Tíminn - 26.07.1981, Side 30

30
Sunnudagur 26. júH 1981
Loftskipiö R 34 flaug
heilu og höldnu yfir
lantshaf áriö 1919.
At
9 Bandariski flotinn notaöi um margra ára skeiö loftskip sem
Goodyear smlöaöi fyrir hann og meö góöum árangri.
— Bretar hanna
nú og smíða
nýja gerð
loftskipa og
breskt flugfélag
hefur þegar
pantað fjögur
loftskip til
vöruflutninga
I Slöustu 40 árin hefur Goodyear veriö nánast eitt um hituna I smiöi
loftskipa, fyrst fyrir bandariska flotann en siöan nánast einungis I aug-
lýsingaskyni.
■ Hugdetta listamanns: Kjarnorkuknúiö sovéskt loftskip sem ætti aö
geta boriö um 300 tonn eöa 1.600 manns ognáö um 240 mflna hraöa.
Eiga
loftskipin
himininn
fyrir sér?
Það erekkimeira en svo að við
trúum því rní á dögum, að lof tskip
flugu I eina tið milli fjarlægra
heimsalfa meö fjölda fólks innan-
borðs og tvö komust meira aö
segja á noröurpólinn. Tilsýndar
virðast þau svo viökvæm og
óraunveruleg aö manni þykir
furðu sæta að nokkur skuíi hafa
treyst þeim fyrir lifi sinu, og saga
gömlu loftskipanna styður raunar
þessa skoöun.
En hvort sem við trúum þvl eða
ekki vinnur flugfélag i Bretlandi
enn aö hönnun loftskipa, aö visu
meö vöruflutninga i huga fremur
en farþegaflutning. Bretar hafa
raunar komiö talsvert við sögu
loftskipanna, en þegar flaggskip
þeirra, R 101 fórst fyrir 50 árum
og meö þvi 47 manns sögöu þeir
aö mestu skilið við loftskipin, þaö
er að segja þangað til nú. Þegar
þýska loftskipið Hindenburg fórst
siðanyfir Lakehurst I New Jersey
sjö árum síðar má segja að loft-
skip til farþegaflugs hafi alveg
horfiö úr sögunni.
Sigurstranglegri kepp-
andinn.
Hindenburgslysið batt endi á
bjartan og fagran draum þvi allt
fram undir það höfðu loftskipin
verið talin mun sigurstranglegri I
samkeppninni við fyrstu kynslóð
ir flugvéla um hvor ætti framtíð-
’ina fyrir sér uppi I skýjunum.
Flug með loftbelgjum var meira
en öldinni eldra en flug á flugvél-
um og öllum þorra fólks virtist
sem loftskipin hlytu að vera miklu
öruggari en flugvélarnar. Við
verðum að gæta að þvl að fyrir
hálfri öld voru mótorar ekki eins
traustirog þeireru nú og eðlilega
fannstfólki að loftskipin hlytu að
Le Petit Journal
VE CHATIMENT DU PIKATE
Ao reWf 4 tut l As.jlrt«i»
U Zrpptlm * t-lÖ ' <fc>{k. U ÍWJ
■ Ariö 1916 birtist á forsiöu Le
Petit Journal mynd af endalokum
Zeppelin L 19 sem fórst I Noröur-
sjó eftir árás á England.
vera öruggari þar sem þau gátu
haldistá lofti þótt mótor bilaði en
mótorlaus flugvél hlyti að steyp-
ast til jarðar. En sá kostur loft-
skipanna að vera eins og Utblásin
blaðra gerði þau líka að leiksoppi
ýmissa náttúruafla eins og
storma, vindsveipa, uppstreymis
og niðurstreymis að loftþrýst-
ingnum ógleymdum.
Þróun loftskipanna frá einföld-
um loftbelgjum var ekki sfður
stöðug barátta við stýrifræðina en
að knýja skipin áfram. A 19. öld
var fundinn upp ýmis hugvitsam-
legur búnaður til að stýra loft-
belgjum en enginn dugði almenni-
lega, uns Paul Haenlein smlðaði
litið loftskip og flaug því yfir
Mainz I Þýskalandi árið 1871.
Undarlegur brasiliskur uppfinn-
ingamaður, Santos Dumont, fann
upp og sýndi mörg undarleg loft-
skip i siðasta áratug 19. aldar,
flaug meðal annars umhverfis
Eifelltuminn og komst fyrir vikið
á frimerki.
Nafn þýska greifans og herfor-
ingjans Ferdinands von Zeppelin
festist hins vegar við loftskipin
sakir góðs árangurs hans við
hönnun loftskipa. Loftskipin hans
voru ekki aðeins hugvitsamlega
hönnuð heldur reyndust þau
traustari og einfaldlega betri en
öll önnur. Helsti keppinautur
Zeppelinskipanna voru einnig
þýsk loftskip, Shutte-Lanze-skip-
in.
Á1 og trébrynjur.
1 stað þess að treysta alveg á
gasþrýstinginn og láta hann ráða
lögun loftskipanna voru Zeppelin-
skipin klædd álbrynju og Shutte-
Lanze-skipin trébrynju. 1 heims-
styrjöldinni fyrri komst þróun
loftskipanna á hraðskrið og
hundruð Zeppel inskipa höfðu
verið byggð er striðinu lauk. 1
striðinu urðu þau helst kunn fyrir
loftárásarferðir sinar til breskra
hafnarborga. Þungar vélardrun-
urnar og skugginn uppi i skýjun-
um höfðu raunar miklu meiri og
geigvænlegri áhrif á ibUa bæj -
anna en sprengjurnar sem loft-
skipin sendu niður og jafnvel
meiri en Gothasprengjurnar sem
komu til sögunnar undir lok
striðsins.
Bandamenn reyndu af fremsta
megni að ná Þjóðverjum i hönnun
loftskipa og notuðu i fyrstu
stolnar teikningar af Shutte-
Lanzeskipum, sem smyglað hafði
verið Ut Ur Þýskalandi af njósnur-
um bandamanna, en slðar gaf
miklu betri raun að endurbyggja
þýsk loftskip sem náðst höfðu
heilleg og smiða eftirlíkingar
þeirra.
Fyrsta skikkanlega breska loft-
skipið, R 33, var nákvæm eftirlik-
ing af Zeppelin L 33, sem lenti
óskemmt i Essex. í strlðslok
skiptu bandamenn með sér þeim
loftskipum Þjóðverja sem fundust
heil i Þýskalandi og framtiðin
virtist blasa við björt og fögur
með friðsamlegri Jx-óun loftskip-
anna tilýmislegra nota. En annað
varð uppi á teningunum.
I jUli árið 1919 flaug systurskip
R 33, R 34, yfir Atlant shaf heilu og
höldnu, en aðeins tveimur árum
siðarbrotlentiR38 i Humberá um
það leyti er átti að selja það
Bandarikjamönnum, og með þvi
fórust ýmsir helstu hönnuðir og
frumkvöölar breskrar loftskipa-
smiði. Frekari loftskipasmlði var
þá frestað i' Bretlandi um sinn.
Aukinn áhugi
Undir lok þriðja áratugar 20.
I Ariö 1937 kviknaöi I þýska loftskipinu Hindenburg er þaö var aö
koma til lendingar I New Jersey iBandarikjunum. 35 manns fórust.