Tíminn - 26.01.1979, Qupperneq 6

6
Föstudagur 26. janúar 1979
Otgefandi Framsóknarflokkurinn
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar:
Þórarinn Þórarinsson og Jón Sigurösson. Auglýsinga-
stjóri: Steingrimur Gislason. Ritstjórnarskrifstofur,
framkvæmdastjórn og auglýsingar Sibumúla 15. Sfmi
86300. — Kvöldsimar blaöamanna: 86562, 86495. Eftir kl.
20.00: 86387. Verö i lausasöiu kr. 125.00. Askriftargjald kr.
2.500.00 á mánuöi.
Blaöaprent
Erlent yfirlit
Eiga ógnarstjórnir
að vera fríðhelgar?
Hugvekja Joseph C. Harsch um Pol Pot og Amin
Sj ónvarpsauglýsingar
Þegar islenska sjónvarpið var stofnað á sinum
tima var sú ákvörðun tekin, eftir nokkrar um-
ræður og athugun málsins, að það skyldi flytja
auglýsingar i dagskrá sinni. Að þvi er lýtur að
fjármögnun sjónvarpsrekstrarins var þessi
ákvörðun óhjákvæmileg, og á hinn bóginn má
benda á að það er engan veginn óeðlilegt i sjálfu
sér að þessi áhrifariki fjölmiðill miðli upplýsing-
um um vörur og þjónustu til fólksins ásamt öðru
efni.
Forráðamenn þessara mála gerðu sér það hins
vegar ekki siður ljóst að frjálsri auglýsingastarf-
semi i rikisfjölmiðli af þessu tagi fylgja ýmsar
hættur og óæskileg hliðarspor geta reynst mörg ef
ekki er vel og kirfilega frá reglum búið frá
upphafi.
Af þessum ástæðum voru settar vissar reglur
sem áttu að koma i veg fyrir öfugþróun i þessu efni
i sjónvarpinu. Meðal ákvæða i þessum reglum
voru hömlur á flutningi erlendra auglýsinga, þar
sem texti væri á erlendum tungumálum. Enn
fremur voru sett ákvæði sem hindra áttu að
auglýsingum yrði beint að börnum á þann hátt að
ætla mætti að börn yrðu gerð að agni auglýsinga.
Á þeim árum sem liðið hafa siðan sjónvarpið hóf
útsendingar hefur orðið mjög hröð þróun i auglýs-
ingamálum hérlendis. Á sama tima hafa verslun-
arsamskipti okkar við umheiminn aukist stórkost-
lega, ekki sist vegna aðildar fslendinga að
friverslunarsamtökunum.
Þvi miður virðist rökstudd ástæða til að ætla að
eitthvað verulega hafi slaknað á framkvæmd
auglýsingareglnanna, að þvi er lýtur að erlendu
auglýsingaefni. Hér er ekki aðeins um sjálfsagt
málfarslegt og þjóðernislegt mál að ræða. Með þvi
að opna gáttir sjónvarpsins fyrir erlendum
auglýsingum er verið að bæta mjög aðstöðu þeirra
sem flytja inn vörur frá útlöndum, á kostnað hinna
sem standa fyrir innlendri framleiðslu og verða að
kosta alla gerð og vinnslu auglýsinga sinna hér.
Á þvi getur ekki leikið vafi að innlend fram-
leiðsla stendur mjög höllum fæti verði það látið
viðgangast að erlendar auglýsingar flæði hér
hömlulitið inn, meðan fullur og ómældur
kostnaður af kynningarstarfseminni fellur á
innlenda framleiðendur.
Hitt atriðið, það sem að börnunum lýtur, er ekki
siður alvarlegt. Það liggur fyrir að auglýsingar
virðast mjög vinsælt efni meðal barna og þau mjög
óvarin fyrir áhrifum þeirra. Af þessum sökum
munu upphaflegar reglur hafa gert ráð fyrir þvi að
komið yrði i veg fyrir að fluttar yrðu i sjónvarpinu
auglýsingar sem miðuðust við hæfi barna á þann
hátt að þau væru gerð beinn viðtakandi þeirra.
FUll ástæða virðist til að álita að auglýsendur hafi
gengið á þetta lagið á siðustu árum. Slik þróun er
mjög varhugaverð, og gefur tilefni til þess að
hvetja forráðamenn þessa áhrifamikla fjölmiðils
til að spyrna við fótum.
JS
ÞÓTT þaB heyri til hreinustu
undantekninga, aö fariö sé
sæmilegum orBum um ógnar-
stjórn Pol Pots I Kambódíu,
hafa langflestir þeirra, sem
hafa rætt um sIBustu atburöi
þar, fordæmt ihlutun og innrás
Víetnama. Þó eru til undan-
tekningar frá þessari reglu og
er I þeim hópi einn þekktasti
fréttaskýrandi Bandarikj-
anna, Joseph C. Harsch, en
hann ritar aö staöaldri um al-
þjóöamál i Christian Science
Monitor og er raunar helzti
fréttaskýrandi þess merka
blaös á vettvangi al-
þjóöamála. Sama daginn og
blaöið birti forustugrein, þar
sem stjórn Pol Pots var aö
visu harölega fordæmd, en
innrás Vietnama jafnframt
mótmælt, birtist i þvi grein
eftir Joseph C. Harsch, þar
sem kvað viö talsvert annan
tón. 1 grein hans var komist aö
þeirri niöurstööu, aö væri rikj-
andi raunveruleg mannrétt-
indastefna i heiminum og
stórveldin gerðu sér far um aö
halda vörö um hana, heföu
Bandarikin, Kina og Sovétrik-
in átt aö þakka Vietnömum
fyrir aö hafa steypt ógnar-
stjórninni i Kambódiu af stóli.
