Tíminn - 13.11.1976, Qupperneq 11

TÍMINN
Laugardagur 13. nóvemþer 1976
Laugardagur 13. nóvember 1976
TÍMINN
Eysteinn Jónsson.
félagsmálaaögeröir meölöggjöf
og framkvæmdum. Þessi stjórn
hafði þaö á stefnuskrá sinni aö
leysa efnahagsmálin í samráöi
við stéttasamtökin, en þaö
reyndist erfitt i framkvæmd.
A þrjátiu og tveggja ára tima-
bili frá 1927-1958, hafði Fram-
sóknarflokkurinn átt hlut aö
rikisstjórn i tuttugu og sex ár. i
stjórnmálaritgerö hefur Ey-
steinn Jónsson komist svo aö
oröi:
„Fróðlegt er aö athuga, hver
voru aðaleinkenni islenzka
þjóðarheimilisins i lok þessa
timabils, en það mótaöist mjög
á þessum þrjátiu og tveim ár-
um.
Ég nefni nokkur þeirra:
Óvenjumargir einstaklingar
efnalega sjálfstæöir og óvenju-
margir beinir þátttakendur i
framleiðslu eða einhvers konar
starfrækslu. Mjög sterk sam-
vinnuhreyfing, sem stutt hefur
m*a. þessa þróun. Fáttum auö-
félög, sem setið gætu yfir hlut
almennings, og engin auðfélög
höfðu einokunaraðstööu i þýö-
ingarmikilli viðskipta-, fram-
leiöslu-eða þjónustugrein. Sterk
verkalýðshreyfing og launþega-
samtök og samtök bænda og
framleiðenda viö sjávarsiöuna.
Fjölþætt löggjöf til stuðnings
þvi, að sem flestir gætu eignazt
eigin ibúðir og haft eigin starf-
rækslu, ef hugur þeirra stóö til.
öflug framleiöendasamtök um
sölu afurða, ýmist á samvinnu-
grundvelli eða I ööru félags-
formi. Rikis- og bæjarfyrirtæki
til að annast orkuframleiðslu og
stærri iðnað, þar sem sam-
keppni gat ekki komið til greina
(áburðarverksmiðjan, sements-
verksmiðjan) og frumkvæði
rikisvaldsins til örvunar, ef taliö
var þurfa (Sildarverksmiðjur
rikisins o.fl.).
■
A leið fyrir Kambanes 1957.
Nálega allur atvinnurekstur i
landinu i höndum Islendinga
sjálfra, enda áherzla lögð á, að
Islendingar hefðu sjálfir tök á
auðlindum sinum og fram-
leiðslu. Almannatryggingar
fyllilega til móts við það, sem
tiðkast með nálægum menn-
ingarþjóðum. Jafnari aögangur
að menntun og minni stétta-
skipting en víðast annars stað-
ar.
NU tekur við tólf ára timabil,
þegarFramsóknarflokkurinn er
i stjórnarandstöðu. Sjálfstæðis-
flokkur og Alþýðuflokkur fóru
með völd. Margvislegum fram-
faramálum þokaðiá leiðá þessu
timabili sem fyrr og studdi
Framsóknarflokkurinn rikis-
stjórnina i ýmsum málum, en
gagnrýndi önnur atriði stjórn-
arstefnunnar. Taldi flokkurinn,
að rikisstjórnin vanmæti is-
lenzka atvinnuvegi og léti t.d.
undir höfuö leggjast að endur-
nýja fiskiskipin og önnur at-
vinnutæki og að afla nýrra.
Einnig var stjórnin gagnrýnd
fyrir aðgerðarleysi i byggða-
málum og f landhelgismál-
unum. Eysteinn var formaöur
Framsóknarflokksins mikinn
hluta þessa timabils og hafði
forystu i stjórnarandstööunni.
Ný vinstri stjórn er svo mynd-
uð eftir kosningar 1971. Vann
Eysteinn Jónsson mjög að þeirri
stjórnarmyndun og gerð
stjórnarsáttmálans, þótt aðrir
færu með umboð flokksins i
rikisstjórninni.
