Tíminn - 02.03.1979, Blaðsíða 7

Föstudagur 2. mars 1979
.........
7
Hr. ritstjóri
1 grein i blaói yðar þriöjudag-
inn 27. febrúar s.l. er staöhæft,
aö undirritaður telji 10% verö-
mun á innlendum tilboöum og
erlendum, i verk eöa vöru sem
boöin eru út af opinberum aöil-
um, nægjanlegan þannig aö
taka skuli innlendu tilboði þótt
það sé allt aö 10% hærra en er-
lent.
Af þessu tilefni tel ég rétt aö
þaö komi skýrt fram af minni
hálfú að ég kannast ekki viö aö
hafa látið i ljós slika skoöun,
heldur aöeins nefnt þaö i viötöl-
um aö gefnu tilefni aö sums
staöar erlendis tiökist allt að
30% verömunur I þessu efni.
Þaö er óumdeilt, aö opinber
innkaupastefna getur veriö
mikilvirkttæki til eflingar iön-
þróun I hverju landi. Af þeirri
ástæöu hef ég haft áhuga á þvi
aö mörkuö veröi skynsamleg
stefna i þessu máli.
1 tiö fyrrverandi iðnaöarráö-
herra var skipuð nefnd til aö
gera tillögur i málinu og er von
Ekki kreddu-
bundin viðmiðun
á endanlegu álitihennar á næstu
dögum.
Ég hef þó þegar fengiö i
hendur nokkra kafla úr áliti
nefndarinnar og sýnist mér ljóst
aö á grundvelli þess veröi ekki
settar ákveönar framkvæmda-
reglur um slik innkaup, heldur
þurfi töluveröa vinnu til aö
koma málinu á framkvæmda-
stig, og þaö jafnvel þótt aöeins
veröi um fyrstu skref aö ræöa.
Hefur af hálfu iönaöarráöu-
neytisins þegar veriö sett i gang
vinna þar aö lútandi til frekari
undirbúnings.
Hins vegar er rétt aö leggja á
þaö áherslu, aö farsæl stefna i
opinberum innkaupum og fram-
kvæmd slíkrar stefnu reynir á
samvinnu og skilning margra
aöila og reynir þar ekki sist á
þaöráðuneyti sem fer meö opin-
ber innkaup aö stórum hluta,
þ.e.fjármálaráðuneytiö. Vonast
ég til aö um slika stefnu náist
gott samkomulag milli hlutaö-
eigandi stjórnvalda.
Þótt mörgum sem ekki til
þekkja kunni ef til viU aö sýnast
aö hér sé um einfalt mál aö
ræöa, þá er mér ljóst eftir
nokkra skoöun á þvi, aö niður-
staöa veröur ekki hrist fram úr
erminni.
Sú niöurstaöa veröur aö verka
hvetjandi til eflingar iön- og
vöruþróunar i landinu, en jafn-
framt má hún ekki leiöa til mis-
notkunar eöa hvetja til þjóö-
hagslega óskynsam legrar
framleiöslu eða þjónustu. Von-
andi tekst aö þræöa þar rétta
leiö til ávinnings fyrir Islenskan
iönaö, án þess aö gripiö sé til
kreddubundinnar viömiöunar i
prósentum, eins og lesa mátti út
úr fyrrnefndri grein.
Meö þökk fyrir birtinguna.
Hjörleifur
Guttormsson
iðnaðarráðherra
Slðastliðin tvö ár hefur mikil
umræöa fariö fram I fjölmiölum
landsins um landbúnaöarmál og
kjör bænda. Fjöldi funda hefur
veriö haldinn viös vegar um
landiö til aö ræöa þessi mál og
leita lausnar á þeim. I þessari
miklu umræöu hafa komiö fram
eins og viö mátti búast allólfk
sjónarmiö og kennir margra
grasa i þeim tillögum sem
samþykktar hafa veriö á hinum
fjölmörgu fundum, bæöi á fund-
um kjörinna fulltrúa á Stéttar-
sambandsfundi og Búnaöar-
þingi og ekki slöur hinum al-
menna bændafundum, sem hafa
veriö mjög vel sóttir. Þá hafa aö
sjálfsögöu komið fram mjögi
misjafnar skoöanir hjá fjö’i-
miölum á málefnum land-
búnaöarins.
