Tíminn - 09.02.1979, Blaðsíða 6

6
Föstudagur 9. febrúar 1979
(Jtgefandi Framsóknarflokkurinn
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar:
Þórarinn Þórarinsson og Jón Sigurösson. Augiýsinga-
stjóri: Steingrimur Glslason. Ritstjórnarskrifstofur,
framkvæmdastjórn og auglýsingar Siöumiila 15. Sfmi
86300. — Kvöldsimar blaðamanna: 86562, 86495. Eftir kl.
20.00: 86387. Verð I lausasölu kr. 125.00. Askriftargjald kr.
2.500.00 á mánuði. Blaðaprent
V_____________________________________________________:_________y
Erlent yfirlit
Wallenberg felldi
Volvo-samninginn
Er hann valdamesti maður Sviþjóðar?
Yfir þröskuldinn
Á siðara hluta siðasta árs töluðu stjórnarand-
stæðingar mikið um fyrirhugaða skattpiningu rikis-
stjórnarinnar og létu sem á þessu nýbyrjaða ári
myndi keyra um þverbak eftir álögur siðasta árs.
Það er ekki ofsagt að skrattinn hafi verið rækilega
málaður á vegginn og hinum verstu afleiðingum
lýst fyrir almenningi.
Nú, þegar framtölum flestra er lokið, kemur i ljós
að allar þessar voðalegu hrakspár voru ófyrirsynju.
Það er rétt að opinber gjöld hækka, en bæði er að
þau fylgja að sinu leyti verðbólgu, framlög hins
opinbera til margvíslegra þarfa, þar á meðal at-
vinnulifsins, hafa aukist og svo hitt að raunveru-
leikinn er hvergi nærri þeim ósköpum sem fyllt
höfðu stjórnarandstæðinga slikri skelfingu.
Nokkur atriði hafa orðið stjórnarandstæðingum
sérstakt yrkisefni. í fyrsta lagi tala þeir um hækkun
á svo kallaðri ,,eigin húsaleigu”. Gjöld hennar
vegna hafa vissulega verið hækkuð, en á það er að
minna að það er gert til þess að auka jöfnuðinn milli
þeirra sem búa i eigin húsnæði og hinna sem verða
að leigja og ekki geta fært þann kostnað til frá
dráttar. Mun vafasamt að þó hafi að fullu tekist að
jafna þau met.
1 öðru lagi fjargviðrast stjórnarandstæðingar út
af nýju 50% tekjuskattsstigi af skattgjaldstekjum
fyrir ofan meðallag. Ekki er hér þó um að ræða nýj-
ar greiðslur til hins opinbera, þar eð þetta nýja
skattstig kemur i stað skyldusparnaðar þess sem
áður var. Og i reynd er hér enn um skylduspamað
að ræða, þar sem árangur stjórnarstefnunnar i
lækkaðri verðbólgu mun skila skattgreiðendum aft-
ur miklu meira en því sem nú er af þeim tekið.
í þriðja lagi hafa stjórnarandstæðingar mikið tal-
að um lauslegar hugmyndir um 12% útsvar. Um
þetta er það eitt að segja að til sliks þarf lagabreyt-
ingu, og hefur það mál ekki einu sinni komið til
kasta Alþingis enn og upplýst er að menn eru siður
en svo á einu máli um það i stjórnarflokkunum.
Þegar talað er um skattana verður að muna að
félagslegar ráðstafanir og aðgerðir til að létta
kauphækkunum af atvinnuvegunum hljóta að kosta
fé. Um leið er það eitt af gmndvallarskilyrðunum
fyrir árangri i baráttunni gegn verðbólgunni að
greiðslu-og rekstrarafgangur verði hjá opinberum
aðilúm á þessu ári. Þess vegna verður til að koma
ný tekjuöflun á móti öllum nýjum eða auknum út-
gjöldum undantekningarlaust. Ella er verið að
halda áfram að gusa út fjármunum sem ekki eru
verðmæti fyrir i efnahagskerfinu, og þannig væri
oliu skvett á eld verðbólgunnar.