Eysteinn var (íjörinn forseti
Sameinaðs þings i byrjun þessa
stjórnarsamstarfs og hélt þvi
sæti á meðan samstarfiö stóð.
Hann hafði hugsað margt, rætt
og ritaö um Alþingi, störf þess
og starfsaðstöðu og fékk nú
tækifæri til áhrifa á þvi sviði.
Þessi nýja vinstri stjórn færði
fiskveiðilögsöguna út i 50 sjó-
milur. Náðist algjör samstaða
um útfærsluna á Alþingi, hún
var samþykkt með 60 shlj. atkv.
Stjórnin lagði þunga áherzlu á
eflingu islenzkra atvinnuvega
og á byggðamálin, likt og fyrri
vinstri stjórnir höfðu gert.
Einnig var unnið öfluglega að
margháttuðum félagslegum
umbótum. Stjórnarsamstarfið
stóð litlu lengur en á árunum
1956 og 1958. Þing var rofið og
efnt til kosninga 1974.
Þegar hér var komið sögu gaf
Eysteinn ekki kost á sér til
framboðs. Hann á hins vegar
sæti i framkvæmdastjórn
Framsóknarflokksins, tekur
þátt i flokksstarfinu og hefur þvi
ekki með öllu sagt skilið við
pólitikina.
Þessi upprifjun getur að
hámarki kallazt stiklað á stóru
og jaðrar hvergi við upptaln-
ingu hvað þá heildarmynd. Inn i
hana vantar ógrynni stór-
merkra umbótamála, sem
hrundið var fram á þessum ára-
tugum. Ekki er getið verkefna,
sem eru varanleg i sjálfu sér og
um leið ákaflega timafrek eins
og t.d. fjármál rikissjóðs, efna-
hagsmálin almennt og margvis-
leg samskipti við aðrar þjóðir.
Með þessum svipmyndum vek
ég athygli á eðli og umfangi
þeirra verkefna, sem fjallað
hefur verið um á stjórnmála-
sviðinu á þvi timaskeiði, sem
Eysteinn Jónsson hefur verið i
forystusveit. Ég tel, að hún leiði
i ljós, að við höfum án efa
gengið til góös og eigum nú
betra land og erum á marga
lund betur i stakk búin en við
vorum fyrir hálfri öld. Þetta er
holl lexia þeim svartsýnu! Og
það er vel við hæfi og auk þess
ánægjulegt að fara yfir hana á
afmælisdegi Eysteins Jónsson-
ar. Þegar litið er um öxl um
langa vegferð stjórnmálafor-
ingja, þá er örðugt fyrir sam-
timamann að benda og segja:
Þetta gerði hann! Kannske
verður það seint hægt i raun og
veru. Samráð auðkenna þing-
ræði. Og jafnvel einræðisherr-
ann er ekki einn að verki. Nei,
hitt gefur, að ég hygg, bæði
gleggri mynd, heillegri og sann-
ari, að skvggnast vitt um vett-
vang og skoöa atburðarásina i
samfellu. Það er of langt mál að
greina alla, sem stóðu i eldlinu
isl. stjórnmála á umræddu
Framhald á bls. 15
Afmæliskveðja frá
F ramsóknarf lokknum
1 dag verður sjötugur
Eysteinn Jónsson, fyrrverandi
ráöherra. Vegna fjarveru ólafs
Jóhannessonar, formanns
Framsóknarflokksins, kemur
það i minn hlut að færa Eysteini
kveðjur og þakkir okkar sam-
flokksmanna hans og er það
mér vissulega ljúf skylda.
Raunar er óþarft að rekja
starfs- og ævisögu Eysteins
Jónssonar, svo kunn er hún öll-
um Islendingum, svo viða hafa
spor hans legið, svo viða sér
verka hans stað.
