Tíminn - 11.11.1979, Page 10

10
Sunnudagur 11. nóvember 1979
Umsjón: Jón Þ. Þór
Dagana 14. til 20. október
siöastliöinn var heimsmeistara-
keppni I skólaskák háö I Viborg
á Jótlandi. Rétt til þátttöku
höföu keppendur, fæddir 1.
febrúar 1963 og siöar. tJrslit
uröu þau aö Englendingar sigr-
uöu, Sviar uröu i ööru sæti,
Skotar i þriöja og tslendingar i
fjóröa. Onnur úrslit uröu á
þessa leiö: 5. Júgósiavla, 6. Hol-
land, 7. V-Þýskaland, 8. Dan-
mörk A-sveit. 9. Noregur, 10.
Austurriki, 11. Irland, 12. Finn-
land, 13. Astralia, 14. Danmörk
B-sveit, 15. Malta, 16. Belgia.
Ensku piltarnir höföu nokkra
yfirburöi, hlutu samtals 23 v. af
28 mögulegum, eöa 82%, sem er
mjög góöur árangur. Bestum
árangri þeirra náöi 1. borös
maöurinn, N. Short, hann hlaut
6,5 v. úr 7 skákum, eöa 93%.
Arangur Belganna varö lang-
lakastur, þeir hlutu aöeins 3,5 v.
úr 28 skákum, eöa 12%. Af þess-
um þrem vinningum hlaut 4.
borös maöurinn 2,5 og 3. borös
maöurinn 1, hinir töpuöu öllum
sinum skákum. Viö skoöun á
árangri einstakra sveita rifjaö-
ist upp fyrir mér löngu liöiö at-
vik. A heimsmeistaramöti stú-
denta 1964 voru Belgar svipuö-
um örlögum ofurseldir. Þeir
fengu —aö mig mim.iir — hálfan
vinning Ut Ur allri keppninni og
töpuöu flestum skál:um sinum i
færri leikjum en 20. Þegar þeir
tefldu viö lslendinga unnu þrir
tslendinganna fljótt, en Belginn,
sem tefldi viö Guörnund Lárus-
son þráaöist lengi viö aö gefa og
var þó meö gjörtapaö tafl.
Skákin fór i biö og var Belglu-
maöurinn þá meö einum eöa
tveim mönnum untíir. Þetta var
fyrsta biöskák Belga I keppninni
og svo var Guömundur miöur
sinaö hann gekk til félaga sinna
og spuröi: Sá þaö nokkur?
En vikjum nú aö árangri Is-
lensku sveitarinnar I Viborg.
AIls hlutu landar 15,5 v., sem er
55%. Þeir unnu þrjár keppnir,
töpuöu tveim og tveim lauk meö
jafntefli, 2:2. Arangur islensku
keppendanna varö sem hér seg-
ir.heildarskákafjöldi i sviga : 1.
borö Jóhann Hjartarson 2 (7)
eöa 29%, 2. borö Jóhannes Gisli
Jónsson 3,5 v. (7) 50%, 3. borö
Elvar Guömundsson 3 v. (6),
eöa 50%, 4. borö Karl Þorsteins
4 v. (5), eöa 80%, 5. borö
(varam.) Björgvin Jónsson 3 v.
(3) eöa 100%. Um árangur is-
lensku keppendanna er þaö eitt
aö segja, aö Jóhann tefldi
greinilega langt undir styrk-
leika, þeir Jóhannes og Elvar
tefldu ágætlega á köflum, en
léku illilega af sér inn á milli.
Karl og Björgvin tefldu báöir
ágæta vel og uppskáru i sam-
ræmi viö þaö. t heild er þetta
mjög góöur árangur og eiga
drengirnir allir heiöur skilinn.
Og nú skulum viö lita á tvær
skákir úr keppninni. Sú fyrri
var tefld i 5. umferö. Þetta er
engin sérstök átakaskák. Svart-
ur gætir sin ekki sem skildi og
hvitur nær öruggum yfirburö-
um. Égbirti skákina vegna þess
aö mér finnst mjög athyglis-
ver t, h ve vel Jóhannes vinnur úr
stööuyfirburöum sinum. Þarna
er greinilega mikiö efni á ferö-
inni.
Hvitt: Jóhannes G. Jónsson
Svart: Michael Jurgensen
(V.-Þýskal.)
