Mánudagsblaðið - 04.10.1948, Blaðsíða 7

Mánudagur 4. október 1948
MÁNUDAGSBLAÐIÐ
r?
é
Framhald af 5. síðu.
mælgi fyrirbrigðisins
kunna, Gísla Sigurbjörnsson-
ar. Hann hafði talið sig sjálf
kjörinn leiðtoga í baráttunni
gegn gleðimönnum Hafnar-
strætis og samið um þá
grein, sem ekki þótti eiga
sinn líka í glópsku. Hafðt
hann gert einna helzt ráð
fyrir, að þeirn skyldi valinn
samastaður í franska spítal-
anum, sem eins og kunnugt
er, er miðja vegu milli Ný-
borgar og Austurríkis. —
Sögðu gárungai' að hjarta-
gæzka Gísla hefði komið hon
um til að kynna almenningi
þessa tillögu sina, því að þá
mundu „rónar“ njóta að
minnsta kosti ilmsins, þegar
rétt blésu áttir. Hann hafði
einnig, eins og framgjarnra
manna er vani, haldið hvatn-
ingarræðu að Jaði'i og tekið
hið seinheppilega hrós borg-
arstjóra í garð bindindis-
manna sem meint væri til
sín persónulega. En Gísli lét
ekki við það eitt sitja. Með
sinni allkunnu „Fuhrer-
snilli,“ réðst hann nú gegn
Hjálpræðishernum og greiddi
þeim það vindhögg, sem jafn
vel Halldór frá Kirkjubóli
hefði vart tekizt, því þeir
voru þó lifandi. Hafði hann
rú með dyggilegri aðstoð
Bergmáls ráðist í lið með
þeim sveinum, sem velja
hæðiyrði þeim, sem fara með
guðs orð. — Þetta þótti þó
engin nýlunda með Gísla,
en flestum þótti Bergmál
hafa kosið varhugaverðan
fylginaut. Hjálpræðisherinn
hafði rekið starfsemi sína án
blaðaskrums, og þeir eru ó-
taldir, menn og konur, sem
notið hafa góðs af starf-
semi hans. — En nú hafði
mikilmenska Gísla komið hon
um til þess að fylla þá stofn-
un einnig með æpandi fylli-
röftum. Þótti flestum nú sem
glerhúsmenn köstuðu stein-
|ið úr almennum gróða þeirra. j
al- Kölluðu þeir skyndifund ogj
Öryggisráðstafanir
Bandaríkjanna . .
Framhald af 4. síðu.
buðu innsta ráði templara að
mæta að Jaðri á ákveðnurn
degi, ásamt meiriháttar liðs-
mönnum. Þangað voru einn-
ig boðnir blaðamenn og prest
ar ásamt borgarstjóra. —
Af prestunum mætti einn, en
aðrir báru við önnum. Þótti
ekki grunlaust að þeir
væru langþreyttir á fundum
þeirra og ráðagerðum, en
þættu seinna koma efndirn-
ar. Borgarstjóri hafði nógu
að sinna í stöðu sinni, en
varð þó að þekkjast boðið.
Sá hann það eina úri'æðið
að hrósa starfi templara, þó
eigi vildi hann benda á neitt
sérstakt, sem þeir hefðu
hrundið í framkvæmd. Var
um þann fund, sem þá fyrri,
ekkert gert nema harma
drykkjuskapinn og eins og
fyrri daginn, bollalögð her-
ferð gegn Filisteanum, Bakk-
usi, sem einna helzt má
líkja við herferð þeirra
Gríms og Egils gegn Bjarna
á Leiti.
Ef binclindisnienn gerðu
eitthvað. —
Þá væri allt öðra máli að
gegna. Af því, sem undan er
farið ætti að vera augljóst
að nóg eru verkefnin. —
Lögunum um bann á vínveit-
ingum til handa unglingum
hefur aldrei verið framfylgt,
af því sem vitað er. (Hvers
vegna mætti spyrja viðkom-
andi yfirvöld). — En ef sú
einlægni, sem virðist liggja
bak við skrif bindindismanna
væri fyrir hendi, þá gæ.tu
þeir sjálfir tekið að sér fram
kvæmdir í þessum málum.
