Tíminn - 29.03.1978, Page 6

6
Miövikudagur 29. marz 1978
Söngur í
Norræna
húsinu
Miðvikudagskvöldiö 15. marz
söng ung norsk ljóðasöngkona,
Rannveig Eckhoff, i Norræna
hiisinu, við undirleik Guörúnar
Kristinsdóttur. Eckhoff er fædd
árið 1950, hefur mest fengizt við
óperusöng, en einnig talsvert
við ljóðasöng hin siðari ár. hiin
mun vera gift norskum
sjónvarpsmanni, sem gerir 16
mm kvikmyndir af sinni ungu
konu stingandi sér i sjóinn eða
stigandi upp Urhonum á ýmsum
frægum baðströndum hingað og
þangað i heiminum. Heldur
munu þetta þykja daufar
myndir listrænt séð, en þó taldi
norskur föðurlandsvinur, sem
ég hefi þessar fréttir frá, aö
myndir hans væru fvið skárri en
myndir okkar manna. En hvaö
um þaö.
Rannveig Eckoff er ágæt
söngkona, með mikla og dálitið
skemmtilega hása sópranrödd.
Efnisskránni skipti hUn i
tvennt: fyrri hlutinn var helgað-
ur norskri tónlist, en hinn siðari
frönskum söngvurum.
Norðmenn voru nokkrum
áratugum á undan okkur með
ætt jarðarsöngva sina, en
Eckoff söng lög eftir þrjU
tónskáld frá siðasta hluta 19.
aldar: tvær þjóðvisur i Utsetn-
ingu Eyvinds Alnæs
(1872—1932), og Vaarlængsler
eftirhann, Sne eftir Sigurd Lie
(1871—1905), ogsjö söngva eftir
Edvard Grieg (1843—1907), við
texta eftir menn eins og H.C.
Andersen, Björnson Vinje og
Ibsen (Matthias þýddi þá alla).
Menn horfa gjarnan til þessara
ára og segja sem svo: Feiknar-
legt timabil fengu Norðmenn
þarna um aldamótin, með menn
á heimsmælikvarða eins og
Ibsen, Grieg og Munk. Þessir
jöfrar dóu allir skömmu eftir
aldamót, en árið 1929 segir
nóbelsskáldið i Alþýðubókinni:
,,Náin kynni min af straumum i
islenzku þjóðlifi birta mér skýra
forboðna risavaxinnar
framtiðarmenningar og skal ég
nefna hér dæmi þessa: Hetju-
skap islenzkra togarafiski-
manna, ræktun landsins, virkj-
un fossanna, samvinnustefn-
una, ljóð Einars Benedikts-
sonar, grundvallarlinurnar i
heimspeki Helga Péturs, mynd-
list Einars Jónssonar, hið yfir-
persónulega i fjallamyndum
Asgrims Jónssonar, hinar
dulrænu baksýnir i raunsæis-
myndum Kjarvals, hetjuand-
inni meðferð Jóns Leifs á
islenzkum tónhugtökum”. Viö
áttum nefnilega feiknamikla
kalla um þessar mundir, þótt
ekki yrðu þeir verulega frægir
út fyrir landsteinana, liklega
mest vegna þess að allt breyttist
i fyrra striðinu — „Þaö veit eng-
inn hvað það er að vera
kúnstner, sem ekki var að
starfa fyrir strið”, er haft eftir
Eggert Stefánssyni, — en auk
þess hefur „islenzk menning
mjög farið sinar götur án tillits
til útheimsins, þannig að menn-
ingarskeið vor hefur jafnan bor-
iðupp á annan tima en evrópsk.
tónlist
Klukkan á tslandi hefur
ævinlega verið talsvert annað
en klukkan i Evrópu”.
Og klukkan er ekki aðeins
vitlaus hér menningarlega séð,
heldur lika tæknilega::
Norðmenn fundu upp asdiktæk-
in og selja okkur i hvern fiski-
bát, þeir selja okkur nælonnet,
og hvaðannað. Og núsegja þeir,
sem gerzt vita, aö um þessar
mundir sé að eiga sér stað
ennþá ein byltingin I rafeinda-
iðnaði: eftir fáein ár verða öll
rafeindatæki með nýju móti, og
tslendingar munu þá sem nú
kaupa hina nýju kynslóð fisk-
leitartækja, staðarákvörðunar-
tækja, sjálfstýritækja I skip,
o.s.frv. frá Norömönnum og
öðrum, þvi hér hvarflar aldrei
að neinum manni, sem einhvers
má sin, eða einhverja ábyrgð á
að bera, að hugsa svo m ikið sem
einn dag fram i timann.
Eftir hlé söng Rannveig
Eckhoff, við undirleik Guðrúnar
Kristinsdóttur, franska söngva
eftir Claude Debussy
(1862—1918), Henri Duparc
(1848—1933), Gabriel Fauré
(1845—1924) og Francis Poulenc
(1899—1963). Textarnir flestir
eftir Paul Verlaine (1844—96).
