Fréttablaðið - 28.10.2006, Blaðsíða 16

16 28. október 2006 LAUGARDAGUR
greinar@frettabladid.is
FRÁ DEGI TIL DAGS
ÚTGÁFUFÉLAG: 365
RITSTJÓRAR: Kári Jónasson og Þorsteinn Pálsson AÐSTOÐARRITSTJÓRAR: Jón Kaldal og Steinunn Stefánsdóttir FRÉTTASTJÓRAR:
Arndís Þorgeirsdóttir, Sigríður Björg Tómasdóttir og Trausti Hafliðason FULLTRÚAR RITSTJÓRA: Björgvin Guðmundsson og Páll
Baldvin Baldvinsson. Fréttablaðið kemur út í 103.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu, Akureyri og
þéttbýlissvæðum á suðvesturhorninu. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér
rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. issn 1670-3871
Ekkert blað?
550 5600
Fyrst þú ert að lesa þetta þá hefurðu
fengið Fréttablaðið. En til vonar
og vara skaltu klippa þetta símanúmer
út og hringja ef blaðið berst ekki.
- mest lesið
Um þessar mundir standa prófkosningar sem hæst.
Kosið er í dag hjá sjálfstæðis-
mönnum í Reykjavík og samfylk-
ingarfólki í Norðvestur kjördæmi.
Mest hefur farið fyrir frambjóð-
endum sjálfstæðismanna í
höfuðborginni. Risastórar
auglýsingar þekja síður dagblað-
anna og mér skilst að ekki sé
flóafriður á sumum heimilum,
vegna innhringinga og atkvæða-
smölunar.
Margir eru þeirrar skoðunar að
prófkjör séu óheppileg, að því
leyti að ýmsir góðir og gegnir
þjóðfélagsþegnar, sem sannarlega
ættu erindi á alþingi Íslendinga,
treysta sér ekki í þennan „hana-
slag“. Hafa ekki peninga milli
handanna, hafa ekki skara af
stuðningsmönnum til að lofsyngja
þá og hafa ekki geð í sér til að
falbjóða sig á þessum markaði. Ég
man vel eftir því að þegar ég fór
fyrst í prófkjör, ungur maður og
ákafur, var Ólafur heitinn
Björnsson, prófessor í hagfræði
og alþingismaður, sömuleiðis í
framboði. Því hefur stundum
verið haldið fram að ég, óburðug-
ur strákurinn, hafi fellt Ólaf. Það
gerði ég reyndar ekki nema
óbeint, en hann komst ekki að
frekar en tuttugu, þrjátíu aðrir,
sem buðu sig fram. Nei, það sem
felldi Ólaf var að hann var
ómannblendinn og lítt til þess
fallinn að blanda geði við hinn
almenna borgara. Hann var nýtur
maður í fræðunum og ómetanleg-
ur í umræðum um efnahagsmál,
en hann var ekki „votegetter“, og
það var sem felldi hann, þegar
prófkjörin skullu á. Með öðrum
orðum ekki við hvers manns dyr,
ekki hvers manns viðhlæjandi.
Og þá er spurningin þessi:
hvora manngerðina viljum við
frekar? Manninn sem nýtur
lýðhylli í krafti vinsælda út á við,
eða hinn sem heldur sig til hlés og
leggur sitt af mörkum inn á við?
Formaður Sjálfstæðisflokksins
sá ástæðu til þess á dögunum að
taka upp hanskann fyrir Björn
Bjarnason, dómsmálaráðherra.
Taldi að honum vegið af óprúttn-
um andstæðingum flokksins.
Enginn hefur lýst sök á hendur
sér um þá aðför, enda engum
andstæðingum Sjálfstæðisflokks-
ins hugkvæmst að leggja stein í
götu eins né neins í þeim flokki,
vegna innri baráttu á þeim bæ.
Heiðarlegast hefði verið hjá
formanninum að beina spjótum
sínum að sínu eigin fólki, innan
Sjálfstæðisflokksins, sem sækir
nú að Birni, bæði leynt og ljóst. Í
raun og veru snýst þessi próf-
kjörsbarátta sjálfstæðismanna
nær eingöngu um það, í hvaða
sæti Björn verður, þegar upp er
staðið. Hitt er allt borðleggjandi.