Væri það kannske ekki hægt
fyrir fulltrúa þeirra að vinna
sjálfir að þessum málum í
staö þess að hlaupa í felur
um helgar, þegar þeirra er
mest nauðsyn? Það ber ekki
að efa, að forstöðumönnum
lagi ábvrgist ríkið ti
um. Hvað höfðu bindindis- hótelanna og dansstaðanna
menn gert til þess að draga
úr drykkjuskap þjóðarinn-
ar? Hvar var hún fólgin
þessi mikla staifsemi þeirra
í þágu almennings? —
Var það í skrifunum,
samþykktunum og álykt-
unum, sem þegar eru fræg-
ar? —Var það í skálunum
og höllunum, sem þeir
byggðu yfir „þá heilbrigðu?“
— Var það ef til vill, í
berjaferðunum, fjallgöngun-
um eða brölti þeirra út um
allar sveitir? — Eða voru
það dansleikirnir í „Gúttó“,
sem áttu að bjarga íslenzkri
æsku frá vínnautninni ? —
Nei, árangurinn var ekki
auðséður. Þegar einn af
mörgum bréfriturum Hann-
esar á Horninu hafði stung-
ið því að bindindismönnum
að Jaðar væri einna bezt
fallinn til sjúkrahúss fyrir
ofdrykkjumenn, hafði slegið
almennum ótta í lið bindindis
manna. Þótti þeim uppá-
hér í bæ, yrði það mesta á-
nægja að fá t. d. tveimur
fulltrúum þeirra borð og
mjólkursopa einhvers staðar
þar sem lítið bæri á, svo að
þeir gætu með eigin augum
fylgzt með því, sem fram
fer. Það ætti heldur ekki að
standa á lögreglunni um að
veita þeim umboð til þess að
krefjast skilríkja af þeim
yngstu, sem drekka vin á
dansleikjum. Allir sem náð
hafa iögaldri eiga að hafa
skírteini með nafni aldri og
atvinnu. Þessir íulltrúar
gætu einnig staðið vaktir í
áfengissölubúðunum og
fylgzt með því, hverjum er
selt vín. Þó væri ráð að vakt
ir þessar yrðu ekki nema 2
klst. í einu, þrf að í vínbúð-
um búa margar freistingar,
og er þeim greið leið til hel-
vítis sem valtir eru. Þetta
myndi sýna almenningi að
þeirn væri alvara að stöðva
þennan drykkjuskap og
stungan hin ógeðfelldasta og bjarga þjóðinni frá því, að
líkleg til þess að draga mik- iþetta yrði að varanlegu
949 núv.
lágmarksv.erð á landbúnaðarvör-
um. Þetta loforð verður vafalaust
endurnvjað hércftir, bxði um
stórgripi, alifugla, kornvöru, og
í rauninni urri allar sveitaafurðir.
Afleiðingin af þessu vcrður sú,
að lágmark það, sem landbúnað-
arvöru lækkar niður fyrir, fer
aldrei lengra cn 20% niður fýr-
ir núverandi verð.
t öðru lagi undir eftirliti stjórn
arinnar eru tryggingasjóðir við
atvinnulevsi, orðnir meiri en áð-
ur hefur þekktzt. Ef virinuþiggj-
andi missir atvinnu, hefur hann
sitt lágmarkskaup. Hann er ekki
algjörlcga bjargarlaus. Hann get
ut tekið út aílt að $> 25.00 á
viku í 26 vikur (upphæðin et
ekki su sama í ollum rikjunumj.
Þó að kaupmáttur hans sé rýrð-
ur er hann ekki' gjörsamlcga
þrotinn.
I þriðja lagi hefur Bandaríkja
þing með atvinnulögunum frá
1946 gerc stjórnina lagalega á-
bvrga fvrir' ’ éfnalegfí velferð
þegna sinna, sett ,,lágmark“ fyr
ir cfnah ag þjóðarinnar í heild.
