Tíminn - 22.10.1980, Side 6

Tíminn - 22.10.1980, Side 6
6 Miövikudagur 22. október 1980. Þórarínn Þórarinsson: Erlent yfirlit Útgefandi Framsóknarflokkurinn. Framkvæmdastjóri: Jóhann H. Jónsson. Ritstjórar: Þórarinn Þórarinsson, Jón Helgason og Jón Sigurðsson. Ristjórnarfull- trdi: Oddur ólafsson. Fréttastjóri Kristinn Hailgrimsson. Aug- lýsingastjóri: Steingrimur Gislason. Ritstjórnarskrifstofur, framkvæmdastjórn og auglýsingar Siöumúla 15. Sfmi 86300. — Kvöldsímar blaöamanna: 86562, 86495. Eftir kl. 20: 86387. Verö f lausasölu kr. 280. Askriftargjald kr. 5500 á mánuði. Prentun: Blaöaprent. Brésnjef reynir að festa Karmal í sessi Hvers vegna hefur niðurtalningin tafizt? Mikilvægasta atriðið i stefnuyfirlýsingu núver- andi rikisstjórnar fjallar um hjöðnun verðbólgunn- ar, sem unnið skuli að eftir svonefndri niður- talningarleið. Nokkurrar óþreyju er farið að gæta vegna þess, að mörgum finnst þetta starf enn ekki hafið. Þessi óþreyja er ekki óeðlileg, þótt sá þýðingar- mikli árangur hafi náðst að verðbólgan i ár mun vera heldur minni en á siðastl. ári. Það er ekki rétt að gera litið úr þessum árangri, þegar þess er gætt- að annars staðar hefur verðbólgan frekar aukizt á þessu ári en hið gagnstæða. Þegar nánar er aðgætt, kemur lika i ljós, að margar ástæður sem hafa verið núverandi rikis- stjórn óviðráðanlegar hafa staðið i vegi þess, að hægt væri að hefja niðurtalningu að ráði. í fyrsta lagi tók rikisstjórnin við miklum geymd- um vanda, sem hafði hlaðizt upp meðan stjórn Al- þýðuflokksins, studd af Sjálfstæðisflokknum, fór með völd. Kostnaður útflutningsframleiðslunnar hafði aukizt án þess að gengissig kæmi á móti. Óhjákvæmilegar verðhækkanir voru dregnar á langinn. í öðru lagi hefur verðlag lækkað á mikilvægum útflutningsvörum og það haft meira gengissig i för með sér en ella. í þriðja lagi hefur verð ýmissa innfluttra vara hækkað og það haft áhrif til hækkunar á verðlagið innanlands. Fleiri ástæður mætti færa fram. Ótalin er lika sú, sem ef til vill er veigamest, þótt hún hafi ekki haft bein áhrif á verðbólguna. Það er samningaþófið hjá aðilum vinnumarkaðarins. Meðan ekki hefur náðst samkomulag um kjarasamninga, er erfitt að hefj- ast handa um niðurtalningu. Kjarasamningar eru að verulegu leyti sá grundvöllur, sem hún verður að byggjast á. Það munu einnig allir gera sér ljóst, sem eitthvað hugsa um þessi mál, að það er auðveldara að tala um hjöðnun verðbólgunnar en að framkvæma hana. Svo mörg ljón eru þar á veginum. Þetta reyndist t.d. rikisstjórn Geirs Hallgrims- sonar. Það tók hana ekki skemmri tima en þrjú ár að koma verðbólgunni niður i 26%. Verðbólgan var 40-50%, þegar stjórnin kom til valda sumarið 1974, en komst lengst niður i 26% á miðju ári 1977. Þá komu sólstöðusamningarnir svonefndu til sögunnar og eyðilögðu þann árangur, sem náðst hafði. Eins og áður sagði, er það ekki ómerkur árangur að tekizt hefur að stöðva verðbólguhraðann á þessu