Tíminn - 10.06.1977, Blaðsíða 11

Föstudagur 10. júní 1977
11
WDÉni
Ctgefandi Framsóknarflokkurinn.
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar:
Þórarinn Þórarinsson (ábm.) og Jón Helgason. Ritstjórn-
arfulltrúi: Jón Sigurðsson. Auglýsingastjóri: Steingrfmur
Gislason. Ritstjórnarskrifstofur i Edduhúsinu viö Lindar-
götu, simar 18300 — 18306. Skrifstofur í Aðalstræti 7, simi
26500 — afgreiðslusimi 12323 — auglýsingasimi 19523. Verð
i lausasölu kr. 70.00. Áskriftargjald kr. 1.300.00 á mánuði.
Blaðaprent h.f.
Dagvinnukaupið
Ólafur Jóhannesson dómsmálaráðherra og for-
maður Framsóknarflokksins ritar grein i nýkomið
blað Einherja,þar sem hann ræðir um kjara-
samningana. Hann ræðir þar einkum um að dag-
vinnukaupið þurfi að hrökkva fyrir framfærslu.
Hinum farast m.a. orð á þessa leið:
„Flestir viðurkenna,að lægsta dagvinnukaupið sé
orðið óhæfilega lágt. Enginn framfleytir sér og
sinum af þvi einu saman. Menn þurfa meiri tekjur
og ná þeim i mjög mörgum tilfellum ýmist með
eftirvinnu, yfirborgunum eða afkastalaunakerfi.
Það þarf að stefna að þvi að breyta þessu kerfi.
Dagvinnukaupið þarf að komast i það horf, að það
hrökkvi til framfærslu. Yfirvinnan þarf að minnka
svo sem kostur er. Launakerfið þarf að stuðla að
þvi, að þessi þróun geti átt sér stað. Dagvinnukaup,
yfirvinnu- og næturvinnuálag þarf að ákveða með
hliðsjón af þessu markmiði. Vera má, að sliku
markmiði verði ekki náð nema i áföngum.
Ég hefi tekið undir það sjónarmið Alþýðusam-
bandsins, að lágmarkslaun á mánuði fyrir dagvinnu
þyrftu að nema eitt hundrað þúsund krónum. Slikt
virðist ekki ofrausn. Þessari skoðun minni lýsti ég i
eldhúsdagsumræðum i vor. En ég tók jafnframt
skýrt fram, að slik hækkun lægstu launa gæti þvi
aðeins átt sér stað, að tilsvarandi hækkun gengi
ekki i gegn um allt launakerfið. Ég tók einnig skýrt
fram, að launahækkun i heild mætti ekki fara fram
úr þvi, sem greiðslugeta þjóðarbúsins þyldi. Þeir,
sem i raun og veru vilja stefna að framangreindum
lágmarkslaunum, þurfa að horfast i augu við þessar
staðreyndir. Verði þessari lágmarkslaunahækkun
ekki náð með væntanlegri aukningu þjóðartekna,
þarf til að koma gagnger uppstokkun tekjuskipting-
ar i þjóðfélaginu.
Sú yfirlýsing, sem ég gaf um þetta efni i eldhús-
dagsumræðum þurfti engum að koma á óvart. Ég
hafði lýst nákvæmlega sömu skoðunum i áramóta-
grein minni.”
Lausn án verkfalla
Ólafur Jóhannesson lýkur greininni i Einherja á
þessa leið:
„Margt er það, sem töfum veldur i kjarasamn-
ingaviðræðunum. Þó munu hinar háttstemmdu sér-
kröfur sumra sérsambanda valda einna mestum
erfiðleikum. Næðu þær fram að ganga, væri allt tal
um lágmarkslaun og launajöfnunarstefnu orðið að
marklausu hjali. Þeim þarf að ráða til lykta jafn-
framt eða helzt áður en samið er um hinar almennu
hækkanir. í þvi efni náðist i fyrra samkomulag um
skynsamlega úrlausn, þ.e. um að upphæð, sem
svaraði 1% almennrar kauphækkunar i viðkomandi
starfsgrein, yrði ráðstafað til að mæta sér-
kröfunum, og yrði skiptingin á valdi viðkomandi
sambands eða stéttarfélags. Svipaða leið þarf að
fara nú.
Við skulum i lengstu lög vona, að núverandi
kjaradeilur takist að leiða til farsælla lykta án þess
að til vinnustöðvana komi. Vinnustöðvanir eru
neyðarkostur, sem valda þjóðarbúinu alltaf tjóni.
Þær valda deiluaðilum einnig oft tjóni, sem seint
fæst bætt. Allir sanngjarnir menn þurfa þvi að
vinna að lausn án verkfalla.”
Þ.Þ.
Íl!lílíllil1ll!