STAÐREYNDIN er sú, segir
Harsch i upphafi greinar sinn-
ar, aö rikisstjórn sú, sem hef-
ur fariö meö völd I Kambódiu
siöustu fjögur árin, hefur
keppt um það viö stjórn Amins
i • Uganda að vera versta
stjórnin I heiminum. Svo mikil
ógnarstjórn hefur rikt i þess-
um löndum, aö fólk utan
þeirra á erfitt meö aö gera sér
i hugarlund, hversu hræöileg
og viöurstyggileg hún hefur
verið. I siömenntuöum heimi
heföu stórveldin sameinazt
um aö frelsa þjóöir, sem
byggju við þær hörmungar,
sem leiddu af stjórnarháttum
slíkra valdhafa. Þeim heföi
ekki veriö eirt stundinni leng-
ur eftir aö næg staöfesting var
fengin á ógnum þeirra. Þá
heföu Bandarikin, Kina og
Sovétrikin fagnaö þvi sam-
eiginlega, þegar ógnarstjórn-
inni I Kambódiu var hrundið.
Valdhöfunum i Peking og
Washington kemur hins vegar
ekki neitt slikttilhugar, þvi að
þannig vill til, aö rikiö, sem
steypti ógnarstjórninni I
Kambódiu, er i bandalagi viö
Sovétrikin, sem eiga i deilum
viö Kina, sem Bandarikin hafa
nýiega „viöurkennt”. Þess
vegna keppast Bandarikja-
stjórn og Kinastjórn viö aö
Idi Amin
Þaö er lika vert aö hafa i
minni, aö Kambódia hóf
landamæraskærur viö Viet-
nama og sendi herliö inn I
Vfetnam alllöngu áöur en
Vietnamar réöust inn I
Kambódiu og steyptu stjórn-
inni þar.
Eins og valdataflinu er nú
háttaö, viröist Bandarikja-
stjórn álita þaö nauösynlegt
aö áfellast Vietnam fyrir
innrásina i Kambódiu, til þess
aö vera i samfloti við Klnverja
og geta haft áhrif á, aö þeir
gri'pi ekki til hefndaraögeröa,
sem Rússarteldu sig ekki geta
látiöafskiptalausar, og þannig
væri friöurinn kominn i
hættu . Allt þetta leiöir til
þess, aö deilan milli Vietnam
og Kambódiu er dæmd eftir
allt ööru en hún raunverulega
er.
Þ.Þ.
Pol Pot
fordæma Vietnam fyrir aö
hafa losaö Kambódiumenn
undan ógnarst jórninni.
Fulltrúar þeirra munu lýsa
yfir á vettvangi Sameinuðu
þjóöanna aö þessi riki
fordæmi allar innrásir og
ihlutun um málefni annarra
rikja. Ef mannréttindi væru
hins vegar virt, bæri Samein-
uöu þjóöunum aö veita Vfet-
nömum' viöurkenningu fyrir
aö hrekja frá völdum hina
viöurstyggilegu stjórn
Kambódiu, hvaö sem liöi öll-
um fyrri verkum þeirra.
Þaö er staöreynd, aö i hin-
um ósiðmenntaöa heimi okk-
ar, eru verk dæmd eftir þvi,
hver gerir þau en ekki eftir
þvi, hver þau eru. Stjórnirnar
i Washington og Peking for-
dæma Vietnama fyrir aö hafa
steypt stjórninni i Kambódiu
sökum þess, aö Vietnamar eru
bandamenn Sovétrikjanna.
Stjórnirnar i Washington og
Peking heföu litiö þennan
verknað öörum augum, ef
Vfetnamar heföu veriö I fylgi-
lagi við aöra hvora þeirra og i
andstööu við Sovétrikin. Undir
þeim kringumstæðum heföu
bæöi Kina og Bandarikin hælt
Vi'etnömum fyrir aö hafa losað
Kambódiumenn við kúgara
þeirra.
ÞVI má svo ekki gleyma, aö
þaö er ekki eingöngu sök
Vietnama, að þeir eru I
bandalagi við Rússa. Stjórn
Vietnam hefur að undanförnu
leitað eftir samstarfi viö
Bandaríkin. Ef þvi heföi veriö
tekið sæmilega, bendir sitt-
hvaö til, aö Vietnam heföi tek-
iö samvinnu viö Bandarikin
fram yfir samvinnu viö Sovét-
rikin. Vietnam hefur aö
einhverju leyti treyst tengslin
viö Rússa sökum þess, aö þeir
létu þeim i té vopn, þegar
Vietnam átti I styrjöld viö
Bandarikin. En Vietnamar
áttu þá ekki arinan kost. Vfet-
nam hefur mörgum sinnum
öflugrariki fyrir nábúa, Kina.
Smárlki, sem er I nábýli stór-
veldis, verður annað hvort að
gerast fylgiríki þess eöa leita
sér stuönings annars staöar
frá. Vletnam, sem vill vera
óháö Kina, veröur annaö hvort
aö leita stuönings Rússa eöa
Bandarikjamanna. Vietnam
hefur valiö Rússa.