Tíminn - 30.12.1977, Blaðsíða 5

Föstudagur 30. desember 1977
5
á víðavangi
Öllu tjaldað
Forystugrein Þjóðviljans i
gær hefst á þvi að minnzt er
ellefu ára afmælis Jörgen-
sensmálsins svonefnda, en
það er sem kunnugt er eitt
viðamesta og alræmdasta
fjársvikamál sem upp hefur
komið hér á landi. Þessi upp-
rifjuli verður Þjóðviljanum af
einhverri einkennilegri hugs-
unarskekkju tilefni til þess að
reyna að gera núverandi rikis-
stjórnarflokka ábyrga fyrir
þeim töfum, sem rannsókn og
dómstörf að þessu alræmda
máli hafa einkennzt af.
Þessi tilraun Þjóðviljans er
meðal þess lægsta og ómerki-
legasta sem sögur fara af i
blaðaskrifum, og er þá mikið
sagt. Fúsiega skal undir þau
orð Þjóðviljaleiðarans tekið,
að mikil hneisa er að þvi að
mál dragist svo á langinn sem
orðið hefur I hinu svonefnda og
margfræga Jörgensensmáli,
en hinu skal með öllu visað á
bug, að núverandi stjórnar-
flokkum verði um það kennt.
Þjóðviljanum skal bent á
það, ef honum er eins farið og
Vilmundi Gylfasyni og fleirum
þvi miður, að dómstólar á is-
landi eru óháðir öðrum stjórn-
völdum. Þjóðviljanum skal
einnig á það bent, ef honum er
farið eins og ýmsum sósialist-
um erlendis, að hingað til hef-
ur það verið talið ein af undir-
stöðum réttarrikis og réttvisi
að pólitisk stjórnvöld ef svo
má kalla þau hlutist ekki um
störf og niðurstöður dómenda.
Þjóðviljanum skal einnig á
það bent, að núverandi dóms-
málaráðherra hefur lagt
meira kapp á auknar fjárveit-
ingar til dómsmála og aðrar
umbætur og framfarir á þvi
sviði en flestir fyrirrennarar
hans I þvi starfi um langt
skeið.
*
Ofögur mynd
En margt er það sem ástæða
er til að taka undir I þessum
leiðara Þjóðviljans þrátt fyrir
ósmekklegar og ósvifnar
dylgjur leiðarahöfundar, þeg-
ar hann reynir að gera fjár-
málamisferli I landinu að póli-
tiskri féþúfu flokki sinum til
handa. Eftir að hafa minnzt á
afmæli Jörgensensmálsins og
orðið siðan sjálfúm sér til
skanunar með dylgjum um
aðra stjórnmálaflokka segir
leiðarahöfundur þannig:
,,í dómsmálakerfinu eru nú
i gangi tugir annarra fjár-
málahneyksla. Siðustu daga
og mánuði hafa þau komið upp
eitt af öðru: þeim er sam-
vizkusamlcga raðað inn I
málaskrár embættanna, en
litið gerist frekar. Einn og
einn maður er dæmdur I tugt-
hús, annar i fjársektir.
Það er sama hvert litið er:
alls staðar blasa við hneyksl-
ismálin: I?inn daginn verður
borgarembættismaður að vik-
ja vegna f jármálaóreiðu.
Næsta dag birtast fréttir um
embættismann Rikisútvarps-
ins. Þriðja daginn koma tið-
indi um 30 — 40 milljóna króna
misferli gagnvart einu fyrir-
tæki I einni deild eins rikis-
banka. Fréttir af grjótjötnum
skipakaupanna birtast dag
eftir dag með allskonar til-
brigðum. Siðan eru birt tiðindi
um gjaldeyrisinnistæður er-
lendis hjá tugum manna I ein-
um banka I einu grannlanda
okkar. Enn sjást tiðindi af þvi,
að svindlarar hafi staðið i inn-
flutningi notaðra bifreiða með
þeim hætti að svikja sjóði al-
mennings um tolltekjur. Einn
daginn berast fréttir af þvi að
sjóðir kirkju einnar hafi mest-
megnis verið notaðir til einka-
þarfa kirkjugjaldkerans.”-
Þetta er sannarlega ófögúr
lýsing, en þvi miður er hún
sönn. Og enn segir Þjóðvilj-
inn:
„Almenningur tekur eftir
þvi, að þeir sem sakaðir eru
um þessi afbrot eru oftast svo-
kallaðir „finir menn”. Það eru
þeir sem oftast halda hádegis-
verðarfundina, veizlurnar,
þeir sem aka um á dýrustu bil-
unum, búa I dýrustu húsunum,
fara I lengstar og dýrastar ut-
anferðirnar, þeir sem láta
mynda sig með góðgerðar-
starfsemi sina og perusölur.
