Fréttablaðið - 23.07.2006, Blaðsíða 16

23. júlí 2006 SUNNUDAGUR16
Það er fjölmennt í vík-
ingahúsinu á Eiríksstöð-
um í Haukadal þegar
Jón Sigurður Eyjólfsson
rennur þar í hlað. Fjöl-
mennur hópur erlendra
ferðamanna kemur sér
svo fyrir við hringeldinn
og prúðbúinn víkingur
gengur í bæinn. Húsið
sjálft og allt innanstokks
minnir á víkingaöld svo
nú er ekkert að van-
búnaði; menn koma sér
fyrir í víkingabælum,
hurðinni er hallað og úti
hvílir nútíminn meðan
ferðamenn dvelja í heimi
víkinga.
Vígaferli ekki liðin í Haukadal
Uppábúni víkingurinn er Sigurður
Jökulsson frá Vatni, sem einnig er
forstöðumaður á Eiríksstöðum.
Það er engu líkara en hann sé að
segja frægðarsögur af sjálfum sér
þegar hann rekur sögu Eiríks rauða
og fjölskyldu hans, innlifunin er
slík. „Stúlkurnar héðan úr Hauka-
dal hafa ætíð þótt góður kven-
kostur,“ segir hann við ferðamenn.
„Og Eiríkur rauði sem nam land á
Ströndum vissi það og nældi sér í
hana Þjóðhildi Jörundardóttur sem
var héðan og fluttist hann því hing-
að í Haukadal og hér fæddist sonur
þeirra Leifur sem síðar fékk viður-
nefnið heppni.“ Þetta þykir Sigurði
ekki sárt frásagnar enda sjálfur
Haukdælingur. „Hann þótti afar
illur viðureignar og eftir að hafa
drepið nágranna sinn vegna deilna
var hann gerður brottrækur héðan.
Okkur er nefnilega illa við víga-
ferli hér í Haukadalnum.“ Ekki er
laust við að einhverjum ferða-
mannanna sé létt við þá fullyrð-
ingu þessa vígalega Haukdælings,
sem heldur sögunni áfram. „Þá
flutti hann til Brokeyjar á Breiða-
firði þar sem hann lék sama leik-
inn. Sigldi hann þá til vesturs í leit
að Gunnbjarnarskeri sem sögur
fóru þá af og endaði á Grænlandi.“
Svo er sagan rakin af því þegar
Leifur sigldi til Vesturheims. Að
heyra þá sögu úr víkingamunni á
þessum stað er mörgum Banda-
ríkjamönnum á við trúarlega
reynslu, segir Sigrún Sóley, systir
Sigurðar, sem stundum hleypur í
skarðið fyrir hann.
Víkingarnir sváfu nær sitjandi
Árið 1997 fundust leifar af bónda-
bæ frá víkingaöld að Eiríksstöðum
og bentu rannsóknir til þess að það
væri bær Eiríks rauða. Var þá ráð-
ist í að byggja nýjan bæ neðar í
hlíðinni með sama lagi og gert var
á landnámsöld. Hann var svo opn-
aður almenningi árið 2000. Það sem
fyrst vekur athygli gesta sem koma
í bæinn er hversu lítil bælin eru en
þau eru varla nema rúmur metri á
lengd. „Tveir til þrír sváfu saman í
hverju bæli svo að í þessum bæ
hafa sennilega búið um 15 til 20
manns,“ segir Sigurður og það fer
um ferðamennina. „Víkingarnir
sváfu nefnilega ekki liggjandi held-
ur allt að því sitjandi enda töldu
margir að blóðið yrði stopp ef
menn flatmöguðu of lengi. Hér
uppi sváfu svo börnin og jómfrúrn-
ar,“ segir hann og bendir á eins
konar háaloft sem er í öðrum enda
hússins. „Þegar börnin og jóm-
frúrnar voru komin þarna upp var
svo stiginn tekinn burt svo börnin
færu ekki á stjá og enginn kæmist
í jómfrúrnar.“
Í hinum enda hússins er svo
matarskemman en þar hanga hert-
ir þorskhausar og annað sem ein-
hvern tímann hefur þótt góðgæti.
Ferðamönnum þykir þó ekki mikið
til þessa fiskmetis koma og bera
því flestir við að hafa fengið sér
bita í sölutjaldinu hjá henni
Áslaugu þegar víkingurinn otar að
þeim þorskhausnum.
