Fréttablaðið - 13.02.2008, Blaðsíða 10

MARKAÐURINN 13. FEBRÚAR 2008 MIÐVIKUDAGUR10
S K O Ð U N
ÚT GÁFU FÉ LAG: 365 – prentmiðlar RIT STJÓRI: Björgvin Guðmundsson RITSTJÓRN: Hólmfríður Helga Sigurðardóttir, Ingimar Karl Helgason, Jón Aðalsteinn Bergsveinsson, Óli Kristján
Ármannsson, Jón Skaftason, Sindri Sindrason AUGLÝSINGASTJÓRI: Jón Laufdal RIT STJÓRN OG AUGLÝSING AR: Skaftahlíð 24, 105 Reykja vík AÐ AL SÍMI: 512 5000 SÍMBRÉF: 512 5301 NETFÖNG:
rit stjorn@markadurinn.is og aug lys ing ar@markadurinn.is VEFFANG: visir.is UM BROT: 365 – prentmiðlar PRENT VINNSLA: Ísa fold arprent smiðja ehf. DREIFING: Pósthúsið ehf. dreifing@
posthusid.is Markaðinum er dreift ókeyp is með Fréttablaðinu á heim ili á höf uðborg ar svæð inu, Suðurnesjum og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslunum á lands byggðinni.
Markaðurinn áskil ur sér rétt til að birta allt efni blaðs ins í staf rænu formi og í gagna bönk um án end ur gjalds.
bjorgvin@markadurinn.is l holmfridur@markadurinn.is l ingimar@markadurinn.is l jonab@
markadurinn.is l jsk@markadurinn.is l olikr@markadurinn.is l sindri@markadurinn.is
Sögurnar... tölurnar... fólkið...
O R Ð S K Ý R I N G I N
Á VIÐSKIPTAÞINGI Í FYRRA Í dag er haldinn einn af árvissum stórviðburðum viðskiptalífsins þegar Viðskiptaráð heldur viðskiptaþing
sitt. Hér að ofan má sjá Geir H. Haarde forsætisráðherra flytja opnunarávarp, en þá var áhersla þingsins á ímynd landsins og sérfræðingur
í þeim málum að nafni Simon Anholt fenginn til að fjalla um hana. Núna er framtíðarskipan gjaldeyrismála í brennidepli. MARKAÐURINN/GVA
Það er ekki langt síðan umræða
um fyrirkomulag gjaldeyris- og
peningamála var á höndum ör-
fárra hagfræðinga, embættis-
manna og stjórnmálamanna. Nú
er hinsvegar svo komið að fáir
fara varhluta af þessari umræðu
og íslenska krónan er orðin að
hitamáli í íslensku samfélagi.
Efasemdir um gildi krónunnar
fyrir fyrirtæki og almenning í
landinu er víða að finna í frétta-
flutningi og almennri umræðu.
Slík umræða verður ekki til
að ástæðulausu. Síðustu miss-
eri hafa Íslendingar þurft að
búa við viðvarandi verðbólgu,
hátt vaxtastig og raungengi og
ófyrirsjánlegar gengissveiflur.
Allt eru þetta þættir sem ýta
undir vantrú á gjaldmiðli okkar.
Þetta gerist á sama tíma og al-
þjóðavæðing íslensks hagkerf-
is hefur aukið mikilvægi fyrir-
komulags peningamála til muna.
Segja má að íslenska krónan
sé örmynt á alþjóðlegan mæli-
kvarða og umsvif fyrirtækja á
erlendri grundu hafa leitt til þess
að fyrir mörg fyrirtæki hefur
hún reynst fjötur um fót.
KÖNNUN KYNNT
Viðskiptaþing er ávallt helgað
brýnustu hagsmunamálum við-
skiptalífsins og í ár var því valin
yfirskriftin Íslenska krónan:
Byrði eða blóraböggull? Á þing-
inu verður spurningunni svarað
með því að leita álits innlendra
og erlendra sérfræðinga og full-
trúa viðskiptalífsins, félaga í Við-
skiptaráði. Einnig verður í til-
efni þingsins gefin út skýrsla
Viðskiptaráðs þar sem reifaðir
eru þeir möguleikar sem Ísland
stendur frammi fyrir í gjaldeyris-
málum.
Við undirbúning þingsins leit-
aði Viðskiptaráð álits um 300
forsvarsmanna aðildarfélaga á
gjaldeyris- og peningamálum.
Þetta var gert með stuttri könn-
un, en niðurstöður hennar verða
kynntar á Viðskiptaþingi. Ljóst
er af niðurstöðum könnunarinn-
ar að íslensk fyrirtæki geta illa
unað við óbreytt ástand. Meiri-
hluti forsvarsmanna aðildarfé-
laga Viðskiptaráðs er ósáttur við
fyrirkomulag peningamála og um
63% þeirra telja að hér eigi að
taka upp annan lögeyri en krón-
una. Niðurstöðurnar sýna svart á
hvítu fram á nauðsyn þess að hér
verði komið á opinni umræðu um
hver vandamálin við núverandi
peningastefnu eru og hvaða kostir
eru í stöðunni.
ER ANNAR GJALDMIÐILL BETRI?
