Tíminn - 28.05.1978, Síða 19

Sunnudagur 28. mai 1978.
19
Dufgus:
Reykjavík-landsbyggðin
Atkvæöisréttur manna er orðinn mjög misjafn eftir
þvihvar á landinu menn búa. Hann er vafalaust orðinn
óhæfilega mikill svo aö leiöréttingu veröur ekki skotiö
á frest öllu lengur. Margir vilja halda þvi fram aö vægi
atkvæöa eigi að vera jafnt hvar sem menn búa á land-
inu. Aörir telja aö vægi atkvæöa eigi aö vera misjafnt,
meira i strjálbýli en minna i þéttbýli. Meginröksemd
þeirra er að i strjálbýli sé erfiöara aö hafa samband
við þingmenn, þar sem þeir dveljist aö jafnaöi i þétt-
býlinu viö Faxaflóa. Raunverulegt vægi atkvæöa veröi
þvi ekki jafnt nema aö þingmenn strjálbýlisins séu
hlutfallslega fleiri en þéttbýlisins.
Þessi röksemd gæti verið gild, en ég hygg aö svo sé
ekki eins og nú háttar til á Islandi. Ég hygg þvert á
móti að það skipulag sem alþingismenn hafa nú á
störfum sinum auki enn á þann mismun, sem er á vægi
atkvæða. Aö fólk i strjálbýli eigi mun auðveldara meö
aö hafa samband viö þingmenn sina heldur en fjöldi
þeirra gefur tilefni til. Þingmenn landsbyggöarinnar
hafa ferðastyrk frá Alþingi til þess aö feröast um á
milli kjósenda sinna. Ég hygg aö flestir þingmenn
landsbyggöarinnar hafi persónulegt samband við tugi
prósenta hugsanlegra kjósenda sinna á hverju ári. Aft-
ur á móti er lftið persónusamband á milli alþingis-
manna og kjósenda þeirra á þéttbýlissvæöunum viö
Faxaflóa, svo litiö aö þaö veröur varla mælt i prósent-
um. Að visu geta menn hitt þingmenn sina 1 viötalstim-
um þeirra, ef menn hafa frumkvæöi aö þvi sjálfir, en
landsbyggöarþingmennirnir hitta sina kjósendur aö
eigin frumkvæöi.
Ennþá meiri veröur þó mismunurinn þegar kemur
aö atvinnurekstrinum. Þegar vanda ber aö höndum I
atvinnurekstri úti á landsbyggöinni veröur þaö þegar I
staöað vandamáli allra alþingismanna kjördæmisins.
Þeir koma saman á fundi til þess aö kynna sér vandann
og oftast nær sameinast þeir um kröfur til rikisvalds-
ins um að leysa vandann og vinna aö þvi sameiginléga
meö öllum ráöum aö fylgja þeim kröfum eftir. Ekkert
þessu likt býr atvinnurekstur i þéttbýlinu viö. Þaö er
næstum útilokað aö ná alþingismönnum saman til
fundar um einstök vandamál og algjörlega útilokaö aö
ná þeim saman til lausnar vandans.
Það má segja aö þetta sé alþingismönnum þéttbýlis-
ins sjálfum að kenna. Þeir gætu viöhaft sömu vinnu-
brögð og landsbyggðarþingmennirnir ef þeir vildu. En
máliö er ekki svo einfalt. Aö hluta til liggur þessi mis-
munur á starfsháttum I mismuninum á strjálbýli og
þéttbýli. En hvaö sem þvi liöur er þessi mismunur
staöreynd, og þessi staöreynd veldur þvi aö mis-
munurinn á vægi atkvæöa veröur ennþá meiri en bein-
ar tölur segja til um. Af þessum sökum hygg ég aö
landfræöileg aöstaöa réttlæti ekki mismun á vægi at-
kvæða.
Hins vegar má segja aö ekki sé knýjandi nauösyn aö
jafna vægi atkvæöisréttarins, ef aö þingmenn litu fyrst
og fremst á sig sem þingmenn landsins alls. Þá skipti
ekki meginmáli hvaöan af landinu þeir væru eöa hve
mörg atkvæði þeir hefðu á bak viö sig. En þaö viröist
fara vaxandi aö þingmenn skoöi sig fyrst og fremst
sem fulltrúa sins kjördæmis og aö þeirra meginverk-
efni eigi aö vera aö vinna aö hagsmunamálum sins
kjördæmis en ekki landsins alls. Ungir menn sem
hugsa til frama á stjórnmálasviðinu virðast leggja
stööugt meiriog meiri áherzlu á hvaöa gagn sé hægt aö
vinna þeirra kjördæmi á kostnaö annarra. Veröi þessi
stefna ofan á er jöfnun atkvæðisréttar knýjandi nauð-
syn.
Það er verulegur munur á þvi aö búa i þéttbýli og
strjálbýli. Sumum fellur betur að búa i þéttbýli, en aör-
ir kunna betur viö aö búa þar sem byggö er ekki alltof
þétt og enn öðrum fellur bezt aö búa þar sem byggö er
mjög dreifö. A þessu er þvi ekki hægt aö gera neinn
allsherjar samanburð. A sama hátt er útilokaö aö gera
raunhæfan samanburð á kostnaöi viö aö lifa i þéttbýli
og strjálbýli. Þaö fer allt eftir þvi hvaöa lifshætti menn
vilja temja sér. Þaö er auövelt aö benda á aö þetta eöa
hitt sé dýrara eöa ódýrara á einum staö en öörum, hins
vegar má ekki einblina á þaö hvaö er dýrara hér en
þar, en sleppa þvi aö skoöa þaö jafnframt sem kann aö
vera á hinn veginn. Fjölmargir strjálbýlismenn hafa
talið sér trú um aö I Reykjavik væri miklu ódýrara aö
lifa heldur en úti á landsbyggöinni. A sama hátt hafa
margir þéttbýlismenn fengið þá flugu i höfuöiö aö I
strjálbýlinu fái menn flest eöa allt ókeypis.