Þýskur hjólreiðagarpur tekinn í
kennslustund
Áslaug Finnsdóttir er uppábúin að
víkingasið í sölutjaldinu þar sem
hægt er að fá sér næringu og kaupa
minjagripi. En hún tekur hlutverki
sínu ekki með léttúð frekar en
aðrir sem vinna á þessum víkinga-
slóðum. Því fékk þýski hjólreiða-
ferðalangurinn Gottlieb Richardt
að finna fyrir þegar hann kom
þreyttur og másandi að sölutjald-
inu þar sem Áslaug sat fyrir utan
við saumaskap. Eftir stutta kynn-
ingu á sjálfum sér og ferðahögum
sínum var honum uppálagt að setj-
ast við hlið hennar og þar var hann
tekinn í kennslustund. „Þetta er
svokallaður vattarsaumur, stund-
um kallað nálbragð. Það er komið
af orðinu vöttur en það var einmitt
einn slíkur sem fannst árið 1889 á
Arnheiðarstöðum í Fljótsdalshér-
aði,“ segir hún en Gottlieb kveður
„ja“ við þegar við á. „Þeir sem
fundu hann vissu ekki hvaða aðferð
þetta var sem notuð var við vett-
linginn en Soffía á Hofi í Svarfað-
ardal kunni á þessu skil. Þá hafði
hún erft þessa kunnáttu frá sínum
formæðrum og notaði hún þessa
aðferð þegar hún var að sauma
mjólkursíur. Ég kann nú aðeins
fjórar aðferðir við svona saum en
víkingarnir kunnu um þrju hundr-
uð.“ Eftir þessa lexíu spyr Gottlieb
hvort hún eigi ekki kaffisopa að
selja honum.
Jörfagleði til að fjölga í sýslunni
Jökull Steinar Ólafsson, sonur Sig-
rúnar Sóleyjar, lætur heldur ekki
sitt eftir liggja og gengur í víkinga-
klæðum um svæðið og segir ferða-
mönnum af einu og öðru ef svo ber
undir. Það er mikill fengur í því að
hafa hann á svæðinu, ekki síst
vegna þess að hann hefur rauða
lokka líkt og sá sem bærinn er
nefndur eftir. Móðir hans segir að
stundum spyrji ferðamenn að því
hvort hann sé úr frændagarði
Eiríks. „Verði Sigurður bróðir
minn var við slíkar vangaveltur
tekur hann sér jafnvel skáldaleyfi
og þá er Eiríkur og allt hans lið í
okkar frændgarði,“ segir hún.
En saga býr í hverjum hól í
Haukadal og þegar komið er úr
bænum á Eiríksstöðum blasa aðrar
sagnaslóðir við. „Þarna er Jörfi
sem Jörfagleðin er kennd við,“
segir Sigurður og bendir inn dal-
inn. „Það var fyrsta útihátíðin. Þá
kom alþýðan saman og skemmti
sér. Fólki var svo mikið í mun að
komast á Jörfagleði að menn segja
að vinnufólk hafi fyrst rætt um það
þegar það bast vistarböndum að fá
frí til að fara á Jörfagleðina, svo
var rætt um kaup og kjör. En árið
1702 var þetta bannað af yfirvöld-
um vegna þess að sollurinn þótti
fullmikill enda urðu mörg lausa-
leiksbörn til þarna. En við í Hauka-
dalnum viljum endurvekja þessa
gleði og helst með gamla fyrir-
komulaginu því það þarf að fjölga í
sýslunni.“
Nú á dögum er Jörfagleði hald-
inn annað hvort ár í Haukadalnum
en enn hefur gamla lagið ekki verið
endurvakið... svo vitað sé. Ekki eru
það einu hátíðahöldin í Haukadaln-
um því í byrjun mánaðarins var
haldin svokölluð Víkingahátíð á
Eiríksstöðum og mættu rúmlega
700 manns á hana. Flestir mættu
óvopnaðir en þó eru menn ekki
búnir að vera lengi á Eiríksstöðum
þegar Sigurður eggjar menn til að
munda vopnin sem þar eru. „Þetta
er bær en ekki safn. Takið vopn og
hjálma og fyrir alla muni snertið
munina sem hér er að finna,“ segir
hann ákveðinn. Enn sem komið er
hefur enginn komist í vígahug eftir
þessa áeggjan.
Víkingarnir sem vígbúa ferðamenn
VÍKINGURINN SEGIR FRÁ Fátt minnir á nútímann þegar hurðunum á Eiríksstöðum hefur verið hallað aftur og víkingurinn Sigurður Jökuls-
son er kominn í sagnaham. Þegar sagan er öll eggjar hann menn til að munda vopnin sem til eru á bænum og otar svo að þeim hertum
þorskhausi.
GOTTLIEB Í KENNSLUSTUND HJÁ ÁSLAUGU
Þýski hjólreiðaferðamaðurinn Gottlieb
Richardt fékk lítinn tíma til að kasta
mæðinni því um leið og hann kom að
Eiríksstöðum tók Áslaug Finnsdóttir hann í
kennslustund í vattarsaumi.
MÆÐGININ VIÐ ELDINN Jökull Steinar
Ólafsson situr hér með móður sinni Sig-
rúnu Sóleyju Jökulsdóttur. Að þessu sinni
flíkar hann ekki rauðum lokkum sínum,
sem jafnan vekja eftirtekt ferðamanna.
VÍKINGARNIR VIÐ SLOTIÐ Ljósmyndari bar af sér ágætis þokka og því var liðið á Eiríksstöðum óvopnað þegar komið var að. Hér eru Sunna Sól dóttir Sigurðar, Sigrún Sóley Jökulsdóttir,
Jökull Steinar Ólafsson og því næst Sigurður Jökulsson. Lýsa er svo fremst í þessum föngulega hópi. FRÉTTABLAÐIÐ/JÓN SIGUÐUR