Fyrir siöustu alþingiskosn-
ingar töluöu Alþýöubandalags-
menn mikiö um aö engin um-
talsverö offramleiösla væri i
landbúnaöi. Þetta tóku margir
bændur trúanlegt, enda er þaö
skoöun margra bænda, aö finna
mætti nýjan og betri markaö
fyrir dilkakjötiö, ef kappsam-
lega væri unniö aö þvi. Ég er
einn þeirra sem tel að leggja
veröi mikiö kapp á slika
markaösleit og ekki megi horfa
um of I kostnaö i þvi efni.
Bændur hafa um langt árabil
veriö hvattir til aö framleiöa
meira af búvörum og einnig aö
nýta afuröagetu gripa sinna
sem allrabest. Þeir hafa veriö
hvattir til aö taka tæknina i sina
þjónustu og brugöist vel viö
þeim áróöri. Einnig hafa þeir
veriö hvattir til aö byggja vönd-
uð gripahús og heygeymslur.
Þetta hefur kostaö bændur
mikið fjármagn og komiö
nokkrum hluta stéttarinnar I
miklar lausaskuldir.
Slöan 1960, þegar „viöreisnar-
stjórnin” sat aö völdum, hefur
verölag á öllum innfluttum aö-
föngum og áburöi margfaldast,
vegna þrálátra gengisfellinga.
Ekki hafa bændur óskaö eftir
slikum ráöstöfunum, en þetta er
ein aöalorsök hins háa verös á
búvörum, þvi kaup bænda á
undanförnum árum hefur sifellt
fariö minnkandi af heildarverö-
inu.
En hverjir bera þá höfuö-
ábyrgö á hinu háa veröi á land-
búnaöarafuröum? Aö minu áliti
eru þaö fyrst og fremst þær
rikisstjórnir, sem veriö hafa við
völd frá 1960. Ég tel þvi aö rlkis-
valdið veröi aö bera ábyrgö á
offramleiöslu á mjólkurvörum
og kjöti. Þaö má aö visu segja
aö núverandi rikisstjórn sé ekki
ábyrg fyrir mistökum fyrri
stjórna, en er nokkur sanngirni
að velta þessari byrði yfir á
heröar bænda?,
Veggur skilningsleysis
þrátt fyrir lögin
Ég veit ekki betur en aö sam-
kvæmt gildandi lögum eigi
tekjur bænda aö vera I sem nán-
ustu samræmi viö tekjur
annarra vinnandi stétta og mun
Sigurður Lárusson,
Gilsá, Breiðdal:
Launakjör
bænda
þá átt viö verkamenn, sjómenn
og iönaöarmenn. En við þann
lagabókstaf hefur liklega aldrei
veriö staöiö, aö minnsta kosti
ekki siöustu 15 til 20 árin. Þaö
væri veröugt verkefni og jafn-
framt nokkur tilbreyting fyrir
þá verkfræöinga og aöra sem
lagt hafa landbúnaöinn i einelti
á undanförnum árum, aö reikna
út hvaö bændur eiga mikiö inni
hjá rikinu af kaupi sinu slöustu
30 árin, ef farið heföi veriö aö
áöur áminnstum lögum.
Nú á siöustu árum hefur
vantaö um 30% á aö bændur
fengju sitt kaup eins og lög
mæla fyrir um. Þaö kom nýlega
fram I viö tali sem Morgunblaö-
iö átti viö Július Þóröarson
bónda á Skorrastaö/aö þessi 30%
heföi vantaö upp á veröiö til
bænda þau þrjú ár sem siöasta
vinstri stjórn sat aö völdum. En
ég vil bæta þvi viö aö sist var
bændum þetta hlutfall hag-
stæöara i stjórnartiö Geirs Hall-
grimssonar.
Ég fullyröi aö engin stétt i
landinu heföi látiö bjóöa sér
sllka kjaraskeröingu nema
bændur. En þó er löngu oröiö
ljóst aö kjörnir fulltrúar I
bændasamtökunum virðast ekki
sjá aöra leiö færa en aö bændur
taki á sig gtfurlega kjaraskerö-
ingu til viöbótar því sem áöur
var taliö.
Ég efast ekki um aö þessir
ágætu fulltrúar bænda hafi lagt
sig alla fram til aö leiörétta hlut
þeirra, en jafnan rekiö sig á
vegg skilningsleysis hjá
alþingismönnum og rikisstjórn-
um. En hvernig I ósköpunum
geta þeir ætlast til aö bændur
taki á sig þessa miklu kjara-
skeröingu i viöbót viö þaö sem á
undan er gengiö? Land-
búnaöarráöherra hefur lagt
fyrir á alþingi frumvarp sem
gengur mjög I þessa átt. Þaö
mun vera sniöiö eftir tillögum
hinnar svokölluöu sjö manna
nefndar, sem var aö mestu
skipuö bændum.
