Tíminn - 01.04.1978, Qupperneq 8

8
Laugardagur 1. april 1978
Einkaskerðing
Vaxtabyrðin —
Nýtt Kóreustríð
Nýlega hefur það komið fram,
aðætla megi að verðmæti vöru-
birgða Sambandskaupfélag-
anna hafi verið nálægt 3 millj-
örðum króna við lok ársins 1977.
Þá var eiunig bent á, að ára-
mótabirgðir v . 'ru jafnan miklu
minni en meöalbirgðir. Til við-
bötar þessari upphæð er rétt að
hafa i huga, að vörubirgðir
Sambandsins munu um s.l. ára-
mót hafa verið rösklega 2,3
milljarðar. Samvinnusamtökin
hafa þannig samtals um það bil
5,3 milljarða bundna i birgðum i
árslok 1977.
Þetta erumiklir fjármunir, en
að þeirradómi, sem bezt þekkja
til, mun varla unnt að reka
ábyrga verzlun og aðra starf-
semi samvinnumanna án þess
að þessar birgðirséu jafnan fyr-
ir hendi.
Sé þetta rétt, sem varla verð-
ur dregið i efa, fylgja þvi tveir
meginókostir miðað við núver-
andi þjóðfélagsaðstæður og þró-
un fjármála seinustu ára, þar
sem si'felldar gengisbreytingar
hafa verið timanna tákn.
Eignaskerðing
í fyrsta lagi hafa gengis-
breytingarnar verkað á þennan
þátt efnahagslifsins sem hrein
eignaskerðing, eignaupptaka,
skattlagning eða hvaða orð sem
menn kjósa að hafa um áhrifin.
Það er ekki nóg með að misrétti
hafi átt sér stað, heldur hefir
samtimis verið vegið þannig að
heiðarlegri og nauðsynlegri
starfsemi á verzlunarsviði, að
stundum hefur legið við borð, að
þjónustu- og efnahagsstaða
ábyrgra verzlunarfyrirtækja
hafi stórlega lamazt. Þegar til
lengdar lætur er slikt engum til
gagns. Þegar eignaupptaka af
þessu tagi er endurtekin með
stuttu millibili, er hætta á ferð-
um. Það sést meðal annars á
þvi', að eiginfjárstaða fjöl-
margra samvinnufélaga og
margra annarra verzlunar-
fyrirtækja hefir i raun hrakað
stórlega að undanförnu. Bók-
haldslega má segja að þeir hafi
bjargazt, sem ráðið hafa fast-
eignum, sem eignamat hefir
breytzt á, en slikt nægir hvergi
nærri til að bæta meinsemdina.
Gengisbreyting hefir dunið
yfir á þessu ári og margir óttast
að gengi kunni enn að raskast
áður en árið er alit. Hvað sem
um það verður, er fyrsta verk-
efnið að mæta þeim vanda sem
við blasir nú! Þvi er ekki að
neita, að gengislækkanir hafa
gefið ýmsum þáttum atvinnu-
lifsins ávinning og bætt stöðuna,
enda fyrst og fremst að þvi
stefnt, að forða þvi að útflutn-
Iðnaðurinn er i hættu staddur.
ingsatvinnuvegirnir brotnuðu
niður. En ef litið er á verzlunar-
þjónustu samvinnuhreyfingar-
innar út af fyrir sig, blasir það
við, að á árinu 1977 jókst verð-
mæti birgðanna um 1,2 millj-
arða. Er þetta sem næst 30%
aukning birgða sé miðað við
krónutölu, en ekki er ástæða til
að ætla að i raun hafi vörubirgð-
ir aukizt um minnstu vitund.
Af þessu sést að til að halda
óbreyttri stöðu þarf að sjálf-
sögðu að koma til nýtt fjár-
magn, og er þá komið að þvi að
nefna hinn siðari ókostinn.
Vaxtabyrðin
Dýrt er að sækja það fjár-
magn til annarra, sem til þarf
að koma, miðað við núverandi
vaxtastefnu. Enda þótt aukin
krónuvelta og að nokkru bætt
staða félagsmanna hjálpi eitt-
hvað til við samvinnuverzlun,
dregur það skammt til að mæta
þeirri röskun, sem þarna hefir
átt sér stað. Fjármagnsþörfin
er i nánum tengslum við dýr-
tiðarvöxtinn. Fjármagnsþörfm
eykst eftir þvi sem dýrtiðarbál-
ið magnast. Miðað við núver-
andi verðlagsreglur og vaxta-
kostnað er reksturshalli ekki
aðeins við dyrnar, heldur kom-
inn inn fyrir þröskuldinn. Undan
þessum staðreyndum verður
ekki vikizt og þannig þrengja
sér inn til okkar afleiðingar
verðbólgu og dýrtiðar á fjöl-
mörgum sviðum. Hér verður
minnzt á eitt atriði, sem er i
óbeinum tengslum við það, sem
að framan hefir verið drepið á.
Nýtt Kóreustríð
Árið 1977 var sérstaklega
tengt uppbyggingu og eflingu
iðnaðarins. Hann hafði verið i
sókn og margt verið myndar-
lega gert til eflingar iðnaði á
undanförnum árum. Samvinnu-
menn voru með i þessari vakn-
ingu og raunar i' fararbroddi á
sviði ullariðnaðar. Dýrmæt
undirbúningsstörf höfðu verið af
höndum leyst. Auglýsingastarf-
semi og markaðskönnun stund-
uðaf alúðogframleiðsla hönnuð
i samræmi við þarfir og óskir
kaupenda. Nýjar greinar voru
upp teknar og eldri framleiðsla
bætt og aukin. Þrátt fyrir
nokkra markaðsörðugleika á
árinu 1976 var samvinnu-
iðnaðurinn almennt i sókn þegar
iðnaðarárið gekk i garð og fyrri-
hluta þess.