Þrír af þingmönnum flokksins
sem kosnir voru síðast, eru ekki
með, þrjú sæti hafa losnað og
nokkuð ljóst hverjir verða kosnir í
þeirra stað. Af kurteisisástæðum
sleppi ég að telja upp nöfn þeirra.
En hvað Björn Bjarnason
varðar, þá vitum við öll eða flest,
að hann er ekki beinlínis maður
vinsælda og lýðhylli, en á móti
kemur að Björn er sú manngerð, a
la Ólafur Björnsson, sem vinnur
sín verk og vinnur þau vel.
Kannski oft í kyrrþey, kannski
ekki alltaf hrópandi um það á
torgum úti. Ég hef sem forystu-
maður í íþróttahreyfingunni í þrjá
áratugi, átt samneyti við fjöldann
allan af menntamálaráðherrum.
Björn var og er í hópi þeirra
bestu, ef ekki sá besti. Hann skal
njóta þess sannmælis. Mér þætti
það ómaklegt, ef þessi stjórnmála-
maður fengi slæma útreið í
prófkosningum og er ég þó hvorki
stuðningsmaður, flokksmaður né
kjósandi, þegar Sjálfstæðisflokk-
urinn á í hlut.
Enda þótt prófkosningar hafi
þann kost, að koma í veg fyrir að
fámennar klíkur innan flokkanna,
raði „sínu fólki“ á lista, þá er hitt
augljóst að slíkar kosningar eru
að fara úr öllum böndum, þegar
frambjóðendur verða að eyða
milljónum króna í innihaldslausar
auglýsingar og glansmyndir, til að
koma sjálfum sér á framfæri.
Fyrir hvað stendur þetta fólk?
Hvað er í það spunnið? Eiga
peningaráð að stýra vali okkar?
Er svo komið að fjárreiður og
ríkidæmi taka völdin og við
sitjum uppi með handbendi
auðmagnsins á hinu háa alþingi?
Og hvað með stjórnmálaflokkana
sjálfa og suma? Er þeim fjarstýrt
af auðvaldinu? Eða hvaða skýring
er á því fyrirvaralausa frum-
hlaupi að leyfa allt í einu veiðar á
níu langreyðum? Óábyrgt
kosningaloforð eða svo maður tali
umbúðalaust: framlög í kosninga-
sjóði frá hagsmunaðilum? Ég tel
mestu hættu lýðræðisins felast í
einmitt þessu, að stjórnmálaflokk-
arnir og fulltrúar þeirra á þingi og
áhrifastöðum í þjóðfélaginu, verði
taglhnýtingar og málpípur þeirra
sem kosta kosningabaráttuna og
kaupa sér frambjóðendur. Til að
stemma stigu við því, er ekki
nema eitt ráð. Það þarf að setja
lög um fjárreiður stjórnmála-
flokkanna og opna bókhald þeirra.
Prófkjör, persónur og leikendur
Votegetters
UMRÆÐAN
Lífeyrissjóðir
Lifðu vel og lengi“ er yfirskrift heima-síðu Landssamtaka lífeyrissjóða. Á
þeirri sömu síða má finna upplýsingar
um fyrirhugaða skerðingu og niðurfell-
ingu á lífeyrisgreiðslum til öryrkja. Mat
þeirra sem stjórna hinum fjórtán lífeyr-
issjóðum sem standa að þessari skerð-
ingu er að allt of mikið fé renni til þess-
ara öryrkja, þeir fái hærri greiðslur frá
lífeyrissjóðunum en þeir höfðu í tekjur fyrir
örorku og öryrkjum hafi fjölgað ískyggilega.
Samkvæmt þessu mætti ætla að öryrkjar hér á
landi fitni eins og púkinn á fjósbitanum og hafi
það betra en þeir eiga skilið. Vel má vera að lífeyr-
issjóðirnir eigi í vanda en það má kalla það ein-
kennilega ráðstöfun að skella þeim vanda á tekju-
lægsta fólkið í landinu og skerða tekjur þess.