Það er forhliðin sem snýr að
almenningi. Á bak við er þetta
kerfi spillt og rotið, maðk-
smogið afsiðunarbæli.
Hér eru ekki á ferðinni smá-
þjófarnir sem brjótast inn I
sjoppurnar og stela sigarett-
um og sælgæti. Hér eru stærri
upphæðir i húfi. Þjófnaðurinn
stórfelldari, flóknari og falinn
fyrir almenningi. Refsikerfið
eltist við smáafbrotamenn-
ina: stórglæpamennirnir leika
lausum hala. Þeir fá að fara
sínu fram og enginn verður
þess var að það sjáist högg á
vatni einkaneyzlu þeirra, þó
að þeir séu sektaðir fyrir fjár-
svik og fjárdrátt. Það sézt
ekki einu sinni á þessum
kumpánum að þeir skammist
sin. Þeir eru aldrei glenntari
og upprifnari en þá sjaldan að
næst i litlafingur afbrotalúk-
unnar.”
Eitt á annars
horn
Það er rétt hjá Þjóðviljan-
um, að öll þessi svik og þetta
misferli allt verður að veru-
legu leyti rakið til þeirrar sið-
ferðilegu upplausnar sem leið-
ir af langvarandi óðaverð-
bólgu. Misferlið er enn ein á-
minningin til stjórnvalda og
alls almennings uin það að það
verður að gripa I taumana. En
slikt verður reyndar ekki gert
með þeirri dæmalaust
óábyrgu efnahagsstefnu sem
Alþýðubandalagið berst fyrir
um þessar mundir. Yfirboða-
pólitik Alþýðubandalagsins er
hreinræktuð óðaverðbólgu-
pólitik þvi miður.
Það stangasl einnig hvað á
annars horn i Þjóðviljaleiðar-
anum að minnast þess á ein-
um stað að „finu mennirnir”
eru afhjúpaðir, en halda þvi
fram á öðrum stað að þeir
sleppi alltaf. Það sem er ein-
mitt að gerast um þessar
mundir er það að réttvisin er
að hafa hendur i hári „finu
skúrkanna”,' og var timi til
kominn.
Margt er vel sagt og tima-
bært I þessum Þjóðviljaleið-
ara, en sem endranær þvi
miður er málinu klúðrað niður
af pólitisku ofstæki, dylgjum
og öfgafullum staðhæfingum
um fram það sem efni standa
til. Dómsmálin og fjársvika-
málin, sem nú er um rætt, eru
svo alvarleg að það er ábyrgð-
arhluti að fara um þau þcim
höndum sem Þjóðviljinn gerir
innan veggja hins alræmda
húss Miðgarðs hf. — JS.
að þar i liggur sá hundur graf-
inn, sem engan veginn þýðir
neitt að gæla við lengur. Kaup-
hækkanir, að sagt er allt að 60%
á einu ári, er hrein vitfirring, þó
að jafnvel engum veiti af þvi
vegna verðbólgunnar. Og að
hver kauphækkunin elti aöra til
hækkandi visitölu, svo sem aft-
ur hækkar kaup, búvöru og
þjónustu mánaðarlega eða á
þriggja mánaða fresti, er sá
eilifðarfingrapolki, að allir sið-
aðir menn hljóta aö týna skini
dags og nætur. Þetta er eins og
hundur elti skottiö á sjálfum
sér.
Að gera út ráðunauta til að
brýna fyrir bændum að hafa
helzt allar ærnar tvilembdar, að
bæta kýrnar svo þær mjólki
sem mest af 4-5% feitri mjólk,
og gefa þeim eins og þær geta
étið af heyi og mjöli, svo þær
mjólki ekki af sér holdin, gefa
tvilembunni minnst kiló af mjöli
á dag eftir buröinn, sem ég veit
að er ekki of mikið, og senda svo
æðsta mann félagasamtaka
bænda til þess að biðja þá um að
skattleggja mjölið i þvi skyni,
að það verði hagstjórnartæki á
framleiðsluna, og minnka gjöf-
ina við kýrnar, svo þær mjólki
minna, kannski svo að 10 mjólk-
uöu það, sem 8 gætu mjólkað, þá
dettur mér i hug strákurinn,
sem sagði við bóndann „bless-
aður gefðu helvitis kúnum
minna, svo minna verk verði að
moka flórinn.”
Hin kenningin er þó fráleitust,
að taka fóðurbætisskatt til að
ætla að borga hærra verð fyrir
afurðirnar, geyma þennan skatt
yfir áriö i ofstopaverðbólgu, svo
sem hér rikt hefur. Það er
vitanlega ekki að tala af neinu
viti, frekar en það væru talin
hyggindi að ætla bæta fiskverð
bátanna með þvi að setja skatt á
beituna.