Þess skal þvi aðeins getið hér,
að Eysteinn er fæddur 13.
nóvember 1906 á Djúpavogi,
sonur Jóns prests þar Finnsson-
ar og konu hans Sigriöar
Hansdóttur Beck. Hann varð
alþingismaður Sunnmýlinga
árið 1933 og fjármálaráðherra
árið eftir, yngstur allra íslend-
inga fyrr og siðar til að gegna
ráðherraembætti. Siöan hefur
hvert starfið rekið annað og
verður sú saga vonandi siðar
skráð og þá af hæfari mönnum
en mér. Formaður Framsókn-
arflokksins varð Eysteinn árið
1962 og gegndi þvi starfi til
ársins 1968, en þingmennsku
gegndi hann til ársins 1971. Af
báðum þessum störfum lét hann
eigi aðeins að eigin ósk heldur
gegn eindregnum áskorunum
samherja sinna um að halda
þeim áfram.
Fjarri fer þó aö áhugaleysi
eöa aörar ytri aöstæöur hafi
kallað á þessa breytingu, þvi aö
maöurinn er betur á sig kominn
en titt er um sjötuga menn og
jafnvel þá sem eru yngri aö
árum, heldur mun hitt hafa
valdið að hann hafi taliö rétt aö
yngri menn fengju tækifæri til
að spreyta sig á þeim viöfangs-
efnum sem hér er um aö tefla.
Ekki hefur Eysteinn Jónsson
sezt i helgan stein þótt látiö hafi
af þeim störfum er áöur voru
nefnd, Þessa stundina er hann
m.a. formaöur Sambands is-
lenzkra samvinnufélaga, for-
maður Náttúruverndarráðs, i
framkvæmdastjórn Framsókn-
arflokksins og blaðstjórn
Timans, svo að ég nefni nokkur
þau störf er upp i hugann koma
án þess að um tæmandi upptaln-
ingu sé að ræða.
Það er samdóma álit þeirra er
með Eysteini Jónssyni hafa
unnið aö dugmeiri og tillögu-
betri manni hafi þeir trauðla
kynnzt, og hygg ég aö þetta eigi
jafnt við samherja hans i stjórn-
málum og þá, sem á öndverðum
meiði hafa staöiö, Vinsælda
nýtur hann mikilla meðal allra
er hann þekkja. Þeirra hefur
hann eigi aflað sér með undan-
slætti og linkind, hann hefur
ávallt þótt harður i horn aö
taka, heldur með sinum afburða
gáfum og þeim heiðarleika, sem
allir viðurkenna.
Þegar hann nú stendur á
nokkrum vegamótum i lifi sinu
getur hann þvi horft til beggja
átta með heiðum huga: annars
vegar til vel heppnaðs og vel-
metins ævistarfs, hins vegar til
vandasamra framtiðarstarfa,
sem miklu skiptir hvernig tekst
um framkvæmd á. Slikt hlýtur
hverjum manni að vera mikils
viröi og þeir eru öfundsverðir,
sem þannig tekst að lifa lifi sinu.
Skylt er að geta þess hér, aö
hluti af lifshamingju Eysteins
Jónssonar hlýtur að vera kvon-
fang hans og heimilislif. Frú
Sólveig Eyjólfsdóttir hefur alla
tið staöiö sem klettur við hlið
manns sins og allir þeir mörgu,
sem meta og virða störf
Eysteins standa i óbættri
þakkarskuld við hana. Þaö er á
einskis manns færi aö skila
þviliku ævistarfi án stuönings
eiginkonu og barna.
Við sem i Framsóknarflokkn-
um störfum sendum i dag okkar
siunga sjötuga samherja og
fjölskyldu, hans allri hugheilar
hamingjuóskir og þakkir fyrir
allt, sem hann hefur fyrir okkur
gert.
Jafnframt látum viö i ljós þá
sjálfselsku von að við megum
njóta samstarfs við hann sem
allra lengst, ekki aðeins okkar
vegna heldur og þjóðarinnar
allrar.
Einar Agústsson.
