Tíminn - 21.06.1980, Qupperneq 7

Laugardagur 21. júni 1980
7
Guðmundur Gunnarsson,
forstöðumaður tæknideildar Húsnæðismálastofnunar:
Vafasamar staðhæf-
ingar leiðréttar
Er þessi teikning „snauö”? Fellur þetta hús „illa inn I landslagiö”?
Mér var að berast i hendur
dagblaðiöTIminn, sem ég les að
sjálfsögðu með ánægju að
venju. Þó brá mér I brún er ég
las viðtal við ágætan arkitekt,
Pál Bjamason, sem er I blaðinu
8.6.1980. Ég ætla ekki að gera að
umræðuefni greinina i heild
heldur aðeins þann kafla er
fjallar um starfsemi Húsnæðis-
málastofnunarinnar og stað-
hæfingar þar að lútandi.
Páll ræðir um lánareglur
Húsnæðismálastofnunar og um-
skipti sem orðiö hafa gagnvart
bændum er Byggingarsjöður
rikisins fór aö lána til ibúðar-
bygginga i sveitum. Greinilegt
er að Páll er ekki nægilega
kunnugur þessum málum og þvi
tel ég nauðsynlegt að leiðrétta
nokkrar staðhæfingar hans eða
ályktanir.
1. Staðhæfing:
Varðandi stærðarreglur
bygginga i sveitum ályktar
Páll:
— „Ég held, að breytingin
hafi ekki nægilega breytt þeim
kjörum, sem bændur eiga við að
búa, þegar húsnæðismál eru
annars vegar, en reglur Hús-
næðismálastjórnar eru þó rýmri
en áður var. Bændur mega nú
búa i húsnæði, sem er allt upp i
159 fermetrar nettó og hefur þar
orðið framför á”.
. Svar.
Núgildandi lánveitingareglur
vegna ibúðabygginga I sveitum
voru i einu og öllu samdar i
samráði við Búnaðarþing og
Stéttarsamband bænda. Þar af
leiðandi hafa engar athuga-
semdir borist frá þeim og engar
beiðnir um breytingar. Þar fyr-
ir utan má segja, að velflestir
bændur byggja ibúöir, sem að
stærð til og flestu öðru leyti eru I
fullu samræmi við þær ibúðir i
einbýlishúsum, sem byggðar
eru I þéttbýli. Rétt er að fram
komi að i nýsamþykktum lögum
um Húsnæðismálastofnun rikis-
ins eru stærðarreglur raunveru-
lega afnumdar.
2. Staðhæfing:
— „Hins vegar eru engar sér-
hannaðar teikningar til á tækni-
deild Húsnæöismálastjórnar ut-
an ein, sem hönnuð var sérstak-
lega fyrir bónda, og er sú teikn-
ing nú komin I safn tæknideild-
arinnar”.
Svar.
Það er ekki reynsla Hús-
næðismálastofnunarinnar að
sérhanna þurfi ibúðir fyrir
sveitirnar. Teikningaúrval
stofnunarinnar er yfirleitt
þannig að i þvi er veruleg breidd
og flestir geta fundið sér teikn-
ingu við sitt hæfi. Það er svo
annað mál að alltaf koma upp
sér óskir einstakra aðila bæði til
sveita og sjávar um breytingar
og tilfærslur og reynir stofnunin
að mæta þeim óskum eins og
frekast er kostur.
Við höfum selt þó nokkrar
teikningar á sveitabýli og eru
þær mismikið aðhæfðar óskum
bænda og veit ég ekki betur en
þær teikningar séu allar til sölu
á hinum almenna markaöi i
þéttbýli. Hvað varðar upptaln-
ingu fyrir sérþarfir I sveitum
fyrir, skrifstofu, gott búr, bak-
inngang (óhreinan inngang) og
svo framvegis þá þekkist þetta
allt úr daglegu lifi þéttbýlis-
mannsins lika.
3. Staðhæfing:
— „Viö vitum ekki hvort Hús-
næðismálastjórn muni koma til
móts við kröfum bænda um gott
húsnæði”.
Svar.
Þessi staðhæfing er slikt öfug-
mæli að mann rekur i roga-
stans. Fyrir Húsnæðismála-
stjórn er spurningin ekki um
það að „koma til móts við kröf-
ur bænda um gott húsnæði”,
hlutverk hennar er beinlinis að
gera kröfur til sjálfrar sin sem
annarra um að einungis gott og
vandað húsnæði verði byggt I
landinu. Þeim kröfum beinir
hún ekki sist til sinnar eigin
tæknideildár, sem alla tið hefur
haft ómetanlega þýðingu fyrir
þröun húsnæðismála á lands-
byggðinni og býður landsmönn-
um öllum upp á teikningar, sem
þola samjöfnuö við hvað sem er
að þvi er varöar verö, fagur-
fræðileg gæöi og tæknilegar út-
færslur.
4. Staðhæfing:
— „Og þær teikningar sem ég
hef séö frá Húsnæöismálastjórn
eru aö verða of snauöar og bæ-
irnir falla illa inn i landslagið”.