Hinar félagslegu ráðstafanir til kjarabóta, aðgerð-
imar til að létta kauphækkunum af atvinnuvegun-
um og traust staða rikisfjármála eru forsendur
þeirrar hækkunar sem verður á opinberum gjöldum
um fram verðbólgu frá fyrra ári. Hér er um að ræða
þröskuld sem þjóðin verður að stiga yfir ef hún
ætlar sér að ná árangri með gerbreyttri efnahags-
stefnu og stöðugu og traustu atvinnu- og viðskipta-
lifi.
Þennan þröskuld verðum við einfaldlega að stiga
yfir, og árangurinn mun sýna sig i lækkun verð-
bólgu, betri stöðu atvinnulifsins þegar verðbólgan
hjaðnar og i skattalækkun strax og um hægist i
þeim efnum.
Áróður stjórnarandstæðinga er hættulegur fyrir
þá sök að með honum reyna þeir að draga úr fólki
kjark i baráttunni við verðbólguna. JS
voldugasti. Það hefur verið
sagt og vafalaust með réttu,
aðvald Rockefellerættarinnar
i Bandarikjunum væri ekki
nema brot af valdi Wallen-
bergættarinnar i Svíþjóð. Það
var reiknað út 1963, að 25
auðugustu ættirnar í Sviþjóð
réðu yfir 30% af atvinnu-
rekstrinum i landinu. Nú er
þessi tala komin upp í 40%.
Sumar ættirnarhafa gengið úr
skaftinu, en ein hefur stöðugt
aukiðumsvif sin, Wallenberg-
ættin. Það er talið, að
fyrirtæki sem Wallenbergarn-
ir eru meira eða minna riðnir
við, veiti nú um 425 þúsundum
manns atvinnu. Meðal þeirra
fyrirtækja, sem hér ræðir um,
eru LM Ericsson, Electrolux,
SKF, ASEA, Saab Scania,
STAB, Atlas Copco,
Alfa-Laval, Fláktfabrikken,
Stora Kopparberg, Kema
Nobel, Astra, Broströms og
Esab. Aðild Wallenberganna
að þessum fyrirtækjum er
komið fyrir með ýmsum hætti.
Wallenbergarnir eiga lika
stóran hlut eða mestan hluta i
stærsta banka Sviþjóöar,
Skandina viska Enskilda
UM LANGT skeið hefur ekki
annað mál vakið öllu meiri
athygli á Norðurlöndum en
Volvo samningurinn svo-
nefndi, en aðilar að honum
voru annars vegar norska
rikisstjórnin en hins vegar
sænska hlutafélagið, sem rek-
ur Volvo bilaverksmiðjurnar.
Samkvæmt samningnum átti
að stórauka hlutafé Volvo
hlutafélagsins og norska rikið
áttiaðveröa eigandi að tveim-
ur fimmtu hlutum hlutafjár-
ins. Ætlunin var að nota hið
aukna fjármagn til að hefja
framleiðslu á nýrri biltegund.
Nokkur hluti af starfsemi
Volvo-fyrirtækisins átti að
færast til Noregs. Fjármagn-
ið, sem Norðmenn ætluðu aö
leggja I fyrirtækið, átti að
koma frá oliuvinnslunni. Þá
hafði norska stjórnin gefið
fyrirheit um, að nýtt dóttur-
félag Volvo fyrirtækisins,
Volvo Petroleum, fengi rétt til
þátttöku I oliuvinnslu á viss-
um svæðum innan norsku olfu-
lögsögunnar.