Aðrar og réttlátari sparnaðarleiðir hljóta að koma
til greina. Meðal annars hefur Öryrkjabandalag
Íslands lýst yfir vilja sínum til að taka þátt í að
breyta núverandi tekjutengingarkerfi almanna-
trygginga og lífeyrissjóða þannig að öryrkjum
verði gert kleift að afla sér einhverra tekna án
þess að greiðslur til þeirra verði strax
skertar.
Á sama tíma og hér á landi tíðkast
hærri laun en nokkru sinni fyrr ákveða
stjórnir lífeyrissjóða að þeir sem séu að
fá „of mikið“ séu öryrkjar. Þessir stjórn-
armenn mættu gjarnan fara og kynna
sér aðstæður öryrkja – fólks sem iðulega
á ekkert eftir af mánaðarlaunum þegar
fastagreiðslur eru dregnar frá, fólks
sem grípur stundum til þess örþrifaráðs
að vinna „svart“ því að allar aukatekjur
skerða bætur þannig að lítið er á því að
græða að vinna.
Það er skammarlegt að geta ekki tryggt öryrkjum
viðunandi afkomu. Þessi ráðstöfun er einn angi af
þeirri vaxandi misskiptingu sem hér tíðkast með vel-
þóknun stjórnvalda sem m.a.s. hafa hagað skattkerf-
inu þannig að þeir sem minnst hafa þurfa að greiða
hlutfallslega meira en þeir sem fleyta rjómann af
velsæld samfélagsins. Þessu þarf að breyta. Eins og
staðan er nú eiga öryrkjar greinilega ekki að lifa vel
og lengi eins og aðrir viðskiptavinir lífeyrissjóðanna.
Eða eru það bara stjórnarmennirnir sem ætla sér að
lifa vel og lengi?
Höfundur er varaformaður Vinstri grænna.
Hver á að lifa vel og lengi?
KATRÍN JAKOBSDÓTTIR
Í DAG |
ELLERT B. SCHRAM
Ég hef sem forystumaður í
íþróttahreyfingunni í þrjá ára-
tugi, átt samneyti við fjöldann
allan af menntamálaráðherr-
um. Björn var og er í hópi
þeirra bestu, ef ekki sá besti.
E
f fer sem horfir verður árið 2006 methagnaðarár fyr-
irtækja í Kauphöll Íslands. Fyrstu uppgjör síðasta
ársfjórðungs líta nú dagsins ljós.
Hagnaðartölur sem nú birtast eru utan skynsviðs
venjulegs fólks. Hagnaður Kaupþings banka eins
nemur rúmum 67 milljörðum króna á fyrstu níu mánuðum
ársins sem er nánast sama fjárhæð og aflaverðmæti allra
íslenskra skipa á síðasta ári.
Nú skal því haldið til haga að þessi góða afkoma stafar að
hluta til af uppskeru sem sáð var til þegar farsælt ferðalag
Kaupþings og Bakkavarar hófst fyrir áratug eða svo. Engu að
síður er fjármálageirinn kominn upp fyrir sjávarútveg sem
hlutfall af landsframleiðslu og sívaxandi hluti greinarinnar
flokkast sem útflutningstekjur.
Þetta er veruleiki sem horfa verður til þegar rýnt er í hags-
muni samfélagsins. Í pólitískri umræðu er tilhneiging til að
gleyma að á skömmum tíma hefur samsetning verðmætasköp-
unar þjóðarinnar gjörbreyst. Slíkt kallar á að ýmislegt sem
talið hefur verið til sjálfsagðra sanninda verði tekið til skoð-
unar.
Nefnd um Ísland sem fjármálamiðstöð var sett á laggirn-
ar af Halldóri Ásgrímssyni. Það var skynsamleg ráðstöfun og
niðurstaða nefndarinnar var lögð fyrir ríkisstjórnina í gær.
Þar er að finna tillögur sem eru innlegg í umræðu um framtíð-
arhagsmuni þjóðarinnar.
