Tíminn - 31.03.1977, Page 13

Fimmtudagur 31. mars 1977.
13
Spriklandi fiskur j stdðinni að
Laxalóni.
Fjölbreytt tilrauna-
stöð.
1 laxeldisstöð rikisins i Kolla-
firði hafa, eins og fyrr greinir,
farið fram tilraunir með
islenzku vatnafiskana: lax,
bleikju og urriða. Kollafjarðar-
stöðin nýtur óvenju hagstæðs
landrýmis til þessara nota og
býr yfir fjölbreyttri aðstööu til
starfs og er almennt séð einkar
vel staösett. Stöðin hefur að-
gang að lindarvatni, heitu vatni
og árvatni. I stööinni er klak-
hús, er rúmar 3 millj. hrogna,
og tvö eldishús með 52 kerjum.
bá eru i stöðinni 12 útitjarnir,
stórar ferskvatnstjarnir og lón
niðri við sjóinn, auk tveggja
móttökutjarna, að ógleymdri
kistu til að láta laxinn ganga i,
þegar hann kemur úr sjó. Þá er
ennfremur sjótjörn i Koííafirði.
Mörg" verkefni.
Fyrr var getiö þeirra þátta i
starfsemi Kollafjaröarstöðvar-
innar, er snerta almenna ráð-
stöfun á framleiðslu hennar til
fiskræktar i ám og vötnum, sala
hrogna og seiða til annarra
eldisstöðva, val á laxi til undan-
eldis og sala á sláturlaxi og
matarbleikju. Einnig hefur ver-
ið gert að umtalsefni fóðurtil-
raunirog laxeldi i sjó, og til við-
bótar má nefna aö mismunandi
útbúnaður, klakbúnaður, eldis-
kassar, eldisker og tjarnir, er
bæði eru innan og utan dyra,
hefur verið reyndur á ýmsa
vegu i sambandi við klak og
fiskeldið, auk ýmissa geröa
sjálfvirkra fóðrara.
Fræðslu- og kynningar-
starf.
Töluvert fræðslu- og
kynningarstarf hefur átt sér
stað á sviði fiskeldis og fisk-
ræktar i beinum tengslum við
Kollafjaröarstööina, m.a. hafa
þúsundir manna heimsótt stöö-
ina á liðnum árum, svo sem sér-
stakir áhugamenn og sérfræð-
ingar um þessi mál, innlendir og
erlendir, skólafólk i hópferöum,
ferðamenn og almenningur.
Módelstöð.
Meginverkefni laxeldis-
stöðvar rikisins hefur verið að
skjóta styrkum stoðum undir
fiskeldi og taka þátt i að reyna
nýjar fiskræktaraðferðir. Fyrst
og fremst hefur verið unnið með
laxinn og keppt að þvi aö fá sem
bezt gönguseiði. Margvislegrar
vitneskju og upplýsinga hefur
verið aflað og liggur nú m.a.
fyrir hvað þurfi að vera fyrir
henditilþess að unntsé að reisa
og reka fiskeldisstöð svo að i
lagi sé.
Beztu gönguseiðin.
Þar sem liklegt er aö flestir
muni vilja fá aö vita um göngu-
seiði af laxi, verður i örstuttu
máli dregiö saman það helzta,
sem fram hefur komiö við rann-
nota sjálfvirka fóðrara. Eins og
fyrrer vikið aö, á þetta fyrst og
fremst við um eldi seiða og þá
einkanlega laxaseiða, sem
þurfa hollt og gott fóður, ef vel á
að takast til um árangur.
Fiskfóðurverksmiðjan.
Nú hófust tilraunir til að setja .
saman islenzkt fiskfóður,
þurrfóöur i samvinnu laxeldis-
stöðvar rikisins og fyrrnefndrar
rannsóknastofnunar fiskiðnað-
arins. Árangur þessa varð sá,
að það tókst að búa til
þurrfóður, sem gaf ákaflega
góða raun. Sett var á laggirnar
verksmiðja, Fiskfóður h.f., að
Oxnalæk i ölfusi, sem fram-
leiðir islenzka fiskfóðrið. Aö
visu kom fram galli i fóðrinu
1974, sem valdið hefur erfiöleik-
um, en menn vaéhta þess að þeir
verði yfirstignir. Ætla má aö
islenzkt fiskifóöur, þurrfóöur,
ráði mjög miklu um framtiö
fiskeldis hér á landi. Spyrja
mætti, hvort lykillinn aö vel-
gengni fiskeldis hér á landi i
framtiöinni sé fólginn i þessu?