Kunningi minn lét þann 30 ára gamla draum smn
rætast aö flytja ur kauptúni úti á landi til Reykjavikur.
Hann hafði alltaf vitaö að vörur i kauptúninu hans voru
dýrari en sams konar vörur I Reykjavik.vegna flutn-
ingskostnaðarins út á land. ,,En eitt vissi ég ekki,”
segir hann nú, ,,aö flutningskostnaöurinn á sjálfum
mér og fjölskyldu minni aö og frá vinnu og i nauðsyn-
legustu erindageröum yröi þrisvar sinnum meiri i
Reykjavik, en sá kostnaöur sem ég losnaöi viö.” Þessi
kunningi minn þarf nú aö leggja af staö i vinnu 40
minútum áöur en vinnutimi hefst og er rúman hálftima
á leiðinni heim úr vinnu. Aöur var hann 5 minútur aö
ganga aö og frá vinnu. Nú þarf hann aö kaupa sér há-
degisverð niöri i bæ i staö þess aö áöur fór hann heim
til sin i mat. Þetta er llka aöstööumunur, sem þarf aö
taka meö i reikninginn. Ég ætla ekki aö lýsa þeim
félagslegu vonbrigðum, sem þessi kunningi minn hefur
orðiö fyrir, þaö fellur utan sviös þessarar greinar. En
nú finnst honum að hann hafi verið blekktur, fyrst og
fremst af sjálfum sér, en einnig af umhverfi sinu, og
þar aö auki af ýmsum einstaklingum, sem hann kann
litlar þakkir fyrir aö hafa taliö sér trú um aö allt væri
dýrara og óhagstæðara i kauptúninu hans en i Reykja-
vik.
A undanförnum árum hefur veriö rekin hér stefna,
sem nefnd hefur veriö byggöastefna. Markmið hennar
hefur veriö að skapa visst jafnvægi i byggölandsins, aö
stööva strauminn til Faxaflóasvæöisins. Þessi stefna
hefur náð þeim árangri aö þróuninni hefur veriö snúiö
viö, fólksf jölgun er nú ekki meiri á Faxaflóasvæöinu en
annars staöar á landinu. Þessi stefna hefur mætt mikl-
um skilningi og menn hafa almennt fallizt á aö þaö
væri rétt stefna aö viöhalda þessu jafnvægi i byggö
landsins. Hins vegar eru uppi sifelldar kröfur um aö
gengið veröi lengra, allur aöstööumunur veröi jafnaö-
ur. Og þegar veriö er að tala um aö jafna allan aö-
stöðumun, þýöir þaö aö allt þaö hagræöi sem er aö þvi
aö búa i þéttbýli skuli af þvi tekiö, en óhagræöiö skiliö
eftir. Þetta eru kröfur eins og t.d. um greiöslu sama
rafmagnsverðs um allt land, jöfnun á öllum flutnings-
kostnaöi á vörum o.s.frv. Ég ætla aö þarna sé komiö út
á nokkuð hála braut.
Það hefur lengi veriö mikill munur á atkvæöisrétti
eftir búsetu hér á landi. Astæðan fyrir þvi aö nú koma
fram afdráttarlausar kröfur um aö þessi aöstööumun-
ur verði jafnaður er sú;aö þéttbýlisfólki við Faxaflóa
finnst þessi kröfugerð um jöfnuö vera komin út I öfgar
og óttast að gengiö veröi áfram á þessari braut, þang-
að til ójöfnuöurinn veröur oröinn óbærilegur. Þaö er
þvi undir landsbyggöinni sjálfri komið, og þingmönn-
um hennar, hversu háværar þessar kröfur um at-
kvæöisjöfnuð verða, og minnast skyldu menn þess eins
og jafnan, að hóf er best i hverjum hlut.

til þeirra sem hyggja á funda- eóa ráðstefnuhald
■ cr-t. .ZlAf i _ 1, r ^ Jj
i : iii
HÓTEL
HIJSAVÍK
Fundarstaður:
Tímabil:
Tímalengd:
Fjöldi þátttak.:
Verð:
Innifalið í verði:
Hótel Húsavík
Fram að 15. júní og eftir 30. ágúst
Tveir sólarhringar
10 - 100 manns
Kr. 26.324.-* og 28.828.-** á mann
Flugferðir til og frá Húsavík.
Flutningur milli flugvallar og Hótels Húsavíkur.
Gisting og fullt fæði.
Afnot af fundarsölum og hjálpartækjum.
* Málsverðir í veitingabúð ** Málsverðir í veitingasal.
Hótel Húsavík er löngu lands-
þekkt fyrir vandaða og góða
þjónustu. Þar eru 34 herbergi,
veitingasalur og veitingabúð,
notalegur bar ogsetustofa. Einnig
er á staðnum sundlaug og sauna.
Húsavík er friðsæll kaupstaður
í nánd við víðfrægar ferða-
mannaslóðir. Þaðan erauðveltað
fara í stuttar skoðunarferðir.
Hér er því kjörið tækifæri fyrir þá
sem vilja sameina skemmtun
og starf.
Húsavík Simi 9641220 Simnefni: Hotelhusavik Telex2152fyrirHH