Tíminn - 08.11.1980, Qupperneq 6

6
Laugardagur 8. nóvember 1980
Wmmm
(Jtgefandi: Framsóknarflokkurinn.
Framkvæmdastjóri: Jóhann H. Jónsson. Auglýsingastjóri:
Steingrlmur Gislason. Skrifstofustjóri: Jóhanna B. Jóhannsdótt-
ir. Afgreiðslustjóri: Sigurður Brynjóifsson. —Ritstjórar: Þórar-
inn Þórarinsson, Jón Helgason, Jón Sigurðsson. Ritstjórnarfuli-
trúi: Oddur V. Óiafsson. Fréttastjóri: Kristinn Hallgrlmsson.
Blaðamenn: Agnes Bragadóttir, Atii Magnússon, Bjarghildur,
Stefánsdóttir, Elisabet Jökulsdóttir, Friðrik Indriðason, Frlða
Björnsdóttir (Heimilis-Timinn), Heiöur Helgadóttir, Jónas Guö-
mundsson, Jónas Guðmundsson (Alþing), Kristln Leifsdóttir,
Ragnar örn Pétursson (Iþróttir). Ljósmyndir: Guðjón Einars-
son, Guðjón Róbert Agústsson. Myndasafn: Eygló Stefánsdóttir.
Prófarkir: FIosi Kristjánsson, Kristin Þorbjarnardóttir, Marla
Anna Þorsteinsdóttir. — Ritstjórn, skrifstofur og auglýsingar:
Slðumúla 15, Reykjavlk. Simi: 86300. Auglýsingaslmi: 18300.
Kvöldsimar: 86387,86392.—VeröIlausasölu: kr. 280. Askriftar-
gjald á mánuði: kr. 5500.— Prentun: Blaöaprent hf.
Næstu áfangar
Tómas Árnason viðskiptaráðherra, sem var tals-
maður Framsóknarflokksins i fyrstu umræðu um
fjárlagafrumvarpið á dögunum, gerði það að sér-
stöku umræðuefni i ræðu sinni hversu árangur hef-
ur dregist i baráttunni gegn verðbólgunni. Um
þetta sagði Tómas m.a. og er ástæða til að leggja
áherslu á ummæli hans:
„1 fyrsta lagi hafa samningar á vinnumarkaðn-
um verið opnir i allt sumar og við borð hefur legið
að upp úr syði. Verkföllum hefur verið hótað æ ofan
i æ. Það má þvi orða það svo að rikisstjórnin hafi
keypt vinnufriðinn þvi verði að fresta að hluta
þeirri niðurtalningu verðbólgunnar sem hún áform-
ar. Rikisstjórnin hefur þó viðhaft mikið aðhald i að
leyfa verðhækkanir að þvi leyti sem það hefur verið
á hennar valdi. Auðvitað torvelda almennar grunn-
kaupshækkanir i þjóðfélaginu viðnámið gegn verð-
bólgunni. Það gefur auga leið. Þær grunnkaups-
hækkanir sem samið hefur verið um munu valda
15-20% hækkun verðbólgu á næstu 6-12 mánuðum”.
Auk þessa nefndi Tómas að tilkostnaður frysti-
iðnaðarins hækkaði á fimm mánuðum fram til
febrúar sl. um 15-20%, en á sama tima varð gengis-
sig aðeins 5%, fiskverð i Bandarikjunum hefur
staðið i stað á þessu ári og Bandarikjadalur heldur
veikst til skamms tima.
Um meginviðfangsefni rikisstjórnarinnar, bar-
áttuna gegn óðaverðbólgunni, sagði Tómas Árna-
son m.a.:
„Ég held að flestum sé orðið það ljóst að við Is-
lendingar ráðum aldrei niðurlögum verðbólgunnar
án þess að draga úr þeirri sjálfvirkni sem rikir i
efnahagskerfinu.
Niðurtalningarstefna Framsóknarflokksins
byggist á þessari hugsun. Þar er gert ráð fyrir að
setja á ákveðnu timabili hámark á verðlag vöru og
þjónustu, verð á landbúnaðarafurðum, fiskverð,
verðbætur launa, vexti og gengi krónunnar. Til þess
að tryggja sem hæstan kaupmátt lægri tekna verði
skattar lækkaðir. Siðan verði stefnt að þvi að feta
sig niður á við með þvi að lækka hámarkið næsta
timabil og svo koll af kolli.
Við leggjum jafnframt áherslu á samráð við aðila
vinnumarkaðarins um aðgerðir i efnahagsmálum”.
Þessi orð Tómasar Árnasonar eru i stuttu máli
kjarni þeirrar efnahagsstefnu sem samkomulag
varð um i rikisstjórninni þegar hún var mynduð.