Kveðja frá
samvinnumönnum
I dag á sjötugsafmæli Ey-
steinn Jónsson, fyrrv. alþingis-
maður og ráðherra, núverandi
formaöur stjórnar Sambands
isl. samvinnufélaga og einn
helzti baráttumaður islenzkrar
samvinnuhreyfingar um ára-
tuga skeið. Við þessi nierku
timamót I lifi hans vill sam-
vinnuhreyfingin tjá þakklæti
sitt og bera fram árnaðaróskir.
Óviöa á byggðu bóli hefur
samvinnuhreyfingin átt jafn-
miklu fylgi að fagna sem á ís-
landi. Hlutur hennar i þjóðlifinu
er veglegur og siungt starf
hennar veitir krafti og lifsþrótti
til fjölmargra atvinnugreina og
byggða, sem ella ættu i vök að
verjast. öflugt starf hreyfing-
arinnar á sér aö sjálfsögöu fyrst
og fremst rætur i áhuga og
dugnaði þess mikla fjölda fé-
lagshyggjufólks, sem allt frá
árdögum hennar hefur skipað
sér undir merki samvinnunnar.
Hinu má þó ekki gleyma, aö allt
frá upphafi hefur hreyfingin
þurft á sterkum leiötogum og
málsvörum að halda, þvi hörö
högg og stór hafa titt verið að
henni reidd af andstæðingum i
hópi sérhyggjumanna. Það
hefur verið lán hreyfingarinnar,
að ávallt hafa vaxið úr frjóum
jarðvegi hennar menn, sem
voru reiðubúnir til þess aö axla
hin erfiðu forystuhlutverk og
vera sverð hennar og skjöldur i
sókn og vörn i þjóðlifi, sem oft
hefur veriö stormasamt þann
tima, sem hreyfingin hefur
starfað hér á landi, nú hartnær
hundrað ár.
Eysteinn Jónsson er einn
þeirra manna, er hvað hæst
hefur borið i forystusveit is-
lenzkra samvinnumanna langa
hriö, eða fá ár færri hálfri
öld. Aö námi i Samvinnuskólan-
um loknu varð hann alþingis-
maður aðeins 26 ára gamall og
ráðherra ári siðar, yngstur
allra ráðherra, er á Islandi hafa
veriö, og aðeins örfá ár eru
liöin, siðan hann lét af starfi
alþingismanns. Allan stjórn-
málaferil sinn var hann hinn
óþreytandi málsvari samvinnu-
hreyfingarinnar og haföi veru-
leg áhrif á mótun löggjafar um
samvinnufélög, til mikilla heilla
fyrir allt starf samvinnufélag-
anna til þessa dags. Hann var
kosinn i Sambandsstjórn 1944,
varaformaður stjórnarinnar
varð hann 1946 og á aðalfundi
Sambandsins vorið 1975 var
hann kjörinn formaður Sam-
bandsstjórnar. Slikrar viröing-
ar og trausts nýtur Eysteinn
meðal islenzkra samvinnu-
Eysteinn Jónsson
fyrrverandi formaður Framsóknarflokksins, sjötugur í dag
manna, að það var einhuga
fylking aðalfundarfulltrúa frá
öllum kaupfélögum landins,
sem stóð að kjöri hans i hið
vandasama og ábyrgðarmikla
formannsembætti. Enn i dag er
hann þvi i fylkingarbrjósti is-
lenzkra samvinnumanna,
ódeigur til sóknar og varnar
með hugsjónir samvinnustefn-
unnar að leiðarljósi.
Eysteinn Jónsson er einlægur
og heilsteyptur samvinnumað-
ur. Fáir hafa unnið islenzkri
samvinnuhreyfingu svo óeigin-
gjarnt og heilsteypt sem hann.
A þessum merka minjadegi i lifi
hans eru honum þvi færðar
alúðarþakkir samvinnumanna
fyrir örugga samfylgd um
langan veg og störfin öll. Jafn-
framt eru bornar fram heils-
hugar árnaðaróskir til hans,
eiginkonu hans frú Sólveigar og
fjölskyidunnar allrar að enn
megi hamingjusól. skina á
þeirra framtiðarvegu.
