Tíminn - 01.04.1981, Blaðsíða 6

6
(Jtgefandi: Framsóknarflokkurinn.
Framkvæmdastjóri: Jóhann H. Jónsson. Auglýsingastjóri:
Steingrfmur Gislason. Skrifstofustjóri: Jóhanna B. Jóhannsdótt-
ir. Afgreiöslustjóri: Sigurður Brynjólfsson. —Ritstjórar: Þórar-
inn Þórarinsson, Jón Heigason, Jón Sigurðsson. Ritstjórnarfull-
trúi: Oddur V. ólafsson. Fréttastjóri: Kjartan Jónasson. Blaða-
menn: Agnes Bragadóttir, Atli Magnússon, Bjarghildur Stefáns-
dóttir, Friörik Indriðason, Friöa Björnsdóttir (Heimilis-Tím-
inn), Ileiður Ilelgadóttir, Jónas Guðmundsson (þingfréttir),
Jónas Guðmundsson, Kristinn Hallgrimsson (borgarmál),
Kristin Leifsdóttir, Ragnar örn Pétursson (Iþróttir), Ljósmynd-
ir: Guðjón Einarsson, Guðjón Róbert Agústsson. Myndasafn:
Eygló Stefánsdóttir. Prófarkir: Flosi Kristjánsson, Kristin Þor-
bjarnardóttir, Maria Anna Þorsteinsdóttir. — Ritstjórn, skrif-
stofur og auglýsingar: Siðumúia 15, Reykjavik. Simi: 86300.,
Auglýsingasimi: 18300. Kvöldsimar: 86387,86392.— Verð i lausa-
söiu 4.00. Askriftargjald á mánuði: kr. 70.00. — Prentun:
Blaðaprent hf.
Hurð nærrí hælum
Heimsbyggðin var i fyrra dag enn einu sinni
minnt harkalega á það hversu ófyrirséð atvik og
hreinar tilviljanir virðast geta breytt rás viðburða
og framvindu. Eitt slys, ein mistök geta á svip-
stundu umsnúið viðhorfum með viðtækustu afleið-
ingum. tslendingar hafa, ekki siður en aðrar þjóð-
ir, langa reynslu af þvi hvernig náttúruhamfarir
geta gerbreytt t.d. ástandi efnahags- og atvinnu-
mála og þannig haft m.a. viðtæk áhrif á stjórn-
málalif þjóðarinnar.
í fyrra dag var heimsbyggðin minnt á það,
hverju óskiljanlegt athæfi einstaklings, einn glæp-
ur eða geðveiki eins manns getur, þegar illa fer,
brotist inn i framvindu flóknustu og viðtækustu
málefna og jafnvel haft ómælanleg áhrif á lif mill-
jóna manna, sem á einu vetfangi eru gerðar að
skelfingu lostnum áhorfendum, sem hvorki fá rönd
við reist né geta gert sér grein fyrir þvi sem fram
vindur.
Mannkynssagan geymir mörg dæmi þessa, og er
ekki hægt að telja þau, enda þótt þau séu jafnan
viti til varnaðar. Mikið bál getur kviknað af litlu
tundri, og þegar viðsjár hafa magnast getur ófrið-
ur þjóða i millum brotist út af þvi sem virðist litið
beint tilefni.
✓
Meðal flestra rikja og einkum stórþjóðanna er
mikil áhersla lögð á öryggi allra þeirra sem við
stjórnvöl sitja. Þrátt fyrir það er viðurkennt að
aldrei verði svo kirfilega um mál búið að ekki
verði eftir sem áður raunverulega varnarleysi
fyrir brjálæðingum með skotvopn i höndum, og
það er lika viðurkennt að heilt þjóðfélag verði
aldrei með öllu hreinsað af öllum vopnabúnaði, —
fremur en ýmsu öðru þvi sem til óheilla og óskapa
horfir.
Þetta viðurkenndu talsmenn öryggisstofnana
Bandarikjanna i fyrra kvöld þegar á þá var gengið
um öryggi Bandarikjaforseta, eftir að tilræði hafði
verið gert við Ronald Reagan. ,,Við verðum aldrei
fljótari en byssukúlan”, sagði einn þeirra.
