Tíminn - 19.04.1978, Qupperneq 8

8'
Miðvikudagur 19. april 1978
Stefán Jónsson, verölagsnefndarmaöur:
*
Abendingar og fyrirspurn til
atvinnurekenda í málmiðnaðinum
Föstudaginn 17. marz s.l.
skrifaði ég grein í Timann undir
yfirskriftinni: „Verðbólgu-
samningar tryggja ekki kaup-
mátt launa”. 1 grein þessari var
ekki veitzt að neinum einstak-
lingi, heldur voru vissir þættir i
verðbólgumálunum ræddir
efnislega þótt slikt næði
skammt, enda málið margþætt
og viðtækt.
t grein þessari benti ég á, að
kjarasamningar þyrftu að vera
i þvi formi, að hið opinbera gæti
gertsérgrein fyrir i'tima,hvað i
þeim fælist. Mætti þar nefna,
hve mikill hluti kauphækkana i
krónum tilheyrðikjarabótum og
hve mikill hluti tilheyrði verð-
bólguog/eða gengisfellingu. Ef
samningagerðin leyndi mögu-
leikunum til að gera sér grein
fyrir þessu i tæka tiö, þá væru
svik i tafli gagnvart heilbrigðu
efnahagskerfi.
Einnig benti ég á þá staö-
reynd, að fjáröflun hins opin-
bera byggðist á þvi, að afla fjár
i reksturskostnað og fram-
kvæmdir. Þetta væriýmist gert
meö skattheimtu eða lántökum.
Slikarákvarðanirhins opinbera
yrðu aö vera i ráödeildarformi,
enda nauðsynlegt að gera sér
grein fyrir áhrifum þeirra i
tæka tið. 1 sem fæstum orðum
sagt fjallaöi grein min i stuttu
máii um, að höfuðvandamál
okkar tslendinga á efnahags-
sviðinu væru þessimál: Kjara-
málin, verðbólgan og erlendu
skuldirnar. 011 væru þessi aðal-
atriði samofin og takmarkaðir
þættir þeirra leystu ekki vand-
ann, heldur meðferðin á öllum
hinum mörgu þáttum þeirra i
heild.
t þessu sambandi benti ég á,
að hinir svokölluðu sérkröfu-
samningar i sólstöðusamning-
unum á s.l. ári hefðu farið á
vængjum i gegnum launa- og
efnahagskerfið og virtust
sanna, ásamt mörgu öðru, að
verðbólguleikir okkar i krónu-
tölusamningum tilheyrðu tæp-
ast kjarasamningum sem mið-
uðust við raungildi og réttlátan
launajöfnuð. Sérkröfuviðskiptin
i nefndum samningum hafi ogef
til vill haft þau áhrif, að gera
hinar umdeildu efnahagsráft-
stafanir nauðsynlegri en elia
heföi verið. Þær tilheyrftu og
tæpast heiðarlegri samninga-
gerð, enda slikt viðurkennt af
báöum samningsaðilum, þóttég
staöfesti slikt ekki nú.
Ot af þessari grein minni birt-
ist i Timanum 11. april s.l. grein
innan ramma eftir Svein A.
Sæmundsson, blikksmið i Kópa-
vogi. Grein Sveins fjallar ekki
um nein efnisatriði né málefna-
legar upplýsingar um þau atriði,
er ég ræddi um i grein minni.
Hins vegar er hún frá upphafi til
enda niftgrein um mig. Þessu til
staðfestingar skulu hér tilfærð
nokkur efnisatriði úr grein
Sveins blikksmiðs.
Sveinn segir aö ég sé svo lyginn
aft ég sigri i sliku hinn vellygna
Bjarna. Ég sé nú bæfti heimskur
og illgjarn. Mannlegt eðli mitt
höfði til lágra hvata og árásar-
hneigð min bitni á saklausum.
Ég geri tilraun til að blekkja
dómstóla. Ég veitist aö sátta-
nefndarmönnum i kjaramálum
og viljifæla hæfa menn frá slfku
starfi. 011 min framkoma i
Verðlagsnefnd spegli þessa lýs-
ingu á mér. Ég sé nú tæpast
svara veröur, en þó skrifi hann
þessa grein, að mér skilst,
vegna starfs sins, sem núver-
andi formaður atvinnurekenda-
samtakanna i málmiðnaöinum.