ári. Það á að geta tryggt betri aðstöðu til hjöðnunar . á verðbólgunni eftir niðurtalningarleiðinni. Um það þarf nú að hefjast rösklega handa. Á komandi ári þarf rikisstjórnin að taka niðurtalningarmálið föst- um tökum. Um næstu áramót kemur myntbreytingin til sög- unnar. Hún getur og á að marka þáttaskil i þessum málum. Saga nýju krónunnar má ekki verða á sömu leið og gömlu krónunnar. Það mun ekki aðeins krefjast markviss starfs á næsta ári,heldur næstu árum. Það er ekki út i blá- inn hjá Margaret Thatcher, að það þurfi 10 ár til að koma fótum undir heilbrigt efnahags- og atvinnulif. Þ.Þ. cCHINA Dushanbe SOVIET UNION Termei, FazirabadV . Qonduz^VÁí' 0 z a r- i - S h a r i 'S^i*Pule-l-KhÚmrií^' lagram CExUli- Jalalabad Meshed, Shindand^:^; Gardez e v Isiámabad ' AFGHANISTAN ÍM =5)1-,Y5 Kandahar’ PAKISTAN Kabul Hernaðarástand ríkir áfram i Afganistan Karmal og Brésnjef hellsast á flugvellinum f Moskvu. ÞAÐ mun rætast, sem haldiö var fram I þessum þáttum, þeg- ar her Sovétrfkjanna geröi inn- rás i Afganistan fyrir tæpum 10 mánuöum, aö Rússar myndu lenda þar i ekki óliku ævintýri og Bandarikin I Vietnam. Sá veröur þó sennilega munurinn, aö Rússar veröi ekki hraktir þaöan, en þeir munu þurfa aö eiga þar i höggi viö skæruliða árum saman og veröa þvi aö hafa fjölmennt herliö i landinu. 1 náinni framtlð viröist ekki fyrirsjáanlegt, aö þar kom- ist á laggirnar innlend stjörn sem geti haldiö völdum, án stuönings öflugs rússnesks setu- liös. Þessi skoöun hefur áreiöan- lega styrkzt hjá mörgum viö heimsókn Barbraks Karmal, forsætisráöherra Afganistans til Moskvu i siöustu viku. Hún bar ámarganhátt vitnium, aörúss- neskir valdamenn búa sig undir þaö, aö hernaöurinn I Afganist- an geti staöiö lengi. Barbrak Karmal var tekið með miklum virktum f Moskvu. Brésnjef sjálfur tók á móti hon- um á flugvellinum, þegar hann kom til Moskvu og fylgdi honum út á flugvöll, þegar hann fór þaöan. Honum voru haldnar dýrlegar veizlur og hann flutti ávarp i sjónvarp og útvarp. Aö- eins tignustu valdamenn fá slfk- ar móttökur. Þessi virðingarvottur, sem Karmal var sýndur, hefur ber- sýnilega haft tvöfaldan tilgang. t fyrsta lagi átti aö sýna heima- mönnum i Afganistan, aö Sovét- rikin stæöu fast meö Karmal og tilgangslaust væri þvl aö reyna aö steypa honum af stóli. 1 ööru lagi átti aö sýna um- heiminum, aö Rússar væru ekki I neinum burtfararhug I Afganistan, heldur myndu hafa her þar eins lengi og þeir teldu nauösynlegt af öryggis- og yfir- ráöaástæöum. 