Þessir frönsku söngvar eru af
allt öðrutagien þýzku ljóðin (og
islenzku ættjarðarsöngvarnir
afkvæmi þeirra), og sögð miklu
vandmeðfarnari. Þvi miður
hafa tslendingar ekki sinnt
franskri menningu nægilega
siðan ádögum Sæmundar fróða,
þótt heldur hafi þau samskipti
aukizt siðan við losnuðum und-
an Dönum fyrir 60 árum, enda
veit ég litið um þessa söngva
annað en það, að mér lfkuðu
þeir vel. En gagnkunnugur
maður þessum málum tjáði
mér, að i frönskum söngvum
séu kvæðin mjög mikilvæg,
enda „séu Fransmenn menn
orðsins”. Söngkonan útskýrði
raunar kvæðin, að þau væru
„stemmningarán efnisþráðar”,
áhrif náttúrunnar á skáldið
fremur en náttúran sjálf,
o.s.frv. Og hún söng þetta
prýöisvel, einkum þrjá söngva
Poulencs. Ekki var að sökum aö
spyrja, að Guðrún Kristinsdótt-
irlékmeðaf mikilli fullkomnun
— vafalauster húnmeðal okkar
albeztu undirleikara með söng.
Sigurður Steinþórsson.
Hver
er
maðurinn?
Arbók Nemendasambands
Samvinnuskólans, IV bindi er nú
aö koma út, innan fárra vikna.
Rit þetta er skrá yfir alla nem-
endur I Samvinnuskólanum frá
upphafi, og þvi nokkurs um vert
aö það sé sem bezt úr garði gert.
Ariö 1923 útskrifast úr skólanum
maöur að nafni Agúst Jónsson.
Um hann finnast þær einu upp-
lýsingar i skólaskýrslum þess
tima að hann sé ættaöur af
Barðaströnd, en engar upplýsing-
ar um aldur né ætterni. Bekkjar-
félagar hans sem á lifi eru,muna
ekki hvaðan hann gæti verið, en
suhia minnir þó að hann hafi búið
og jafnvel verið úr Reykjavik. A
skólaspjaldi 1923 er þessi mynd af
manninum, og beri einhver
kennsl á manninn, viti hvar hann
er niður kominn eöa hvaöan hann
er, eða viti um ætt hans eru þeir
beönir aö hafa samband við
Hamragarða, félagsheimili sam-
vinnumanna i Reykjavik simi
21944 eöa viö ritstjóra Arbókar i
sima 33142.
Norrænt
æskufólk
krefst
þess að
fatlaðir fái að
taka þátt i
þjóðlifinu
Æskulýðsmót Bandalags fatlaðra
á Norðurlöndum, sem haldið var i
Sviþjóff fyrir skömmu, hefur sent
frá sér ályktun. 1 henni segir
m.a.: — Alls staðar verða fatlaðir
daglegafyriróþarfa erfiðleikum i
daglegu lifi sinu. Nútimasamfé-
lagerárangribrautef það er ein-
göngu gert fyrir hina hraustu. 1
öllum löndum skulu allir menn
eiga sama rétt. Það er sameigin-
leg ábyrgð allra, aö fatlaðir eigi
kost á að taka eðlilegan þátt i
þjóðllfinu á öllum sviöum.
í ályktuninni segir, að eins og
nú sé ástatt geti fatlaöir ekki átt
þennan aögang að þeirri sam-
félagslegu menningarheild sem
nútíma þjóðfélág er. Sú menn-
ingaheild, sem átt sé við er allt
það sem nútimamaðurinn fæst
við og ætlar að fást við. Fjöl-
margt i samfélaginu hindrar
fatlaða i að taka þennan eðlilega
þátt i þjóðlifinu og nægir að nefna
samgöngumál, byggingar og
ástand gatna.
Siðan segir:
Það er grundvallaratriði að all-
ir menn geti sjálfir valið og
ákveðiö leiðir til að lifa frjóu og
auðugu lifi.
Nú búa fjölmargir fatlaöir á
stofnunum, þó að þeir eigi ekki að
þurfa þess.
Norrænt æskufólk krefst þess,
að valkostir séu fyrir hendi um
húsnæði, þjónustuaðstöðu og
sambýlisform.
Hvernig verður dagblað til?