Éggeri nú ráð fyrir að lýsing
Sveins formanns á mér varðr
viö lög, enda er hún skrifuð
vegna starfs mins i opinberu
trúnaðarstarfi. Þessu til stað-
festingar vil ég benda á, að
manninn hef égaldreiséð, engin
viðskipti haft við hann ogaldrei
talaft við hann. Lýsing hans á
mérer þvibundin við störf min i
opinberu trúnaðarstarfi. Það
virftistljóst, að Sveinn formaður
viröist telja sig vera að rækja
sitt trúnaðarstarf fyrir málm-
iðnaðinn i landi okkar með rit-
smið sinni. Ég tel það nú langt
fyrir neðan virðingu mina, þótt
litill kall sé, að kæra þennan
blessaða blikksmið. Hitt er ann-
aft mál, að ég tel máli skipta i
okkar stéttaþjóðfélagi, að for-
mennirnir á þeim vettvangi
kunni eitthvað i mannasiðum og
málsmeðferð.
A löngum starfsferli i opin-
berum störfum, bæði að gjald-
eyrismálum, fjárfestingamál-
um og verðlagsmálum, hefi ég
oft þurft að hafa talsvert sam-
band við marga atvinnurekend-
ur i málmiðnaðinum. Þar hefi
ég ávallt hitt hæfa og ágæta
menn til að ræfta margþætt
vandamál, en aldrei fyrr heyrt i
forustumanni þessarar iðn-
greinar af þeirri gráðu, sem
Sveinn blikksmiður og formað-
ur virftist vera.
Mér er aft sjálfsögftu ljóst, aö
málmiðnaðurinn i okkar þjóðfé-
lagi er ein stærsta iðngrein okk-
ar og einnig ein sú þýðingar-
mesta. liðnþróunarmálum okk-
ar skiptir máli að málmiðn-
aðurinn vaxi ört. Forustumenn
hans þurfa þvi að skilja hið
þjóðfélagslega hlutverk og hið
opinbera hlutverk hans. 1 dag
tilheyrir málmiðnaðurinn engri
holustarfsemi. Mér skilst að
hann samanstandi af rúmum
200 fyrirtækjum og velti um 40
milljörðum i atvinnustarfsem-
inni. Þess utan er málmiðn-
aðurinn þesseðlis, þjóðhagslega
séð, að þjónusta hans á með
réttu að fara ört vaxandi. Bæði
gjaldeyrismálin og atvinnumál-
in kalla á slikt. Ég vona þvi að
atvinnurekendur i málmiðn-
aðinum standi fastari fótum en
svo, aö eitthvert fifl, sem heitir
Stefán Jónsson, færi hann á
grafarbakkann, svo notuð séu
hugtök núverandi formanns
hans f nefndri niðgrein.
Að lokum þetta: Mig langar
til að spyrja atvinnurekendur i
málmiðnaðinum, hvort nefnd
grein Sveins formanns sé skrif-
uð í þeirra umboði eða ekki?
Einnig, hvort málmiðnaðurinn
hafi ráð á þvi forustuhlutverki
sem hann nú teflir fram i sinum
málum ef Sveinn formaður tal-
ar fyrir hans hönd?
Reykjavik, 17.4.1978.
Stefán Jónsson.
Hjalti Gestsson:
Nokkur orð að gefnu tilefni
Magnús Finnbogason á Lága-
felli skrifaði nýlega grein i dag-
blööin i Reykjavik sem hann
nefnir Opið bréf til bænda, en
greinin fjallar aðallega um að-
gerðir til þess að mæta aðsteðj-
andi vanda i framleiðslu og
markaösmálum landbúnaðar-
ins. Engar nýjar tillögur koma
fram i þessari grein nema ef
vera skyldi sölustöðvun á ull, og
sýnist mér tillögurnar settar
fram af nokkurri fljótfærni,
enda kannske eðlilegt að
Magnús sé i erfiðri aðstöðu að
sjá fyrir hvaö af hlytist, ef reynt
yrði að framkvæma tillögur
hans. En gott er fyrir þá menn
sem eru að vinna að þvi að finna
nýjar leiðir i framleiðslu og
markaðsmálum landbúnaðar-
ins að kynnast þvi, hvaða að-
ferðum bændur viðs vegar um
landið gætu hugsað sér að beita
til lausnar þeim vanda sem
landbúnaðurinn á nú við að
gli'ma.
Magnús getur min i grein
sinni og gerir mér upp skoðanir,
leggurmat á starfegetu búnað-
arþingsfulltrúa og gerir þvi
skóna,að mér og minum likum
hljóti að vera annara um eitt-
hvað annað en hag bændastétt-
arinnar. Ég vil þvi hér i stuttu
máli skýra afstöðu mina til
þessara mála og leiðrétta
umleið nokkrar missagnir i
grein Magnúsar.
