Tíminn - 07.06.1977, Page 10

Tíminn - 07.06.1977, Page 10
Þri&judagur 7. júní 1977 10 Hwfom 60 ára: Gunnar Guðbjartsson bóndi að Hjarðarfelli Formaður Stéttarsambands bænda Snæfellsnes hefur hvort tveggja til aö bera fegurö og landkosti. Jökullinn, þetta tignarlega og fagra fjall, stendur sem vöröur, er ver fjallgaröinn, sem upp frá honum gengur til landsins. 1 grennd viö þennan konung Snæ- fellsnesfjallgarösins eru fagrir staðir eins og Búöir, Arnarstapi og Hellnar, þar sem náttúran hef ur sýnt list sína viö gerö sköpunarverksins frá örófi alda. Fjær fjallgaröinum koma einstök fjöll sem sérstök eru, eins og Kirkjufellið og Stööin i Grundar- firöi. Landkostir þessa byggöar- lags liggja hins vegar i búsældar- legum sveitum meö mikla ræktunarmöguleika sunnan fjalls og góöum hafnarskilyröum og fiskimiðum úti fyrir höfnunum. Enda þótt ibúar Snæfellsness hafi gengiö veginn frá fátækt til bjarg- álna um margra alda skeiö, mun þó framtiöin sanna, aö þetta land- svæöi á marga ónýtta möguleika fyrir kynslóö þá, sem nú byggir það og þær sem á eftir koma. Þegar komiö er aö Snæfellsnes- fjallgaröinum sunnanveröum, er til hægri handar stórbýli, er hærra ber en önnur meö mikla möguleika til búskapar, hvort sem metið er til ræktunar, fjár- beitar eöa viölendis. Útsýniö er i samræmi við staösetningu jaröar og bæjarhúsa. Þaöan má sjá vitt yfir land og út til hafsins, þangaö sem fiskur hefur veriö sóttur, sem fært hefur ibúum héraösins björg i bú. Þetta býli er Hjarðar- fell i Miklaholtshreppi. A þessari jörö fæddist hinn 6. júni 1917 Gunnar Guöbjartsson, sem nú er sá maöur i bændastétt sem hefur meiri áhrif um afkomu sinnar stéttar en aörir vegna þess trúnaöar og trausts, sem hann nýtur hjá stéttarbræörum slnum sem formaöur Stéttarsambands bænda. Gunnar Guöbjartsson er kominn af merku snæfellsku fólki. Foreldrar hans voru Guö- branda Guðbrandsdóttir, dóttir Guðbrandar Þorkelssonar, prests á Staöarstaö i Staöarsveit, og Guöbjartur Kristjánsson, er fæddur var aö Miöhrauni i Mikla holtshreppi og dvaldi mestan ald- ur sinn i þeirri sveit. Þau hjónin Guðbjartur og Guöbranda bjuggu á Hjaröarfelli á fimmta áratug. Þau ráku þar myndarbúskap og komuuppátta börnum. Guðbjarti voru falin fjöldamörg trúnaöar- störf fyrir sveit sina og sýslu. Meöal annars var hann hrepp- stjóri, sýslunefndarmaöur og búnaðarþingsfulltrúi umtugi ára. öll þau verk, sem honum voru falin, vann hann meö sérstakri trúmennsku og árvekni. 1 félags- störfum sinum var Guöbjartur jafnan þeirra megin sem minna máttu sin i lffsbaráttunni, en hún var hörö á þeim árum svo sem kunnugt er. Gunnar Guöbjartsson ólst upp að Hjarðarfelli hjá foreldrum i stórum systkinahópi. En hann var fimmti i rööinni af börnum þeirra Guðbröndu og Guöbjartar. Hann kynntist snemma félags- málastörfum og umsvifamiklum landbúnaöarstörfum, þvi aö búiö aö Hjaröarfelli var jafnan stórt. En þaö er svo meö Gunnar Guö- bjartsson eins og aöra, þótt þeir hafi góöa kynfylgju frá stofni þeim sem þeir eru komnir af, nægir þaö þeim ekki, nema þeir hafi einnig fengiö I vöggugjöf þá mannkosti sem þarf til aö ávaxta sitt pund svo aö þeir megi öölast hamingju I lifsbaráttunni. Gunn- ar hefur sannaö þaö meö lifsstarfi sinu, aö forlögin voru honum hliö- holl viö þá úthlutun, svo sem sýnt mun veröa fram á þegar stiklaö er á stóru i starfssögu hans þau sextiu ár, sem nú eru aö baki. Gunnar Guöbjartsson fór til náms aö Laugarvatni og var þaö- an