VXadimir Lomeiko:
Auglj ós hagur
af samstarfi
Vísindaleg sovézk-bandarísk samskipti
Þaö voru Brésnjef og Nixon, sem undirrituðu samninginn um
visindalegt sovézkt-bandarískt samstarf.
Rússneskir fjölmiðlar gera
sér nú mjög tiðrætt um
mikilvægi aukins samstarfs
rikja I austri og vestri og þá
ekkisizt milli Sovétrikjanna
og Bandarikjanna, en jafn-
framt skjóta þeir þó öðru
hverju skeytum að Carter
forseta vegna mannrétt-
indabaráttu hans. Eftirfar-
andi grein eftir einn af
fréttaskýrendum APN er
nokkurt dæmi þess, hvernig
rússneskir fjölmiölar túlka
mikilvægi áðurnefndrar
samvinnu.
BANDARÍKJAMENN eru
farnir aö veröa varir viö
árangurinn af samvinnunni
viö Sovétrlkin í daglegu llfi
sinu. Sovézk tækni, sem aö
dómi bandarískra blaöa jafn-
gildir „endurfundi Rúss-
lands”, er farin aö bera góöan
ávöxt eftir aö hafa veriö tekin
1 notkun viö framleiösluna.
Fyrirtækiö Bristol Myers
hefur keypt sovézkt einkaleyfi
á framleiöslu á lyfi gegn
krabbameini, svo og á sölu
þess I Bandarlkjunum, Kan-
ada og Bretlandi. Bandariskir
læknar hagnýta sér sovézka
reynslu I meöferö hjartasjúk-
dóma og skurölæknar nota
gervimjaðmarliöi sem fram-
leiddir eru I Bandaríkjunum
eftir sovézkri fyrirmynd.
Orkufyrirtæki i Texas notar
aöferö viö kolavinnslu sem
fundin var upp i Sovétrikjun-
um. Kaiser álfyrirtækiö hefur
aflaö sér sovézks einkaleyfis á
nýjum aöferðum viö álbræöslu
sem eykur framleiösluafköst-
in svo og gæöi framleiðslunn-
ar. Hægt væri aö telja upp
margt fleira þvi þetta er aö-
eins byrjunarárangur af 58
samningum sem sovézk og
bandarisk fyrirtæki hafa gert
meö sér um vlsinda- og tækni-
samvinnu.
Fimm ár eru liöin frá þvi
undirritaður var I Moskvu
fyrsti samningur i sögu
sovézk-bandariskra sam-
skipta um samvinnu á sviöi
visinda og tækni. Á þessu
timabili hafa rikisstjórnir
landanna gert meö sér 10 sér-
samninga. Þeir eru á sviðum
læknavisinda, umhverfis-
verndar, landbúnaðar, sam-
gangna, orkumála, húsbygg-
inga og annarra bygginga-
framkvæmda, rannsókna á
heimshöfunum, rannsókna og
smlöi gervihjarta og friösam-
legrar notkunar kjarnorkunn-
ar. Nýr millirikjasamningur
tók gildi 24. mal sl. um sam-
vinnu um rannsóknir og nýt-
ingu geimsins I friösamlegum
tilgangi.
HVER er reynslan af efna-
hags-, visinda- og tæknitengsl-
um forusturíkja þjóöfélags-
kerfanna tveggja I heiminum
nú um fimm ára skeið? 1
fyrsta lagi sú, aö
sovézk-bandarlsk samvinna
staöfestir I reynd nytsemi
friösamlegrar sambúöar, en
um annan skynsamlegan val-
kost er ekki aö ræöa. Reynslan
leiöir einnig I ljós, aö sam-
vinnan er hagkvæm fyrir bæöi
löndin svo og málstaö friðar
og framfara I heiminum.
A núverandi stigi vlsinda- og
tækniframTara er ógerningur
aö standa fremst á öllum sviö-
um. Meö þvi aö notfæra sér
fremstu afrek hvors annars og
sameina kraftana er mögulegt
aöspara bæöi tlma og auölind-
ir þjóðarinnar I gllmunni viö
flókin vandamál. Nú eru starf-
andi nlu blandaöar
sovézk-bandarlskar nefndir,
og I tengslum viö þær vinna
um hundraö starfshópar.
Samstarfiö tekur til 150 verk-
efna. Varöa margar rann-
sóknanna hagsmuni alls
mannkynsins. Sovézkir og
bandariskir vlsindamenn
vinna nú aö undirbúningi þess
aö koma upp aöstöðu til þess
aö ákvaröa og setja i fyrsta
sinn I sögunni leyfileg mörk
athafna mannsins hvaö varö-
ar framleiöslu.