Spænskur leikur
1. e4 — e5
2. Rf3 — Rc6
3. Bb5 — a6
4. Ba4 — d6
(Þetta er hin svonefnda endur-
bætta Steinitzvörn, sem kennd
er viö W. Steinitz, fyrsta heims-
meistarann. Hvitum standa hér
ýmsar góöar leiöir til boöa, auk
þeirrar sem hann velur, t.d. 5.
c3, 5. c4, 5. Bxc6).
5. 0-0 — Rf6
(Hér liggur viö aö svartur sviki
lit. Hann leggur ekki út I ævin-
týriö 5. — Bg4, 6. h3 — h5
o.sv.frv.)
6. Hel
(Þekkt gildra er 6. d4 — b5, 7.
Bb3 — Rxd4, 8. Rxd4 — Exd4, 9.
Dxd4?? — c5 og svartur vinnur
mann).
6. — Be7
7. c3 — Bd7
8. d4 — 0-0
9. Rbd2 — He8
10. Rfl — h6
11. Rg3 — Bf8
12. h3 — b5
(Þessi leikur var i sjálfu sér
óþarfur, en nú er þetta oröinn
ósköp venjulegur Spánverji).
13. Bb3 — Ra5
14. Bc2 — Rc4
15. a4 — Bc6?
(Slæmur leikur, sem leiöir til
vandræöa. Eftir 15. — c5 stæði
svartur vel).
16. a5!
(Nú er svarti riddarinn á c4 i
bráöri hættu, hvitur hótar 17.
b3).
16. — d5
(Eina leiöin til þess aö bjarga
riddaranum).
17. Rxe5 — Rxe5
18. dxe5 — Rxe4
19. Rxe4 — dxe4
20. Bf4 — Dxdl
(Gömul og góö regla hljóðar
svo: Reyndu aö foröast manna-
kaup ef þú átt minna liö. Og hvi
ekki aö reyna 20. — De7).
21. Haxdl — Had8
22. Hxd8 — Hxd8
23. Bxe4 — Bxe4
24. Hxe4 — Hdl +
25. Kh2 — Bc5
(Likast til hefur svartur taliö
sig vera aö fá mótspil. Næsti
leikur gerir þær vonir aö engu).
26. e6!
(Þetta peö veröur svartur aö
drepa og nú er eftirleikurinn
hvitum auöveldur).
26. — fxe6
27. Hxe6 — Bd6
28. Bxd6 — cxd6
29. He8+ — Kh7
30. Ha8 — Hd2
31. b4 — d5
32. Hxa5 — d4
33. Hc6 — Hc2
34. Hc5 — Dxc3
35. Hxb5 — Hxf2
36. Hc5 — c2
37. Kg3 — Hd2
38. b5 — Hd5
(Þaö er alltaf sjálfsagt aö
reyna!)
39. Hxc2 — Hxb5
40. Ha2 — Kg6
41. a6 og svartur gafst upp.
Siöari skákin var tefld i loka-
umferöinni og fékk feguröar-
verölaun mótsins. Athugasemd-
ir viö hana eru lauslega þýddar
úr mótsblaöinu.
Hvltt: Mark Condie (Skotland)
Svart: Jóhann Hjartarson
Sikiieyjarvörn
1. e4 — c5
2. Rf 3 — d6
3. Bb5+ — Rc6
4. 0-0 — Bd7
5. c3 — Rf6
6. Hel — a6
7. Ba4 — c4! ?
(Athyglisveröur leikur. Nú nær
hvitur ekki hinu sterka miðborði
(e4, d4), en svartur tapar leik).
8. d4 — cxd3 e.p.
9. Dxd3 — g6
10. Bg5 — Bg7
11. Rbd2 — 0-0
12. h3 — Re5
13. Rxe5 — Bxa4
14. Ref3 — h6
15. Bh4 — Dc7
16. De3 — Kh7
17. e5 — dxe5
18. Rxe5 — Had8
19. c4 — Rh5
20. Rdf3 — g5
(Glæfralegur leikur, sem nær
þvi aðeins tilgangi sínum ef
hvitur hörfar meö biskupinn.
Eftir 21. Bg3 — Rxg3 stæöi
svartur allvel, þrátt fyrir hálf-
opna kóngsstööu. Biskupar hans
væru geisisterkir og peðamiö-
boröiö öflugt. En hvitur fórnar
meö mikilli ánægju).