Samstarfsmenn i Sambands-
stjórn
Kveðjur frá ungum
framsóknarmönnum
Framsóknarflokkurinn hefur
notið þess að eiga marga mikil-
hæfa og aðsópsmikla forystu-
menn. Einn þeirra er Eysteinn
Jónsson, sem i dag er sjötugur.
Það hæfir ekki að senda honum
kveðjur i eftirmælastil. Hann
vinnur enn mikið starf i þágu
þjóðarinnar, sem forystumaður
og forseti i landverndarmálum
og tekur virkan þátt i stjórnun
Framsóknarflokksins. Þrátt
fyrir að Eysteinn hafi látið af
þingmennsku sinni og dregið sig
i hlé frá störfum Alþingis hefur
hann enn lagt Framsóknar-
flokknum til dyggiiega lið-
veizlu með reynslu sinni, glögg-
skyggni og eindrægum mál-
flutningi. A löngum og storma-
sömum stjórnmálaferli hefur
Eysteinn átt virðingu andstæð-
inga sinna, sem stuðningsmanna
fyrir góöar gáfur og heiöar-
leika.
Eysteinn hefur hlotið þá náð-
argáfu að vera frjór og frum-
legur i hugsun og þannig séð
fyrstur manna nýjar hliðar á
grundvallarmálum. öllum sem
heyrt hafa Eystein ræða um
gildismat þjóðarinnar á tilveru
hennar og verðmætum, þar sem
hann tekur mið af manninum
sjálfum og hamingju hans,
verður það ógleymanlegt.
Geti talsmenn samvinnu-
stefnunnar þakkað nokkrum
einstökum núlifandi stjórn-
málamanni atfylgi og stuöning
þá hljóta þeir að sendaEysteini
Jónssyni þær kveöjur. Eysteinn
Jónsson á viröingu okkar. Við
trúum þvi að lif hans og starf
geti verið hverjum ungum
manni fordæmi til eftirbreymi.
Samband ungra fram-
sóknarmanna óskar honum
góðrar heilsu og langra lifdaga.
Stjórn SUF
Eysteinn Jónsson, fyrrum al-
þingismaður og ráðherra, er
fæddur á Djúpavogi 13. nóv.
1906. Foreldrar hans voru
Sigriður Hansina Hansdóttir,
fædd Beck, og séra Jón Finns:
son, prestur i Hofsþingum, og
bjuggu þau þar lengi. Skólalær-
dóm sinn fékk Eysteinn i barna-
skóla á Djúpavogi og hjá föður
sinum, i Samvinnuskólanum
veturinn 1925-26 og svo hinn
næsta og lauk prófi 1927. Tveim-
ur árum siðar sótti hann sumar-
námskeið i Pitmans-College i
London. A þessum undirstöðum
byggir Eysteinn ævimenntun,
sem hefur reynzt allt i senn —
fjölþætt, hagnýt og haldgóð.
Sólveig Eyjólfsdóttir, kona
Eysteins, er fædd 2. nóv. 1911,
dóttir Eyjólfs Jónssonar múr-
ara i Reykjavik og konu hans,
Þorbjargar Mensaldursdóttur.
Þaugiftu sig 20. febrúar 1932 og
byggðu fljótlega á Asvallagötu
67, þar sem þau hafa búið siðan.
Börn þeirra eru sex, öll upp-
komin og eiga heima i Reykja-
vik og grannbyggðum. Oft var
mannmargt á Asvallagötunni
áður á árum, meðan börnin
voru i foreldrahúsum. Foreldr-
ar Eysteins eyddu þar ævi-
kvöldinu. Vinir og samstarfs-
menn voru tiðir gestir. Og við
áttum það til, sumir að austan,
að setjast upp, jafnvel nokkrar
vikur. Margar góðar minningar
eru bundnar þeim samveru-
stundum, þvi hjónin voru bæöi
höfðingleg og hjartahlý.