Ég vil þá fyrst geta þess, að
ég hef alla tið veriö fylgjandi
þvi að hafa sem rýmstan kosn-
ingarrétt til Búnaðarþings, og
að sem flestir þeirra sem vinna
að landbúnaðarframleiðslunni
hafi þar kosningarrétt og kjör-
gengi. Mérþóttiþað skref i rétta
átt þegar húsmæður sveitabýl-
anna öðluðust rétt til þess að
verða fullgildir félagar i búnað-
arfélagsskapnum. Helzt hefði
ég kosið að allt vinnandi fólk i
sveitum hefði þennan sama rétt,
en af vinnufólki bænda eru það
nú fáir aðrir en héraðsráðu-
margir bændur á Suðurlandi,
sem treysti mér ekki til þess að
vinna að þeirra hag og landbún-
aðarins i heild, þó aö ég sé ekki
íramleiðandi búvara og eigi þvi
sjálfur ekki eins mikið i hættu
og bændur, ef landbúnaðurinn
lendir á þrengingum. En þessi
hugsunarháttur, að enginn leggi
sig fram nema hann hafi sjálfur
beinan hag af þvi er mér svo
framandi, að mér liður alltaf
hálf illa, þegar ég verð hans
var, sem þvi miður kemur alloft
fyrir. Þeir sem aðhyllast hann
þekkja litið til húsbóndahollustu
eða trúmennsku i starfi, en eru
þá sennilega kunnugri hinu,
hvernig farið er að við að hlunn-
fara náungann og auðgast á
annarra kostnað. Ekki vil ég þó
væna Magnús Finnbogason um
slikan verknað.
Magnús Finnbogason telur sig
hafa hlustað á orð, sem ég á að
hafa sagt i sjónvarpsviðtali, nú
um það leyti, sem Búnaðarþing
lauk störfum. Þarna hefur
Magnús tekið mjög illa eftir eða
misheyrt. Sannleikurinn er sá,
aðég hef ekkigertupphug minn
hvernig takast megi að spyrna
við, gegnframleiðsluaukningu á
mjólk og sauðfjárafurðum,
þannig að hljótist ekki af óbæt-
anlegt tjón, vegna versnandi af-
komu bændastéttarinnar eða
vaxandi framleiðslukostnaðar á
búvörueiningu, sem myndi or-
saka það tvennt, að minnka
samkeppnisaðstöðu landbúnað-
arins og auka á dýrtið i landinu.
Magnús heldur að ég hafi mik-
inn áhuga á að kjarnfóðurgjald
verði sett á hér á landi. Ég hef
ekki staðið að neinum sam-
þykktum þar að lútandi, nema i
sambandi við uppbyggingu inn-
lends fóðuriðnaðar. 1 þvi frum-
varpi sem fóðuriðnaðarnefnd
samdi, var gert ráð fyrir allt að
6% kjarnfóðurgjaidi, gegn veru-
legu framlagi frá rikinu sem
mótframlagi til uppbyggingar
innlendrar kjarnfóðurfram-
nautarnir, sem hafa fúll félags-
réttindi i búnaðarfélögunum,
enda eru þeir mjög fasttengdir
landbúnaðinum þar sem þeir
hafa flestir þurft uð vera við
sérnám i landbúnaði 5-7 ár til
þess að verða gjaldgengir i
ráðunautsstarfið.
Ég er að visu sammála
Magnúsi um það, að það væri
ekki æskilegt, að Búnaðarþing
yrði að miklum hluta skipað
héraðsráðunautum. Eðlilegast
er að bændur setji aðal svip á
þingstörfin eins og hingað til,
enda varla liklegt annað' þar
sem sennilega eru yfir 90% fé-
laga búnaðarfélaganna bændur,
sem vinna að megin hluta að bú-
um sinum og hafa framfæri sitt
aðmestum hluta af landbúnaði.
Hinu er ég svo alveg ósam-
þykkur, að þar sem ráðunaut-
arnir séu að verulegum hluta
launaðir af opinberu fé, þá sé
þeim alls ekki treystandi i fé-
lagsmálastarfi fyrir bændur,
svo sem á Búnaðarþingi. Ég hef
þau ár, sem ég hef átt sæti á
Búnaðarþingi, setið á bekk með
mörgum gagnmerkum forystu-
mönnum islenzks landbúnaðar.
Einn þeirra var Klemens Kr.
Kristjánsson, tilraunastjóri á
Sámsstöðum. Eftir kenningu
Magnúsar. Þá mátti þó vart
treysta honum, þar sem hann
tók laun sin hjá rikinu. Ég vil
halda þvi fram, og að öllum
ólöstuðum, þá hafi Klemens á
Sámsstöðum verið einn nýtasti
búnaðarþingsfulltrúinn meðan
hann sat á Búnaðarþingi, gjör-
kunnugur öllum málefnum
jarðræktar, og hyggindi hans
gerðu hann fundvisan á þau úr-
ræði, sem hentuðu bændum og
búskapnum bezt þegar vanda
bar að höndum.