21. Bxg5 — hxg5
22. Rxg5+ — Kg8
23. Rg6! !
(Orslitahöggiö. Hafni svartur
þessari fórn missir hann of mik-
iö liö. Hann þiggur þvi fórnina
en þaö leiöir til sömu niður-
stööu).
23. — fxg6
24. De6+ — Kh8
25. Dxg6 — Bc2
26. Dxc2 — Rf6
(Svartur hefur unniö tima meö
biskupsfórninni).
27. Dg6
(En drottningin snýr aftur).
27. — e5
28. Re6 — De7
29. Hxe5 — Hd6
30. Hael — Kg8
31. Rg5 og svartur gafst upp.
Hann á enga vörn gegn hótun-
inni 32. He7 o.sv.frv.
JónÞ.Þór.
Oruffgur sigur
Englendinga
— á heimsmeistaramótinu í skólaskák
Paul McCartney og bóndinn í Skagafirði
— Lokasvar S.A.T.T. vegna stuttra athugasemdar S.T.E.F.
Ekki sá SATT sér annaö fært en
svara greinargerö STEFs sem
birtist m.a. i Þjóöviljanum 25.
sept. og ekki veröur komizt hjá aö
svara nú ritsmiö frá hendi Stefs
er kallast ,,Stutt athugasemd” og
birtist i Mbl. 3. nóv. s.l.
Báöar þessar greinar bera þaö
méö sér aö þeim viröist ætlaö aö
slá ryki i augu lesenda, en foröast
viökvæmar staöreyndir er máliö
snýst um. Má segja aö þetta sé
heldur slakur inngangur aö viö-
ræöum þeim er Stef býöur Satt
upp á.
Hvaö varöar fullyröingar Stefs
um aö svargreinar Satt séu illa
timasettar og ósmekkleg opnun á
þeim viöræöum sem væntan-
lega eru framundan, þá er
Satt ekki á sama máli, en telur
þaö sem fram hefur komiö i
greinargeröum Stefs gott vega-
nesti til handargagns á þeirra
fund. Viö erum alla vega nokkru
nær hvers vænta má.
Athugum nú, fyrir þaö fyrsta,
talnaleik þann er Stef bregöur á
til aö sýna mönnum „sannleik-
ann”.
Skipting úthlutunarfjár fyrir
flutningsrétt sem kom I hlut
islenskra rétthafa fyrir áriö 1978
er þannig (væntanlega, skv. bók-
haldsgögnum Stefs — innskot
Satt):
1. meölimir tónskáldafélags ts-
lands 22 aö tölu kr. 8.625.000
2. helstu popphöfundar
22 aö tölu kr. 7.130.000
3. aörirrétthafar kr. 23.535.00
samtalskr. 39.290.000
Til aö skilja þessar tölur þarf aö
skýra þann grunn er þær eru
byggöar á. Teljum viö þvi nauö-
synlegt aö birta stigatöflu Stefs,
sem lögö er til grundvallar skipt-
ingu tónlistar i veröflokka.
(Jrelt stigakerfi
Undir svokallaöa létta tónlist,
B-liöur 6 stig pr. min, flokkast þvi
t.d. allur jazz, rokk, blues, popp,
disco, þjóðlagatónlist o.fl. skv.
skilgreiningu Stefs, þrátt fyrir að
þessartónlistargreinar eru marg-
ar og mjög mismunandi, allt frá
þvi aö vera mjög létt tónlist til
þess aö vera mjög þung (sbr.
þungt rokk). Aö sjálfsögöu lýtur
þessi tónlist sömu lögmálum og
önnur tónlist, þ.e.a.s. hún getur
veriö góöeöa léleg, sama I hvaöa
stigaflokki hún er skráö, og hlýtur
þá aö koma til mat einstaklings-
ins.
Viö teljum þetta stigakerfi
einkum úrelt sökum þess aö ekki
er tekiö tillit til þeirrar fjöl-
breytni og þróunar sem rikir
innan þess flokks tónlistar er Stef
kallar létta tónlist. Ekki er heldur
tekið tillit til hversu dýr umrædd
tónlist er 1 vinnslu sökum þeirrar
tóngæðakröfu er gerö er til henn-
ar. Má segjaaö þessi „létta” tón-
list hafi nú um langa hriö átt
drýgstan þátt i þeirri upptöku-
tækni er oröiö hefur nú hin seinni
ár. Hljóöfæraleikarar er flytja
þessa tóhlist þurfa oft á tiðum
ekki aöeins aö kunna skil á nótna-
lestri, heldureinnig aö getaleikiö
frá eigin brjósti, eöa þaö sem
kallaö er „af fingrum fram”.
