Tíminn - 04.03.1981, Qupperneq 6

6
iiliiililiii
Miðvikudagur 4. mars, 1981.
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn.
Framkvæmdastjóri: Jóhann H. Jónsson. Auglýsingastjóri:
SteingrímurGIslason. Skrifstofustjóri: Jóhanna B. Jóhannsdótt-
ir. Afgreiðslustjóri: Sigurður Brynjólfsson. — Ritstjórar: Þórar-
inn Þórarinsson, Jón Helgason, Jón Sigurðsson. Ritstjórnarfull-
trúi: Oddur V. ólafsson. Fréttastjóri: Kjartan Jónasson. Blaða-
menn: Agnes Bragadóttir, Atli Magnússon, Bjarghildur Stefáns-
dóttir, Friðrik Indriðason, Frlöa Björnsdóttir (Heimilis-TIm-
inn), Heiður Helgadóttir, Jónas Guðmundsson (þingfréttir),
Jónas Guömundsson, Kristinn Hallgrlmsson (borgarmál),
Kristin Leifsdóttir, Ragnar örn Pétursson (iþróttir), Ljósmynd-
ir: Guðjón Einarsson, Guðjón Róbert Agústsson. Myndasafn:
Eygló Stefánsdóttir. Prófarkir: Flosi Kristjánsson, Kristin Þor-
bjarnardóttir, Maria Anna Þorsteinsdóttir. — Ritstjórn, skrif-
stofur og augtýsingar: Slðumúla 15, Reykjavik. Slmi: 86300..
Auglýsingasimi: 18300. Kvöldsimar: 86387, 86392. — Verö I lausa-
sölu 4.00. Askriftargjald á mánuöi: kr. 70.00. — Prentun:
Blaðaprent hf.
Lærdómar
Þegar hin svo nefndu febrúarlög rikisstjórnar
(Jeirs Hallgrimssonar tóku gildi snemma árs 1978
urðu mestu ólæti sem um getur i sögu islenskrar
verkalýðshreyfingar á siðari áratugum. Efnt var til
verfallsaðgerða, haldið uppi ólöglegum þvingunar-
aðgerðum i skjóli launþegasamtakanna og ein
hrikalegasta óhróðursherferð stjórnmálasögunnar
hófst.
Meðal ráðherra i rikisstjórn Geirs Hallgrimsson-
ar voru þeir dr. Gunnar Thoroddsen núverandi for-
sætisráðherra og Ólafur Jóhannesson núverandi
utanrikisráðherra. Og þeir fóru auðvitað ekki var-
hluta af skömmum og niði pólitiskra andstæðinga
rikisstjórnarinnar þegar leið að kosningunum 1978.
Nú stendur rikisstjórn Gunnars Thoroddsen að
efnahagsaðgerðum sem á allan hátt eru sambæri-
legar og samrýmanlegar við aðgerðirnar i febrúar-
lögunum 1978. Aðgerðirnar nú hafa sama markmið
og febrúarlögin: að draga úr verðbólgu og tryggja
kaupmátt með þvi m.a. að draga úr krónutölu-
þenslunni hvort sem er i launum eða i öðrum þátt-
um efnahagslifsins.
En nú verða vist engin ólæti á vinnumarkaðinum.
Reynslan hefur kennt forystumönnum launþega-
samtakanna dýrmæta lexiu. Og þeir hafa reynst
menn til að meðtaka dóm reynslunnar. Þeir viður-
kenna nú i verki mistökin miklu sem þeir gerðu i
flokkspólitisku skyni árið 1978. Að visu er Ásmund-
ur Stefánsson nýr á stóli forseta A.S.Í., en flestir
bjuggust reyndar við að hann léti skynsemi ráða
gerðum sinum. En aðrir eru lika menn að meiri, og
má i þeim hópi einkum nefna þá Kristján
Thorlacius, leiðtoga opinberra starfsmanna, og
Guðmund J. Guðmundsson alþýðuforingja.
Guðmundur J. Guðmundsson hófst til þing-
mannstignar eftir upphlaupin og útflutningsbannið
1978. Nú vex hann i augum alþjóðar er hann nýtir
þingmannsumboð sitt til þess að bæta fyrir mistök-
in frá 1978.
