Tíminn - 26.07.1981, Síða 9

Sunnudagur 26. júll 1981
menn og málefni
Upplausnin mun aukast
í Sjálfstæðisflokknum
Smáhópar
og klíkur
U A sf&astliðnu vori birtist i
Morgunblaðinu frásögn af
fundi, sem Geir Hallgrimsson,
formaður Sjálfstæöisflokksins,
hafði haldið með kjósendum 1
Breiðholti.
Meðal annars sagöi Mbl. frá
þvi, að einn fundarmanna, Friö-
rik Friðriksson, hafi ljfst þvi,
hvernig Sjálfstæðismenn ættu
að haga sér, ef þeir hygðust efla
flokkinn. Siðan gaf hann lýsingu
á því, hvernig sambtlðin væri i
flokknum um þessar mundir.
HUn var á þessa leið:
„Við vinnum helzt gegn hvor
öörum, nöldrum I eigin barm og
kennum öðrum um það, sem
miður fer.”
Þessi lýsing Friðriks Frið-
rikssonar er i fullu samræmi við
frásögn Margrétar S. Einars-
döttur á þingi Landssambands
Sjálfstæðiskvenna, sem var
haldið um likt leyti. Margréti
fórust þar m.a. orðá þessa leið:
„Sjálfstæðisflokkurinn er I
dag þvi miður ekki sá stóri og
samheldni flokkur, sem við
vildum að hann væri. SU stað-
reynd að flokkurinn skiptist upp
i marga smáhópa og klikur
hefur orðiðtil þess aö vinsamleg
samskipti meðal manna innan
flokksins eru erfiðog milli hinna
ýmsu hópa hefur skapazt óvild
og óvinátta svo mikil, að við
liggur algjör sundrung þessa
stærsta stjómmálaflokks lands-
ins. Þessi sundrung hefur stór-
skert allan sóknarmátt og veikt
flokkinn til muna.”
Þessar lýsingar þeirra Frið-
riks og Margrétar bera það með
sér, að innan Sjálfstæðisflokks-
ins rikir ekki aðeins klofningur
milli Gunnars og Geirs, heldur
miklu frekar hrein upplausn.
Flokkurinn er i mörgum
molum.
Geir verður
áfram
Ýmsir Sjálfstæöismenn virö-
ast ala þær vonir i brjósti, aö
ástandið i flokknum kunni að
batna eftir landsfundinn, sem
hefur verið boöaöur i haust.
Þeir byggja þetta á þeirri ósk-
hyggju, að þá muni foringja-
vandamálið leysast.
Allar horfur eru þó á þvi, að
foringjavandamáliö muni halda
áfram að hrjá Sjálfstæðisflokk-
inn eftir sem áður.
Samkvæmt sko&anakönnun,
sem Visir gerði fyrir nokkru,
kjósa um 20% Sjálfstæðisflokks-
manna Geir Hallgrimsson sem
formann og álika margir Gunn-
ar Thoroddsen. Albert Guð-
mundsson fékk 6%, en aðrir
innan við 1% hver.
Samkvæmt þessari niður-
stöðu er lfklegt, að Geir Hall-
grimsson nái kjöri á landsfund-
inum og byggist sá spádómur á
tvennu.
í fyrsta lagi er ljóst, að Geir
Hallgrimsson hefur engan
annan keppinaut um forustuna
en Gunnar. Aðrir, sem taldir
eru koma til greina, eru svo
fylgisvana samkvæmt könnun
Visis, að telja má þá Ur leik við
formannskjörið.
1 öðru lagi skiptast fylgis-
menn Geirs og Gunnars að
verulegu leyti þannig, aö meiri-
hluti þingmanna og forustu-
manna flokksins fylgir Geir, en
óbreyttir flokksmenn fylgja
miklu fleiri Gunnari.