brautskráður 1938, ári siöar útskrifaöist hann sem búfræöing- ur frá Bændaskólanum á Hvann- eyri. Þótt námsferili Gunnars hafi veriö stuttur, hefur sú þekk- ing sem hann sótti i námiö reynzt honum haldgóö. Hann var bæöi minnugur og skýr á allt námsefni og kappsfullur. Hann heföi þess vegna getaö stundaö langskóla- nám, hæfileika skorti ekki til aö sækja þaö, ef ákveðið heföi veriö, aö inn á þá braut skyldi halda. Hins vegar fór ekki svo. Gunnar sneri aftur heim aö Hjaröarfelli og hóf þar búskap áriö 1942. Sama ár, einmitt þann 6. júni, giftist hann konu sinni, Asthildi Teits- dóttur frá Eyvindartungu I Laugardal. Þau eiga þvi 35 ára hjúskaparafmæli á afmælisdegi Gunnars. Þau eiga 6 börn, sem öll eru fullvaxin. Allt er þetta myndar- og mannkostafólk. Astæður til þess aö Gunnar Guöbjartsson gegnir nú þvi trúnaðarstarfi er ég nefndi hér i upphafi þessarar greinar eru aö minu áliti tvær: 1 fyrsta lagi er Gunnar mikill bóndi, hann hefur rekiö sinn búskap meö miklum myndar og glæsibrag. Hann hefur ræktaö og húsaö jöröina,hann hef- ur einnig ræktaö bústofninn ekki siöur en landiö, sem bústofninn þarf aö njóta nytjar af. Þess vegna hefur honum tekizt aö hafa arö af sinu búi, eins og þeim bændum sem bezt hefur tekizt um þá hluti. Hann skildi þaö fljótlega, aö til þess aö búskapur yröi góö atvinnugrein, þyrfti hver gripur I búi bóndans að skila góöum aröi, og viö þáö varö ræktun og meö- ferö bústofnsins miöuö. Hin ástæöan er sú, aö hann hef- ur tekiö i arf frá foreldrum sinum aö vera mikill félagsmálamaöur. Ég mun ekki telja upp öll þau trúnaöarstörf, sem hann hefur gegnt á sviöi félagsmála, en ég hygg aö þaö sé ekki ofmælt, aö frá þvi aö hann sem unglingur byrj- aöi að starfa i ungmennaíélagi sveitar sinnar iMiklaholtshreppi og fram til þessa dags, hefur hann Istjórnum flestra þeirra samtaka veriö, sem hann hefur veriö félagi i, og i flestum þeirra mun hann hafa gegnt formannsstörfum. En Gunnar hefur veriö kvaddur til forystustarfa á mörgum öörum sviöum Til dæmis að geta er hann nú formaöur Aburöar.verksmiöju rikisins, i stjórn Stofnlánadeildar landbúnaöarins, Mjólkursamsölu Reykjavikur, Kaupfélags Borg- firðinga, og um áratuga skeiö hefur hann setiö á Búnaöarþingi fyrir Snæfellsnes, átt sæti i miö- stjórn Framsóknarflokksins og verið fulltrúi sveitar sinnar I sýslunefnd. Þaö sem mestu máli skiptir þó, er forysta hans fyrir Stéttarsam- band bænda. En Stéttarsamband bænda hefur veriö svo happa- drjúgt á þeim rösku þrjátiu árum, sem þaö hefur starfaö, aö ein- ungis tveir menn hafa þar veriö I forystu. Sverrir heitinn Glslason, bóndi i Hvammi, var kosinn for- maður á stofnfundi 1945 til ársins 1963, en þá tók Gunnar Guöbjarts- son viö formennsku Stéttarsam- bandsins og hefur verið þaö siöan. Jafnhliöa þessu hefur Gunnar veriö formaöur fyrir Fram- leiðsluráö landbúnaöarins, veriö 1 sex manna nefnd og ótalmörgum nefndum, þar sem unniö hefur verið að löggjöf á sviöi land- búnaöarmála og reyndar fleiri mála. Orsök þess, aö Gunnar hefur notiö þessa margvislega trúnaöar er aö minni hyggju þessi. Hann er skarpgáfaöur maöur, sem á mjög auövelt meö aö átta sig á kjarna hvers máls, sem hann fjallar um, hann er einnig kappsfullur og vinnusamur og leggur mikla alúö viö allt, sem honum er trúaö fyrir á sviöi félagsmála. Þaö hefur sýnt sig i sambandi viö störf hans I þágu Stéttarsambands bænda, aö hann er vel aö sér um allt, er þaö varöar, og leggur fyrir meö rökum þau mál, sem hann þarf aö sækja og verja hverju sinni. Þetta hefur gert þaö aö verkum, aö Gunnar hefur átt auövelt meö aö skýra hin flóknu og margbrotnu verkefni, sem oft innihalda margs konar talnaþrautir. 