En það kveður við annan og nýjan tón hjá fleirum
en dáðrökkum og djörfum foringjum almúgans. Þvi
miður verður ekki annað séð en sumir aðrir menn
læri lexiuna afturá bak og öfugt. Þegar forystu-
menn launþegasamtakanna læra af mistökum sin-
um og viðurkenna þau, gleyma þessir aðrir menn
flestu þvi góða og gagnlega sem þeir áður höfðu á
takteinum.
Fremstir i þessu óhappaliði eru skriffinnar
Morgunblaðsins. Nú hlaupa þeir upp og ætla að ær-
ast yfir þvi að foringjar verkalýðshreyfingarinnar
og leiðtogar Alþýðubnadalagsins i stjórnarliðinu
hafa bætt fyrir mistök sin. Morgunblaðið hefur al-
gerlega gleymt allri ábyrgðartilfinningu og skiln-
ingi á þörfum og hagsmunum þjóðarinnar.
Þetta er harður dómur, en þvi miður á hann rétt á
sér. Árið 1978 gerði Morgunblaðið skilmerkilega
grein fyrir þvi hve mikilvægt það var fyrir allan al-
menning að febrúarlögunum yrði vel tekið og fram-
kvæmd þeirra tækist til fullnustu. Þá varaði
Morgunblaðið við misbeitingu verkalýðs-
hreyfingarinnar og samtaka opinberra starfs-
manna, og blaðið benti á þá staðreynd að þessi
samtök voru notuð sem tæki i kosningabaráttu þá-
verandi stjórnarandstöðu.
Vegna úlfúðarinnar i garð Gunnars Thoroddsen
og rikisstjórnarinnar hefur Morgunblaðið nú tapað
áttunum. Það er álika sorglegt og lærdómar laun-
þegaforystunnar eru gleðiefni. JS
Þórarmn Þórarinsson:
Erleiit yfirlit
Stofna Persaflóaríki
sérstakt bandalag?
Andstaöa gegn hugmynd um vestrænan her þar
Saud al-Faisal utanrikisráðherra Saudi-Arablu
HARÐAR umræður urðu I
neðri málstofu brezka þingsins
síðastliðið mánudagskvöld,
þegar Margaret Thatcher for-
sætisráðherra skýrði frá för
sinni til Bandarikjanna og við-
ræðum hennar og Reagans for-
seta.
Þessar viðræður fóru fram
síðari hluta siðustu viku. Mjög
er látið af þvi, að þau hafi verið
sammála um öll atriði nema
eitt, afstöðuna til borgara-
styrjaldarinnar I E1 Salvador.
Opinberlega hefur ekki verið
skýrt frá þvi hvers eðlis þessi
ágreiningur þeirra var, en taliö
liklegt, að Thatcher hafi lagt
sérstaka áherzlu á, að borgara-
styrjöldin stafi meira af rang-
látum þjöðfélagsháttum en
ihlutun utan frá. Við það þyrfti
lausn deilunnar að miðast.
t umræöunum i brezka þing-
inu, sem áður er vikið að, var
aðallega deilt á Thatcher fyrir
að hafa i viðræðum við Reagan,
lýst fylgi si'nu við hugmyndina
um stofnun fjölþjóðahers, sem
annaðist friðargæzlu við Persa-
flóa.
Hugmyndin að slikum fjöl-
þjóðaher er bandarisk að upp-
runa. Samkvæmt henni eiga
vestræn riki, sem eiga hags-
muna að gæta vegna olíufram-
leiðslunnar við Persaflóa, að
mynda sérstakan her, sem komi
i veg fýrir, aö Sovétrikin geti
náð yfirráðum þar.
Andstæðingar Thatcher sóttu
svo hart að henni, að hún sá
þann kost vænstan að draga
nokkuð i land. Enn heföi engin
ákvörðun verið tekin um slikan
her. Máliö væri á athugunar-
stigi og kæmist ef til vill ekki
lengra, þótt stofnun sliks herliðs
gæti veriö æskileg.