Samkvæmt venju má reikna
með þvi’, að fyrrnefndi hópurinn
■ Frá þingflokksfundi Sjálfstæðisflokksins sl. mánudag. Mynd Bjarnleifur
• !*
m
megi sin meira við kosningu
landsfundarfulltrila. Geir muni
þvi reynast öllu liðfleiri á lands-
fundinum en Gunnar.
Orslit formannskjörsins yrðu
þá í raun þau, ef dæmt er eftir
könnun Vi'sis, aö landsfundurinn
velur flokknum formann, sem
hefur i reynd ekki nema 20%
flokksmanna aö baki sér, þótt
atkvæðatalan geti orðið eitthvað
hærri á landsfundinum.
Það getur hver og einn sagt
sér s jálfur, að slfkt form annsval
leysir ekki vandamál Sjálf-
stæðisflokksins. Sundrungin og
óánægjan i flokknum mun hald-
ast áfram og verða liklegri til að
magnast heldur en hið gagn-
stæða.
Og ekki verður Geir meiri for-
ingi en hann hefur verið.
Blendinn
flokkur
Þeir Sjálfstæðisflokksmenn,
sem þykjast sjá fram á þau úr-
slit formannskjörsins á lands-
fundinum, sem hér hefur verið
spáö, reyna að finna sér aðra
huggun. Fundurinn mun von-
andi áorka þvi aö stefnan verði
skýrara mörkuð.
Þaö er rétt, aö stefna Sjálf-
stæöisflokksins hefur oft verið
næsta óljós. t erindi, sem Jónas
Kristjánsson ritstjóri flutti fyrir
nokkrum árum á ráðstefnu
Sambands ungra Sjálfstæöis-
manna, sagði hann m.a. um
stefnu Sjálfetæöisflokksins, að
hún væri blanda af miýgu og
fldikurinn yröi þvi réttilega tal-
inn „blendinn flokkur.”
Þaö væri þvi erfitt að skil-
greina stefnu flokksins, sagði
Jónas.
Einn af kunningjum sinum
hef&i skilgreint hana þannig, a&
Sjálfstæðismaður væri maöur,
sem væri of hræddur til að berj-
ast, en of feitur til að flýj a.
Jónas Kristjánsson rakti það,
að Sjálfstæðisflokkurinn hefði
orðiö til við samruna ihalds-
flokks og frjálslynds flokks og
heföi þvi þurft að reyna að þjóna
tveimur stefnum i senn. Siöar
heföu svo bætzt við tækifærís-
sinnuð vinnubrögð Ólafs Thors
og Bjarna Benediktssonar,
„sem bitu sig ekki fast i hin
frjálslyndu sjónarmið, þegar
vinsældir jafnaðarstefnunnar
fóru vaxandi.” Undir forustu
þeirra Ólafs og Bjarna hafi
flokkurinn þannig tekið ýmis
sosialisk sjónarmið.
Höfuð niðurstaöa Jónasar um
stefnu Sjálfstæðisflokksins var
þessi:
„Hann er I stefnu og reynd
bæði hægri og vinstri flokkur.
Hann er i stefnu og reynd bæði
auðvalds- og jafnaðarflokkur.
Hann er i stefnu og reynd bæði
ihalds-og frjálslyndur flokkur.”
„Kannski er það þessi fjöl- .
breytni”, bætti Jónas við, „sem
veldur mörgum flokksmönnum
vanda við að fóta sig á hinum
hugmyndafræðilega grunni.”
Moðsuða
Mörgum forustumönnum
Sjálfstæðisflokksins hefur lengi
verið ljóst, aö flokkurinn þyrfti
að marka sér skýrari stefnu.
Einn af þeim er Gunnar Thor-
oddsen. Hann lagði til fyrir
nokkrum árum, aö flokkurinn
markaði skýrlega þá stefnu, að
hann væri „fylgjandi frelsi meö
skipulagi”, sem þýðir þaö, að
markaöslögmáliðeittverði ekki
látið ráöa.