1 þjóö- félagi eins og okkar, þar sem stéttabaráttan er hörö og kröfu- harkan mikil, skiptir miklu máli, aö rökum sé beitt i málflutningi I stéttabaráttunni. Gunnar Guöbjartsson er einnig hugmyndarikur og þvi oft fundvis á nýjar leiðir til úrlausnar þeim verkefnum, sem viö er aö fást hverju sinni og ófeiminn við aö setja sinar skoöanir fram. Enda þótt Gunnar sé skapmaöur mikill og leyni þvi ekki, er hann telur þaö henta, á hann samt auövelt meö aö setja mál sitt fram á ró- legan og yfirvegaðan hátt, svo aö eftir veröi tekiö. Ekki orkar tvlmælis, aö Gunnar hefur, eins og fyrirrennari hans Sverrir i Hvammi, verið mjög farsæll forystumaöur fyrir bændastéttina i landinu i for- mennskutiö sinni. Hann nýtur þvi óskerts álits bændastéttarinnar, og mun eiga eftir aö veita Stéttar- sambandi þeirra forystu um langt árabil á giftudrjúgan hátt, hér eftirsem hingaö til. Gunnar Guö- bjartsson er haröur málafylgju- maöur og er þá sama hver i hlut á. Þaö hefur aö sjálfsögöu oröiö til þess, aö hann hefur lent I hnútukasti viö þá, sem hafa aðrar lifsskoöanir og meta ekki nægi- lega gildi landbúnaöarins fyrir is- lenzkt þjóöfélag. Þó er þeim þaö ljóst, sem vel þekkja Gunnar, aö hann heföi einnig getaö veriö i forystu fyrir þær stéttir i þjóð- félaginu sem verst eru settar. Þvi skaplyndi hans, tilfinningar og lifsskoðun hefur alla tiö veriö á þann veg, aö þá vill hann helzt styöja, er verr eru settir og mests stuönings þurfa viö. Þetta hefur oröiö mér umhugsunarefni, þegar ég hef séö aö Gunnari vegiö frá forystuliöi þess fólks, sem þannig er sett i lifinu. Veröur þetta aö teljast eölilegt vegna þess aö þaö þekkir ekki Gunnar Guöbjarts- son, störf hans eöa lifsskoöanir, nema út frá þvi sem þaö telur sér andstætt. Eins og ég gat um I upphafi þessarar greinar standa bæjar- hús aö Hjaröarfelli þannig, aö þaðan sér vitt yfir. Gunnar Guö- bjartsson á aö baki mikla lifs- reynslu og á margan hátt meöfætt viösýni, enda þótt hann, eins og aörir þeir er I forystumálum stéttarfélaga eru, veröi oft aö vera æöi einsýnir. Vegna þekk- ingar og mannkosta Gunnars er það min skoöun og reyndar vissa, aö honum er ljóst af reynslu sinni, aö landbúnaöur þarfnast svo margs fleira heldur en þess sem stéttabaráttan ein krefst. Eitt af mestu verkefnum I is- lenzkum landbúnaði nú, er aö minni hyggju framleiöslu- og uppbyggingarstefna og sala á framleiösluvörum landbúnaöar- ins. Fólki þvi sem stundar land- búnaöarframleiöslu hefur fækk- aö. En tæknin og dugnaöur þess hefur veriö þess valdandi, aö þaö framleiöir nú meira en nokkru sinni fyrr. Enda þótt fólki i þétt- býli fjölgi og gera megi ráö fyrir fleiri neytendum landbúnaöar- vara þá krefst aukin framleiðsla þess, aö úr landi sé selt nokkurt magn landbúnaöarvara svo aö landbúnaðurinn reynist þjóöinni sá buröarás i framtiöinni sem hann hefur reynzt henni hingaö til. Til þess aö svo megi veröa, þarf hann auk þess aö vera gjald- eyrissparandi einnig aö veröa gjaldeyrisskapandi, og á þann hátt getur hann treyst afkomu bændastéttarinnar, svo hún veröi sambærileg viö þær stéttir I þjóö- félaginu, sem tekjur hennar eiga að miöast viö. Engum manni treysti ég betur en Gunnari til þess aö finna leiöir þar til úrbóta. Ekki orkar það tvimælis