Tíminn - 01.04.1981, Blaðsíða 8

8
Miövikudagur 1. aprfl, 1981.
Inngangur
Eins og kunnugt er, hafa á
kjörtimabilinu átt sér stað mikl-
ar umræður i skipulagsnefnd,
borgarráöi og borgarstjórn um
þá endurskoðun aðalskipulags
Reykjavikur, sem samþykkt
var i borgarstjórn vorið 1977.
Aöaltilefni þessara umræðna
var greinargerð frá Borgar-
skipulagi Reykjavikur frá þvi i
janúar 1980, sem bar heitið
„Umsögn Borgarskipulags
Reykjavikur um staðfestingu á
aðalskipulagi Reykjavikur
1975-1995.”
1 niðurstööum greinargerðar-
innar sagði meðal annars:
„Hæpnar og breyttar forsend-
ur valda þvi, að staðfesting
Skipulagsstjórnar rikisins á
endurskoðuðu aðalskipulagi
geturekki á nokkurn hátt greitt
fyrir þeirri skipulagsvinnu, sem
framundan er, hvorki hvað
snertir ný býggingarsvæði né
endurskipulagningu eldri
byggðar, en gæti fremur orðið
skipulagsvinnunni fjötur um
fót”.
Athuganir og ábendingar
Borgarskipulags Reykjavikur
leiddu siðan til þess, að Borgar-
stjórn Reykjavikur samþykkti
fyrir rúmu ári siðan að endur-
meta ákveðna þætti aðalskipu-
lagsins, sem samþykkt var i
fylgdu i kjölfar umsagnar Borg-
arskipulags Reykjavikur á sin-
um tima. Ég vil hins vegar gera
nokkrum þeim efnisatriðum
skil, sem varða framtiðar-
byggöarsvæði Reykvikinga,
sem borgarstjórn Reykjavikur
ákvað aö endurmeta fyrir um
það bil ári siöan eins og að
framan greinir.
Ég vek sérstaka athygli á þvi,
að borgarstjórn samþykkti að-
eins að endurmeta þennan af-
markaða þátt aðalskipulagsins.
Byggingarland ekki i
eigu borgarinnar
Margumrædd endurskoðun
aðalskipulags 1977 gerði ráð
fyrir fyrsta áfanga framtiðar-
byggðar (15000 manna byggð) á
Keldnaholti. Verulegur hluti
þess svæðis er hins vegar alls
ekki i eigu borgarinnar, heldur
Tilraunastöövarinnar á Keld-
um. (um 150 ha).
Samningsumleitanir við rikis-
valdiö um kaup eða makaskipti
á löndum þeim, er aðalskipu-
lagið náði til höfðu staðið allt frá
árinu 1970.
Ekkert hafði þokast i sam-
komulagsátt.
Sannast sagna voru samning-
ar strand þegar nýi meirihlut-
inn tók við i Reykjavik.
Málið var þeim mun alvar-
Gylfi Guöjónsson, arkitekt. Timamynd: G.E
Hvers vegna var nauðsynlegt að endurskoða þann
þátt aðalskipulagsins frá 1977,
sem lýtur að framtíðarbyggð Reykvíkinga?
i uppbyggingu en þau svæði,
sem hingað til hafa verið til um-
ræðu.
Nýjar hugmyndir um
vatnsverndunarmörk
Ljóst er af þróun vatnsöflun-
armála fyrir Reykjavik, að
þess er skammt að biða, að álit-
leg byggingarsvæði i nágrenni
Reykjavikur losni undan vatns-
vernd. Sérfræðingar héldu þvi
fram við skipulagsyfirvöld, að
aflétta mætti núerandi vatns-
verndunarmörkum á vissum
svæðum þegar i stað. Aðrir voru
varkárari og töluðu um 5 ár i þvi
sambandi. Allt bar þetta þó að
þeim sama brunni, að nýir og
hagkvæmari byggðaþróunar-
möguleikar fyrir Reykjavik
gætu opnast i náinni framtiö,
landsvæði sem nær liggja þeim
hverfum sem nú eru i uppbygg-
ingu.
