Mánudagsblaðið - 23.11.1970, Blaðsíða 5

Mánudagur 23. nóvember 1970
Mánudagsblaðið
5
Nýjar bækur á markaiinum
Fjalla-Eyvindur
eftir Guðm. G. Guðmundsson
Bókaútgéfan LEIFTUR gefur
út margair nýjar og góðar basJtur
í ár og hafa blaðinu þegar bor-
ízt nokkrar þeirra. Sú bóik, sem
ef.aust mun veikja áhuga hins
almenna lesanda er „Saga Fjalla-
Eyvindar" eftir Guðmund Guðna
Guðmundsson, nákivæm og áhua-
verð frásaga af þessum alræmda
fjallaþjófi, seim hrifið hefur hug
of, hjarta íslendinga bæði í þjóð-
sögunni og leikriti Jóihanns Sig-
urjónssonar Höfundi er saga Ey-
vindar Jónssoinar sýnilega mjög
hugstæð, allur tónninn 1 verki
hanS' lýsdr mikilli samúð með
„útlagahjónunum“ Eyvindi og
Höllu. Mikil vinna er að baki
rannsókna hans á aefikjörum
þeirra, stuðzt við þjðsagnaefni,
samtímalýsingar og allar þær
heimildir, seim höfundur hefur
komizt yfir.
Höfundi virðist það mikið á-
hugamál, að gera þessa dýrfinga
sína að hetjum og mdsskildum
fórnardýrum ranglótrar og harð-
neskjufullrar samtíðar oig skír-
skotar bæði til aldarfars og hug-
arfars yfirmainna og undirgefinna
á þessu niðurlægingartímaibili
þjóðarinnar, en þá gengiu yf'ir
aillskyns hörmungar, alllt frá ís-
um að’ eldgosojm. Ekki er hann
jkja lipur við „yfirvaldið“, né
um of trúaður á þjóðsaignasann-
leik þeirra fræðimanna, sem
u.m Eyvind hafa ritað. En á hitt
m^, bcndfli, „að hann seilist aldr-
ei um set til að fegra staðreyndir,
en drepuir á ýmisar saignir, sem
vajJ eða - óklki fást sitaðizt, en
gagnrýnir aðrar harðlega. Honum
er Eyvindur hugfallinn mjög, og
þá ekki síður Halla, sem hann
telur sanna hetju og dóttur fjall-
anna. Útilega Eyvindar var að
vísu löng og þróttur hans og
manndómiur nær alltaf óvefengj-
anlegur, en h'öfundi virðist ekki
létt að veita samitíðarmnönum
Eyvindar nægan sikilning, og gier-
ir á köfluim alltöf miikið úr lotn-
ingablöindnum ótta sveitamanna
á útlaganum. Á tírnum Eyvindar
va.r fátæktin og hörmungamar
sem nær riðu bjóðinni að fullu
meiri en svo, að saimtíðarmenn
hans fátækir gætu eða reyndu
að fyrirgefa útileguiþjófum, sem
stáHu fé af aflrétti, hnupluðu
búgö-gnum, tðku afréttarhross,
sem önnur til handargagns og
átu síðan. Æfistritið var of ál-
varlegt til þess, að rómantískar
huigmyndir nútímamannsins á ís-
landi eða jafnvel skáldanna, sem
um Eyvind rituðu fyrir nokkr-
um árartugum ættu þar nokkra
samleið. Bókin ber höfundi sín-
um gott vitni um natni og gjör-
hygli og hann er algjörlega ó-
smeykur við að hirta samitíðar-
menn Byvindar í emibættis-
mannastétt fyrir meðferðina á
föngum sínum, þá sjaldan að Ey-
vindur komst undir mannaihend-
ur, eða ,,bjó“ í byggð. Því verð-
ur vitanlega ekki neitað, að oft
hefur verið harðbýlt á öræfum
Islands og næsta kraftaverk að
Eyvindur lifði af ósköpin þar, en
einstök persóinuleg snilli Eyvind-
ar og ráðkænska barg honum oft
þegar útlitið var hvað verst.
Hugmyndir höfundar um aö
Matthías Jcehumsson hafi byggt
leikritið Skugga-Svein eða Úti-
legumennina á lífi Eyvindar eru
opnar fyrir gagnrýni eða a.m.k.
sýnast helzti langsóttar, þótt
Matthíasi hafi eflaust verið vel
kunnuigt um furðusagnir þær af
Eyvindi og Höllu, sem sfcópust
eftir lát hans.
Hinsvegar, eins og að ofan get-
ur, verður höfundur ekki sakað-
ur um hllutdrægni, þótt víða gæti
velvtldair hans óeðlilega f garð
þjófanna. Sér og hver maður að
skoðun höfundar á Eyvindi er
sízt lakari en annarra en því
betri, sem hann hefur kynnt sér
málið nánar. Fráiganigur er allur
mjög góður. Þar sem þetta er
eiginlega blanda af rómantík og
staðreyndum hefði verið gaman,
að ljósmyndir af alþekktum dvall-
arstöðum Eyvindar vænu birtar í
stað teiknaðra mynda, ekki vegna
þess, að teikningar séu annað en
góðar, heldur hins, að Ijósmynd
af stöðunum myndu beturkjmna
iesendum staðhætti. Þetta er
vissulega bók, sem hægt er að
mæla með. A.B.
Frá Æskunni
Að venju gefúr bamablaðið
Æskan út mikið safn bóka bæði
fyrir unga og gamla í ár, og er
nú óvenjulega mikið um eigu-
lega gripi í því safni.