Sovézkir sérfræöingar spá
fyrir um fjölda jaröskjálfta I
Bandarlkjunum. Jaröskjálfta-
spár eru lifsspursmál fyrir
mörg svæöi jaröarinnar, en
visindamenn I báöum löndun-
um vinna nú aö lausn þessa
máls. Jarötirtingur, er stafar
af of fljótri fyllingu stórra
uppistöðulóna, hefur orsakaö
skemmdir á stlflugörðum I
Kremaste I Grikklandi, Koyna
I Indlandi og Kariba I Suöur-
Afriku.
Sameiginleg áætlun hefur
verið gerö um rannsókn á
hringiðustraumum I úthöfun-
um, sérstaklega á leyndar-
dómum Bermúdaþrlhyrnings-
ins. Unnið er sameiginlega aö
vandamálum I sambandi viö
flutningamál framtlðarinnar I
þvl skyni aö auka hraöa
venjulegra járnbrautarlesta
upp 1200 km á klukkustund og
smlöa nýjar geröir hraölesta
er ná 500 km hraöa á klukku-
stund. Orkuvandamálið er I
brennidepli sameiginlegra at-
hugana, þar sem unnið er aö
þvi aö finna tæknilegar aö-
feröir til aö nýta sólarorkuna,
jarðhitann og tilbúiö elds-
neyti.
Hergagnaiönaöarsam-
steypurnar og sálufélagar Ge-
orge Meanys eru þeir einu
sem I dag tala um einhliöa
ávinning Rússa af samstarf-
inu, sem þeir segja miöa að
því aö komast yfir bandariska
tækni. Skynsamir bandariskir
kaupsýslumenn skilja, aö
þeim er ógerningur aö gllma á
eigin spýtur við vandamál
samtimans. Samkvæmt
þeirra eigin upplýsingum hef-
ur fjöldi sovézkra uppfinninga
sem einkaleyfi hefur veriö
tekiö á i Bandarlkjunum, ná-
lega áttfaldazt á timabilinu
frá 1966 til 1974. Núorðiö kaupa
bandarlsk fyrirtæki tvöfalt
fleiri einkaleyfi á sovézkum
tækninýjungum heldur en
Sovétrikin kaupa af banda-
riskum uppfinningum.
Hinn góöi árangur á tækni-
skiptasviöinu sýnir hver
framtlð felst i viöskipta- og
efnahagssamvinnu landanna
tveggja.
SÚ VAR tiöin aö sumt fólk I
Bandaríkjunum talaði hæönis-
lega um þýöingu verzlunar-
viöskipta viö Rússa, en nú er æ
oftar talaö um glötuð tækifæri.
Sovézkar pantanir fyrir yfir
6.500 milljón dollara hafa ver-
iö lagðar inn á bandarlskan
markaö sl. fimm ár. Þetta
þýöir verulega minnkun á-viö-
skiptahalla Bandarikjanna,
slökun á verðbólguþróuninni
og atvinnu fyrir fjóröung
milljónar manna.
Verzlunarviöskiptin væru
miklum mun meiri, ef ekki
heföu komiö til sögunnar lögin
um viöskiptalega mismunun
og lánareglur, sem Banda-
rlkjaþing samþykkti I desem-
ber 1974. Þau standa i vegi
fyrir auknum verzlunarviö-
skiptum og efnahagstengsl-
um. Fjöldi sovézkra pantana á
bandarlskum vélum og tækj-
um til afgreiðslu á árinu 1977
reyndist helmingi minni en
samsvarandi pantanir 1976.
Meginhindrunin er mismun-
unartollur á sovézkar vörur
sem er 2-4 sinnum hærri held-
ur en venjulegur tollur. Þetta
er t.d. ástæöan fyrir þvi, aö
Bandarikjamenn geta ekki
keypt Jak-40 flugvélar sem
þeir hafa augastaö á. Tilraun-
ir bandarisku haukanna til
þess aö beita efnahagslegum
ráöum i þvi skyni aö þvinga
fram pólitiska eftirgjöf af
hálfu Sovétrlkjanna skaöa
Bandarikjamenn sjálfa beint.
Sovézkum vörupöntunum,
sem nema nokkrum billjónum
dollara, var beint til Vest-
ur-Evrópu og Japansog hags-
munum bandariskra fyrir-
tækja fórnaö fyrir sakir mis-
mununarskilmálanna.
Þrátt fyrir styrjaldarhjal
haukanna i Pentagon og I
bandariska þinginu, eru hinir
almennu borgarar i Banda-
rlkjunum að veröa æ meir
fylgjandi samvinnu viö Sovét-
rikin. Þegar fulltrúar banda-
rlskra fyrirtækja koma til
þess aö sækja fyrirlestra
sovézkra sérfræöinga um
framleiöslustjórnun, eins og
reyndin varö i Houston, Pitts-
burgh og San Francisco I
janúar sl., og greiöa 250 doll-
ara á dag fyrir, þýöir þaö, aö
þeir kunna að meta þetta sam-
starf. Þetta segir áreiöanlega
meira en mörg orö um kosti
spennuslökunar.