Ráðgj.afanefnd forsetans um efna
hagsmál, sem sett var á laggirn-
ar með þessum lögum til þess að
rannsaka horfur í efnahagsmál-
um, hefur þegar gert áætlanir
um stórfelld opinber mannvirki
og framkvæmdir, sem ráðist verð
ur í, ef eftirspurn vinnuafls
minnkar tilfinnanlcga í einka-
frvirtækjum.
Ekki getur vafi á því leikið,
að teknar verða upp eftir þörf-
um frckari ráðstafanir til þess
að halda fjármálum þjóðarinnar
á réttum kili og bæta upp halla
og skekkjur. Þótt þjóðin hall-
izt að lágmarksverði en ,sé á
móti hámarksverði, eru þó allir
helztu iðnaðarforingjar hennar
að kornast á þá skoðun,' að ef
fjárhagsbvgging Bandaríkjaþjóð-
arinnar á að vera traust, verður
hún að vera traustbyggð.
Þeir, sem búast við fjárhags-
kreppu í Bandaríkjunum verða
að bíða hennar lengi.
meini. Almenningur á heimt-
ingu á því, að víta um
starfsemi ykkar og hvað
verður að því fé, sem yltkur
er veitt. Að dómi lækna og
margra málsmetandi manna
bökuðu þið þjóðinni varanlegt
mein með mótspyrnu ykkar
gegn ölfrumvarpinu og þeir
eru ef til vill margir
ofdrykkjumennirnir, sem
kenna núverandi ástandi sitt
frammistöðu ykkar í þeim
skiptum.
En meðan Gísli Sigur-
, björnss., Halldór frá Kirkju-
j bóii og þeirra líkar, tala fyr-
j ir munn bindindismanna, þá
j er þess langt. að bíða að mál
j ykkar hljóti það almennings-
álit, sem ykkur er nauðsyn-
legt. Meirihluti æskunnar
j brosir þegar að ,,herferðum“
ykkar gegn áfenginu og áð-
ur en varir skellihlær hún.
hvað |að er ai
eftiF O&fton Webb
I hvert sinn, sem ég hitti
kvikmt ndahússgesti, berst talið
að því, hvað það sé !að vera
hcimsmaður. Þeir hafa hevrt
það einhvcrsstaðar, að ég sé á-
litinn ,.hcimsvanur“ og vilja nú
ganga út skugga um málið.
„Hvað er yfirlcvtt meint með
því, að einhver sé heimsvanur?“
spvrja þeir órólegir. ,,Er það
ekki bara annað orð vfir snob?
Verða menn ekki að hafa ferð-
ast víða, tekið þátt í samkvæm-
islífi heldra fólksins, vera
menntaður í Oxford og Sor-
bonne o. s. ftv. Hverning get
ég orðið heimsmaður?“
Eg er, fyrir mitt levti, mót-
fallinn skvrgreiningu Websters
á heimsvanur“. Orðabókin segir
að það merki, ,,laus við ein-
lægni; eðlilegur; ekki blátt
áfram; það þekkir lífið, en er
svikinn; sá scm þekkir lífið“.
Fólkið. sem ég álít veraldarvant
er fullkomlega eðlilegt og blátt
áfram; það þekikr lífið, en er
ckki sérlega vonsvikið og það' er
laust við að vera snobbað.
Eg álít, að það sé niikiu
skemmtilegra einkcnni á persónu
að hún sé veraldarvön, hcldur
en Wchster villl vcra láta. Hinn
sanni heimsmaður, held ég fram
að sá sé, sein auðveldlega áttar
sig á kringumstæpunum, hvcrj-
ar sem eru og hvar sem cr, án
þcss að jafnvægi hans truflist.
Hann nvtur sín til fulls í hvaða
umhverfi, sem vera skal.
Sur.iir hafa að vísu orðið ver-
aldarvanir af miklum ferðalögum
menntun og umgengni við
,,betra“ fólk, sem veitir þeim
revnslu í að ráða við þau vanda-
mal, sem að höndum ber. En
þetta er ekki nærri alltaf nauð-
synlegt. Merin geta aflað sér
tímanlegrar vizku í ríkum rnæli,
hvort sem þeir búa í smáþorpi
í Amertku eða París.
