Fréttablaðið - 09.05.2007, Blaðsíða 18

MARKAÐURINN
Sögurnar... tölurnar... fólkið...
9. MAÍ 2007 MIÐVIKUDAGUR10
S K O Ð U N
U M V Í Ð A V E R Ö L D
Kvöldverður með Rupert Murdoch
Fortune | Eins og kunnugt er lagði ástralski fjölmiðla-
jöfurinn Rupert Murdoch fram fimm milljarða
dala yfirtökutil-
boð í útgáfufélag
dagblaðsins Wall
Street Journal. Ráðandi hluthafar í félaginu höfn-
uðu tilboðinu hið snarasta. Murdoch mun horfa til
þess að nýta félagið sem stuðning við viðskipta-
fréttastöð sem hann ætlar að setja á laggirnar
síðar á árinu. Í bandaríska viðskiptatímaritinu
Fortune rifjar greinarhöfundur blaðsins upp kynni
sín af kvöldverði með fjölmiðlajöfrinum og fleira
fólki fyrir tveimur árum. Að sögn greinarhöfundar
var umræðuefnið möguleikar háhraðatenginga.
Murdoch, sem hafði þá aðeins fjárfest í sjón-
varpi, dagblöðum og útvarpi, sat íhugull mestan-
part og hlustaði á umræðurnar. Murdoch mun hafa
gert sér grein fyrir mikilvægi netmiðlunar því
skömmu síðar keypti hann nokkur netfyrirtæki,
þar á meðal netveituna MySpace og það nokkru
áður en hún var jafn vinsæl og hún er í dag.
Greinahöfundur segir líkur á að Murdoch muni
reyna hvað hann geti til að sannfæra Bancroft-
fjölskylduna, sem fer með meirihluta atkvæða-
réttar í útgáfufélaginu, sem sömuleiðis heldur úti
fréttaveitunni Dow Jones, að selja sér fyrirtækið.
Mun hann halda áfram að bjóða betur þar til fjöl-
skyldan sér ekki annað fært en að taka boðinu, að
sögn Fortune.
Nýr forstjóri fullur iðrunar
Guardian | Tony Hayward, hinn nýráðni forstjóri
breska olíufélagsins BP, sem tók við af hinum ólán-
sama Lord Browne, mun
funda með George Bush,
forseta Bandaríkjanna, í vikunni og mun þá bera
fram afsökunarbeiðni fyrir hönd fyrirtækisins.
Fyrirtækinu er gefið að sök að hafa borið ábyrgð
á slælegum öryggismálum við olíuhreinsistöð
fyrirtækisins í Texas í Bandaríkjunum en þegar
sprenging varð þar fyrir tveimur árum létust 15
þarlendir starfsmenn fyrirtækisins og 180 slös-
uðust. Mun fyrirtækið eiga yfir höfði sér nokkrar
málssóknir vegna þessa vestanhafs. Breska dag-
blaðið Guardian segir þetta merki um nýja stefnu
hjá BP og hinum nýja forstjóra fyrirtækisins, sem
vilji hreinsa fyrir sínum dyrum nú þegar hann
hefur tekið til starfa á eftir hinum ólánsama Lord
Browne, sem sagði starfi sínu lausu í byrjun mán-
aðar, tveimur mánuðum fyrr en hann ætlaði. Það
er hins vegar fjarri að Browne sé laus allra mála
þótt hann hafi gengið út um dyr BP fyrir fullt og
allt. Í dag mun hann fara til fundar við lögfræð-
ing sinn í Bandaríkjunum og mun þurfa að svara
fyrir ástæðu þess að öryggismál voru í ólestri í
olíuhreinsistöð fyrirtækisins í Bandaríkjunum.
Óvíst er hvað það muni síðan leiða af sér en ekki
þykja líkur á að Browne muni sjá fram á jafn ljúfa
tíma eftir að hann hætti hjá BP og hann ætlaði í
fyrstu.
