö- yrkjumenn háöir þvi, hvar i heimi sem er. Þaö getur bæöi veriö of heitt og of kalt, of þurrt og of vott, auk margs annars, er aö höndum getur boriö og skert uppskeruna, hver sem hún er. Kornakrar veraldarinnar fæða fleira fólk að meira eða minna leyti en allar aðrar upp- sprettur matvæla. t svo aö segja öllum löndum veraldar er brauö meöal daglegra matvæla, og sumsstaöar er þaö einn hinn veigamesti þáttur fæðunnar. Þar við bætast svo margar aðrar tegundir matvæla, sem eiga upphaf sitt á ökrum. Af- brigöilegt veðurfar hefur ákaf- lega mikil áhrif á kornuppsker- una, og hefur mjög verið um það rætt nú um sinn vegna óæski- legra hita og þurrka i mörgum löndum. Fullyröa má þó, á hverju sem gengur, að aldrei hefur jafn- mikið korn veriö ræktaö i ver- öldinni og nú, hverju sem árar, enda miklu fleiri munna að metta en nokkru sinni fyrr. Stórvirkar vélar við jarö- vinnslu, uppskeru og meðhöndl- un kornsins hafa gert þetta kleift, auk þess sem 'áburöar- þörf er fullnægt eftir öörum og mikilvirkari leiöum heldur en kostur var á fyrrum. í Sovét- rikjunum einum nemur sáiö land 217 milljónum hektara á landflæmi, sem nær þvert yfir tvær heimsálfur - frá Eystra- salti til Kyrrahafs. Þar þarf lika mikils við, þar sem er brauöfæða allra ibúa landsins og hafa auk þess nægjanlegt korn til gripafóðurs og iðnaöar. í fyrra brást upp- skeran i Sovétrikjunum að þvi marki, aö flytja varö mikiö inn. En nú er stefnt aö þvi aö auka stórkostlega kornrækt i Sovét- rikjunum, svo að hún veröi 215—220 milljónir lesta aö meöaltali á næstu árum. Þetta er fyrsta áriö i þeirri áætlun. Nú I haust hefur þó verið viö erfiöleika að striöa,

x

Tíminn

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.