Tíminn - 30.09.1979, Side 9

Sunnudagur 30. september 1979
9
Þórarinn Þórarinsson:
Niðurfærsla verðbólgunnar
verður að ganga fyrir öðru
Rikisstjómin
og veröbólgan
Stjórnarandstaöan hefur beitt
hinum ofluga fjölmiölakosti sln-
um til þess aö gera sem minnst
úr þeim árangri, sem núverandi
rlkisstjórn hefur náö á fyrsta
starfsári sinu. Einkum hefur
fjölmiölum hennar veriö tíörætt
um veröbólgumálin og þeir bent
á, aö þar hafi ekki náöst sá
árangur, sem stjórnin stefndi aö
I upphafi. Hún hafi tekiö viö 50%
veröbólgu og lýst þvl sem tak-
marki slnu aö koma henni niöur
I 30% fyrir árslok 1980. Verö-
bólgan sé nú svipuö og þegar
rlkisstjórnin kom til valda. Hún
hafi m.ö.o. bókstaflega engum
árangri náö, hvaö veröbólguna
snerti, heldur sé hjakkaö I sama
farinu og fyrir ári.
Þaö er rétt, aö veröbólgan er
nú svipuö og hún var viö
stjórnarskiptin I fyrra. Þaö seg-
ir hins vegar ekki alla söguna. A
þessum tima hafa oröiö stór-
felldar veröhækkanir á ollu,
sem hafa alveg breytt efna-
hagsmyndinni. Af völdum ollu-
veröhækkananna hefur verö-
bólgan magnazt I flestum lönd-
um á undangengnu ári, ásamt
stórauknu atvinnuleysi. Hér
hefur tekizt aö halda henni
óbreyttri tryggja stööuga at-
vinnu og nokkurn veginn
stööugan kaupmátt launatekna.
Þetta ber ekki aö vanmeta,
einkum þó, ef viö berum okkur
saman viö aöra.
Þetta skapar óneitanlega
grundvöll til nýs viönáms gegn
veröbólgunni, þegar vænta má
hagstæöari skilyröa en þeirra,
sem veriö hafa á umræddu ári.
Hefði önnur
stjórn reynzt
betur?
1 sambandi viö þetta er vissu-
lega ekki úr vegi aö athuga,
hvort vænta heföi mátt meiri og
betri árangurs af annarri rikis-
stjórn. Heföi t.d. mátt vænta
meiri árangurs, ef hér heföi
komiö til valda svokölluö ný-
sköpunarstjórn, þ.e. stjórn
Sjálfstæöisflokks, Alþýöu-
bandalags og Alþýöuflokks, eöa
svokölluö viöreisnarstjórn, þ.e.
stjórn Sjálfstæöisflokks og Al-
þýöuflokks? Þessari spurningu
má hiklaust svara neitandi. Al-
þýöuflokkur eöa Alþýöubanda-
lag heföu ekki reynzt neitt ööru
vísi I slikum stjórnum en þeir
hafa reynzt I núverandi rlkis-
stjórn. Og hver væntir svo þess,
aö Sjálfstæöisflokkurinn heföi
komiö meö einhver ný eöa betri
úrræöi, ef hann heföi veriö I
stjórn?
Til aö svara þessari spurn-
ingu, þarf ekki annaö en aö rifja
upp málflutning og vinnubrögö
Sjálfstæöisflokksins þetta
undangengna ár, sem hann hef-
ur veriö I stjórnarandstööu.
Málflutningur hans og vinnu-
brögö hafa einkennzt af stefnu-
leysi, hringlandahætti, yfirboö-
um og stjórnleysi. 1 flokknum
vaöa uppi alls konar kllkur, sem
stefna hver I slna áttina. A flest-
an hátt minnir Sjálfstæöis-
flokkurinn á höfuölausan her.
Ef slikur flokkur heföi átt aö
hafa forustuna, er ekkert llk-
legra en aö þjóöin heföi haldiö
enn lengra út I ófæruna, sem var
komin til sögunnar, þegar for-
ustu hans lauk á siöastl. ári.
Myndun núverandi stjórnar
var skásti möguleikinn, sem var
fyrir hendi til myndunar þing-
ræöisstjórnar eftir úrslit siöustu
kosninga og raunar eini mögu-
leikinn. Þrátt fyrir erfiöa sam-
\búö og vaxandi fjárhagslega
erfiöleika, hefur tekizt aö halda
I horfinu. En þaö þarf aö gera
betur. Þaö getur núv. rlkis-
stjórn gert og vafalltiö er hún
eina rlkisstjórnin, sem getur
gert þaö, undir rikjandi kring-
umstæöum.