Fregnir af því að Baugur hygðist standa að yfirtöku og afskráningu
Mosaic Fashion eru umhugsunarefni. Ljóst er að mörgum smærri
fjárfestum líka þessi tíðindi miður. Mosaic hefur aðeins verið skráð
í Kauphöll Íslands í tvö ár og því lítil reynsla komin á félagið í Kaup-
höllinni.
Skráning í Kauphöll er ekki einnar nætur gaman. Nærtækari lík-
ing er hjónaband þar sem samband er myndað sem ætlað er að end-
ast og þola bæði góða daga og slæma. Vissulega getur eitt og annað
farið úrskeiðis og niðurstaða af slíku orðið sú að ekki sé frekari
grundvöllur samfylgdar til framtíðar. Slík ákvörðun er á grunni þess
að grundvallarforsendur hafi breyst, en ekki að vindur sé í fangið
þá stundina. Þrautseigja og þolinmæði eru meðal stærstu dyggða á
markaði.
Mosaic er spennandi félag í sveiflukenndum heimi tískunnar. Upp-
bygging félagsins virðist skynsamleg og með yfirtöku á Rubicon
breikkar enn grunnurinn undir félagið. Vissulega má búast við að
samþætting verði tímabundið á kostnað
arðsemi, en fleiri félög búa við slíkt um
þessar mundir, svo sem Össur og Marel,
þar sem vænt framlegð er mun meiri en
sú sem félögin skila nú um stundir.
Svo öllu sé haldið til haga, þá hefur
visst fálæti einkennt dvöl Mosaic í Kaup-
höllinni. Félagið hefur ekki notið mikillar
hylli, en um leið verður að segjast að því
hefur heldur ekki verið refsað sérstaklega
þegar tíðindi hafa verið undir væntingum.
Félagið sjálft lagði sig hins vegar fremur
lítið eftir því að kynna sig fyrir íslenskum
fjárfestum. Þarna eins og annars staðar
uppskera menn eins og þeir sá. Félagið
er vel skráningarhæft sökum stærðar, en
vissulega er ekki mikil þekking á þeim
markaði sem menn starfa á.
Baugur er kjölfestufjárfestir í Mosaic og ákvað að stefna félaginu
á markað. Spurningin sem slíkur kjölfestufjárfestir þarf að spyrja
sig við slíka ákvörðun er hvaða áhrif ákvörðunin hafi á framtíðar-
vilja fjárfesta til að taka þátt í fjárfestingum skráðra félaga í kjöl-
festueigu Baugs. Að þessu gefnu er fullgilt að velta því fyrir sér
hvort þessi ákvörðun sé ekki nokkuð skammsýn, jafnvel þótt greina
megi gild rök fyrir Mosaic sjálft. Áhrifin eru víðtækari en svo að ein-
ungis verði horft til félagsins sjálfs.
Hlutabréfamarkaður hefur ýmsan tilgang. Hann er góður staður
til að sækja sér áhættufé. Opinn markaður gefur líka almenningi
möguleika á beinni þátttöku í fjármögnun fyrirtækja og skapar með
því velvild í garð velgengni þeirra. Nú um stundir er mikið fé í um-
ferð og stórir fjárfestar þurfa lítið að hafa fyrir því að sækja sér fé.
Slíkt getur breyst hratt og þá skiptir umgengni á markaði og orð-
stír máli.
Almennt hafa yfirtökur og afskráning fyrirtækja á markaði á Ís-
landi verið með of litlu álagi og fjárfestar gert of lítið af því að malda
í móinn. Versta dæmi um yfirtöku og afskráningu var þegar ís-
lenska ríkið seldi hlut sinn í Járnblendifélaginu á botnverði og skildi
almenna fjárfesta eftir á berangri. Almennt séð mættu íslenskir
fjárfestar vera kröfuharðari í yfirtökum og þar mætti íslenski
markaðurinn horfa til þess breska. Þar þurfa menn að gefa sæmilegt
yfirverð ef afskráning á að takast.