að félagsmálastörf eru meö erfiöari störfum, sem menn leggja fyrir sig og þar, ekki siöur en annars staöar, er um þaö deilt hver árangurinn er af störfum þeirra, sem þar eru aö verki. Þrátt fyrir þetta tel ég mig mæla af þekk- ingu, að ekki veröur um deilt, aö Gunnar Guöbjartsson hefur skil- að miklu og góöu verki sem for- maöur Stéttarsambands bænda og lifaö þá ánægjulegu tima, aö stétt hans og þjóöin I heild hefur sótt fram til mikilla framfara og umsköpunar til betri vegar, frá þvi sem áöur var. Þegar á heimilisfööur hlaöast mikiö störf á sviöi félagsmála, hefur það mikil áhrif á heimilis- lifiö i heild. Ekki sizt þegar slik félagsmálastörf eru unnin fjarri heimilinu eins og Gunnar á Hjaröarfelli hefur oröiöaögera. Þaö hefur þvi reynt mikiö á hús- móöurina frú Asthildi og börn þeirra aö sinna búskapnum á Hjaröarfelli og halda reisn heimilisins og stefnu i búskapn- um eins og hún hefur áður veriö mörkuö. Þetta hefur þeim tekizt meö miklum ágætum. Atvikin hafa hagaö þvi svo, aö leiö okkar Gunnars á Hjarðarfelli hefur legiö nokkuö samhliöa á lifsbrautinni, og aldur okkar er svipaður. Viö erum fæddir og ald- ir upp i sama héraöi og vorum stéttarbræöur um nokkurt skeiö og fórum þá sameiginlega aö vinna aö málefnum stéttar okkar, vorum meðal annars á stofnfundi Stéttarsambands bænda báöir og oft á fundum þess siöar. Viö höf- um tekiö þátt I félagsmálum og stjórnmálum sameiginlega. Gunnar hefur unnið mikiö fyrir Framsóknarflokkinn og var meðal annars varaþingmaöur flokksins um tima en hætti þvi, eftiraðhann tók við formennsku I Stéttarsambandi bænda, þvi slö- an hefur hann fyrst og fremst til- einkað þvi starfskrafta sina. Hins vegar hefur samstarf okkar oröiö allmikiö siöustu árin, vegna þess starfsvettvangs sem viö höfum starfað á hvor i sinu lagi. Sam- starf okkar hefur gengið vel þeg- ar á heildina er litiö. Þaö gefur auga leiö, aö þaö getur veriö erfitt aö sameina löngun og kröfugerö þess, sem meö kröfugerö fer fyrir heila stétt og hinn, sem af hálfu stjórnvalda á að lita yfir sviöiö I heild og möguleika til fram- kvæmda á óskum fólksins, jafn- vel þótt báðir hafi vilja til þess aö ná aö sama marki. Þetta tel ég, aö okkur Gunnari hafi tekizt von- um framar, þvi aö niðurstaða okkar hefur oftast oröiö á einn veg I málum sem viö höfum fjall- aö um sameiginlega, þó aö oft hafi verið úr vöndu aö ráöa. Ég vil viö þetta tækifæri þakka Gunnari samstarfiö, og um leiö fyrir hönd landbúnaðarins á ts- landi, færa honum þakkir fyrir hans mikla starf i þágu þessa at- vinnuvegar, sem viö báöir vitum og trúum, aö er einn af undir- stööuatvinnuvegum þjóöarinnar I heild og gerum okkur fullkomlega grein fyrir þvi, aö þjóö sem býr i landi eins og tslandi veröur aö meta, viröa og styöja landbúnaö eins og bezt veröur viö komið ef gifta hennar og sjálfstæöi á aö veröa slik sem veriö hefur siöustu áratugina. Aö endingu færi ég Gunnari Guöbjartssyni og fjölskyldu hans allri beztu hamingjuóskir frá okkur hjónunum meö sextugsaf- mæli hans og ég vona aö islenzk bændastétt og þjóöin öll megi njóta starfskrafta hans um langa framtiö. Halldór E. Sigurösson Bóndinn og bændaforinginn Gunnar Guöbjartsson á Hjaröar- felli er fæddur á höfuöbólinu Hjarðarfelli i Miklaholtshreppi i Hnappadalssýslu hinn 6. júni 1917, sonur hjónanna Guöbröndu Þorbjargar Guðbrandsdóttur og Guðbjarts Kristjánssonar, er bjuggu á Hjarðarfelli frá 1906 til dauðadags. Þau Hjaröarfellshjón voru