Enda þótt sjávarútvegur verði ein mikilvægasta atvinnu-
grein okkar enn um sinn, þá er síminnkandi hlutur hennar í
verðmætasköpun þjóðarinnar. Taka verður tillit til greinar-
innar þegar framtíðin er mótuð. Eins og umræðan hefur verið
er hins vegar stundum látið eins og hagsmunir sjávarútvegs
skipti þjóðina máli. Hagsmunina þarf til framtíðar að skoða í
víðara ljósi, ekki síst þegar horft er til nauðsynlegrar umræðu
um kosti og galla aðildar að Evrópusambandinu og upptöku
evru.
Þegar framtíðartækifæri okkar eru annars vegar eru ógn-
irnar sjaldnast langt undan. Eftir því sem umsvif íslenskra
fyrirtækja verða meiri erlendis því meiri hætta er á að reynt
verði að koma höggi á hagsmuni fyrirtækjanna. Slíkt var
reynt á fyrri hluta ársins og það verður reynt á ný. Fjármála-
fyrirtækin og Viðskiptaráð brugðust við bábiljum í erlendri
umfjöllun, en von er á meiru og því ljóst að stjórnvöld þurfa
líka að leggja niður fyrir sér hvernig á að taka á dylgjum og
sögusögnum og hvort ekki sé tilefni til að mæta slíku af hörku.
Slík umfjöllun er stundum sprottin af vanþekkingu, stundum
af illvilja og fordómum og oft ekki síður af því að einhverjir
telja hagsmunum sínum ógnað.
Hagnaður eins banka nemur heildarverðmæti
sjávarafla.
Hætturnar og
hagsmunir breytast
HAFLIÐI HELGASON SKRIFAR
Bleikir steinar
Fjölmiðlar eiga ýmislegt óunnið í
jafnréttismálum á fjölmiðlum eins og
fram kom á fundi Femínistafélagsins
með fulltrúum fjölmiðla í gærmorgun.
Karlmenn eru í meirihluta á ritstjórn-
um og fréttastofum auk þess að vera
æðstu stjórnendur allra fjölmiðla, þar
með talið hér á Fréttablaðinu. Femín-
istafélagið afhenti fulltrúum fjölmiðla
á Íslandi bleika steina í sumar með
hvatningarorðum um að gera betur í
jafnréttismálum og á öllum fram-
sögumönnum mátti heyra að viljinn
til að gera betur er til stað-
ar. Enginn fjölmiðill er þó
tilbúinn til að fá fulltrúa
Femínistafélagsins sem
gestaritstjóra á ritstjórn
eins og Katrín Anna
Guðmundsdóttir, for-
maður félagsins, stakk upp á – enda
ekki stundað á íslenskum fjölmiðlum
að láta utanaðkomandi ritstýra efni
fjölmiðla.
Börn í baráttu
Fjölskyldupólitík verður æ meira
áberandi í íslenskum stjórnmálum
um þessar mundir. Gestur Svavarsson
gaf í gær kost á sér í forvali Vinstri
grænna í Suðvestur- og Reykja-
víkurkjördæmum. Gestur er sonur
Svavars Gestssonar, sendiherra og
alþingismanns til margra ára. Hann
er einnig bróðir Svandísar Svavars-
dóttur sem nú er borgarfulltrúi í
Reykjavík. Guðmundur Steingrímsson
Hermannssonar er einnig í framboði
en fyrir Samfylkinguna. Þar er líka í
framboði Glúmur Baldvinsson, sonur
Jóns Baldvins Hannibalssonar.
Prófkjörsæsingur
Athyglin beinist þó ekki að þessum
ættstóru kandídötum í dag. Kosið
verður í prófkjöri Sjálfstæðisflokks-
ins eins og varla hefur farið framhjá
neinum sem fylgist með fjölmiðlum.
Hlutur kvenna í þeim góða flokki
hefur verið mjög til umræðu og
eflaust margir spenntir að sjá hvernig
konur raðast á listann. Þingkonan
Ásta Möller og nýliðarnir Guðfinna
Bjarnadóttir og Sigríður Andersen
eiga allar möguleika á að vera meðal
tíu efstu. Jafnréttissinnar von-
ast eflaust til þess að enn
fleiri konur verði á meðal
þeirra tíu efstu, þó að ekki
spái margir því að kynja-
hlutfallið verði jafnt.
sigridur@frettabladid.is