Tíminn - 24.12.1977, Blaðsíða 18

18
Jólablað 1977
Gleðileg jól
farsælt komandi ár
Þökkum viðskiptin á liðnu ári.
Starfsmannafélagið Sókn
Um leið og við óskum viðskiptavinum okkar
gleðilegra jóla
komandi ár
þökkum við viðskiptin á s.l. 50 árum.
Fiskverzlun Ilafliða Baldvinssonar
Gleðileg jól
farsælt komandi ár
Framleiðsluráð landbúnaðarins
Gleðileg jól
farsælt komandi ár
Verkakvennafélagið Framsókn
Gleðileg jól
farsælt komandi ár
Þökkum viðskiptin á árinu.
Kjötbúð Hraunbæjar
Hraunbæ 102 — Simi 75-800
Gleðileg jól
farsælt komandi ár
Þökkum viðskiptin á árinu sem er að liða.
AKRA-smjörliki — Akureyri
Gleðileg jól
farsælt komandi ár
Þökkum viðskiptin á árinu.
Hvannbergsbræður
Laugavegi 24 — Reykjavik
Jóhannes Möller:
Jól — teikn
daglega
lífsins
Aður en ég lærði sálminn: Hin
fegursta rósin er fundin,eftir
Brorson kunni ég eina hendingu
úr honum. bað er þessi:
Þvi rósir i dölunum spretta.
Ég kannaðist við þetta frá
ævintýri eftir H.C. Andersen.
Amma min var vön að lesa það
á jólunum. Það er bezta ævin-
týrið sem Andersen samdi,
Snædrottningin. Það voru tvær
hendingar úr sálminum — og
þær komu þrisvar i sögunni. Við
tókum fljótt eftir endurtekning-
unum i ævintýrunum. Það er
svo margt sem er þrisvar, —
þrir bræður, þrir vegir, þrjár
óskir — og þrisvar komu
hendingamar um rósirnar sem
spretta i dölunum. bá mundum
við þær. Það var lika talaö um
fleiri rósir i þessari sögu. „Rós-
ir i dölunum spretta”. Þetta var
eins konar töfraorð sem kom á
réttum stað i sögunni.
Seinna skildi ég að þetta var
ekki bara töfraorö, heldur áttu
þessar hendingar hlutverki að
gegna i sögunni. Ég geri ráð
fyrir að allir kannist við þetta
ævintýri, en ég rifja samt upp
hluta af þvi til að skýra sam-
bandið milli hendinganna og
sögunnar ef ég hef skilið það
rétt. Við litum félaga okkar og
umheiminn mismunandi aug-
um. Augun ráða hvað við sjá-
um, segjum við. Siimum virðist
tilveran leiðinleg og vonlaus,
öðrum sýnist hin sama tilvera
vel þess verð að lifa i henni.
Hvernig stendur þá á þvi aö
sumir sjá ekki annað en að
heimurinn sé viðbjóðslegur og
mennirnir ljótir og óþolandi?
Það skýrir Andersen i inn-
gangi ævintýrisins. Það var
einn sá óvættur sem verstur er,
sjálfurhinn illi. Hann gerði einu
sinni spegil sem hafði þá
náttúru að allt gott og fallegt
sem speglaðist i honum dróst
saman og varð næstum að engu
en allt sem var ónýtt og ljótt
sást i réttri mynd og færðist i
aukana. Óvættir fljúga til himna
með spegilinn en missa hann og
hann mölbrotnar við fallið en
brotin sem ekki eru stærri en
sandkorn berast i augu manna
,,og þar sitja þau föst og þá sáu
menn allt öfugt eða höfðu bara
auga fyrir þvi sem aflaga fór,
þvi að sérhvert brot hafði sömu
náttúru og spegillinn sjálfur,
sumir fengu jafnvel litið brot Ur
speglinum i hjartað, og það var
hræðilegt þvi að hjarta þeirra
varð eins og klakaköggull”. Nú
gerir spegillinn meira illt af sér
en áður — og hinn vondi hló svo
hann ætlaði að rifna og hann
kunni sér ekki læti — og svo
byrjar sagan.
HUn segir frá dreng og telpu,
Kaj og Gerða hétu þau, og þeim
leið vel saman, þau tindu blóm
og léku sér og hiýddu á sögur,
sem amma þeirra sagði þeim og
þar á meðal um snædrottning-
una.
— Getur snædrottningin kom-
ið hingað? spurði telpan.
— Látum hana bara koma,
sagði drengurinn. Þá læt ég
hana setjast á heitan ofninn og
þá bráðnar hún.
Státið svar, og mikið raunsæi.
,,En amman strauk hár hans
ogsagði aðrarsögur. Það er litil
leiðsögn þegar við reynum að
láta sem við sjáum ekki það
sem skelfilegt er og þeir full-
orðnu láta undan og vikja tali
sinu að öðru.
Vorið kom og sumarið fylgdi á
eftir”. Rósirnar blómguðust
frábærlega vel það sumar. Litla
stúlkan haföi lært sálm og I hon-
um var minnzt á rósir og hún
hugsaði um sinar eigin rósir
þegar þær voru nefndar. Hún
söng sáíminn fyrir drenginn og
hann söng með henni:
Æ, snúið af hrokaleið háu
og hallizt aö jötunni lágu,
þá veginn þið ratið hinn rétta
þvi rósir i dölunum spretta.
Svo kemur haustið með tvö
töfrabrot — og þiö munið fram-
haldið. Drengurinn fær brot i
augað og annað i hjartað og allt
i einu er allt orðið breytt. Það
sem við sjáum fer eftir augun-
um — hann sér allt hið sama og
áður — svo að það er hann sem
er breyttur. Nú verður hann allt
i einu svo glöggur á það sem að
er og öfugt við hlutina, hann fær
auga fyrir þvi ljóta: „Það er
frábært höfuð sem hann hefur,
þessi drengur”, segir fólkið.
Tortryggni er gáfnamerki.
Kaj bindur sleða sinn einu
sinni aftan i stóran og glæsileg-
an sleða sem dregur hann svo
langt að hann ratar ekki heim
aftur. Þetta er sleði snæ-
drottningaringarinnar. Hún er
köld sem is en aftur á mótigædd
þeim fullkomleika sem hann
hefur ekki fundið hjá mönnun-
um sem hann hefur vaxandi
ógeð á. En hvernig á að tala við
snasdrottningu? „Hann sagði
henni að hann kynni að reikna i
huganum og það enda brot.
Hann vissi flatarmál landa og
ibúafjölda”. Það er kostur við
að hafa frábært höfuð að það er
alltaf frá nógu að segja.
Snædrottningin hefur Kaj lok-
aðan inni i höll sinni. bar eru
herbergin tóm, isköld og skín-
andi.
Gerða fer að leita hans. Hún
veröur margt erfitt að reyna en
þegar hún finnur hann loks i
höllinni er hann að reyna að
leysa þraut, klakaspil mann-
vitsins. Snædrottningin hefur
heitið honum því, að geti hann
raöað iskristöllunum svo aö þeir
myndi orðið eilifð megi hann
verða sjálfum sér ráðandi og
hún skuli gefa honum allan
heiminn og spánnýja skauta að
auki. Þessa þraut getur hann
ekki leyst og nú kemur Gerða en
þeir endurfundir vekja honum
enga gleði. „Hann sat grafkyrr,
stirður og kaldur”. Gerða græt-
Siðasta vetur, einmitt hér
á þessu horni, lofaðir þú
að koma með hest handa
mér. Hvað kom eiginlega
fyrir?
DENNI
DÆMALAUSI