Samningur þessi sætti mikilli
andspyrnu af hálfu stjórnar-
andstöðunnar i Noregi, bæði
til hægri og vinstri viö Verka-
mannaflokkinn, sem fer með
rikisstjórnina. Stjórnin hafði
lýst yfir þvi, að hún segði af
sér, ef hann yrði ekki sam-
þykktur. Til afgreiðslu á
samningnum kom þó aldrei i
Stórþinginu, þvi að áður höfðu
stjórnendur Volvo fyrirtækis-
ins lýst yfir þvi, að þeir væru
fallnir frá honum, en eftir var
að bera hann undir hluthafa-
fund. Til þess að samningur-
inn hlyti gildi, þurftu eigendur
tveggja þriðju hluta hlutafjár-
ins að samþykkja hann. Könn-
un mun hafa leitt i ljós, að sá
meirihluti var ekki fyrir
hendi. Stjórn Volvo fyrirtækis-
ins lét þá ekki koma til at-
kvæðagreiðslu, heldur til-
kynnti að hún væri fallin frá
þessum fýrirætlunum.
Eftir að kunnugt varð um
þessi endalok, rifjaðist það
uppfyrir mönnum, að Dagens
Nyheter hafði 5. jan. birt
stutta fréttagrein, sem byggð-
ist á viðtali við Marcus
Wallenberg. Efnislega féllu
honum orð á þessaleið: Ég er
ekki alls kostar ánægður með
Volvo samninginn og held, að
það sé hægt að afla pening-
anna i Sviþjóð.
Nú túlka margir þessi um-
mæli á þá leið, að þetta hafi
verið dauðadómurinn yfir
Volvo samningnum.
MARCUS Wallenberg er án
efa einn allra voldugasti
maður Sviþjóöar, ef til vill sá
Uylienhammar forstjóri Volvos og Nordli forsætisráð-
herra reiknuöu ekki meö Marcus Wallenberg, þegar
þeir undirrituöu Volvo samn inginn.
Marcus Wallenberg
Banken. Marcus Wallenberg
hefur og stutt öðrumfrekar að
stofnun og starfrækslu SAS
flugfélagsins.
Marcus Wallenberg, sem
stjórnar nú eignum og afskipt-
um Wallenbergættarinnar, er
orðinn 79 ára, en er vel ern og
hefur enn langan vinnudag.
Aður vann eldri bróðir hans,
sem er orðinn 84 ára, mikið
með honum, en hefur nú dreg-
ið sig i hlé. Það var faðir
þeirra, Marcus Wallenberg
eldri, sem lagði grundvöllinn
að ættarauðnum. Marcus
Wallenbergyngrier nú sagður
hafa miklar áhyggjur af þvi,
að enginn Wallenberg geti tek-
ið við af honum. Eldri sonur
hans, Marc, framdi sjálfs-
morð, og yngri sonurinn,
Peter, hefur ekki áhuga á
fjármálum.
FJÖLMIÐLAR færa ýmsar
ástæður fyrir þvi', að Wallen-
berg skarst i leikinn og felldi
Volvo samninginn. Ein er sú,
að honum hafi jafnan leikið
hugur á að ná yfirráðum yfir
Volvo-fyrirtækinu og nú hafi
hann séð sér leik á borði. önn-
ur er sú, aö hann vilji ná öllum
réttindum, sem Volvo Petrole-
um átti að fá. Þriðja skýringin
er sú, að Wallenberg sé mót-
fallinn eignaraðild útlendinga
að sænskum fyrirtækjum og
hafi á sinum tima komið i veg
fyrir, að þeir næðu meirihluta
I LM Ericsson og ASEA.
Endalok Volvo samningsins
hafa orðið til þess að beina at-
hyglinni að Wallenbergættinni
á ný og hinum miklu völdum
hennar.Olof Palme hefur bent
á, að auður hennar og völd séu
glöggt dæmi um, að hið svo-
kallat^i frjálsa markaðskerfi
stuðlar ekki að eignadreifingu
og valddreifingu, heldur safn-
ar eignum og völdum á fáar
hendur. Kommúnistar hafa
gengið enn lengra og segjast
hafa á prjónunum tillögur um
að þjóðnýta allar eignir ættar-
innar. Marcus Wallenberg er
vanur slikum umræðum og er
sagður taka þeim með ró.
Þ.Þ.