Þá kemur þaö oft á tiöum i hlut
höfundar, aö vinna að útsetning-
um, stjórna upptökum og i heild
bera ábyrgö á hinni endanlegu
útkomu tónverksins, sem gerir
hinar margvislegustu kröfur til
hans, auk þess aö kosta mikla
vinnu og fjármuni, enda er þessi
tónlistartegund viöast hvar, aö
minnsta kosti i hinum vestræna
heimi, nú metin til jafns viö svo-
kallaöa „æöri” tónlist, meira aö
STIGATAFLA STEFs
Fyrstl llokkur. Létt tónlist
Einingaf].
t. hverja
mlnútu.
A. Létt tónverk fyrir eitt e5a tvö hljóöfæri, tríó eöa kvartett, meö eöa án söngs 4
B. Létt tónverk fyrir fimm manna hljómsveitir eöa stærri, með eöa án söngs 6
Annar flokkur. Alvarleg tónlist
A. Söngvar meö undirleik eins hljóöfæris (t. d. píanó eða orgel), stutt kór-
söngslög án sjálfstæðs undirleiks, nema eins hljóðfæris til stuönings söng-
radda’nna án sjálfstæðrar tónsamningar fyrir hljóðfærið, einleikslög (t. d.
fyrir planó, flölu og álíka hljóöfæri) meö ósjálfstæðum undirleik eins hljóð-
færis eða án undirleiks, einnig flokkar slikra laga, svo og hljómplötulög úr
óperum og óperettum ....................................................... 8
B. Kórsöngslög meö sjálfstæöum undirleik eins eöa nokkurra hljóöfæra,
danssýningarlög og sjónleikalög fyrir litla hljómsveit, einsöngslög með
hljómsveit, lög, lagaflokkar og syrpur fyrir litla hljómsveit ............. 16
C. Sinfonisk tónverk og sinfonisk kórverk meö stórri hljómsveit, sinfoníur,
hljómsveitarforleikir, konsertar meö undirleik hljómsveitar, óperuverk I
frumbúningi, lagaflokkar og tilbrigði fyrir sinfoniska hljómsveit.......... 24
Fyrir eiginlega stofutónlist (kammermusik), sónötur, tvlleiki, þrlleiki,
kvartetta, kvintetta o. s. frv. greiðist samkv. flokki C hálfur einingafjöldi.
Aths.
Fyrir flutning verka úr II. flokki B og C I útsetningum fyrir minni hljómsveitir allt aö
skálahljómsveit (Salonorchester) eða fyrir blásturshljómsveit greiöist hálfur eininga-
fjöldi samkvæmt flokki B og C.
segja kennd viö tónlistarháskóla
af „mjög alvarlegum mönnum”,
meö mikla tónlistarlega menntun
aöbaki og reynslu. Aö Tónskálda-
félag tslands skuli neita aö horf-
ast I augu viö þessar staöreyndir
sýnir aöeins sjálfshroka þeirra og
einangrun frá samtimanum.
Er t.d. ekki broslegt til þess að
hugsa aö tónskáld sem Paul
McCartney, er fyrir stuttu var
kosinn mesta tónskáld allra tima
i metabók Guinnes, skuli skv.
stigatöflu Stefs hljóta fyrir lag
eins og Yesterday aöeins 6 stig pr.
min á meöan bóndi úr Skagafirö-
inum (Paul McCartney er sjálfur
bóndi), sem samið hefúr kór-
söngslög til flutnings, væntan-
lega i listrænum búningi, eins af
hinum „æöri”, skuli fá 16 stig pr.
min. eöa næstum þrefalt meira en
Paul. Ætti þetta aö vera svo aug-
ljóst dæmi aö allir geti nú séö
hversu nauösynlegar endurbætur
eru á umræddu stigakerfi.
Ef þær endurbætur kæmu til
framkvæmda t.d. á þann hátt aö
höfundar „popptónlistar” á
tslandi sætu viö sama borð og
bóndinn úr Skagafiröi, þ.e.a.s.
sama væri greitt á minútu, hvort
sem um væri aö ræöa kórsöngslög
meö sjálfstæöum undirleik eins
eöa nokkurra hljoöfæra, eöa t.d.
„popplag” fyrir einsöngvara,
kór, strengjasveit, ásamt fimm
Framhald á bls. 12