TVÆR ástæður eru einkum
færðar gegn stofnun sliks her-
liðs og vega báðar þungt á
metunum.
önnur ástæðan er sú, að
þjóðimar við Persaflóa hafa
ekki óskað eftir slikum her, og
virðast hugmynd þessari frá-
hverf. A fundi rikja Múhameðs-
trúarmanná, sem nýlega var
haldinn i Saudi-Arabiu, létu for-
ustumenn Saudi-Arabiu óspart i
ljós, að rikin við Persaflóa ættu
aö forðast að bindast risa-
veldunum. Þessi riki ættu að
vera óháð og leysa sjálf vanda-
málin á þessu svæði.
Hin ástæðan, sem mælir gegn
vestrænum fjölþjóðaher við
Persaflóa, er sú, að innri hættan
er meiri i þessum rikjum en
hættan af hernaðarlegri ihlutun
Rússa.
t þeim geta gerzt hvenær sem
er svipaöir atburðir og i Iran.
Það myndi auka þessa hættu, ef
valdhafarnir létu Evrópurikj-
unum eða Bandarikjunum her-
stöðvar i té.
Það myndi minna á gömlu ný-
lendustefnuna, en verri grýla er
ekki til i þessum löndum.
Sennilega gætu kommúnistar
i þessum löndum ekki fengið
betra áróðursefni en vestrænar
herstöðvar á Arabiuskaganum.
Fátt væri liklegra til að ryöja
einhverjum Khomeini eða
kommúnistaleiðtoga brautina
til valda i þessum löndum, án
þess að rússneski herinn kæmi
nokkuð við sögu.
LEIÐTOGAR Saudi-Arabiu
beita sér lika fyrir annarri
lausn. Hún er sú, að rikin á
Arabiu-skaganum, sem liggja
að Persaflóa, myndi með sér
eins konar varnarbandalag og
komi sér upp nokkrum her.
Fjármagn skortir þau ekki.
Þau riki, sem hér er um að
ræða, auk Saudi-Arabiu, eru
Kuwait, Bahrain, Qatar, Oman
og Arabfsku furstadæmin.
Hugmyndin um þetta banda-
lag mun upphaflega hafa fæðzt
á fundi Arabarikja, sem haldinn
var I Amman i Jórdaniu siðastl.
haust, en var svo nánar rædd á
fundi rikja Múhameðstrúar-
manna i Taif i Saudi-Arabiu i
janúar.
I byrjun febrúar hittust svo
utanrikisráðherrar þessara sex
rikja I Riad, höfuðborg Saudi-
Arabiu, og mun þar hafa verið
ákveöið að endanlega yröi geng-
ið frá stofnun bandalagsins á
fundi, sem verður haldinn i
Oman 28. marz.
Saudi-Arabia hefur nú her,
sem telur um 60 þús. manns, en
hin rikin hafar samanlagt álika
fjölmennan her. Þetta er eins og
er ekki mikill herstyrkur, en
með þvi að búa hann fullkomn-
ustu vopnum og fjölga i honum,
gæti hann orðið býsna sterkur.
Eins og áður segir, skortir ekki
fjármagnið sökum oliuauðlegð-
ar þessara landa.
Hlutverk þessa hers yrði ekki
aðeins aö verjast Rússum, ef til
kæmi. Hættan gæti frekar staf-
að frá trak eöa tran, ef leiðtogar
þar hygðu á útþenslustefnu.
Bandalaginu er ætlað meira
verkefni en að efla sameiginleg-
ar hervarnir. Það á að efla sam-
starf þeirra um margvisleg
framfaramál, sem dragi úr
byltingarhættu innan frá. Þaö á
m.a. að hafa frumkvæöi um
áætlanir, sem miða að þvi, að
nýir atvinnuvegir verði komnir
til sögu I þessum löndum, þegar
olian þrýtur.
Ef til vill er þessi bandalags-
hugmynd vænlegasta leiðin til
að tryggja frið við Persaflóa.
A uppdrættinum sjást rikin sex.sem hyggjast mynda bandalag