Tíminn - 16.12.1978, Blaðsíða 11

Þríðja
bindl
Sögu
íslands
— helgað
stjóramála-
sögunni
Nær til 1354,
fjórða bindið
tilbúið I handriti
SJ — Komiö er út þriöja bindi af
Sögu tsiands. Er þaö aö mestu
helgaö stjórnmálasögunni frá
1262 til miörar 14. aldar — eöa
nánar tiltekiö 1354, er Kristinn
réttur Árna Þorlákssonar var
lögfestur i Hólabiskupsdæmi.
Saga isiands er samin aö til-
hlutan Þjóöhátiöarnefndar 1974,
Hiö islenzka bókmenntafélag og
Sögufélagiö gefa verkiö út.
Þaö timabil, sem fjallaö er
um í þriöja bindinu var mikið
umbrotaskeiö i stjórnmálum og
mjög viöburöarikt, en útökin
stóöu einkum um stjórnskipan
og kirkjuskipan. 1 lok þess var
komin sú skipan á stjórn rikis og
kirkju, sem siöan stóö um lang-
an aldur — stendur jafnvel aö
nokkru leyti enn i dag — svo aö
lýsingu á henni er ekki unnt aö
binda nákvæmlega viö framan-
greint timabil. A þetta einkan-
lega viö um einstakar stjórnar-
stofnanir og embætti.
Ritiö skiptist i flóra megin-
þætti og eru þeir sem hér segir:
Stjórnskipunarhugmyndir og
stjórnarhættir til loka hámiö-
alda eftir Sigurö Lfndal. Þar er
gerö stuttlega grein fyrir þróun
stjórnarhátta og stjórn-
stópunarhugmynda i Evrópu
fram til 1300 og leitazt viö aö
rekja tengsl þeirra viö þróun is-
lenzks þjóöfélags. Auk þess er
gerö tilraun til aö skýra nokkur
grundvallarhugtök, sem máli
skipta svo sem: lénsskipulag,
aöall, lögstéttir og nokkur fleiri.
Annar þáttur ritsins nefnist
Lögfesting konungsvalds og er
hann eftir Björn Þorsteinsson
og Sigurö Lindal. Þar er greint
frá stjórnarháttum norska
rikisins, gerö grein fyrir Gamla
sáttmála 1262-64, endurskoöun
löggjafar 1271-81 og siöan lýst
stjórnskipan landsins. Loks eru
raktar deilur Islendinga viö
norska konungsvaldiö siöast á
13. og I upphafi 14. aldar.
Um 1320 er látiö staöar numiö
viö atburöasögu, enda er þá
komin festa á þá stjórnskipun
og stjórnarhætti, sem siöan
stóðumargar aldir eins og fyrr
sagöi. Loks er lýst árferöi.
Þriöji þátturinn nefnist Frá
goöakirkju til biskupakirkju og
er eftir Magnús Stefánsson, en
Siguröur Lindal hefur fært hann
i islenzkan búning. Þar er ýtar-
lega lýst þeim gagngeru breyt-
ingum, sem veröa á skipan
kirkjunnar á siðari hluta 13.
aldar og í þyrjun hinnar 14. 1
upphafi timabilsins haföi kirkj-
an veriö hluti hins veraldlega
þjöðfélags og aö miklu leyti
undir stjórn veraldarhöföingja
(goöanna), en I lok þess var hún
oröin sjálfstæö stofnun meöfor-
ræöi fyrir eignum sinum, eigið
stjórnsýslu- og dómskerfi undir
yfirstjórn biskupa. Þessari þró-
un fylgdu mikil átök, einkum
um yfirráöyfir kirkjustöðunum,
og er ýtarlega greint frá þeim.
Fjóröi kaflinn er Saga bók-
menntanna eftir Jónas
Kristjánsson.Þar er fjallaö um
Heilagramannasögur, tslend-
Framhald á bls. 19.
v
Islenskt smjör
og jólasteikinni er borgiö
Skúli Hansen, yfirmatreiÖslumaÖur á Hótel Holti, gefur jólauppskriftir
fyrir 6.
3RJÚPUR M/BRÚNUÐUM
KARTÖFLUMOG WALDORFSALATI.
Skolið 9 8tk. hamflettar rjúpur ásamt
innmat í köldu vatni og þerrið vel.
Kryddið með salti og pipar.
Brúnið rjúpurnar ásamt innmatnum vel á
pönnu og 8etjið hvoru tveggja í pott.
Steikið beikon og látið lítið eitt af vatni
á pönnuna. Sjóðið smá stund til að fá góða
8teikingarbragðið með.
Hellið þar nœst soðinu í pottinn ásamt
vatni sem þarf að fljóta vel yfir rjúpurnar.
Sjóðið við vægan hita í 1 klst. Ath. að
innmatinn á að sía frá eftir suðu.
Síið nú rjúpnasoðið og bakið sósuna upp
með smjörbollu sem er 100 g brætt íslenskt
8mjör og 75 g hveiti. Bragðbœtið sósuna
með salti, pipar, kjötkrafti, rifsberjahlaupi
og rjóma.
WALDORFSALAT. (EPLASALAT).
2-3 epli/100 g majonnes/l dl þeyttur
rjómi/50 g saxað selleri/50 g saxaðar
valhnetur/Þurrt Sherry/Sykur.
Afhýðið eplin, takið kjarnann úr og
8neiðið í teninga. Setjið majonnes,
stífþeyttan rjóma og selleri saman við.
Bragðbætið með Sherry og sykri. Skreytið
salatið með valhnetunum.
Geymið í kœli í 30 mín.
BRÚNAÐAR KARTÖFLUR.
Brœðið smjör á pönnu, bætið sykri saman
við og látið freyða.
Afhýðið kartöflurnar, bleytið þœr vel í
vatni, setjið á pönnuna og brúnið jafnt og
fallega.
4FYLLTUR GRlSAHRYGGUR
M/SMJÖRSTEIKTUM KARTÖFLUM
OG EPLASÓSU.
Takið 1 '/2 kg af nýjum grísahrygg og rekið
fingurbreiðan pinna í hann endilangan til
að auðvelda ykkur að fylla hann. Komið
8teinlau8um sveskjum fyrir í rásinni eftir
pinnann.
Kryddið hrygginn með salti, pipar og
papriku og komið lárviðarlaufum og
negulnöglum fyrir.
Brúnið nú hrygginn í ofnskúffu (við 175°C
eða 350°F) ásamt 2 sneiddum laukum,
2 söxuðum gulrótum og 1 söxuðu epli.
Þegar hryggurinn er brúnaður er V2 líter
af vatni bætt út í og þetta steikt saman í
1V2 klst.
EPLASÓSA.
Síið soðið og bakið sósuna upp. Bragð-
bætið með pipar, 3ja kryddi, frönsku
sinnepi, eplamús, örlitlu af púrtvíni, rjóma
og kjötkrafti.
SMJÖRSTEIKTAR KARTÖFLUR.
Notið hel8t 8máar kartöflur, sjóðið þœr
í létt8öltuðu vatni í 20 mín., kœlið og
afhýðið. Brœðið íslenskt smjör á pönnu og
hitið í því kartöflurnar. Stráið að lokum
8axaðri steinselju yfir ásamt papriku.
Hryggurinn er borinn fram með
kartöflum, rauðkáli, smjörsoðnum baunum
og epla8Ó8u.
Baunirnar eru hitaðar í íslensku smjöri
á8amt fínt söxuðum lauk. Áætlið um 500 g
af baunum á móti 1 lauk.
Á jólunum hvarflar
ekki að mér að nota
annað en smjör viðÁ
matseldina.'