Eysteinn stundaði sjó-
mennsku, verzlunarstörf og
aðra algenga vinnu, sem til
féllst, meðan hann dvaldi heima
á Djúpavogi. Hann flutti til
Reykjavikur 1927 og var starfs-
maður í Stjórnarráði Islands til
1930. Skattstjóri og formaður
niðurjöfnunarnefndar i Reykja-
vik 1930-34 og framkvæmda-
stjóri Prentsmiðjunnar Eddu
h/f 1943-46. Alþingismaður frá
1933-1974 og ráöherra, sem hér
greinir: Fjármálaráðherra 29/7
’34 til 17/4 ’39. Viðskiptaráð-
herra 17/4 ’39 tii 16/5 ’42.
Menntamálaráðherra 14/2 ’47 til
6/12 ’49 . Fjármálaráðh. 14/3 ’50
til 23/12 '58. — Aragrúi hliðar-
verkefna fylgdi þingmennsku og
ráðherradómi.
Nú á sjötugsafmæli Eysteins
Jónssonar lætur nærri, að hálf
öld sé liðin siðan hann fór að
skipta sér af pólitik. I fjörutiu og
eitt ár var hann alþingismaður
eins og dagsetningar hér að
framan bera með sér, og jafn-
lengi i forystuliði Framsóknar-
flokksins. Hann var og ráðherra
i nitján og hálft ár, en ella i
fararbroddi stjórnarandstæð-
inga. Það má þvi vera meira en
litið forvitnilegt að hyggja að
ferli hans á landsmálasviðinu,
þó ekki væri nema i allra gróf-
ustu útlinum.
Þegar Eysteinn réðst til starfs
i stjórnarráðinu, varð hann
jafnframteins konar einkaritari
Jónasar Jónssonar. Má leiða
likur aö þvi, að þar með hafi
teningnum veriö kastað. Fjór-
um árum siðar tók hann þátt i
fyrstu útvarpsumræðum, sem
fram fóru hér á landi. Mér er
ógleymanlegur málflutningur
Tryggva Þórhallssonar við
þessar umræður — og svo
frammistaöa nýliðans i hópi
Framsóknarmanna. En sann-
leikurinn var sá, að Eysteinn
Jónsson varð landsfrægur af
þessari ræðu. Atti hún áreiðan-
lega mikinn þátt i aö hann var
valinn til framboös i Suður-
Múlasýslu 1933, þegar Sveinn
Ólafsson lét af þingmennsku
þar eftir sautján ára setu á Al-
þingi. En framboð Eysteins var
ákveðið með prófkosningu.
Ekki verður sagt, að aðkoman
hafi verið góð i Framsóknar-
flokknum fyrir nýkjörna þing-
menn 1933. Þá var mikill
ágreiningur uppi i þingflokkn-
um og hlauzt af klofningur litlu
slðar. Það er söguleg staðreynd,
að Eysteinn var þegar á fyrsta
þingi i fremstu viglinu, og um
afskipti hans afátökunum i
þingflokknum segir Jónas Jóns-
son i afmælisgrein: ,,í þessu
máli tók yngsti þingmaður
flokksins forystuna og bjargaði
flokknum yfir hin hættulegu
sker.” Hef ég engan heyrt bera
brigður á þessi ummæli.
Um þessar mundir voru veður
öll válynd á Alþingi og reyndist
stutt til næstu kosninga, sem
fram fóru vorið 1934. Klofning-
urinn i Framsóknarflokknum
var þá nýlega um garð genginn
oghorfur næsta tvisýnar. Jónas
Jónsson var þá formaður
flokksins. Stuðningsmenn hans
voru kappsfullir, margir ungir
menn i baráttuliði og stefnan
ljós i megindráttum.
Flokkurinn reyndist sigursæll
og fékk, ásamt Alþýðuflokkn-
um, meiri hluta á Alþingi. Ey-
steinn verður nú ráðherra i
fyrsta sinn og fer með fjármál.