Fyrir yngstu lesenduma eru
bækur eins og Kibbi kiðlingur,
í þýðingu Harðar Gunnarssonar,
myndskreytt. Þá er og Kisu-
bömin kátu, Walt Disney-kver,
einnig myndskreytt í þýðingu
Guðjóns Guðjónssonar, 61 bls. og
svo Vísnabók æskunnar, eftir
Kristján frá Djúpalæk, mjög
fjölbreytt og vei frá gengin bók,
sem allir hafla gaman af að rýna
í.
Ssl skein sunnan
Sól skein sunnan eftir Friðrik
Sigurbjörnsson, blaðamann, er
safn ágætra þátta um náttúru-
skoðun, en Friðrik er löngi'.i
landsþekktur fyrir þætti sína úr
náttúrunni, sem birzt halfla í
Morgunblaðinu. Bók'.n skiptist í
16 kaflla. Inngainigiurinn fjallar
um hvað náttúruskoðun sé, en
síðan fer höfundur í ýmsar
skemmtillegar ferðir um íslenzka
náttúru og athugar gaumigæfi-
lega — og skemmtilega — hvað
fyrir augun ber í fjöru og á
landi, meðal fugla cig annarra
fyrirbæra, sem hér finnast. Frlð-
rik er einkar naernur á atriði sem
fyrir ber og hér er á ferðinni
ekki aðeins ágæt bamaibók held-
ur vissulega bók, sem fullorðnir
geta ekki síður notið. Bókin er
220 blaðsíður og frágangur ágæt-
ur skreyttur skemmtilega unn-
um Ijósmyndum.
★
Þá er fyrir ungdinga Hrólfur
hinn hrausti í nýjum æfintýrum,
fyrri hluti, sem nefnizt Barizt við
Berufjörð, en höflundurinn er
Einar Björgvin. Þetta er spemn-
andi bók og vel gerð oig á ef-
lausit eftir að finnast í jólapö'kk-
um ungKnga á næstu hátíðum.
Frumbyggjabækumar 3, esru
einnig kornnar út á veguim Æsk-
unnar, en Eiríkur Sigurðsson
hefur þýtt þetta ævintýri eftir
Elmier Horn, sögiuihetjurnar eru
komungar og vel við hæfi þess
aldursflokks sem finnur ánægju
í silíicum frásögnum.
Eins og aðrar bækur frá Odda
er frágangur allur mjög góður og
útgefanda tiil sóma.
Úr djúpi tímans
Cæsar Mar hefur lifað æfin-
týrariku lífi allt fró þvi hann
réðst á norskt skip, sem hér lá i
höfninn'. órið 1915, unz hann
kveður Söndru,, skipið, sem hann
sigldi á í íshafinu. Þetta eru
þættir úr lífi íslenzks sjómanns
úr fyrra stríði, mjög skemmtilega
rituð, hreinskilin og spennandi.
Cæsar Mar reyndi margt á sjó-
mamnsæfi sinni og kann vel að
segja frá þannig að athygk les-
andans er óskipt frá upphafi til
loka.
Bókin er 239 sáður og hið bezta
lesafni. Ledftur gaf út.
¥est u r-Ska f tfel I -
ingar 1703-1966
Meðal bóka, sem blaðinu hafa
borizt fró Leiftri er Vestur-
Skaftfellingar 1703-1966 eftir
Bjöm Maignússon. Er hér um
nafnskró að rasða atf þeim Skaft-
fleilingum „er skráðir fundust á
skjölum og bókum“. Þetta er
geysimikið rit, 441 bls., og fylgir
því skrá um ábúendur jarða og
aðra húsráðendur. Spannar bóík-
ín nöfnin Adam-Guðný. í fbr-
mála segir höfundur að „þetta
ritverk er fynst oig fremst safn
staðreynda um persónusögu og
ættfræði" dregnar úr firumiheim-
ildum og feflldar í kerfi Safn
þetta er feiknamdkið verk, en
höfundur hefur unnið það í hjá-
stunduim og vandað til þess mjög
vel. Heimildir hans eru víða frá
,þó auðvitað mest úr sýslunni svo
og úr þeim ritum, sem sýslubúar
hafa gert t.d. Eyjóltfur Guðmunds-
6on bóndi að Hvoli .sóknar-
mannatöl úr þjóðskjalasafni,
mianntöl, sefisö'gu Jóns Stein-
grímssonar, eldsprests og nálega
ölilum öðrum fáanlegum heimdld-
um.
★
Má ætla að núlifandi sýslubúar
eystra muni gjama vilja fá
þessa vönduðu bók, sem er höf-
undi sánum og forlaigi til mikils
sóma.
HVAÐ VELDUR
SlVAXANDI VINSÆLDUM
FORD CORTINA
m
fíeynsla Islenzkra
bifreiðaeigenda
og tæknikunnátta
og reynsla FOfíD
verksmiðjanna
• Nýyfirbygging • Ný fjöðrun - gormar
• Nýir iitir framan og aftan
• Meiri sporvídd • Aukin breidd og rými
• Nýr stýrisútbúnaður* Aflmeiri vélar
• Lengra hjólamillibif (65, 78, 98,112) ...
Enn fremur innifalið í verðinu: Styrkt fjöðrun,
hlífðarpönnur undir vél og benzíngeymi,
stærri rafgeymir, vandaðri startari, öryggis-
belti, aurhlífar, og frostlögur.
1971
verð frá
kr. 265.000.