Eins og forystumenn Framsóknarmanna hafa
margitrekað verður ekki beðið öllu lengur eftir að-
gerðum sem stefni að þessu marki. Tómas Árnason
vék i þvi sambandi sérstaklega að næstu áramótum
og sagði:
„Þá verði settur nýr grundvöllur yisitölu fram-
færslukostnaðar i ársbyrjun 1981 sem byggist á
neyslukönnun Hagstofunnar og allri viðmiðun við
eldra visitölukerfi þar með sleppt um leið og mynt-
breytingin kemur til framkvæmda”.
í sambandi við umræður um nýtt visitölukerfi er
nauðsynlegt að bæta þvi við orð Tómasar Árnason-
ar að reynslan hefur sýnt að núgildandi verðbóta-
kerfi tryggir ekki kaupmátt launa. Við þurfum
einnig i þvi sambandi að finna nýja og skyn-
samlegri leið. JS
Þórarinn Þórarinsson:
Erlent yfirlit
Almenningur í Banda-
ríkjunum vill frið
Ummæli rússneskra fjölmiðla um kosningaúrslitin
ÞVI ER nú veitt veruleg at-
hygli, hvernig Rússar bregöast
við sigri Ronald Reagans I for-
setakosningunum i Bandarikj-
unum.
Fyrir kosningarnar létu rúss-
neskir fjölmiðlar ekkert uppi
um hvort forsetaefniö væri
skárra, Carter eða Reagan.
Gizkað var á, aö valdhafárnir I
Kreml kysu Carter heldur, en
þeir létu ekkert uppium þaö, ef
svo hefur veriö. Skrif fjölmiöl-
anna bentu hins vegar til þess,
aö Sovétmenn teldu ekki máli
skipta hvort Carter eöa Reagan
sigraöi. Þaö væri eiginlega eng-
inn munur á asnanum (merki
demókrata) og filnum (merki
repúblikana).
Eftir kosningarnar hafa rúss-
neskir fjölmiölar veriö varfærn-
ir i dómum sinum. Sýnishorn
um umfjöllun þeirra er grein
eftir stjórnmálafréttaskýranda
APN, Gennadi Gerasimov. Þaö
er þvi ekki úr vegi aö rifja upp
nokkur atriöi hennar hér.
I upphafi greinarinnar segir,
aö úrslitin beri vott um mikla
óánægju meö stjórn Carters.
Meö þvi er gefiö til kynna, aö
sigur Reagans sé hvorki honum
persónulega aö þakka né stefnu
hans. Siban segir:
„I KOSNINGABARATT-
UNNI létu þessir tveir forseta-
frambjóöendur mörg hörö orö
og dóma falla um mótframbjóö-
andann, og hvaö Carter varöaði,
lét hann ákaflega haröa dóma
falla um ein og önnur atriði i
hugsanlegri stefnu mótfram-
bjóöanda sins, ef hann yrði kos-
inn. Slikir dómar forsetakepp-
endanna eru þó eftir öllu að
dæma, einn ófrávikjanlegur
þáttur i baráttunni, og fyrst og
fremst settir fram til þess aö
vinna atkvæði.
Alexis De Tocqueille, fransk-
ur rithöfundur, sem var mjög
kunnugur bandariskum málefn-
um fyrir aldamótin siðustu,
skrifabii bók sinni, „Lýöræöiö i
Bandarikjunum”, aö þegar liöi
aö kosningum yröi öll þjóöin
gripin æöi, en strax þegar úrslit
kosninganna lægju fyrir, „fellur
þaö fljót sem hefur flóö langt út
fyrir bakka sina i farveg sinn
aftur”.
„Farvegur” þessa „fljóts”
ræöst þó minna af óskum og
vilja kjósenda en þeim hlut-
veruleika sem á eftir kemur,
þar sem kenningar kosninga-
baráttunnar hafa harla litið aö
segja. Þvert á móti, aö lokinni
kosningabaráttunni fara aörir
þættir ab hafa meiri áhrif á
framkvæmdir forsetaembættis-
ins.
Brésnjef hefur óskað Reagan
til hamingju með sigurinn
t lok kosningabaráttunnar var Reagan kominn með gat á skósólann
llkt og Stevenson forðum
Kosningabaráttan, sem hófst
sem samkeppni I hernaöarleg-
um kraftasýningum varö undir
lokin samkeppni i varfærni.
Slikar breytingar uröu á til-
raunum frambjóðendanna til aö
geta sér til um tilfinningar kjós-
enda. Það varö æ ljósara undir
lokin, aö-Bandarikjamenn vildu
kjósa yfir sig friö.