— og siöan — „Það er eflaust
miklu dýrara að fá teikningar
hjá fagmönnum, en það er lika
allt annars konar þjónustu að fá
hjá fagmönnum en hjá Hús-
næöismálastjórn. Og sú þjón-
usta getur meira en borgað
sig”.
Svar.
Þaö er stórt orð Hákot.
Hvað er hér verið að fara?
Auðvitað er smekkur manna
misjafn, góðu heilli. En sú sneiö
sem Páll sendir hér „kollegum”
sinum hjá Húsnæðisstofnun
rikisins finnst mér vægast sagt
óverðskulduð eöa hvað á Páll
við með fagmenn i sinu spjalli?
Veit Pállekki aö hjá Húsnæðis-
stofnuninni eru starfandi 6 arki-
tektar, auk verkfræðinga,
tæknifræðinga, byggingarfræð-
inga, hýbýlafræðinga og tækni-
teiknara? Hvað er þetta fólk I
augum Páls? Tæknideild Hús-
næðismálastofnunar upphefur
ekki verk sin á kostnaö annarra.
Við teljum að verk hvers og eins
beri honum vitni. Við seljum
fólki teikningar, sem fullnægja
óskum þeirra og kröfum bæöi
fagurfræöilegum og kostnaöar-
legum. Við teljum okkur hvorki
betri né verri en aöra húsahönn-
uði og teljum okkur ekki selja
teikningar af þvi að aörir hönn-
uöir séu slæmir hönnuðir.
Smekkur fólks og geta er mis-
munandi og þvi hlýtur hver að
leita eftir sinum smekk og getu.
Að lokum. Páll Bjarnason er
velkominn hvenær sem er til
þess aö ræða við okkur á tækni-
deildinni og þætti okkur vænt
um aö sjá hann og væntanlega
miðlar hann okkur af sinni fag-
legu kunnáttu, þvi viö viljum
gjarnan læra af reynslu góðra
manna. Ennfremur væntum við
þess að hann verði nokkru visari
um starfsemi stofnunarinnar
við slika heimsókn, en mér vit-
anlega hefur hann ekki komið
hér til þess að fræðast um starf-
semi stofnunarinnar. 011 tjá-
skipti eru af hinu góða og vænti
ég mikils af þvi að spjalla við
Pál dagstund.
Halldór Þóröarson, Laugalandi:
Mark gamla mannsins
1 Heilagri ritningu er getið um
búskap ísraelsmanna til forna. 1
þeirri bók mun fyrst getið um
páskalömb. 1 nær þúsund ár
hafa Islendingar reynt að
breyta skv. tilhögun þessarar
ágætu bókar — meö misjöfnum
árangri þó. Ekki áttu Israels-
menn frystihús og þvi erfitt um
geymslu nýmetis.Nú-áriö 1980
þegar viö Islendingar fórum
eftir boðum Bibliunnar i þessu
máli — er allt fullt af frystihús-
um. Við þurftum þvi ekki að
fylgja bókstöfunum I blindni —
notuðum nýjustu „tækni og vis-
indum” og settum mest alla
páskalambaframleiösluna i
frystihús I Danmörku.
Það kom nefnilega á daginn
skv. frétt I blöðum — að eftir
mikla leit „Nefndarinnar” með
tilheyrandi „rannsóknar og
leiöbeiningarþjónustu” — aö
það var ekki markaður i Dan-
mörku fyrir þessa smálamba-
skrokka. — Þaö var misskiln-
ingur — enda getur danskan
veriö erfitt mál. Hvað um það
kjötiö var flutt til Danmerkur.
Þar voru komnir á það flestallir
kostnaðarliðirnir.
Það var bara eitt atriði sem
brást i' þéssu öllu þrátt fyrir
aukna rannsóknar- og leiðbein-
ingaþjónustu. Eitt atriði er svo
sem ekki mikið — en það var
bara dálitið óheppilegt að tekj-
urnar voru allar i þessum eina
lið. Siðasta gjaldliðnum, flug-
frakt til Danmerkur, hefði verið
hægt að sleppa viö ef „Nefnd-
in” hefði vitaö um verkfallið en
liklega hefur simafjandinn eitt-
hvað veriö i ólagi og danskan
þvi heyrst illa um morguninn
þegar þeir fóru af staö með kjöt-
ið.
Nú er þaö komið i goða
geymslu þar ytra — gaddfrosið.
Eftir er að vita hvort Danir vilja
taka það upp I frysti- og
geymslukostnaöinn. Sá mögu-
leiki er lika til aö flytja það
aftur til Islands og nota það
handa aukabúgreininni „Refir
og minkar”. — Þannig mætti
koma þvi I gott verö og láta út-
flutningssjdö borga — annaö
eins hefur verið brallað. Þetta
héti þá „aðstoð viö nýjar bú-
greinar”.