Það er ekki ofsagt að heimurinn stóð á öndinni
þegar fréttin um tilræðið við Bandarikjaforseta
barst um heimsbyggðina. Ástand alþjóðamála er
þegar með þeim hætti um þessar mundir að litið
má til að hrinda af stað meiri skriðu og óskaplegri
en menn geta reyndar gert sér i hugarlund. Og
hvað sem um Bandarikjaforseta núverandi verður
sagt er hann sjálfur, bæði stöðu sinnar vegna og
persónulega, alger og milliliðalaus úrslitaaðili um
framvindu alþjóðamála. Það er þannig t.d. viður-
kennt i Bandarikjunum að persónuleg áhrif hans
séu slik á allan almenning, og traust það sem
menn hafa á honum til góðs eða ills eftir atvikum,
að ekki séu i sjónmáli aðrir menn til að taka sæti
hans með góðu móti á svipstundu.
Auðvitað óska allir sæmilega heilbrigðir menn
þessum manni fulls bata og fullrar heilsu á ný. En
þvi er ekki að leyna að eftir situr uggur og óhugur i
mönnum viða um lönd. Það skall enn hurð nærri
hælum.
JS
Miðvikudagur 1. aprfl, 1981'.
Kjartan Jónasson:
Erleiit yfirlit !
20 ár liðin frá Svinaflóaárásinni 17. apríl:
Verður haldið
upp á afmælið?
Sandinistar leggja mikla áherslu á uppbyggingu hers sins.
Hótanir Ronalds Reagans
Bandarikjaforseta um að hefja
jafnvel nýtt Vietnam strið i E1
Salvador hafa fengið mjög mis-
munandi undirtektir og sums
staðar að minnsta kosti orðið til
þess að beina spjótum mót-
mælaaðgerða að Bandarikjun-
um i stað Sovétrikjanna áður
vegna aðgeröa þeirra i
Afghanistan. t Bandarikjunum
og Mið-Amerlku hefur afstaöa
Bandarikjaforseta aftur á móti
orðið til að hleypa kjarki i
hægrisinna og svo kann að fara
að þótt Reagan hafist litt að
sjálfur verði nærvera hans á
forsetastóli i Bandarikjunum til
þess að allt fari i bál og brand i
Mið-Ameriku.
Sautjánda april næstkomandi
verða liðin 20 ár frá hinni mis-
heppnuðu Svfnaflóaárás á Kúbu
þar sem kúbanskir útlagar voru
að verki, dyggilega studdir af
bandarisku leyniþjónustunni
CIA. Kúbanskir útlagar æfa
ennþá vopnaburð i Bandarikj-
unum og herma fréttir að þeir
hafi færst mjög i aukana með
kjöri Reagans i forsetaembætti.
Kúbönsku útlagarnir eru þó
ekki lengur einir um hituna þvi
nú þjálfa útlagar frá Nicara-
gua við hlið þeirra og hyggjast
siðan hefja skæruhernað gegn
stjórn Sandinista i heimalandi
sinu. Þessir útlagar eru raunar
allir úr fyrrum þjóðvarðliði
Somozas, einræðisherrans sem
Sandinistar steyptu af stóli.
Bæði kúbanskir og Nicara-
guanskir útlagar segja að harð-
linustefna Reagans gagnvart
kommúnistahættunni hafi hert i
þeim stálið og þeir eigi nú að
minnsta kosti von á siðferðis-
legum stuðningi frá Banda-
rikjastjórn.
Ein samtök kúbanskra út-
laga, Alpha 66, sem eru nokkuð
sér á báti segjast hafa staðið
fyrir 30 skemmdarverkum á
Kúbu á siðustu sex mánuðum og
hið siðasta hafi skemmt vatns-
raforkustöð i Regla, skammt
frá Havana, en þar létust sex
manns i sprengingu sem kú-
bönsk yfirvöld hafa ekki gefið
upp orsakir fyrir.