Clayton Fritchy skrifaöi i
Washington Post 1. nóvember,
að þaö væri vart mögulegt að of-
meta þýðingu þessara tilfinn-
inga fyrir framtiöarstefnuna i
stjórnmálum Bandarikjanna.
„Tilraunir til óhefts vig-
búnaðarkapphlaups viö Rússa
myndi mæta ákveðinni and-
stöðu bandarisku þjóðarinnar.
Og það sem meira er, banda-
menn Bandarikjanna myndu
ekki samþykkja slika þróun
mála heldur. Og Ronald Reagan
sagöi, að hann vildi helst af öllu
setjast að samningaboröi við
Rússa og halda viöræöum
áfram eins lengi og nauösynlegt
væri til aö ná samkomulagi”.
Hvaö við kemur persónum
sögunnar, oghæfni þeirra I for-
setaembætti, veröur aðeins
sagt, að forsetar koma og fara,
en hlutlægur veruleiki alþjóö-
legs ástands er hinn sami fyrir
þvi. Aöurnefndar tilfinningar
bandariskra kjósenda sanna
enn einu sinni, aö slökunar-
stefnan er krafa nútimans.
Astæöan til þess er augljós.
Fyrir ekki löngu síðan hitti ég
ambassador Bandarikjanna i
Moskvu, Thomas Watson. Hann
lýsti þessu á eftirfarandi hátt:
„Hver sá sem heldur aö hann
geti sigraö næsta ár hefur rangt
fyrir sér”, þaö er gagnkvæmt
hagsmunamál allra rikja sem
ráöa yfir kjarnorkuvopnum, og
um leiö hagsmunamál alls
heimsins, aö Bandarikin og
Sovétrikin leiti leiða til aö
tryggja öryggi sitt meö tak-
mörkun gereyðingarvopna, meö
afvopnun.”
GERASIMOV vikur siöan aö
Reagan sérstaklega og segir:
„Mörg orö hafa falliö i hita
kosningabaráttunnar, og ég
vildi kjósa að afskrifa stóru orö-
in, en vitna þess i staö i ummæli
úr „öörum herbúðum”. Ed-
mund Muskie, utanrikisráö-
herra Bandaríkjanna, sagðist
ekki álita Ronald Reagan her-
skáan leiötoga, sem leiöa myndi
Bandarikin út i styrjöld. Reag-
an sagöi hins vegar aö hann
vildi hafa bandarisk-sovésk viö-
skipti eins traust og verslunar-
viöskipti væru venjulega. Þetta
er einmitt þaö sem á skorti hjá
fráfarandi stjórn i mörgum til-
fellum.
1 hreinskilni sagt ætti traust-
leiki og viöskiptaleg umfjöllun
vandamála aö sitja i fyrirrúmi
fyrir tilraunum til að beita
„valdaaöstöðu” við gerö
samninga. Sagan hefur lika sýnt
aö slikar tilraunir eru árangurs-
lausar. I ræöu sinni, sem Leonid
Brésnjef, forseti Sovétrikjanna,
hélt nýlega I Alma Ata, sagöi
hanniþessusambandi: „Þaöer
vaxandi skilningur á þvi, að
ekkert vandamál verður leyst
meö þvi aö neyta aflsmunar eöa
meö vopnaskaki. Viö viljum
vona aö fyrr eöa seinna komist
leiðtogar Bandarikjanna aö
þessari niðurstööu aftur, þvi
fyrr þvi betra”.
Þaö segir sig sjálft, aö i
bandariskum stjórnmálum
veltur mikiö á hinu almenna
ástandi I heimi dagsins i dag, og
hverju hlutverki Bandarikin
ætla sér aö gegna þar. Þaö er
viss hætta fyrir hendi, sú aö
Bandarlkin séu skoðuð sem
miöstöö heimsins, sem skipi sér
i kring og fylgi leiðsögn hennar i
blindni. Þaö er þó „þrákelkin
staöreynd”, eins og New York
Times komst aö oröi, að stjórn-
málastefna Bandarikjanna
veröur siöur skilgreind út frá
persónulegum eiginleikum for-
setans eöa utanrikisráðherrans
en alþjóölegri nauösyn. „Þar er
fyrst og fremst um aö ræöa
jafnvægi Sovétrikjanna og
Bandarikjanna á sviöi vig-
búnaöar, og lönd okkar bæði,
sem kjarnorkustórveldi, axla
sérstaka ábyrgö á þvi að koma i
veg fyrir kjarnorku helför.”
HÉR lýkur tilvitnun i grein
Gerasimovs. Bersýnilega virö-
ist á henni, að Sovétmenn ætla
aö sýna gætni i viðskiptum viö
Reagan, a.m.k. fyrst um sinn.