Eftirtaldir eigink. .ir einkenna
að mínum dómi. iönn sanna
heimsmann.
1. Goour smci ... Góð fram-
koma, ekki siðvci .hu er hinn
raunvcruleigi pr>>! ;vmn heims-
mannsins. Ekki , .<> • unn gera,
heldur hvernig |vu' . cra það.
Örfirisey jarv erksmiðjan
Framhald af 8. síðu.
urð innsiglingarinnar á
jReykjavíkurhöfn, heldur á
jþví sem við sækjum í sjóinn.
— Enginn neitar því, að þar
liggur þungamiðja velfarn-
jaðar okkar. — Það er af
þessu sem okkur ber skylda
að veita vísindamönnum okk
j ar fyllsta traust í þessu efni
jog gei'a þeim tækifæri til
þess að styrkja afkomu okk-
ar, en láta hina sigla sinn
sjó, sem enda vilja binda á
gullöld fslendinga.
Góður smckkur og góð frarn
koma, sem aldrei bregzt, cr aV'
alkostur þess að vera hcimsvamj; .
Ef menn vilja verða heimsmenn
þá ættu þeir fyrst að læra góðu
siði og fvlgja þcim
2. Hlutleysi. Slettirekan e:
andstæða lieimsmannsins. Hinn
vetaldarvani blandar sér ckki ?
það, sem honum kemur ekkii
sjálfum við! Hann finnu'r ekkí
að, þó nábúinn drekki, írvecÞ
an tómu flöskurnar lenda ekki
í röngum garði. Hann er ekk'
afskiptasamur utn smásyndi?
annarra, því að þær snerta hann
ekki persónulega.
3. Sálarró. Hinn vrealdarvam
ratar aldrei í hugaræsing. Haft
veitir gestum sínum umstangs-
laust og stillilcga. Hann kemui'
þeim ekki í vandræði mcð jþví
að vera sífcllt að kvarta og
kveina um, að matjurinn eðn
borðbúnaðurinn sé-ekki tiógu
góður handa þeim. Ef stcikit).
er viðbrennd, læur hann þar víö
sitja. Slæm máltíð er hálfu vem
þegar hún er framreidd með sí-
sökunum.
4. Stilling. Hann tekut: -ltlui;
unum með jafnaðargeði. E(
drukkinn maður ,,deyr“ fyrlr
fótum honum, leggur hanu
hann kyrfilcga á næsta spfa
lætur hann eiga sig þar. Ef þjónn.
hellir súpu á fötin hans; heldur
hann samtalinu áfram cins og
ek kert hafi í skorizt, og notvrt'
þau ááftam þaþ, sem eftir er
kvöldsins, cf nauðsvn krefur.
5. Hann semur sig eftir tit>~
stœðum. Það fer jafnvcl mu
hann — hvað scm matnunr'Kc-
ur — við pylsuvagninn og '
hótelinu. Hann cr ótruflaður nf
umhverfinu, af því hann lay-
t i u
ar sig eftir því.
6. Menningarahugi. Hatm
hcfur síaukna nautn af lLstuni
músik og bókmcnnum. Hasrn
hcfttr, cf til vill, ekki efni V
að fara í óperuna, en hann -get-
ur keypt plötur. Hann hefur, a:
til vill, ekki efni á dýrum tbók-
um, en hann getur notað-iafn-
ið.
7. Hann er ávallt eins oy
hann á að sér. Hann reynir ekki
að ganga í augu öðrum. Hann
1 skrúfar sig ekki upp. Og hartr
forsmáir að revna að komas!
hærra í þjóðfélagsstiganum.
S. Honum leiðist aldrei. Eer-
sónulcgt hlutlevsi útilokar. ekid
opersónulcga áliugasemi. Hekas
maðurinn hefur sífellt áhuga ú
að auka þckkingu sína; þes.s
vegna getur honum aldrei leiðsl.
Hin venjulega mvnd manna rt!
heimsmanninum sem dáðlatu
um, kærulausum og þreyttum á
heiminum er algjör misskihring -
ur.
9. Hann er skýr. Hann getíy
talað greiðlcga um öll mæ.
Framhald á S. síftr.