Þetta sjónarmiðGunnars beið
eftirminnilegan ósigur, þegar
Sjálfstæðisflokkurinn hóf upp
merki markaðslögmálsins,
leiftursóknina, fyrir siðustu
þingkosningar, en það var eins
og Guðmundur H. Garðarsson
hefur lýst manna bezt algert
frávik frá vinnubrögðum Ólafs
Thors og Bjarna Benedikts-
sonar.
Um alllanga tiö hafa Mbl.
og Visir forðast að nefna leiftur-
sóknina.Samter nú barizt harð-
lega fyrir þvi innan Sjálfstæðis-
flokksins, að landsfundurinn
lýsi eindregnu fylgi við hana.
Aðrir vilja taka upp stefnu
Ólafs Thors og Bjarna Bene-
diktssonar.
Sennilegasta niðurstaðan er
sú, að hvorugur hópurinn muni
ganga með sigur af hólmi,
heldur fallist báðir á einhvers
konar moösuðu, þar sem reynt
verði að gera öllum til geðs.
Stefnan verði þvi grautarlegri
en nokkru sinni fyrr.
Lán í óláni
Allar likur benda þannig til,
að Sjálfstæðisflokkurinn verði
jafn sundraður, stjórnlaus og
stefnulitill eftir landsfundinn og
hann var fyrir hann.
Af þessu leiöir, að sjálfsögðu,
aö flokkurinn er nánast óstarf-
hæfur. Ef hann ætti að stjórna,
gæ ti han n ekki k om ið sér sa m an
um neitt, sem máli skipti. Allt
færi I handaskolum hjá honum.
Það má þvi segja, að þaö hafi
verið lán i' óláni hjá Sjálfstæðis-
fldcknum, að hann skyldi undir
þessum kringumstæðum missa
meirihlutann i borgarstjórn
Reykjavikur, þar sem þeir Al-
bert Guömundsson og Davið
Oddsson berast á banaspjótum.
Enn meira lán er þó þaö, aö
flokkurinn skyldi lenda 1 stjórn-
arandstöðu á Alþingi. Tjóniö,
sem þjóðin gæti oröið fyrir
vegna sundurlyndis I Sjálf-
stæðisflokknum, veröur þvi
stórum minna en ella.
Það er vel hægt að hugsa sér,
hvernig ástatt heföi oröið i
borgarstjórn Reykjavikur, ef
þessisundraði flokkur heföi haft
áfram meirihluta þar. Það var
lán Reykvikinga, aö flokkurinn
missti meirihlutann, og við tók
traust stjórn fyrrverandi minni-
hlutaflokka, sem hefur reist við
fjárhaginn og hrundið fram
mörgum endurbótum undir for-
ustu farsæls borgarstjóra.
A sama hátt hefur þaö reynzt
þjóðinni vel, aö aöeins jákvæð-
asti partur Sjálfstæöisflokksins
hefurtekið þátt i rikisstjórninni,
en hinir mörgu smáhópar og
klikur i flokknum sta&ið utan
viö. Þess vegna hefur rikis-
stjórninni heppnazt að tryggja
næga atvinnu, sem óviöa hefur
tdcizt annars staðar, og er á
góðri leið að draga úr verð-
bólguhraðanum.
Þetta myndi ekki hafa tekizt
rikisstjóm, sem heföi þurft aö
styöjast viö alla hina sundru&u
hjörð Sjálfstæðisflokksins.
Þótt andstæöingar Sjálf-
stæðisflokksins hafi ekki áhuga
á eflingu hans, er það eigi a&
siður áhyggjuefni, að stærsti
flokkurinn er sundraður og
stjórnlaus. En lán er þaö i óláni
fyrirhann að þurfa ekki að bera
ábyrgð á stjórn meöan hann er
jafn óstarfhæfur.
Y
Þórarinn Þórarinsson,
ritstjóri, skrifar