Hver hefur efni á
að ásaka
bændur?
Veröhækkun landbúnaöar-
afuröanna hefur veriö mikiö
rædd aö undanförnu og ekki aö
ástæöulausu. Bændur óttast, aö
hækkunin muni draga úr sölunni
og þeir veröi þvl siöar aö taka á
sig byröar vegna útflutnings-
uppbóta, þar sem tilskiliö fram-
lag rikisins muni ekki nægja til
aö mæta þeim. Neytendur telja
hækkunina tilfinnanlega, þótt
þeir fái hana siöar bætta meö
veröuppbótum samkvæmt gild-
andi launakerfi
Þær veröhækkanir land-
búnaöarafuröanna, sem nú hafa
tekiö gildi, eru ákveönar af svo-
nefndri sexmannanefnd. Sam-
kvæmt gildandi lögum, sem eru
frá 1966, eiga bændur rétt á
þeim hækkunum, sem nefndin
skammtar þeim.
Hér er um aö ræöa lög, sem
allir flokkar samþykktu á slnum
tlma og ekki hefur náöst sam-
komulag um á Alþingi aö
breyta, þótt bæöi fyrrverandi
landbúnaöarráöherra og núver-
andi landbúnaöarráöherra hafi
reynt þaö. Tilgangur þessara
laga er aö tryggja bændum
svipuö kjör og sambærilegum
stéttum.
Þær raddir hafa heyrzt, aö
bændur heföu átt aö gefa eitt-
hvaö eftir af hinni nýju verö-
hækkun, þar sem þeir munu
tæpast græöa á svona mikilli
hækkun áöur en lýkur. En hver
vill gefa eftir af þvi, sem vlsi-
tölukerfiö skammtar honum?
Meöan aörar stéttir halda slnu
samkvæmt vlsitölukerfinu, vilja
bændur eölilega ekki gefa eftir
af þvl, sem sexmannanefndin
skammtar þeim, og dragast
þannig aftur úr öörum. Hver
hefur efni á þvi aö ásaka bænd-
ur fyrir þetta?
Samleið laun-
þega og bænda
En hitt er rétt, aö bændur
munu ekki græöa á þessu. En
þaö er ekki ný saga. Launþegar
og bændur eru mörgum sinnum
búnir aö reyna þaö aö hækkanir,
sem vlsitölukerfiö færir þeim,
fara fljótt I súginn og færa þeim
ekki raunverulegan ávinning.
Hins vegar magna þær verö-
Óþarft ætti aö vera aö árétta
þaö aö launþegar og bændur
eiga samleiö á flestum sviöum.
Þess vegna ættu þessar stéttir
aö taka saman höndum um aö
finna aöra lausn til aö tryggja
hag sinn en vlsitölukerfi, sem
hækkar kaupgjald og verölag á
Rlkisstjórnin hefur þrjú ór til stefnu.
bólguna, sem aörir græöa á en
launþegar og bændur.
Þaö er fróölegt hér til saman-
buröar, aö undangengiö ár hef-
ur verölag og kaupgjald veriö
bundiö meö lögum I Noregi, aö
erlendum vörum undanskild-
um. Engar dýrtlöarbætur hafa
veriö greiddar. Veröbólga hefur
þvl veriö sama og engin. Hér
hefur hins vegar veriö um 50%
veröbólga og vlsitölubætur
greiddar á kaupgjald og land-
búnaöarvörur samkvæmt þvl.
Samt mun ekki hafa tekizt betur
aö tryggja kaupmátt bænda og
launastétta hér en I Noregi.
Launþegar og bændur græöa þvl
ekki á vlsitölukerfinu og verö-
bólgunni, sem fylgir henni. All-
ar hinar miklu dýrtlöarbætur
hafa oröiö aö engu.
Þá einu ályktun er hægt aö
draga af þessu, aö núverandi
visitölukerfi er ekki launþegum
og bændum til hags. Þeir þurfa
aö finna aörar leiöir til aö
tfýggja kaupmátt sinn en
stööugar vixlhækkanir verölags
og kaupgjalds. Leiöin til þess er
hins vegar ekki sú aö afnema
bæturnar hjá einni stétt, en láta
þær haldast hjá hinum. Hér
veröa launþegar og bændur og
allir aörir aö fylgjast aö. Annaö
væri óréttlæti. Þvl er ekki hægt
aö beina til bænda einna kröfu
um, aö þeir gefi visitölubæturn-
ar eftir.
vlxl og færir þeim engan ávinn-
ing, en veldur veröbólgu, sem
gróöamenn einir hagnast á.