Or eldishúsi Kollafjaröarstöövarinnar.
sóknir og tilraunir i Kollafirði
og á að tryggja sem bezt göngu-
seiði og góðar endurheimtur á
laxi úr sjó. Unnt er að fá göngu-
seiði á einu ári i eldisstöð með
þvi að ylja klakvatnið og flýta
þar meðþroska hrogna. Til þess
að seiðin lifi af sjávardvölina,
þurfa þau að vera i náttúrulegri
birtu, þ.e. að fá eðlilegar sveifl-
ur dagsbirtu og myrkurs i sam-
ræmi við sólarganginn að vetr-
inum, enda hafi seiðin náð 10-12
sm lengd. Nauðsynlegt er, aö
gönguseiðin séu sett i sleppi-
tjörn við ána, sem þau eiga aö
fara i, nokkrum vikum áöur en
þau eiga að ganga til sjávar og
fóöruö i tjörninni.
Árangursrikt starf.
Starfsemi i laxeldisstöð rikis-
ins i Kollafiröi á að baki
skamman tima, 15 ár, sem talizt
getur byrjunartimi til að ná fót-
festu. Þrátt fyrir aö margthafi
áunnizt og sumir hlutir þar stór-
merkir á heimsmælikvarða,
eins og útfærsla afréttaraöferö-
arinnar svonefndu, er fjölda
spurninga um fiskeldismál og
fiskræktar aðferðir ósvarað. Er
þess aö vænta, að svör við þeim
fáist á næstu árum og þvi fyrr
og betur, ef stutt veröur meir
með fjárframlögum en hingað
til við bakið á þessu tilrauna- og
rannsóknarstarfi, sem verið
hefur ómetanlegt að dómi
þeirra, sem bezt þekkja til i
þessum efnum.
Kjarni, sem hlúa ber
að.
1 aldarfjóðungsstarfi að fisk-
eldi hér á landi hafa skipzt á
skin og skúrir. Sumt af þvi, sem
gert hefur verið, hefur verið
byggt á völtum fótum og hrunið
en skilið eftir reynslu. Annað
hefur varað i stuttan tima og
lagzt niður vegna breyttra við-
horfa þeirra aðila, sem að þvi
stóðu. Eftir stendur kjarni, sem
þarf að hlúa að, m.a. með þvi að
treysta hann og efla eftir föng-
um með auknum stuðningi hins
opinbera, t.d. með fjárhagslegri
fyrirgreiðslu i formi hagstæðra
lána.
11. febrúar 1977
Helztu heimildir:
Arni isaksson: Umbætur á
gönguástandi eins árs laxaseiða
i Kollafiröi. Sérprentun 1976, 11
bls.
Þór Guðjónsson: Eldi og endur-
heimturá laxi i laxeldisstöðinni
i Kollafirði. Sérprentun 1973, 12
bls.
Arbækur Félags áhugamanna
um fiskrækt.
Veiðiinálastofnunin: Óbirt efni.
Ó, ljúfa lif
til þin ég kom
með fangið fullt af gjöfum.
Ó, blinda lif,
þú þáðir þær ekki.
Fjórða kvæðið i flokknum
Konan heitir: Má ég þykjast
maður? Þessa spurningu leggur
litil stúlka fyrir móöur sina. Að
sjálfsögðu fær Anna Gréta já-
kvætt svar, en er um leið bent á,
að miklu betra mundi maður i
reynd aö vera, það vefst fyrir
barninu að skilja svarið.
Þá varð mér ljóst,
að lengur mætti ei dragast
að tendra i barnsins
hreina, gljúpa huga
Þann neista, er seinna yrði
að ljósum loga,
er hlekki bræddi
veiklyndis og vana.
Er þetta ekki takmark, sem
sprettur upp af frelsisþrá kon-
unnar, að búa dóttur sina undir
aö verða sjálfstæður, ábyrgur
þjóðfélagsþegn. Það er verðugt
verkefni aö breyta almennings-
álitinu til samræmis við sann-
gjarnari lifsaöstöðu. Konan má
ekki vakna, segir meöalmennið,
sem uggir um völd sin og áhrif,
ekki sizt þegar kona á i hlut,
hana vill hann hafa heima,
þjónandi sér frá vöggu til grafar
eins og tiðkazt hefur — og viöa
enn.
Ég stóð eitt sinn við hlið
manns, sem var spurður,
hvernig væri að vera kvæntur
gáfaðri konu. Mér fannst, að
spurningin hlyti að vera glens,
og spyrjandinn liti á hjónin, sem
hann átti við sem jafningja, og
honum yrði svarað léttilega, en i
stað þess var honum svarað I
fullri alvöru:
— Mér mundi ekki lika það
vel, ef ég væri látinn finna til
þess.
Táknrænt fyrir algeng við-
horf, konan má vera greind, það
þykir jafnvel æskilegt vegna af-
komendanna, en hún.að vera
svo ,,vel gerö” að fara dult með
gáfur sinar.