Niðurlag
Ég hef hér að framan rakið
megin ástæður þess, að endur-
mat framtiðarbyggðar á Úlf-
arsfellssvæði var óumflýjanlegt
að mati meirihluta skipulags-
nefndar.
ENDURMAT VAR
ÓUMPLÝJANLEGT
— segir Gylfi Guðjónsson, axkitekt, fulltrúi 1 Skipulagsnefnd Reykjavíkur
borgarstjórn vorið 1977. Hér var
um að ræða framtiðarbyggðar-
svæði Reykvikinga sem fyrir-
hugað var á svonefndu Úlfars-
fellssvæði.
Einhver kann að spyrja hvers
vegna umrædd staðfesting hafi
ekki fyrir löngu verið um garð
gengin. Endurskoðun aðal-
skipulagsins var tiltölulega á-
greiningslitið samþykkt i borg-
arstjórn i april 1977.
Þegar nýr meirihluti tók við
stjórn Reykjavikur sumarið
1978, hafði endurskoðað aðal-
skipulag Reykjavikur enn ekki
hlotið staðfestingu Félagsmála-
ráöuneytis. Þáverandi meiri-
hluti hafði þó haft rúmt ár eöa
þrettán mánuöi til þess að
ganga frá skipulagstillögunum
og fá þær lögformlega staðfest-
ar.
Astæða þess var sú, að ýmis-
legt vantaðiupp á, að skipulags-
gögnin væru þannig úr garði
gerð, að skipulagsstjórn gæti
endanlega f jallað um þau. Bæði
skorti þar á efnisatriði og
formsatriði, sem ekki verða
rakin hér.
Þannig var staöan, þegar ný
skipulagsnefnd tók að fjalla um
skipulagsmálefni borgarinnar
sumarið 1978, eftir 13 mánaða
aðgeröarleysi þáverandi meiri-
hluta i staðfestingarmálum að-
alskipulagsins, en þá vantaði
Skipulagsstjórn rikisins enn
gögn vegna staöfestingar.
Ég fer ekki hér út i það karp,
hártoganir og deilur, sem
legra, þar sem hér var um að
ræða fyrstu áfanga framtiðar-
byggðar bæði i ibúðar- og at-
vinnustarfsemi, sem nægja
skyldu Reykvikingum næstu 5-
10 árin.
Við skipulagsgerð á Keldna-
holti hafði nánast ekkert sam-
ráð verið haft við landeigendur,
og ég hef fyrir satt, að margir
borgarfulltrúar vissu heldur
ekki, hvernig i pottinn var búið,
þegar þeir samþykktu i borgar-
stjórn að hefja deiliskipulag á
Keldnalandi.
Auk þess lá land Gufunes-
stöövarinnar, sem einnig er rik-
iseign, innan aðalskipulagsins
(um 80 ha.).
Varöandi það land lágu heldur
ekki fyrir neinir samningar um
að borgin yfirtæki landið.
Engar formlegar viðræður
höföu farið fram um flutning
Gufunesstöövarinnar, en laus-
lega áætlað mun kostnaður við
flutning tækja og bygginga
einna nema 2-4 milljörðum
gamalla króna á núgildandi
verðlagi.
50.000-manna byggð á
Clfarsfellssvæði fékkst
ekki staðist
Það er kunnara en frá þurfi að
segja, að á siðari árum hefur
töluvert boriö á flutningum
fólks frá Reykjavik til ná-
grannasveitarfélaga i húsnæð-
isleit.
1 nágrannasveitarfélögunum
hefur fólk haft aðgang aö svo-
nefndum sérbýlishúsalóðum, en
i Reykjavik hefur um 70% ibúða
á undanförnum árum verið
skipulagðar i fjölbýli.
Það liggur þvi i augum uppi,
að nauðsynlegt er að bjóða upp
á verulega hærra hlutfall lóða
undir sérbýlishús og freista á
þann hátt sess að stemma stigu
umræddri þróun.
Athuganir Borgarskipulags
Reykjavikur leiddu hins vegar i
ljós, að samkvæmt aðalskipu-
lagi Úlfarsfellssvæðis voru á-
ætlanir um blokkabyggingar
mjög ráðandi.