Yfirtökutilboð Mosaic merki um litla þolinmæði:
Tjaldútilega í
Kauphallargarðinum
Hafliði Helgason
Að þessu gefnu
er fullgilt að velta
því fyrir sér hvort
þessi ákvörðun
sé ekki nokkuð
skammsýn, jafn-
vel þótt greina
megi gild rök fyrir
Mosaic sjálft.
Gera má ráð fyrir því að síðar í
þessum mánuði taki við ný ríkis-
stjórn studd nýjum meirihluta á
Alþingi. Mörg ný andlit verða þar
á meðal ef að líkum lætur. Verk-
efnin framundan eru ærin og
kalla á ný tök á málum.
EFNAHAGURINN
Í nýrri skýrslu ASÍ kemur fram
það álit samtakanna að hagkerf-
ið leiti nú í átt til jafnvægis. ASÍ
telur að þó að hægi á í efnahags-
lífinu sé ekki að sjá að viðskipta-
hallinn verði viðráðanlegur í ná-
inni framtíð. Óvissa er um fram-
vinduna og má lítið út af bera til
að efnahagurinn þróist ekki til
verri vegar. Af þeim hagspám
sem kynntar hafa verið á undan-
gengnum vikum sýnist spá ASÍ
vera raunsæ enda hafa samtökin
lagt sitt af mörkum til bætts jafn-
vægis með hófstilltum samning-
um á síðasta ári.
Hjá ASÍ kveður við annan tón
en þann sem annars staðar hefur
heyrst þar sem viðrað hefir verið
allt að 5% atvinnuleysi með til-
heyrandi samdrætti. Engin efni
eru til slíks og væri fráleitt ef
stjórnvöld stæðu fyrir aðgerðum
sem gætu leitt af sér slíka nið-
urstöðu.
Staðan í efnahagslífinu er flókin
og verður ekki leyst í skyndingu
heldur með yfirveguðum hætti
yfir alllangt tímabil. Viðskipta-
hallinn er óviðunandi mikill en úr
honum mun draga að einhverju
leyti af sjálfu sér við verklok
stórframkvæmda. Á móti kemur
að ríkissjóður er sem næst skuld-
laus. Verkefnið felst í að sýna
hófstillingu á öllum sviðum opin-
berra útgjalda samhliða því sem
treystar eru stoðir atvinnulífs-
ins. Fyrirtækin hafa sótt í sig
veðrið á fjölmörgum sviðum og
skapa ný störf, auknar tekjur og
greiða í vaxandi mæli í sjóði sam-
félagsins. Þar liggur grundvöll-
ur velferðarinnar, almannatrygg-
inganna, lífeyrissjóðanna, skóla-
kerfisins og heilbrigðismálanna.
HÁAR SKATTTEKJUR AF LÁGU
SKATTHLUTFALLI
Greinilegur munur sést á stjórn-
málaflokkum eftir skilningi á
hvílíkir hvatar felast í skattkerf-
inu fyrir fyrirtækin og uppgang
í atvinnulífinu. Þessi munur er
flestum ljós. Fjármagnstekju-
skattur og tekjuskattur félaga
skilar ríkissjóði milljarðatug-
um öndvert við það sem átti við
fyrir fáum árum þegar einung-
is örtekjur fengust af þessum
stofnum. Að gefnu tilefni er rétt
að ítreka að fjármagnstekjuskatt-
ur er brúttóskattur án frádráttar-
liða og leggst þess vegna miklu
þyngra á stofninn en virðist við
fyrstu sýn.
Eins er rétt að árétta að 18%
tekjuskattur félaga skilar marg-
földum tekjum í ríkissjóð á við
það sem fékkst af rúmlega 40%
skatthlutfalli. Sjálfsagt mál er að
hyggja að frekari lækkun hans
með það fyrir augum að breikka
skattstofninn og hala inn auknar
tekjur til samfélagsverkefna.
NÝSKÖPUN Í ATVINNULÍFINU
Einn stjórnmálaflokkur hefur
kynnt eindreginn áhuga á að
stefna á aðild að Evrópusam-
bandinu og taka upp evru enda sé
krónan haldlítil mynt fyrir þarfir
atvinnulífs og almennings. Aðrir
flokkar hafa sýnt tómlæti í þess-
um efnum.