Undanfarna daga hafa þrlr
unglingspiltar veriö I starfskynn-
ingu hér á biaðinu. Hafa þeir
fylgzt meö þvi hvernig dagblaö
veröur til. Þ.e. fylgzt meö þvi frá
þvi aðefni berst og siðan fylgt þvi
eftir i gegnum hendur blaöa-
manna, hándritalesara, setjara,
prófarkalesara og prentara eöa
allra þeirra er aö blaðinu starfa,
þar til það fær á sig þá mynd er
þaö hefur fyrir sjónum hins al-
menna lesanda. Auk þessa hafa
þeir fengiö aö reyna sig viö blaða-
mennskuna, — farið á fundi og
skrifað stuttar fréttir. Hér á
myndinni sjáum viö piltana I
samræöum viö Þórarinn Þór-
arinsson ritstjóra Timans, sem
væntanlega er aö skýra fyrir
þeim einhvern þáttinn i blaöaiit-
gáfunni. Þeir heita taliö frá
vinstri. Eiríkur Loftsson nemandi
I Flúöaskóla, Ingi Már Gunnars-
son og Agúst Einarsson, sem eru i
Gagnfræöaskólanum I Mosfells-
sveit.
Ný bók frá Iðunni:
Foreldrar og
þroskaheft börn
Leigjendur sameinast
Leigjendur, þ.e. það fólk er býr
I leiguhúsnæöi er ákveðinn þjóö-
félagshópur (taliö er aö 20-30%
heimila á Reykjavikursvæðinu
búi i leiguhúsnæði) Þessi
hópur, sem slikur á við mjög
þröngan kost að búa nú þegar
húsnæöiáskortur rikir. Réttur
leigjenda er hvergi tryggður i
lögum, en aftur á móti eru t.d.
skattalög þeim i óhag. Verð leigu-
húsnæöis er gjörsamlega háð
framboði og eftirspurn sam-
keppni meðal leigjenda er hörð,
yfirboð tiö og þvi er verðlag upp-
sprengt. I sumum tilfellum er um
hreint leiguokur aö ræöa.
Þar sem meirihluti leigjenda er
láglaunafólk rennur oft þriöj-
ungur tekna þeirra eöa jafnvel
meira til greiðslna á húsaleigu.
Oft á tiöum eru leigjendur
varnarlausir gagnvart duttlung-
um leigusala og leigusamningar
þeim mjög I óhag. Við rikjandi
aðstæöur er fólki þvi gert nær
óbærilegt aö búa i leiguhúsnæði
a.m.k. til langframa.
Það er m.a. meö tilliti til
framangreindra aðstæðna, sem
ákveöinn hópur leigjenda ásamt
nokkrum fulltrúum verkalýðs-
hreyfingarinnar, hefur hafið
undirbúning að stofnun samtaka
er gæta mættu hagsmuna þeirra
erbúa Ileiguhúsnæði. Stefnt er að
stofnun slikra samtaka I næsta
mánuði. Þess mun þá vænzt að
allur þorri leigjenda bregði skjótt
viö og ljái samtökum þessum lið i
baráttu fyrir réttindum þeirra.
Foreldrar og þroskaheft börn
heitir ný bók, sem Iðunn hefur
sent frá sér. Höfundur bókarinnar
er Charles Hannam, en Margrét
Margeirsdóttir þýddi. Myndirnar
i bókinni eru eftir Hafliða
Hjartarson.
Á bakhlið bókarkápu segir svo
m.a.: „Þessi bók fjallar um
vandamál foreldra, sem eiga
þroskaheft börn. Efnið er sett
fram á einkar raunsæjan og
hispurslausan hátt, en jafnframt
fjallaö um það af miku sálfræöi-
legu innsæi og þekkingu. Bókin
gefur mjög lifandi mynd af þeim
margþættu erfiðleikum sem for-
eldrar þroskaheftra barna glima
við I uppeldi þeirra. Höfundur er
sjálfur i hópi þessara foreldra og
hefur þvi mörgu að miðla af eigin
reynslu.
Bókinerað meginhluta byggö á
samtölum við sjö fjölskyldur og
Charles Hannan
Foreldraroa
Jtroskahqft hörrs
Samtöl vió foreldra þroskaheftra barna
FramhliÖ bókarkápu
skiptist i niu kafla, þar sem tekin
eru til meðferðar mismunandi
viðfangsefni, t.d.: Hvernig var
foreldrum skýrt frá vanþroska
barnsins? Hvaða áhrif hefur þaö
á fjölskylduna sem heild að ala
upp þroskaheft barn? Hvernig á
að meðhöndla barnið og móta
uppeldisvenjur? Hvernig er sam-
bandi háttað við systkini?
Höfundurinn segir I formála, aö
bókin sé skrifuð i þeim tilgangi að
auka skilning fólks á málefnum
þroskaheftra og þess vegna eigi
hún erindi til allra, sem láta sig
þessi mál varða.
Ölafur Ölafsson landlæknir rit-
ar formála fyrir islenzku útgáf-
unni og segir i lok formálans:
„Ég álit þessa bók gagnlega og
fræðandi fyrir flesta og ekki sizt
heilbrigðisfólk og kennara sem
ber að sinna þessu vandamáli.”