Astandið i E1 Salvador hefur
verið mjög slæmt að undan-
förnu eins og komið hefur fram
i fréttum en þar er þó eins konar
vopnahlé eins og stendur. 1
Nicaragua eru Sandinistar við
stjórn og enn of snemmt að
segja til um hvernig þeim farn-
ast. Ljóster að þeim hefur tekist
aö halda verðbólgu I skefjum en
þeir hafa ekki enn staöið við lof-
orð um borgaralega eða hálf-
borgaralega stjórn og vist er að
þeir verja miklum fjármunum i
uppbyggingu hers sins. Nokkuð
er um hryðjuverk i landinu og
svo virðist sem flótti kaupsýslu-
manna úr landi sé hafinn.
Guatemala gæti hæglega orð-
ið næsta Mið-Amerikurikið þar
sem upp úr sýður en þar er ein-
ræðisherrann og hershöfðinginn
Romeo Lucas Garéia við stjórn-
völinn. Um hægristefnu hans
má hafa það til marks að hann
Mótmæli I Frankfurt gegn
uppnefndi Carter fyrrverandi
Bandarikjaforseta „Fidel-Cart-
er”. Garcia fagnaði mjög kjöri
Reagans og stóð fyrir flugelda-
sýningu i höfuðborg sinni. Tals-
verð hætta er nú talin á að hann
túlki afstöðu Reagans svo að
honum sé óhætt að uppræta
vinstri-róttæklinga i landi sinu.
Stjórnvöld i Costa Rica eru á
hinn bóginn tekin að óttast
Sandinista i Nicaragua sem þau
studdu hvað ötulast áður og
seldu þeim meðal annars vopn.
Fullvist er að vænn skammtur
þeirra vopnasendinga hafa siö-
an ratað til vinstriskæruliða i E1
Salvador. Það sem borgara-
legum stjórnvöldum I Costa
Rica stendur mestur uggur af er
hernaðaruppbyggíngin í
Nicaragua, ekki sist ef til þess
kæmi að fullur ófriður brytist út
i flestum löndum Mið-Afriku.
Sjálfsagt er góð og gild ástaéða
fyrir Ronald Reagan að taka
fullt tillit til þeirra varnaðar-
orða að afskipti Bandarikjanna,
ekki sist hernaðarleg, af gangi
mála i Mið-Ameríku, eru tvi-
eggjað vopn.
Það er ávallt hætta við of
stefnu Reagans i E1 Salvador.
miklum einföldunum þegar
reynt er I stuttu máli að greina
frá samskiptum Bandarikjanna
og Mið-Amerlku. Þó verður vart
komist hjá þvi að draga þá
ályktun af þessari sögu að
bandarisk stjórnvöld hafa nær
ávallt stutt spilltar stjórnir
hers og eignastétta gegn blá-
snauðum almúganum. Þegar
svo þjóðir þessara landa taka að
berjast fyrir félags- og efna-
hagslegum umbótum verður
þeim siðast fyrir að leita sér
vina i Bandarfkjunum.
Ekki verður heldur komist hjá
þvi að skoða ástandið i Mið-
Ameríku út frá ástandi heims-
pólitíkurinnar og þá blasir J)að
við mönnum að sendi Reagan
bandariskt herlið til E1 Salvador
munu kannski ekki liða nema
tvö dægur uns sovéskur her
verður kominn inn I Pólland
nema Sovétmenn sjái sér betur
henta að treysta stjórnvöldum i
Póllandi fyrir innanlands-
vandanum og nota sér afskipti
Bandarikjanna i E1 Salvador i
pólitisku áróðursskyni eins og
Bandaríkjamenn pislarför
þeirra til Afghanistan.
Liklega hefur stefna Carters i
málum Mið-Ameriku verið
skynsamlegri en sú sem Reagan
hefur gefið i skyn að hann muni
fylgja. Talsverð umskipti i Mið-
Ameriku eru óumflýjanleg og
takist Bandarikjamönnum einu
sinni að styöja þann málstaö -
sem þau gefa sig út fyrir aö
standa i forsvari fyrir I Evrópu,
að þessu sinni I Mið-Ameriku, er
ekki að vita nema vinstri-rót-
tæklingarnir sjái að sér á nokkr-
um árum.
Kúbanskir útlagar á heræfingu i Bandarikjunum.