Atvinnulífið hefur haft for-
göngu í málinu og ætti sjálft,
fyrirtækin og launafólk, að
standa að úttekt á tiltækum kost-
um í málinu; verðbólgumark-
miði flotkrónunnar eða að taka
upp evru með aðild að evrópska
myntbandalaginu. Þetta kallar á
aðild að Evrópusambandinu að
flestra dómi. Hugsanlega fælist
helsti ávinningur Íslendinga af
aðild í tækifæri til að taka upp
hér sömu mynt og notuð er í
Berlín, París og Róm. Úttekt á
þessu hefir þegar reyndar farið
fram að nokkru leyti. Niðurstaða
ASÍ er að gildandi fyrirkomu-
lag kosti hvert heimili í landinu
hálfa milljón króna á ári. Hvað
halda menn þá að viðskiptahindr-
unin sem leiðir af örmyntinni
kosti atvinnulífið árlega í vaxta-
kostnaði og glötuðum viðskipta-
tækifærum?
Það hefur ekki verið nógu hátt
til lofts og vítt til veggja í stjórn-
málaumræðu um framtíðarskipan
gjaldeyrismála. Viðkvæðið „ekki
á dagskrá“ felur í sér afneitun
sem ekki er búandi við. Meira að
segja Morgunblaðinu sýnist nóg
boðið í þrengslunum og talar um
krónufangelsi. Stjórnmálalífið
ætti að taka sér tak í þessu efni.
En á meðan taka fyrirtækin eitt
af öðru upp erlendan gjaldmið-
il sem reikningseiningu, kaup-
hallarmynt og nú síðast launa-
greiðslueyri.
SYSTURNAR HAGSÆLD OG VELFERÐ
Fram hafa komið gagnlegar
ábendingar um að einstakir þættir
í velferðarkerfinu hafi gengið úr
skorðum, ekki síst skerðingar
bóta almannatrygginga og skatt-
lagning lægstu tekna. Hér er
brýnt að ráða bót á enda haldast
hagsæld og velferð hönd í hönd
og önnur óhugsandi án hinnar.
Velferðin í víðtækari skilningi
kallar líka á ný tök. Einkaaðilar
hafa þegar sýnt að þeir eru í
færum til að ná miklum árangri
á öllum sviðum skólakerfisins og
samkeppnin hefur verkað eins
og vítamínssprauta á háskólana.
Hér liggja framtíðarhagsmunir
landsmanna með vel menntuðu
fólki sem tekur til hendi í
atvinnulífinu.
Heilbrigðiskerfið þarf líka á
einkaframtakinu að halda af því
að landsmenn hafa ekki efni á
öðru en færa sér í nyt kosti einka-
framtaks á sviði þar sem velt er
stórum hluta opinberra útgjalda.
Trúir því einhver að hagkvæm-
asta skipan heilbrigðismála liggi
í að fela ríkisstofnun án markaðs-
aðhalds veigamesta hluta heil-
brigðisþjónustunnar? Menn sjá
hvert stefnir: Reisa á spítalabákn
ofan í alþjóðaflugvöll í Vatns-
mýrinni, yst í byggð höfuðborgar-
svæðisins, þvert á ráð færustu
manna. Hvaða einkafyrirtæki
halda menn að stæði svona að
málum? Hvers eiga sjúklingar
að gjalda að svona sé farið með
fé sem brýnt er að nýtist þeim
hver króna?
Og þegar rætt er um Vatns-
mýrina; úr því sammæli hefur
orðið með mönnum að flugvöll-
urinn víki úr mýrinni blasir við
gullið tækifæri til gróskumikillar
þróunar borgarinnar á miklu
landflæmi. Uppbygging van-
rækts hluta borgarinnar mun
leysa úr læðingi nýja krafta.
Hér blasa verkefnin við. Hér
þarf ný tök.
Ærin verkefni kalla á ný tök
Ólafur
Ísleifsson
lektor við
viðskiptadeild
Háskólans í Reykjavík
O R Ð Í B E L G