af landskunnum snæfellsk- um ættum og sátu jöröina af prýöi, og ólu þar upp átta börn sin, 3 dætur og 5 sonu, er þroska náöu, og var Gunnar yngstur bræðranna. A fyrirmyndarheim- ili foreldra sinna ólst Gunnar upp viö hvers konar bústörf og mun i engu hafa hlift sér, enda lék Kreppan kunna landsmenn gráast á unglingsárum hans. Kom hún I veg fyrir, aö Gunnar, eins og svo margt annað gáfaö ungmenni á þeirri tiö, fengi fullnægt námsþrá sinni nema aö litlu leyti. Hann nam viö Laugavatnsskólann og brautskráðist þaöan voriö 1938, en næsta vetur stundaöi hann bú- fræöinám viö Bændaskólann á Hvanneyri og útskrifaöist þaðan búfræöingur vorið 1939. Eftir þaö er hann vinnumaður á búi for- eldra sinna, þar til voriö 1942, aö hann fær til ábúöar hálft Hjarðar- fell, og kvæntist heitmey sinni, Asthildi Teitsdóttur frá Eyvind- artungu i Laugardal, og setja þau þar saman bú. Abúðarhluta sinn af Hjaröarfelli keypti Gunnar skömmu siöar. Ég sá Gunnar Guöbjartsson I fyrsta sinn á hrútasýningu i Miklaholtshreppi haustiö 1940, en mæöiveikin herj- aöi á bústofn bænda eins og til aö ganga milli bols og höfuös efna- hags þeirra, eftir aö þeir höföu staöiö af sér Heimskreppuna. A þessari sýningu vakti Gunnar þegar athygli mina. Þessi grann- vaxni, alvarlegi ungi maður, leiftraöi af áhuga fyrir þvi, sem var aö gerast, tók vandlega eftir öllu, sem sagt var, og spuiöi um eittog annaö, að loknum dómum, er ég var að lýsa þvi, hvernig sauökindin ætti aö vera og hvers- vegna. Ekki var ég ánægöur meö hrútana i Miklaholtshreppi i þaö sinn, en úr þvi rættist siöar, ekki sizt fyrir áhrif og starf Gunnars á Hjarðarfelli. Ég haföi kynnzt Guöbjarti á Hjarðarfelli á Búnaö- arþingi 1939. Hann bauö mér gist- ingu og beina' aö Hjaröarfelli þennan hrútasýningardag haustiö 1940. Mér stendur koma min i Hjaröarfell i þaö sinn enn fyrir hugskotssjónum. Jöröin viölend og fögur, undir fögru fellinu, bar meö sér, að hér var komið á höf- uöból. Húsakostur mikill, en tek- inn nokkuö aö eldast, túniö stórt á þeirra tima mælistiku og óþrjót- andi mýraflákar enn óframræstir til allra átta, nema til fjallsins, þar sem fegurö og góöir sauöfjár- hagar blöstu viö. Þetta var I önn sláturtiöar. Húsfreyjan, kona friö sýnum, gáfuleg, en nokkuö þung- búin á brún, gekk sjálf um beina og reiddi fram þaö, sem bezt er til I búi nokkurs bónda, rjúkandi ný svið af vænum lambhrútum. Bóndinn, héraöshöföinginn, hinn tilfinningariki, hýrlegi, gáfaöi fé- lagshyggjumaður, sem i engu mátti vamm sitt vita, sat meömeð til borös ásamt Gunnari syni þeirra hjóna. Umræöur voru fjör- ugar og efnisrikar og fann ég þá, aö Gunnar var óvenjulegur ung- ur maöur aö gáfnafari og áhuga um búskap og landsmál. Frumbýlingsárin var efnahag- ur ungu hjónanna á Hjaröarfelli þröngur eins og svo margra, sem hefja hafa þurft búskap af eigin rammleik i sveit. Þau byggöu litla, en snotra viöbyggingu viö hús foreldra Gunnars og bjuggu þar um árabil og eignuöust þar öll sin börn 6 aö tölu, 3 syni og 3 dæt- ur. Verkefnin voru óþrjótandi viö umbætur á jöröinni, framræslu, ræktun, byggingu peningshúsa og vatnsaflsstöövar fyrir heimiliö. Þá var þaö hlutskipti Hjaröar- fellshjónanna, Gunnars og Ast- hildar, aö sameina Hjaröarfell, en jöröinni haföi veriö skipt I þrjá hluta eins og altitt var meö stór- býli á timabili nýbýlanna. Guö- bjartur Kristjánsson, haföi keypt Framhald á bls. 23

x

Tíminn

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.