Ég hef enga atvinnustétt
heyrt básúna út sem vandkvæði
sin, að rekstrarvörur tilheyr-
andi atvinnu sinni væru of ódýr-
ar, en jafnvel hér á þetta ódýra
fóðurbætisverð að hafa áhrif tii
lækkunar á búvöruverðiö. Hjalti
Gestsson talar um 38-40 þúsund
krónur tonniö af mjölinu, en þó
nokkuð mismunandi eftir um-
búðum. Við hér um slóðir þekkj-
um ekki þetta verð á mjöli. Verð
á B.-blöndu I lok september i
haust var hér á 64.600 krónur á
tonn, og 70 þúsund af varpköggl-
um, þar við bætist um 4000
króna flutningskostnaður. í
april s.l. kostaöi tonnið 60.800
Framhald á bls. 23
Þegar hinir miklu andans
menn kveðja sér hljóðs á
skjáinn og fá farveg þenkingum
sinum, — hámenntaðir sérfræð-
ingar um hin dýpstu fræði á
hag og vöxt þess, sem lifir og
hrærist, — þá slær þögn á
þjóðarsálina — hún drúpír i
íotningu — og þenkir með sér,
hversu svo megi verða frá önd-
verðu, I sinni nöktu fávísi, að
henni hafi svo fram þokað dag-
inn og veginn frá fyrstu byggö
sinnar tilveru i köldu landi snjóa
og isa — á meðal kinda og kúa,
— og þó lifað til þess vaxtar og
þroska, að I heiminn bera þau
vizkunnar afsprengi, sem nú
tróna sem ægisóður innan
margfaldra og einangraðra
dýrindisveggja fjárhirzlusjóða
þessa velferðarrikis, — sem i
dýpstu speki þessi alvitru séni
hafa nú hamingjunnar hagsæld
leitt i jötu hvers þjóðarþegns
meö væntanlega breyttum
búskaparháttum: að hætta
búskap.
Mikið mega þau sæl og i friði
liggja, bein afanna okkar og
ömmunnar, sem I einfeldni sinni
nytjuðu ásauði og mannkynsins
dýrustu fóstru, kúna, sér til
framdráttar og lifsværis, og eltu
skinn i skó sina og hlifðarklæði,
þar sem þá var eina hagfræðin
við að styðjast, er hét svangur
magi, kuldi og bleyta. Þá
bergmálaði hið fræga hugtak:
hollt er heima hvað, og að vera
sjálfum sér nógur var óður
lifsins til allra, er veginn vildi
lengst fram ganga.
Ennþá ómar þessi sami óöur I
hugum okkar beztu sona til
bjargar og dáða, og jafnvel
stöku sál getur hann ekki við sig
losað i þenkingum sinum um
timans framvindu, — og verður
i honum jafnvel svo trúaður, að
efast um lystisemdir hinna
frægu spekinga — hinna
hálærðu visindamanna sem i
andans ljóma á borö bera um
alla daga og vegu, að stefnan I
Islenzkum landbúnaði s.l. 30 ár
hafi aldrei nein verið, allt af
handahófsfálmi gert, sem þar
hefur verið þróazt látið.
Já, einstaka sveitasálir koma
á opinberan hátt fram fyrir hina
stórmenntuðu „leiðtoga” sina
og viðurkenna hreinlega, aö
þeir skilji ekki jafneinfaldan
hlut eins og þann, að ef einhver
rikisstjórn þarf að hagræða,
eftir auövitaö visindalegum
hagfræðiútreikningi og visitölu-.
visdómi þeirra lærðu, fjár-
munaverðmæti um svona 1.000
milljónir, sem þeir svo kalla að
Jens i Kaldalóni:
Orðsending
vestan úr
Kaldalóni
greiöa niður visitöluna, og láta
þessar 1.000 milljónir ganga til
lækkunar á kjöti, mjólk og
kartöflum — já, þá hreinlega
skilja þeir ekki, að þetta sé
styrkur til þeirra sjálfra. En
fyrst þeir lærðu hagspekingar
staðfesta, að milljónirnar þær
arna séu styrkur til bænda,
getur þá nokkuð verið um að
villast, að rétt sé, eða getur
nokkur hagspekingur þessarar
þjóðar auglýst svo fávizku sina
og einfeldni og svivirt sln
lærdómsvisindi svo, að á borö
beri það, sem ekki er rétt? Gæti
nokkur borið virðingu fyrir
slikri menntun, leitað til slikra
manna sem ráðgjafa á alvöru-
stundum til raunsæs innsýnis I
framvindu timans?