Fyrir nokkru birtist grein I
blööunum eftir Þórö Pálsson á
Refsstaö, þar sem hann skorar
á alþingi aö samþykkja þetta
frumvarp tafarlaust. Hann mun
hafa stutt svipaöa tillögu á
fundum Stéttarsam bands
bænda siöustu tvö ár, ef ég man
rétt.
Undarlegar hugmyndir
búr.aðarmálastjóra
1 Þjóöviljanum fyrir nokkru er
sagt frá ræöu sem búnaöar-
málastjóri hélt á ráöunauta-
fundinum sem haldinn var I
Reykjavlk I siöustu viku. Þar
koma fram ýmsar athyglis-
verðar upplýsingar:
1. Hann segir aö launahlutfall
verölagsgrundvallar hafi
lækkaö úr 88% 1943 i 56% 1977.
En samkvæmt búreikningum
1977 eru laun og vextir af eigin
fjármagni 41% af veltu.
2. A árunum 1960 til 1977 hefur
framleiösla alifuglakjöts aukist
um 900%, svinakjöts um 125%
en kindakjöts aöeins um 30,2%.
3. Þá leggur búnaöarmála-
stjóri aö lokum til aö bændur
dragi úr framleiöslu á mjólk og
kindakjöti en snúi sér I staö þess
aö aukabúgreinum og nefnir all-
margar, meöal annars alifugla-
og svinarækt, garörækt, loö-
dýrarækt, heysölu til útlanda og
loks nefnir hann launuö störf
utan heimilis.
t greininni er tafla um fram-
leiöslumagn og kemur þar fram
aö framleiðsla á alifugla- og
svlnakjöti hefur aukist um 850
tonn frá 1960 til 1977. Þaö er aö
mlnu áliti aö fara úr öskunni I
eldinn aö auka framleiöslu á
þeim kjöttegundum. Þaö hlyti
aö koma'fram I minnkandi sölu
á kindakjöti og er þvl engin
lausn nema siöur sé.
Gæru- og ullariönaðurinn er
þaö þýöingarmikil atvinnugrein
aö ekki er réttlætanlegt af þeim
ástæöum aö fækka sauöfénu
verulega. Ef ég man rétt eru
ekki ýkja mörg ár síöan
búnaöarmálastjóri hélt þvi
fram, að sauðfé mætti fjölga
verulega I landinu. Þá eru ekki
mörg ár þar til kjöt af holda-
nautablendingum eykst veru-
lega. Sú aukna kjötframleiösla
hefur aö minu viti tvær hliöar
fyrir bændur. Þeir sem stunda
nautgriparækt hagnast á henni
en aö sama skapi kreppir aö
sauöfjárbændum, nema áöur
hafi tekist aö afla góöra mark-
aöa fyrir dilkakjötiö, en aö þvi
veröur aö stefna meö stóraukn-
um krafti.
Um garðræktina er þaö aö
segja aö tæplega er þar um
verulegan markaö aö ræöa. Ef
árferöi er gott er framleiösla á
kartöflum og rófum nægileg
eins og á slöasta ári. Sama má
segja um loödýrarækt. Ég held
aö hún geti aldrei leyst þetta
vandamál, þvi hagkvæmast
mun vera fyrir þá, sem hana
stunda aö einhæfa sig I þeirri
búgrein. Um heysölu til útlanda
finnst mér hæpiö aö ræöa. Ef viö
gerum ráö fyrir aö viö gætum
selt umtalsvert magn aö heyi til
útlanda, og þá væntanlega til
Færeyja og Noregs, er hætt viö
aö kjötsala til þeirra landa
minnkaöi aö sama skapi. Hvar
er þá gróöinn af þeim skiptum?
Loks er þaö vinna utan heim-
ilis. Eins og búnaöarmálastjóri
tekur fram þyrfti þá aö minnka
búin mikið ef ekki ætti aö stefna
aö draslbúskap. Mér sýnist aö i
þeim tilfellum yröi nánast um
sport-búskap aö ræöa eöa tóm-
stundagaman. Þá má einnig
benda á aö litill hluti bænda
mun eiga kost á slíkri vinnu.