50.000-manna byggð mun að
áliti Borgarskipulags þar tæp-
lega rúmast nema að verulegu
leyti i þéttu fjölbýli.
Þessi staðreynd er siðan i
hrópandi ósamræmi við þá
stefnumörkun aðalskipulagsins
aðauka skuli hlutdeild einbýlis-
og raðhúsabyggðar miðað við
Breiðholtshverfin.
Fyrirhugaður þéttleiki byggð-
ar hefði þvi óhjákvæmilega haft
i för með sér áframhaldandi og
jafnvel vaxandi fólksflótta frá
Reykjavik til nágrannasveitar-
félaga.
Nýjar ibúaspár fyrir
Reykjavik
Nýjar ibúaspár frá Borgar-
skipulagi og Framkvæmda-
stofnun gáfu visbendingu um
mun hægari byggðaþróun i
Reykjavik en þær spár, sem
lágu til grundvallar umræddu
aðalskipulagi. Hér var um að
ræða breytta skipulagsfor-
sendu. Meirihluti borgarstjórn-
ar vildi skoða framtiðarbygg-
ingasvæði i Reykjavik i ljósi
þessara upplýsinga. Mismunur
á eldri og nýrri spám, nemur
um 15.000-20.000 manns á næstu
20 árum, en láta mun nærri, að
svipaður fjöldi búi nú i Breið-
holtsbyggð. Það skakkaði þvi
hvorki meira né minna en
heilu Breiðholti.
Það er þvi mikið hagsmuna-
mál Reykjavikur að framtiðar-
kostir i byggðarþróun borgar-
innar, á næstu árum geti tekið
við hægari uppbyggingu ný-
byggingarinnar.
Þessi sjónarmið höfðu ekki
komið til skoðunar við gerð að-
alskipulagsins frá 1977, en
skipta verulegu máli varðandi
þjónustugráðu i væntanlegum i-
búðahverfum.
Kaup Reynisvatns-
lands
Nýlega var gengið frá kaup-
um borgarinnar á hluta af landi
jarðarinnar Reynisvatns. Nú-
verandi meirihluti vildi athuga,
hvort þessir landvinningar opni
ekki nýja möguleika fyrir þróun
byggðar i borginni, jafnvel
kosti, sem væru hagkvæmari en
Benda má á ýmis önnur
atriði, sem mæltu með endur-
mati fyrri áætlana um framtið-
arbyggð.
Ljóst er til að mynda, að
mengun og sprengihætta frá A-
burðarverksmiðjunni i Gufunesi
er gifurleg.
Það er þvi ekki nema eðlilegt,
að skipulagsyfirvöld vilji skoða
nánar skipulag ibúðarbyggðar i
næsta nágrenni verksmiðjunnar
eins og aðalskipulagiö frá 1977
gerði ráð fyrir.
Sjálfstæðismenn i borgar-
stjórn voru andvigir margum-
ræddu endurmati. Þeir hafa
enga ástæðu séð til þess að gera
efnisatriðum málsins nein skil,
en telja sig gegna hagsmunum
Reykjavikinga betur með þvi að
klifa sifellt á órökstuddum full-
yrðingum um glundroða, að-
gerðarleysi og ósamkomulag
núverandi meirihluta i pólitisk-
um, en litt málefnalegum stil.
Aðalskipulag er áætlun, sem i
eðli sinu er sifelldum breyting-
um undirorpin. Hún er hvorki á-
reiðanlegri né óvissari en þær
forsendur, sem hún byggir á,
enda gerir löggjafinn ráö fyrir
reglulegri endurskoðun aðal-
skipulagsáætlana á 5 ára fresti.
Það kann þvi ekki góðri lukku
að stýra, þegar aðalskipulag
verður persónulegt metnaðar-
mál ákveðinna stjórnmála-
manna, sem ekki eru fúsir til
’ þess að skoða málið á ný út frá
breyttum forsendum með hags-
muni borgaranna fyrir augum.
Tilraunastöðin að Keldum.
Aburðarverksmiðjan 1 Gufunesi.
Timamynd: Tryggvi