1 ræöu,sem Brésnjef hélt, orö- aöihannþetta á þessa leiö: ,,Við viljum vona, aö allir muni nú skilja hve tilgangslaust þaö er aöætla sér aöhlutast tilum inn- anrikismál Afganistans og segja afgönsku þjóöinni fyrir um hvernig hún á aö haga lifi sinu og hvaöa rikisstjórn hún eigi aö hafa”. ÞESSUM oröum Brésnjefs mun einkum hafa veriö beint til Bandarikjamanna, Kinverja og Pakistana og átt aö vara þá viö aö veita skæruliöum aöstoö. Hætt er þó viö,aö þessi viðvörun hafi takmörkuö áhrif. Meöan ekki semst um Afganistan munu keppinautar Sovétrikjanna, eins og Kina og Bandarikin, halda A kortinu sjást þeir staðir, þar sem Rússar hafa herstöövar og flugvelli i Afganistan. áfram aö veita skæruliöum að- stoö meö einum eöa öörum hætti. Erfitt er aö átta sig á þeim fréttum, sem berast frá Afganistan um baráttu skæru- liöa. Oll fréttaöflun er þar eins öröug og veröa má. Margir skæruliöahópar segja af sér frægöarsögur, sem ekki fá staöizt. Fréttamenn gripa slíkt fegins höndum. Sumt af þessum söguburöi reynist þó rétt. Réttust viröist sú mynd af ástandinu i Afganistan aö skæruliöahóparnir séu margir og dreiföir um landiö og aö verulegu leyti tengdir hinum mismunandi ættflokkum, sem byggja þaö. 1 Afghanistan voru yfirráö konungsins mjög takmörkuö, en raunveruleg völd i höndum margra ætta, llkt og á lslandi á Sturlungaöld. Mörgum þessara ætta kom illa saman og byggöust völd konungsins ekki sizt á þvi, aö hann notaöi sér ósamlyndi þeirra. Aö verulegu leyti af þessum ástæöum, hafa allar tilraunir til aö sameina skæruliöahópana undir eina stjórn, fariö út um þúfur. Þaö hefur meira að segja mistekizt aö sameina þá hópa, sem hafa bækistöövar sinar I Pakistan. Fyrir Rússa er þetta nokkur ávinningur, þvi aö um skipulagöa sókn skæruliöa gegn þeim er ekki aö ræöa. Aö ööru leyti er þetta Rússum óhagstætt. Rússar vita eigin- lega aldrei hvar þeir eiga óvin- um aö mæta. Þeir geta sprottiö upp á hinum óliklegustu stööum. Þeir beina ekki siöur árásum sinum gegn innlendum fylgjendum Karmals en Rúss- um sjálfum. Þetta kostar Rússa þaö, að þeir þurfa að vera viöa á veröi. Þaö er taliö, aö þeir hafi nú um 85 þús. hermenn I Afganistan, en um skeið höföu þeir þar 120 þús. hermenn. Þaö herliö, sem þeir hafa þar nú, mun ekki nægja öllu meira en til aö viö- halda óbreyttu ástandi. Ef Rússar ætluöu aö kveöa skæru- liöa alveg niöur, þyrftu þeir miklu fjöimennari her. Þaö veldur Rússum lika erfiö- leikum, aö þeir geta illa treyst á her Karmals. Hann reynist ótraustur og liöhlaup i honum eru sögö tiö. Sagter, aö Rússar séu nú aö þjálfa sérstakar lög- reglusveitir ungra manna, sem hafi þaö hlutverk eitt aö berjast viö skæruliöa. Þeim, sem ganga . I slikar sveitir, mun greitt mun betra kaup en i hernum. ÞÓTT margar fréttir frá hernaöinum I Afganistan, muni ekki markta*ar, viröist þaö ótvirætt aö Rússum hefur enn ekki tekizt aö draga úr hryðju- verkum skæruliöanna, nema siöur sé. Þeir fara oft fáir saman og skýtur upp á hinum óliklegustu stööum. Þaö er ekki ólikleg spá, aö slikt ástand geti varaö lengi i Afganistan og sennilega allan þann tima, sem stjórnin þar þarf aö styöjast viö erlendan her. , Enginn getur nú sagt fyrir hvaö lengi þetta ástand varir. En meöan þaö varir, mun þaö hafa óheppileg áhrif á heims- málin og torvelda spennuslök- un. INDIA

x

Tíminn

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.