Tíminn - 31.10.1976, Blaðsíða 11

Sunnudagur 31. október 1976
TÍMINN
11
Sfðan varð ég kennari i Vest-
mannaeyjum 1933-1939, og svo við
Skildinganesskólann 1939-1942,
svo segja má, að ég hafi fengizt
nokkuð við kennslu.
Hvernig stóð á þvi, að þú hættir
kennslu og snerir þér að iðnaði?
— Ég hafði ávallt mikinn þjóð-
málaáhuga, eða áhuga á framför-
um. Ég var viss um það, að við
ættum að hugsa meira um iðnað-
armál en gert var. Lá þvi beinast
við, að ég reyndi að vinna eitt-
hvað við þetta sjálfur.
Hóf fataframleiðslu
vegna þess að föt
voru of dýr
— Það varð úr, að ég stofnaði
Últímu árið 1942 ásamt öðrum
mönnum, og við hófum rekstur á
saumastofu og opnuðum búð með
herraföt, sem við saumuðum
sjá lfir.
Forsenda þess, að ég valdi
klæðagerðina var einfaldlega sú,
að við höfðum ekki peninga til
þess að ráðast i neitt stærra. Ég
held, að ég hefði valið járniðnað,
ef ég hefði haft bolmagn til þess.
Lika var það eitt, sem réði
miklu, að þegar ég var kennari
úti i Vestmannaeyjum þurfti ég
að fá mér föt i Reykjavík, og þau
kostuðu mig 6 vikna kennara-
kaup, eða um 130 þúsund miðað
við núverandi laun kennara, gróft
Þú getur valið úr lOOfataefnum í últlmu og margvfsiegum sniðum. Þú getur lika teiknaö fötin þin sjálfur ef þú viit og Última saumar viö lágu
veröi. Talið er, aö Úitima sénú meö mesta fataefnaúrval landsins.
reiknað. Þetta var ægilegt verð,
og það gaf mér þá hugmynd, að
unnt væri að lækka verð á karl-
mannafötum, og það tókst, bæði
hjá mér og öðrum.
— Nú, 35 árum siðar, er kenn-
arinn jafn lengi að vinna sér inn
fyrirmjólkurpottiog hann varár-
ið 1939, og hann er jafn lengi að
vinna sér fyrir ibúð til að búa I, en
hann getur fengið 5-6 herraföt
fyrir sex vikna kaup, ef hann vill.
Framleiðni virðist þvi engin orð-
iðílandbúnaði og húsasmiði, en i
fatasaum og vefnaði er hún þessi
sem að framan greinir og má
ýmislegt af þessu dæmi læra.
— Ég tel, að ég hafi verið með
þeim fyrstu, sem töluðu um, að
unnt væri að sauma ódyr föt með
verksmiðjuaðferðum. Ég skrifaði
um þetta mál og fór út i að reyna
þetta. Þetta var hinn svokallaði
„hringsaumur”, en hann byggist
á þvi, að stúlka, eða sá, sem
saumar t.d. jakka, saumar ekki
allan jakkann, heldur aðeins
hluta hans, ákveðinn hluta, og
svo tekur næsti maður við. Þetta
hefurþað iförmeð sér, að unnt er
að kenna starfsfólki einstaka,
takmarkaða þætti i fatasaumi, en
ekki er nauðsynlegt aö
læra alla vinnuna. Þetta eykur
hraða og afköst — og fötin urðu ó-
dýrari.
— Við vorum fyrst til húsa þar
sem Þjóðviljinn er núna við
Skólavörðustig, og starfsliðið
mátti telja á fingrum annarrar
handar.
Hvers vegna nefnduð þiö fyrir-
tækið Últimu hf.?
— Það er elzta nafnið, sem
þekkist á Islandi, og það er lika
táknrænt fyrir það sem það átti
að gera.
Última þýðir eiginlega fjarlæg-
asta, eða þangað sem lengst
verðurkomizt, og það var einmitt
ætlun okkar að komast eins langt
oghægtværii vörugæðum og i þvi
að lækka verðið.
— Ef þetta er skoðað i sam-
hengi við aðra þætti þjóðlifsins og
efnahagsmálanna, þá er þetta
ekki svo litil kjarabót fyrir al-
menning i landinu að fá föt fyrir
aðeins brot af þvi, sem þau kost-
uðu áður. Menn geta verið betur
til fara, og það kemur ekki eins
við pyngjuna. Ef svipað hefði
gerzt t.d. i landbúnaði og bygg-
ingariðnaði, þá hefðum við ekki
allan þennan verðbólguvanda,
sem nú er að glima við. Forsenda
fyrir kaupkröfum er m.a. dýrt
húsnæði og dýrtiðin i matvörum,
þar með taldar landbúnaðarvör-
ur, svo tekin séu einhver dæmi.
Klæðskerar og starfslið
— Nú, svo vikið sé aftur að
fataframleiðslunni, þá hefur orð-
ið viss þróun. Við réðum sér-
menntaða klæðskera til sauma-
stofunnar og fatagerðarinn-
arLengi vel var það kona, Gunn-
hiidur Guðjónsdóttir, og siðar
kom hingað til starfa danskur
klæðskeri, Wessman að nafni, en
hann er eini klæðskerinn hér á
landi, sem er sérkenntaður i ein-
kennisklæðum. Við saumum mik-
ið af einkennisklæðum, t.d. fyrir
hljómsveitir, hestamenn, lög-
Kennarinn
keypti föt
fyrir sex vikna
kaup sitt og
dkvað þd að
snúa sér að
fataf ram leiðslu.
Agústina og Arnfrlöur Guöjónsdóttir (til hægri). Arnfrlöur hefur unniö I
Últlmu I fjölda ára og stjórnar nú gardlnudeildinni.
Kjörgaröur, eittstærsta verzlunarhús borgarinnar. Þar er Últlma meö verzlun slna og fatasaum.