Vildi nokkur hagspekingur
móðga sjálfs sin dómgreind-
sina lærdómsþekkingu — með
þvi að staðhæfa þá kenningu
sem óhrekjandi rökvisi, að ef
eitt kiló af kjöti kostar nú 100
krónur, en viðkomandi rlkis-
stjórn hverju sinni teldi sig
verða að greiða vegna dýrtiöar-
ráðstafana I einhverju formi 20
krónur á kiló, svo að visitala
framfærslukostnaðar hækkaði
ekki, aö þá væru þessar 20 krón-
ur styrkur til bænda? Allt eins
gæti þetta orðið niðurgreiðsla á
fiski, kaupi, fatnaði eða hverju
öðru, sem höndlað er með á
milli manna.
Það er forsmán og vanvirða
fyrir eigin persónu, aö gegn
betri vitund, og raunsærri þekk-
ingu, reyni menn að innleiða
slika flónsku til þess aö tægja og
niöa það traustasta veganesti,
sem mögulegt er og skapa til
kjölfestu lifs og starfs I eyrlki,
sem við Isiendingar byggjum,
og viðsýni slikra manna til
leiöandi lifsbjargar, svo þröngt
við nögl skorið að ekkert sjá
þeim fram i timans rás, fram
fyrir sin eigin daglegu spor, —
né tær sinna eigin fóta.
Hugsa sér þá virðingu, eða
hitt þó heldur, sem þessir menn
bera fyrir sjálfum sér og þjóð
sinni, að þeir leggja allan sinn
orðaforða i að kenna þá
aumustu lágkúru, — að við eig-
um að minnka svo, eöa jafnvel
hætta aö framleiða sjálfir, þá
dýrmætu lifsbjörg, sem eyþjóð
getur orðið svo dýrmæt, að lif
hennar og framtið öll liggi þar
við. Trónandi og^einblinandi út
við það svarta rökkur á þær
flónskulegu aðgerðir stjórn-
valda að taka sifellt úr öðrum
vasa þegna sinna fjármuni
i miljönatafi til að láta
svo aftur i hinn vasann og
þykjast, alltaf vera að gera
smellnar framtiðarráðstafanir.
Eða muna ekki þessir spekingar
eftir þvi, þegar allur afii
togaranna á Islandi dugði ekki
fyrir úthaldskostnaöinum, þó aö
allt mannakaupið væri borgað
úr rikissjóði, heföi þá ekki
borgaö sig betur að kaupa i soð-
ið af Danskinum? Þaö gekk
ekkert litið á i þá daga að út-
skýra þessa útgerð, og hún væri
stórbaggi á þjóðinni, og eftir
taldir þeir ofsalegu fjármunir,
sem teknir væru af fólkinu til að
halda uppi jafnfávislegu fálmi
og þvi, að gera út togara á
Islandi til að veiða fisk.
Svona flónskulegar hugdettur
eru raunar ekki svaravirði, —
slikir menn gera sér engan veg-
inn grein fyrir gildi eöa tilveru
lífsins. Og að hugsa sér það
froðusull, sem Jónas Kristjáns-
son ritstjóri lét frá sér heyra i
útvarpsþætti nýlega i samtali
viö Agnar Guðnason ráðunaut!
Ég hef ekki I annan tima kennt
meira i brjóst um mann vegna
eymdar og fávizku, og hélt
ég, að hver sá, sem mark vildi á
sér láta taka, gerði sér grein
fyrir þvi, að dýpra mættu rætur
vitsmuna og þekkingar á grund-
vallarlögmálum þjóðar sinnar
liggja en fram kom I slikum
málavaðli.
Hitt er svo annað mál, að þeg-
ar forsvarsmenn bændanna
sjálfra ganga fram fyrir skjöldu
á félagsþingum sinum, og finna
ekkert annað ráð við augna-
bliksvanda en draga bændur of-
an i þá lágkúru að rétt megi
framleiðsla þeirra duga til hnifs
og skeiðar það og það máliö,
svo sem hver hefði efni á að
veita sér þann daginn eða hinn
— þá er bágt að þegja. Aldrei
hér á tslandi né nokkurri ann-
arri veraldarinnar þjóö hafa
forystumenn neinnar stéttar
sýnt jafneinsýnan vesaldóm i
baráttugerð umbjóöenda sinna,
— og heyr á endemi, þegar viss-
ir blaðakóngar hampa slikum
geröum sem einum og réttum.
Ekki einn einasti I forsvari
neinna stétta hefði þorað né vilj-
að flytja þann boðskap einan
mála, sem úrlausn vandasamra
viðfangsefna, án þess fyrst að
benda á þann kjarna, sem til
grundvallar vandans lægi. Upp-
spennt verðbólgubrjálæði I
þessu landi er svo yfirþyrm-
andi, að þaö þýðir ekkert að
skjóta sér bak við þá staðreynd,