En bliku hefir dregið á loft.
Samvinnumenn höfðu uppi
áform um að efla og auka iðnað
sinn á Akureyri og færa starf-
semina inn á ný svið og til fleiri
staða i framhaldi af þvi, sem
gert hefir verið á seinustu ár-
um. Auðsætt er að hægja verður
ferðina. Iðnaðurinn er kominn i
varnarstöðu. Kemur þar fleira
en eitt til.
Enda þótt gengislækkun hafi
bætt stöðu útflutningsþáttarins,
gerir dýrtiðin meir en brenna
upp þann ávinning, sem
iðnaðurinn fékk. Dýrtiðarbálið
æðir um aUt og skilur eftir svið-
ið land. Og nú bætist það við, að
islenzkt iðnfyrirtæki gerir leik
að þvi, að reka rýting i bak heil-
brigðrar uppbyggingarstarf-
semi ullariðnaðarins.
Fyrir stuttu var sagt frá þvi,
að óvæntir erfiðleikar heföu
mætt islenzkum iðnaði á sölu-
sýningu i Bella Center i Kaup-
mannahöfn að þessu sinni.
Kemur þar til breytileg tizka og
hörð verðsamkeppni, sem erfitt
er að mæta, m.a. vegna verð-
bólgu- og vaxtakostnaðar, sem
iðnaður okkar býr við. Að auki
er svo það, að islenzkt rikis-
fyrirtæki stundar þá iðju, að
leggja Kóreumönnum og ef til
vill fleiri Asiubúum upp i hend-
ur hálfunna islenzka ull, sem
þar ersiðan fullunnin og send til
Danmerkur, Þýzkalands og
annarra markaðssvæða okkar
sem islenzkur prjónafatnaður
unninn samkvæmt islenzkum
fyrirmyndum. Þokkaleg starf-
semi eða hitt þó heldur. Þessi
óeðlilega sölustarfsemi bætir
ekki stöðu islenzks ullariðnaðar,
sem miklar vonir hafa verið
bundnarvið ogsem vakið hefur
verðskuldaða athygli á liðnum
árum.
Við skulum ekki gleyma þvi,
að það störfuðu 755 manns hjá
iðnaðardeild Sambandsins árið
1976 og flestir að ullariðnaði.
Það er nauðsynlegt að hlúa að
og treysta atvinnuöryggi þessa
fólks. Til þess þarf fyrst og
fremst að bremsa dýrtiðarvöxt-
inn.lslenzka rikið þarf einnig að
láta fyrirtæki sitt hætta að
senda „hergögn” til Kóreu, sem
notuð eru til atlögu gegn is-
lenzkum iðnaði.
Samvinnumaður.
Samvinnutryggingar veita
Verðlaunahafar I Reykjavík fyrir 30 ára öruggan akstur.
í fyrsta sinn
verðlaun fyrir
30 ára öruggan
akstur
FI — A ársfundi Klúbbsins
Öruggur akstur i Reykjavlk, sem
haldinn var i Súlnasal Hótel Sögu
20. marz sl. var úthlutað viður-
kenningar- og verðlaunamerkj-
um Samvinnutrygginga fyrir
öruggan akstur. A þessum fundi
voru i fyrsta sinn afhent verðlaun
fyrir 30 ára öruggan akstur og
komu þau i hlut sjö manna i
Reykjavik að þessu sinni. Sam-
kvæmt könnun Samvinnutrygg-
inga verða 29 aðrir 30 ára öruggir
ökumenn verðlaunaðir úti um
landið siðar á árinu. Tuttugu og
fjórir hlutu 20 ára verðlaunin og
110 merki voru veitt fyrir 10 ára
öruggan akstur. Fimm ára viður-
kenningarnar voru eins og búast
mátti við langflestar eða 345.
Að loknum umræðum varðandi
umferðaröryggismál, þar sem
Sigurður Agústsson hafði fram-
sögu, voru samþykktar tvær til-
lögur frá stjórn klúbbsins. önnur
var áskorun til fólks á hverju
heimiliá landinu, á vinnustöðum,
i skólum og félagasamtökum, að
hefja samstilltan áróður og bar-
áttu gegn ógnvekjandi slysaöldu
ársins 1977. 1 hinni var itrekuð
rökstudd tillaga siðasta fulltrúa-
fundar landssamtaka klúbbanna
öruggur akstur um sérstakt um-
ferðarár i tilefni af 10 ára afmæli
H-umferðar á tslandi.
Skorar fundurinn á dómsmála-
ráðherra að gefa Umferðarráði
fyrirmæli um myndarlega for-
göngu i þessu máli til aukins um-
ferðaröryggis i landinu og gera
ráðinu þetta fjárhagslega kleift.
Tvö hundruð manns sóttu aðal-
fundinn. Stjórn klúbbsins var öll
endurkosin, en hana skipa: Krist-
mundur J. Sigurðsson aðstoðar-
yfirlögregluþjónn, formaður,
Tryggvi Þorsteinsson læknir og
Grétar Sæmundsson rannsóknar-
lögreglumaður.
| Tíminner |
• penlngar j
j Augiýsítf :
: í Tímanum i