Þetta hefði lika mátt laga fyrr
I atburðarásinni ef Markaðs-
nefndin hefði boðið 170 manns I
stað 70 I veisluna frægu á Hótel
Sögu. Þar hefði aukin rannsókn-
ar- og lqiðbeiningaþjónusta
komið sér vel — t.d. með þvi að
eta framleiöslu Nefndarinnar.
Vonandi dregur þetta ekki úr
kaupi Markaðsnefndar — nema
hún vinni eftir bónuskerfi —
sem gefur góða raun I frystihús-
um hér vestra, en líklega hentar
það illa i rannsóknar- og leið-
beiningaþjónustu fyrir bændur.
Þaö er allt Utlit fyrir að bændur
á Vestfjörðum verði eitthvað
lengur að halda ánum með
gömlu aðferöinni og láta þær
bera á vorin og dilka taka allan
sinn vöxt á fjallagróðri eins og
gert hefur verið siðan Irar
slepptu hér fé á fjall i fyrsta
sinn.
Hvaða mörk Iranir notuöu
veit ég ekki, en þegar kirkju-
yfirvöldum óx fiskur um hrygg
komu hér til sögu svokölluð
soramörk. Búamark var þá ekki
til. Þessi soramörk notuöu stór-
FYRRI HLUTI
bændur til aö marka skattpen-
ing þeirra smærri. Mörk voru
þvi svaöalegri sem eigandinn
hafði stærri búskap. T.d. mun
Skálholtsbiskup hafa skoriö
eyrun af fast við hausinn. Dýpra
varö ekki komist.
BUmarkið er dálitið óljóst
ennþá en mér sýnist það likjast
gamla Skálholtsmarkinu. Ljóst
er að offramleiðslan kemur ekki
frá minni búunum og aö hagur
sauðfjárbænda væri betur kom-
inn, ef kjöt og gæruframleiðsla
minnkaði á stóru búunum niður
I framleiðslu visitölubús.
Einnig hefur komið fram — hjá
forsjármönnum ullariðnaðarins
aö hans tap myndi minnka.
Sama er að segja um kjötversl-
anir — ekkert nema grenjandi
tap. Þeirra tap hlýtur að
minnka við samdrátt i kjöt-
framleiðslu. — Þau ráð sem
fulltrúar okkar bænda hafa fest
sig við — fara alfariö i þá átt aö
bregða fæti fyrir smærri búin —
reyna aö útrýma þeim — sér-
staklega þeim sem byggja á
nýtingu fslenskra náttúruauð-
lind a — fjallagróðurs og beitar á
úthaga. 1 þeim tilgangi er seilst
ákaflega langt til að verja hags-
muni stóru búanna án tillits til
þess hver er nettóaröur bóndans
af hverju framleiddu kjöt kg.
Þessi framkvæmd er varin af
flestum fulltrúum á Stéttar-
sambandsfundi og Búnaöar-
þingi.
Ég verð að vona að min skoð-
un sé byggð á algjörum mis-
skilningi — sem ég kem þó ekki
auga á — enda framkvæmdin
litið útskýrð — en vonandi hugs-
uð. Okkur er sagt að allt miði að
þvi að „viðhalda” byggð um allt
iand og gæta hagsmuna þeirra
með smærri búin. Frá mér séð
valda stóru búin offramleiðsl-
unni en smærri búin ekki.
Stærsti gjörandinn I þessu
kjöt- og smjörfjallsmáli er
rikisvaldið. Við veröum að gera
upp við okkur strax hvort við
eigum að nýta náttúruauðlind
eins og fjallagróður — breyta
honum i peninga — eöa hvort við
eigum að útrýma byggöum sem
það gera — t.d. meö þvi að al-
Halldór Þóröarson
mannasjóður rækti mest allt
fóður sem til þarf.
Mér eru ekki tiltækar nýjar
tölur en ef fram hefur farið sem
horföi þá mun rikið leggja til
áburð á 4000 hektara af græn-
fóðurökrum (graskögglabú eru
ekki i tölunni) — auk annarrar
áburöargjafar á úthaga. Ein-
hvern tima töldu ráðunautar
hæfilegt að hafa 100 lömb á ha.
af grænfóöri. Þaö er engin smá-
ræöisaukning á kjötframleiöslu
sem grundvallast á þessari
aukaaðstoð rikisins við þá sem
besta hafa aöstöðu til heyöflun-
ar. Smjörfjallsmenn mættu ef
til vill lita á þessa hlið lika —
þ.e.a.s. þessi með smærri búin.
Þá hefur rikið i nær 60 ár rekiö
þá stefnu að greiöa stærri hluta
af ræktunarkostnaöi þar sem
ræktun er ódýr. 1 framhaldi af
þessu og i samræmi við það — er
úthlutun kjötframleiösluleyf-
anna I dag. Ég fæ ekki betur séö
en hákarlarnir sem fyrir at-
beina rikisvalds og I þess kjóli
valda offramleiðslu — eigi að fá
löghelgaöan eignarrétt á mark-
aöinum, margfaldan rétt á við
smærri og meðalbændur.