Ég get að sjálfsögðu verið
stoltur af þvi, að bændur i Ar-
nessýslu trúðu mér fyrir þvi,
fyrir 12 árum siðan að verða
fulltrúi þeirra á Búnaðarþingi.
Ég trúi þvi illa, að það séu
leiðslu.
Min skoðun er óbreytt i þvi
máli, enda var það samþykkt
meðöllum greiddum atkvæðum
á Búnaðarþingi 1977. Eftir þessu
hefur þó ekki verið farið og er
nú svo komið, að allt útlit er fyr-
ir að grænfóðurverksmiðjurnar
stöðvist nú á þessu vori vegna
fjárhagsörðugleika. Og ég spyr,
er von á öðru? Myndi nokkur
innlend framleiðslugrein geta
staðizt samkeppni af sliku tagi,
sem graskögglaiðnaðurinn hef-
ur átt við að búa? Ég er þeirrar
skoðunar að mikill meirihluti
bændaskilji þetta og viljileggja
eitthvað af mörkum til þess, að
þessi grein landbúnaðarins geti
þrifizt áfram.
Ég hef enn fremur þá skoftun,
að vel komi til greina að hag-
kvæmt þætti að jafna kjarnfóð-
urverðið, þannig að fram-
leiösluráð landbúnaðarins hefði
lagalegan rétt til þess að taka
kjarnfóðurgjald undir þeim
kringumstæðum þegar innflutt
kjarnfóöur er orðið dýrara en
innlend fóðurframleiðsla og
markaðserfiðleikar eru veru-
legir eins og nú blasa við. Slik
heimild var borin upp og sam-
þykkt á nýafstöðnu Búnaðar-
þingi, og var ég einn af 20
búnaðarþingsfulltrúum, sem
greiddu þeirri tillögu atkvæði.
Það sem ég tel mikilvægustu
ákvarðanir Búnaðarþings, og
var ég i hópi þeirra þingfulltrúa,
sem mótuðu þær, en allir þina:
fulltrúar greiddu þeim atkvæði,
voru i fyrsta lagbað leiðbeining-
arþjónustan reyndi að draga
ur framleiðsluaukningu á
mjólk og sauðfjárafurðum,
þangað til betur áraði i mark-
aðsmálum, og i öðru lagi að
skipa nefnd, sem kannaði hvaða
aðgerðir væru liklegastar til að
koma að beztu gagni til þess að
bændastéttinþyrfti ekki að selja
búsafurðir verulega undir verð-
lagsgrundvallarverði, og þar
með fá yfir sig stórversnandi af-
komu, eins og nú horfir, en ekk-
ert verður að gert. Nefnd þessi á
aðskila áliti i júlimánuði, en þá
erliklegt að öll þessi mál verði
skoðuð i sambandi við nýjan
stjórnarsamning að afloknum
kosningum og þvi mikilvægt að
gaumgæfileg athugun á þessum
málum hafi farið fram.
Það voru þessar tillögur, sem
ég var að reyna að lýsa við
fre'ttamenn sjónvarpsins og
vona ég að flestir, sem á hlýddu
geti staðfest það.
Ég hef að beiðni flokksbræðra
minna fallizt á að verða i fram-
boði til Búnaðarþings á þessu
vori, og vona ég að það hendi
mig aldrei að bregðast trausti
þeirra manna, sem hafa kvatt
mig til þeirra vandasömu
starfa, sem sennilega bíða
næstu Búnaðarþinga. Um leið
vil ég þakka þeim Jóni á Sela-
læk, Lárusi á Miðhúsum og Sig-
mundi i Langholti, sem nú ætla
að draga sig i hlé, ágæt störf á
Búnaðarþingi á undanförnum
þingum. Þeir þurfa ekki að
kippaséruppvið það, þóað þeir
séukallaðir ellilífeyrisþegar, þó
ósmekklegt og strákslegt sé. Ég
held að Búnaðarþing starfi bezt
með þvi að aldursdreifing sé þar
nokkuð mikii og að þessu sinni
hefur heyrzt að Búnaöarþing
yngist verulega upp, þar sem
um helmingur þingfulltrúa hef-
ur haft við orð að gefa ekki kost
á sér til endurkjörs.
Eg treysti þvi aö þeir erfiðleik-
ar, sem landbúnaðuinn hefur átt
við að striða i markaðs og
framleiðslumálum leysist á
þann veg, að sveitirnar blómg-
ist áfram og bændastéttin fái
búið við vaxandi farsæld og
menningu.
Ég vona, að sú forystusveit,
sem valin verður i vor, verði
samhent i þvi að leysa vanda-
mál landbúnaðarins og finna
nýjar leiöir, sem leiði til nýrrar
sóknar i framleiðslumálum
landbúnaðarins.