Tillögur Fram-
sóknarmanna
A fundi þingflokks og fram-
kvæmdastjórnar Framsóknar-
flokksins, sem haldinn var I
fyrri viku, var rætt um tillögur,
sem efnahagsmálanefnd flokks-
ins, haföi undirbúiö. Umræöun-
um var ekki lokiö þá og mun
framhaldsfundur veröa haldinn
bráölega, þar sem endanlega
veröur gengiö frá tillögum
flokksins um þessi mál.
En þótt ekki væri gengiö frá
endanlegum tillögum aö þessu
sinni, kom fram alger samhug-
ur um þá meginstefnu, aö lög-
fest yröi áætlun um niöurfærslu
veröbólgunnar I áföngum
þannig, aö hún yröi komin niöur
130% I árslok 1980 og niöur 118%
I árslok 1981. Til þess aö ná
þessu marki yröi unniö skipu-
lega og samstillt I verölagsmál-
um, launamálum, gengismálum
og rlkisfjármálum. Löggjöf,
sem fæli I sér áætlun um aö ná
framangreindum markmiöum,
myndi fela I sér takmarkanir á
leyfilegum hækkunum og
leyföar hækkanir færu stööugt
lækkandi eftir þvl sem frá liöi.
Vafalaust munu flestir sam-
mála um, aö sllk áætlanagerö sé
eölileg og nauösynleg, en annaö
mál sé, hvort unnt veröi aö
koma henni fram. Þaö gera
Framsóknarmenn sér llka full-
ljóst. Eigi slik áætlanagerö aö
reynast raunhæf, þarf sam-
stillta rlkisstjórn og skilning og
samvinnu þeirra stéttasam-
taka, sem miklu rába um þessi
mál. Annars rennur slik
áætlanagerö út i sandinn.
Vafalaust munu lika ýmsir
vera vantrúaöir á, aö núverandi
rlkisstjórn muni valda sllku
verkefni, sökum þess aö fjarri
er þvl, aö tekizt hafi aö ná settu
marki varöandi hjöönun verö-
bólgunnar á fyrsta starfsári
hennar.
Þaö sannar þó ekki, aö betri
árangur geti ekki náöst slöar.
Efnahagslögin
Efnahagslög þau, sem sett
voru á síöasta þingi, hafa boriö
verulegan árangur á ýmsum
sviöum. Staöan I viöskiptum viö
útlönd hefur batnaö, innlánsfé
aukizt I bönkum og atvinna
veriö næg. Þá hafa lögin tak-
markaö nokkuö hraöa veröbólg-
unnar, en ekki samt nægilega til
að koma I veg fyrir vöxt hennar.
Astæöan til þess slöastnefnda
er aö verulegu leyti sú, aö vikiö
var verulega frá upphaflegu
frumvarpi Ólafs Jóhannessonar
forsætisráöherra, m.a. varö-
andi vixlhækkanir verðlags og
kaupgjalds. Heföu efnahagslög-
in verið samhljóöa upphaflegu
frumvarpi forsætisráöherra
myndi miklu betri árangur hafa
náöst.
Þaö er nú stjórnarflokkanna
og rikisstjórnarinnar aö læra af
þeirri reynslu, sem fengizt hef-
ur á fyrsta starfsári hennar.
Hún sýnir aö breyta þarf um
vinnubrögð I glimunni viö verö-
bólguna. Framsóknarflokkur-
inn mun leggja efnahagstillögur
slnar fyrir rlkisstjórnina, þegar
frá þeim hefur veriö gengiö, og
vinna aö þvi, aö þær hljóti sam-
þykki hennar. Aö sjálfsögöu má
einnig vænta tillagna frá hinum
stjórnarflokkunum. Ef mark-
miö þeirra er hiö sama, þ.e. aö
stuöla að hjöðnun verðbólgunn-
ar, ætti samkomulag aö geta
náöst. Hjöönun veröbólgunnar
verður ekki komiö fram á einum
degi, en stjórnin hefur enn þrjú
ár til stefnu og sá tími á aö vera
nægur til aö ná góöum árangri,
ef rétt er stefnt.
menn og málefni
Gerist áskrifendur að Tímanum
Fyllið út þennan seðil og sendið til Tímans
í pósthólf 370, Reykjavík
Eg undirritaður óska eftir að gerast áskrifandi
að Tímanum
Nafn
Heimilisf.
Sími