Mér finnst þvi þessar vanga-
veltur búnaöarmálastjóra vera
nokkuð i lausu lofti og undrast
ég aö jafn greindur maöur og
Halldór Pálsson er, skuli láta
slikt fara frá sér, ef rétt er haft
eftir honum I Þjóöviljanum.
Á að stefna að st.órfelldri
skerðingu?
Min skoöun er sú aö ekki veröi
komist hjá þvi aö ríkiö leysi aö
mestu þennan vanda sem rlkis-
valdiö hefur átt drýgstan þátt I
aö skapa. Hins vegar veröi
landbúnaöarframleiöslan
skipulögö i samráöi viö félaga-
samtök bænda þannig aö veru-
lega dragi úr framleiöslu á
mjólkur- og kjötvörum á næsta
verölagsári. Ég held aö þaö
kæmi ekki eins illa viö hag
bænda, aö skipuleggja verulega
fækkun á búfé til dæmis aö
bændur fækkuöu i haust naut-
gripum og sauöfé um 5 til 10%
eftir bústærö. Þó skyldi þeim
sem hafa minna en 300 ærgilda
bú og hafa aö minnsta kosti 2/3
tekjur sinar af landbúnaöi,
brúttótekjur, ekki gert aö fækka
búfé, en eftir þvl sem búin
stækkuöu, yröi fækkunin hlut-
fallslega meiri, þó ekki yfir
10%.
Ég tel ekki sanngjarnt aö rýra
tekjumöguleika þeirra sem
minnst bú hafa nema þeim yröi
þá greiddar bætur I staöinn.
Þeim bændum sem ekki vildu
sætta sig viö fækkun búfjár væri
heimilt aö framleiöa sama
magn og áöur, en fengju aöeins
þaö verö sem fæst fyrir þá vöru
á erlendum markaöi, sem væri
umfram þaö sem gert væri ráö
fyrir á hverjum tima. Fram-
leiðsla á rikisbúum yröi látin
sæta útflutningsveröi, ef þau
veröa ekki lögö niöur. Ég er
ekki sammála búnaöarmála-
stjóra um aö nauösynlegt sé aö
rikiö reki búskap undir alls
konar yfirskini. Ég álit aö nægi-
legt væri aö ein sauöfjárkyn-
bótastöö væri rlkisrekin, aö
ööru leyti færu kynbætur fram
hjá einstökum bændum sem
ráðunautar veldu til þess og
heföu eftirlit meö. Sami háttur
yröi haföur á i nautgripa-
ræktinni.
Þá skuli hætt viö fyrir-
hugaöan kjarnfóöurskatt, en
graskögglaverksmiöjurnar
studdar á annan hátt. Ég tel
varhugavert aö draga mjög
mikiö úr búvöruframleiöslu
vegna þess aö árferöissveiflur
hér á landi eru svo miklar. Þá
tel ég aö greiöa ætti mun hærra
verð fyrir mjólk framleidda á
vetrum en hlutfallslega lægra
verö fyrir sumarmjólkina, til
þess aö fá bændur til aö hafa
framleiösluna jafnari.
Ég vona aö alþingi beri gæfu
til aö ráöa fram úr þessum mál-
um á sem allra skynsamlegasta
hátt, og taki miö af óskum hins
almenna bónda eins og frekast
er unnt, en einskorði sig ekki viö
tillögur sjö manna nefndar-
innar, enda sýnist mér aö ef þær
væru framkvæmdar, þýddi þaö
stórfellda kjaraskeröingu hjá
bændastéttinni, á sama tima og
rikisstjórnin er aö reyna aö
halda uppi óbreyttum kjörum
hjá flestum launamönnum.
1 þessari rlkisstjórn, sem nú
er viö völd, eiga bæöi Alþýöu-
bandalag og Framsóknar-
flokkur sæti. Þvi veröur ekki
trúaö aö óreyndu, aö þeir
flokkar leggi óbærilegar byröar
á bændur, samanber áróöur
Alþýöubandalagsins fyrir siö-
ustu kosningar, og Fram-
sóknarflokkurinn hefur ávallt
átt sinar sterkustu rætur I sveit-
um landsins. Standi Fram-
sóknarflokkurinn aö stórfelldri
kjaraskeröingu gagnvart bænd-
um, hefur hann undirritaö sinn
dauöadóm.