Reyndar konur ráðleggja
þeim yngri, að leyna þvi vand-
lega, ef þær hafa andlega yfir-
burði yfir menn sina, þær eiga
aö sýnast vera hjálparvana og i
sem flestu háðar mönnum sin-
um. Þetta var reynslan, sem á
skyldi byggt, en sérhæfðar kon-
ur, sem eru færar i flestan sjó,
og finna sig fullgildar til að
stjórna sveit, borg eða jafnvel
riki geta með timanum oröiö
skæðir keppinautar, Halldór
sæll, auk þess, sem þær hafa
lært hófsemi af heimilisstjórn
og meðferð fjármuna. Ég vænti
þess af verðandi leiötogum
kvenna, að þær, minnugar bar-
áttunnar, sem hefur kostað, aö
koma konum til valda, meti
hugsjónir meira en bitlinga-
græðgi, sem langt um of hefur
tiökazt i karlmannaþjóðfélagi
okkar.
A sjötugsafmæli kven-
réttindafélags Islands ætti það
að verða ein helzta afmælisósk-
in, að móöerniskennd og aðrir
dýrmætir kvenlegir eiginleikar
samíara gáfum og þreki nýtist
betur en áður fyrir stóra heimil-
ið, þjóðfélagið. Ég vildi gjarnan
gera þvi itarlegri skil, hvernig
ég tel, að aldalöng reynsla
kvenna við að hlúa aö viðkvæm-
um gróöri i vexti eða hrörnun
mundi skila sér bezt, en ég vil
aðeins skjóta þvi hér inn i, aö ég
vona að fjölskyldufyrirkomulag
verði vandlega yfirvegað af
þeim, sem til þess eru hæfastir,
og stórfjölskyldan eigi eftir aö
koma aftur til sögunnar með
hlutverk fyrir hina öldnu, sem i
gegnum aldirnar hafa verið at-
hvarf og fræöarar fyrir börnin,
sem veröa nú að sjá af báöum
foreldrum sinum út i atvinnulif-
ið, ekki alltaf af fjárhagslegri
nauösyn, heldur einnig af per-
sónulegri og almennri þörf fyrir
nýtingu hæfileika og menntun-
ar. Aöstoð við gamalt fólk á
heimilum, þegar kraftar þess
fara þverrandi, mundi veröa
mun ódýrari en vistun á stofn-
unum, fjölskyldutengsl yröu
nánari. Nú virðast þau á hraðri
niöurleið, þaö sýnir aukin upp-
lausn heimila. Hvernig farnast
þjóöfélaginu, ef hornsteinar
þess bila? En nú er svo komið,
að einstaklingarnir ráða ekki
lengur við vandamál sin, vakn-
ing til verndar fjölskyldulifinu
þarf að koma, og það væri eitt af
þeim hugsjónamálum, sem kon-
ur ættu að beita sér fyrir, að
sjálfsögðu i samvinnu við karl-
menn, en þeim mundu veröa úr-
lausnir greiöari, svo fremi, sem
reynsla formæöra þeirra hafi
breytzt i erföir og áhuga.
Halldór minnist á, aö margt
sé fjölbreytt og athyglisvert i
bók minni og vikur að móðureðli
minu, sem hann nefnir móður-
reynslu. Svo virðist eftir ýmsum
skrifum og umsögnum aö
dæma, sem móðureðli mitt sé
orðið eins konar vörumerki á
mér, tvö ljóð eru tilnefnd varð-
andi þennan eölisþátt minn:
Móöurgleöi og Slokknaö ljós
Þá er aö minnast á ástina.
Halldór tekur upp eina stöku úr
léttilega ortum en logheitum
ástavisum, en vikur ekki oröi að
ljóöum eins og Strengleikum og
A draumsins vit ég geng og aft-
ur sný. Seinna ljóðiö er uppgjör
milli rómantikur og raunveru-
leika, siðari hluti þess er þann-
ig:
Eg aftur sný
frá veröld húms og harms,
frá hjartans draumi
til mins vinar barms,
til veruleikans,
viljans.
baráttunnar.
Við tökum saman
höndum tveim og tveim
til trausts og iiðs
við ungan. fagran heim
þar eiga vonir
æskunnar að rætast.
Þarna er lika stefnumörkun,
von um samstarf foreldra til að
búa börnum sinum fagurt
mannlif i heimi. — sem ætti að
verða ungur með hverri upp-
vaxandi kynslóð. en undirstaða
hins unga heims er reynsla þess
gamla til viðmiöunar og við-
vörunar.
Halldór tekur upp i ritdóm
sinn ljóð mitt, Svört sorg. Það er
innan frá séð hugarfarslýsing. i
fyrri hluta uppgjöf, eitt orð:
Dauði i siðustu linu. Siöari hluti
fjallar um sigur lifsviljans og
endar á orðinu Lif. Utan frá séð
er þetta formljóð og þarna má
engu við bæta.
I ljóðinu er beðið um frest:
Svo að hugur
minn verði
bjartur og beiskjulaus,
er kveð ég þig
erfiða en undursamlega
Lif.
A eftir ljóðinu kemur eftirfar-
andi klausa:
,,Þetta er eflaust skynsamleg
Framhald á bls. 23