Þar var við stóran að deila, þvi
heimskreppan var enn i al-
gleymingi. En hinir ungu ráð-
herrar, Hermann Jónasson, Ey-
steinn og Haraldur Guðmunds-
son, ásamt liðsveitum þeirra
reyndust sigursælir i þeirri bar-
áttu, eigi siður en i undangengn-
um kosningum. Aðgerðir þess-
arar stjórnar í afurðasölumál-
um, a tvinnuuppbyggingu,
félagsmálum margvislegum og
opinberum framkvæmdum
mörkuðu djúp spor i þjóðlifi Is-
lendinga. Var hér i raun um aö
ræða beint framhald af stefnu
og störfum fyrstu vinstri
stjórnarinnar, sem sat að völd-
um á árunum 1927-1931.
Sem einn af leiðtogum Fram-
sóknarflokksins átti Eysteinn
Jónsson hlut aö myndun þjóð-
stjórnar 1939 og fór með við-
skiptamál i þeirri stjórn, þegar
striðið fór að. Hann vann að
stofnun lýðveldisins 1944 ásamt
með öðrum stjórnmálaforingj-
um þeirra tima. Rikti samhugur
meðal þjóðarinnar, þegar það
gæfuspor var stigið.
NU átti Framsóknarflokkur-
inn ekki aðild að rikis-
stjórn.Utanþingsstjórn sat að
völdum frá 1942 fram yfirstofn-
un lýöveldis, en siðan var
mynduð samstjórn allra hinna
þingflokkanna. Islendingum
hafði græðzt mikið fé á ófriðar-
árunum. Var nú hafizt handa
um skipakaup og fleiri aðgerðir
eftir nokkra kyrrstöðu i strið-
inu. Stjórnarandstaðan gagn-
rýndi meðferð striðsgróðans og
aðgerðir i efnahagsmálum.
Arið 1947 var mynduð sam-
stjórn með þátttöku Fram-
sóknarflokksins og Sjálfstæðis-
flokksins undir forystu Alþýðu-
flokks. Fór Eysteinn Jónsson
með menntamál i þeirri rikis-
stjórn. Minnihlutastjórn Sjálf-
stæðisflokksins eftir kosningar
1949 sat aðeins fáa mánuði. Þá
tók við samstjórn Framsóknar-
flokks og Sjálfstæðisflokks, og
ný stjórn þessara flokka eftir
kosningarnar 1953, fór Eysteinn
þá aftur með fjármái. Ekki voru
þetta nein uppgripaár, og þó
sæmileg fyrir þjóðarbúið i heild.
A þessu árabili var unnið að
margvislegum þjóðfélagsum-
bótum. Landgrunnslögin voru
sett og landhelgin færð út i 4
milur. Hlutatryggingarsjóður
var lögfestur og togarar keyptir
til margra útgerðarstaða. Vél-
væðing landbúnaðar með stór-
virkum vinnuvélum hófst fyrir
alvöru og bændasamtökin fengu
á ný ihlutun um afurðasölumál.
Lán til smáibúða voru tekin upp
og lög sett um húsnæöismála-
stjórn. Gerð var tiu ára raforku-
áætlun, rafvæðing sveitanna
hafin, Sogið virkjað öðru sinni
og svo Laxá, og stórfram-
kvæmdir i orkumálum grund-
vallaðar austanlands og vestan.
Aburðarverksmiðja var reist og
sementsverksmiðja. I sam-
gðngu- og menntamálum voru
og mörg járn i eldi.
Eftir kosningar 1956 var
mynduð vinstri stjórn Fram-
sóknarflokks, Alþýðubandalags
og Alþýðuflokks. Þessi stjórn
sat hálft þriðja ár og enn var
Eysteinn fjármálaráðherra.
Vinstri stjórnin færði út fisk-
veiðilögsöguna i 12 milur ein-
hliða. Þaö var djörf ákvörðun,
forystuaðgerð af hálfu tslend-
inga og skipti sköpum.
Uppbygging atvinnulifsins og
efling dreif býlis einkenndi mjög
störf þessarar rikisstjórnar.
Jafnframt margháttaðar
í ræðustóli franian við Stjórnarráðshúsið á lýð-
veldishátiðinni 18. júni 1944.
Eysteinn og kona hans, Solveig Eyjólfsdóttir, I
Hallormsstaðaskógi 1963.
Viö opnun hringvegarins. — Tlmamynd: Gunnar.