Tíminn - 22.06.1980, Blaðsíða 7

Sunnudagur 22. júni 1980
7
Jón Sigurðsson:
Umgengnin við landið er
spegilmynd þjóðarinnar
Eitt merkasta einkenni
Þjdöfélagsþróunarinnar I
heimshluta okkar á slðustu
árum er aö líf æ fleira fólks
hefur smám saman þróast úr
striti viö bjargálnir yfir I
styttri vinnudag meö rlku-
legum tómstundum. Eins og
veröa vill hefur þessi þróun
gengið mishratt, og ekki
næstum því allir njóta hennar
a.m.k. enn sem komið er,en
nógu margir til þess aö
áhersla hvllir nú miklu fremur
á tómstundunum en áður var.
Þeir sem leggja hug sinn á
framtíöarspár eru mjög farnir
aö taka tillit til þessarar
þróunar, jafnt hérlendis sem I
nágrannalöndum. Þannig
hefurþaö t.d. komiöfram aö á
næstu áratugum veröi mjög
mikil aukning I þeirri atvinnu-
grein sem nefnd er ,,tóm-
stundaiönaöur” og miklu
meiri en I öörum atvinnu-
greinum, þeim sem beinast aö
öflun, vinnslu eöa miölun llfs-
nauösynjanna.
Og þaö þarf ekki aö leita
lengi til þess aö sjá þessu stað
nú þegar, einnig hér á landi.
Ar frá ári er meiri fjármunum
varið til tómstundaiökana,
feröalaga og orlofs, til
menningarstarfsemi, félags-
llfs og æskulýösstarfs. Á
íslandi hefur orðið alger
bylting að þvl er snertir útivist
og iþróttaþátttökualmennings,
aö ekki sé nú minnst á suöur-
landaferöir, laxveiöi eöa
hestamennsku.
Blómaskeið
doðrantanna
Þaö er fróölegt aö kynnast
þvi hver áhrif tómstundaþjóö-
félagiö hefur haft I nágranna-
löndunum á bókmenntirnar.
Fyrir u.þ.b. áratug eöa svo
voru margir kunnáttumenn
þeirrar skoöunar aö timabili
skáldsögunnar væri lokiö.
Hraöi samtimans væri slikur
aö enginn entist lengur til þess
aö liggja yfir langri skáld-
sögu, og menn vildu heldur fá
„þetta framreitt” i sjónvarpi
eöa á kvikmyndatjaldi. Jafn-
vel höfundar uröu fyrir
áhrifumaf þessum viöhorfum.
Nú er þetta meö öllu breytt,
og skáldsögur sem fylla heila
doðranta eiga nú eitthvert
mesta blómaskeiö I gervallri
sögu þessarar skáldskapar-
greinar allt frá þvi nútima-
skáldsögur komu fram á 18.
öld. Vestan hafs veröa menn
auðkýfingar á þvi aö taka
saman skáldverk, svo sem
1000 blaösiöur eöa svo, og
bækur þekktra höfunda seljast
árlega I hundruðum þúsunda
eintaka.
Þaö sem hefur gerst er aö æ
fleiri meö hverju ári hafa svo
rikulegar tómstundir aö þeir
vita varla hvernig þeim
veröur variö svo aö vel fari.
Og reynslan sýnir aö þaö fer
varla vel, nema eitthvaö komi
fram til aö fylla þessar tóm-
stundir.
„Tómstundaiönaöurinn” er
til þess að uppfylla þessar
nýju þarfir. Og enda þótt
margar blikur séu á lofti og
tæplega ástæöa til of mikillar
bjartsýni um framtíöina, er
þaö ljóst að á þessu sviöi
verður mikil aukning. Þegar
vitrustu menn f jalla um þróun
atvinnulifsins á næstu ára-
tugum veröur aö taka þessar
þarfir fólksins til greina og
menn og máSefni
gera ráö fyrir aö þeim veröi
sinnt meö skaplegum hætti.
Einstök
reynsla
Einn mikilvægur þáttur
þeirrar þjónustu sem veita
verður á þessu sviði er hvers
kyns þjónusta viö feröafólk I
orlofi. Nú, þegar orlofstlminn
er hafinn, er ástæöa til aö
veita þvl sem gert er sérstaka
athygli og benda á þaö sem
enn vantar á.
Það eru vitanlega þjóöþrif
aö fólkiö hafi tækifæritil þess
aö skoöa land sitt og njóta þess
I frístundum. Þeir sem til
þekkja eru á einu máli um þaö
aö þaö sé einstök reynsla, ekki
slst hálendiö og óbyggöimar.
Og þaö er dýrmætt aö eiga
óspjallaöa náttúru að hverfa
til, á þeim tíma sem ein-
kennist af þéttbýli, jaröraski
og mengun.
En þaö er margs aö gæta I
umgengninni viö landiö. Og
þaö er margt sem ekki veröur
látiö I té meö þjónustu opin-
berra aöilja, samtaka eöa
fyrirtækja. lsland er svo
viökvæmt, einkanlega
hálendiö, aö þar hlýtur jafnan
aö koma til kasta hvers þess
einstaklings sem fer þar um.
Þjónustuaöiljarnir geta ekki
meö neinu móti tekiö á sig alla
ábyrgð á þvl aö vel fari.
Aöstæöurnar eru meö þeim
hætti að þyngsta ábyrgðin
hlýtur aö hvíla á hverjum
feröamanni sjálfum.
Merki
um
menningu
Reynslan sýnir aö þaö þarf
ekki mikiö til aö valda
verulegu tjóni á hálendinu.
Vlða má sjá sorgleg merki
þess aö menn hafa ekki getað
setiö á sér meö bíla slna og
ruöst I brekkur og fjallahllöar
sem slöan eru eins og opin og
gapandi sár. Sama máli
gegnir um rusl sem skiliö er
eftir viö tjaldstæöi. Enn er aö
nefna þá iöju sumra aö taka
sér „bita” af landinu, og er
þaö nýjast aö úti i Þýskalandi
munu vera feröaskrifstofur
sem auglýsa aö ísland sé til-
valið feröaland, m.a. vegna
þess aö þar sé hægt aö tina
fáséöa steina óhultur og taka
meö sér heim!!
Þetta sfðastnefnda dæmi
snýr reyndar aö útlendingum,
en flesl þaö sem miöur hefur
farið I umgengni veröur þó aö
teljast aö öllu á ábyrgö Islend-
inga. Ummerkin sem landiö
sýnir eftir þjóöina eru merki
um menningarástand hennar.
t umgengninni getur þjóðin
séö spegilmynd af sjálfri sér
og kemst ekki hjá þvl aö
horfast I augu viö sjálfa sig á
þeirri mynd.
Aö sjálfsögöu veröa þaö
jafnan fáir sem setja blettinn
á marga, alveg eins og hiröu-
samt fólk veröur gjarnan aö
hreinsa upp eftir sóöana. En
eftir þvl sem feröum um
landiö fjölgar og umferö um
hálendiö eykst, veröur þaö
brýnt aö allir, eöa sem allra
flestir, geri sér grein fyrir þvl
aö auölegö og fegurö landsins
er viökvæm og hennar veröur
aö njóta meö aögát og varúö.
Sá „tómstundaiðnaöur”
sem lýtur aö þessum feröum
og útivist verður sjálfsagt
mikilvæg atvinnugrein I næstu
framtíö, og er þaö vel. En
hann getur þó aldrei komiö I
staöinn fyrir þaö menningar-
ástand sem byggist á viröingu
fyrir landinu og ást á því.