Ljóst er að hluta þess vanda sem
nú er glímt við má rekja til mis-
taka í fjármálastjórn á undan-
förnum árum. Þar hafa umfangs-
miklar stóriðjuframkvæmdir
og aukin útgjöld hins opinbera,
ásamt öðru, leitt af sér þau ein-
kenni þenslu sem nefnd voru hér
að ofan. Hvort sem stendur til að
halda krónunni eða skipta henni út
fyrir aðra mynt, er ljóst að koma
þarf á efnahagslegu jafnvægi á
ný. Í skýrslu Viðskiptaþings eru
reifaðar fjölmargar aðgerðir sem
ættu að stuðla að jafnvægi og
skilvirkari framkvæmd peninga-
stefnu Seðlabanka Íslands. Um
leið myndu þær bæta rekstrar-
umhverfi alþjóðlegra fyrirtækja,
hvort sem það væri í sambúð við
íslensku krónuna eða annan gjald-
miðil.
Efasemdir um hagnýtt gildi
sjálfstæðis í peningamálum kalla
á spurningar um hvort aðrir
gjaldmiðlar en krónan gætu hent-
að Íslandi betur. Í ljósi eðlis og
umfangs utanríkisviðskipta
Íslendinga liggur því beint við að
huga að upptöku evru hér á landi.
Þar hafa einkum tvær leiðir verið
nefndar til sögunnar, þ.e. einhliða
upptaka evru eða upptaka í kjöl-
far aðildar að ESB og myntbanda-
laginu. Þriðja leiðin hefur einnig
verið nefnd, sem er tvíhliða upp-
taka evru sem fæli í sér aðgang
að myntbandalaginu og samstarf
við Seðlabanka Evrópu, án aðild-
ar að Evrópusambandinu. Á Við-
skiptaþingi 2008 verður varpað
betra ljósi á kosti og galla þess-
ara leiða og hvort þær eru yfir-
leitt færar.
ÓFORMLEG EVRUVÆÐING
Hvert sem markmiðið verður er
skýr stefnumörkun alltaf skyn-
samlegur kostur. Undanfarin ár
hafa ekki eingöngu fyrirtæki
heldur einnig einstaklingar fært
sig á ýmsan máta frá notkun ís-
lensku krónunnar. Erlend lántaka
heimilanna hefur t.a.m. vaxið
hratt sem er óæskileg þróun með
tilliti til fjármálastöðugleika hag-
kerfisins. Ein leið sem nefnd
hefur verið til að vega á móti
þeirri hættu eru launagreiðslur
í erlendri mynt. Með því væri
ljóst að næsta skref til óform-
legrar evruvæðingar, án beinnar
þátttöku stjórnvalda, hefði verið
tekið. Til að koma í veg fyrir
frekari þróun í átt að óformlegri
evruvæðingu er nauðsynlegt að
byggja upp trúverðugleika og
notagildi íslensku krónunnar.
Hvort sem stjórnvöld hafa hug
á að halda sjálfstæðum gjald-
miðli til frambúðar eða ekki, er
stöðugleiki grundvallarforsenda
þess að rekstrarumhverfi fyr-
irtækja og efnahagsleg skilyrði
einstaklinga verði eins og best
verður á kosið. Sitji stjórnvöld
með hendur í kjöltu er hætt við
því að næstu skref til óform-
legrar evruvæðingar verði tekin.
Þar með væri tækifæri stjórn-
valda til að stýra atburðarásinni
glatað og þau gætu neyðst til að
fylgja þróuninni eftir í stað þess
að leiða hana.
Er krónan byrði eða blóraböggull?
Skortsala kallast það þegar fjár-
festir fær lánuð hlutabréf og
selur en skuldbindur sig á sama
tíma til að kaupa þau aftur og
skila þeim að ákveðnum tíma
liðnum til þess sem upphaflega
lánaði honum þau. Með þessu
móti hefur fjárfestir hag af því
að verð hlutabréfa lækki sem
mest enda er hann að veðja gegn
góðu gengi þeirra. Gangi áætlan-
ir fjárfestisins eftir hirðir hann
mismuninn en tapar peningum ef
þau hækka.
Ungverski fjárfestirinn George
Soros er einna þekktastur fyrir
að skortselja breska pundið árið
1992 og hagnast um einn millj-
arð Bandaríkjadala á einum degi.
Gengisfelling pundsins lá í loft-
inu og veðjaði Soros tíu millj-
örðum dala á að það myndi ræt-
ast. Það gekk eftir eins og frægt
er orðið. Skortsala þykir áhættu-
samur gjörningur enda hefði
Soros getað tapað háum fjárhæð-
um hefði breski seðlabankinn
komið sér hjá gengisfellingunni.
GEORGE SOROS
Skortsala
O R Ð Í B E L G
Finnur
Oddsson
framkvæmda-
stjóri Viðskiptaráðs
Íslands
Annar hfRekstrarverkfræðistofan
Suðurlandsbr. 46 • Sími 568 1020 • Annar.is
a ÁrsreikningarBókhald
Skattframtöl
Í spánnýrri bók sem Margrét Reynisdóttir skrifar og heitir „Þjónusta:
Fjöregg viðskiptalífsins“ kemur fram hversu miklu máli skiptir fyrir fyr-
irtæki að huga að og taka mark á athugasemdum og umkvörtunum við-
skiptavina þeirra. Ábendingarnar eru sagðar geta verið uppspretta fram-
fara og sóknar.
Væntanlega eru þetta hollráð hverjum þeim sem veitir þjónustu og á
það væntanlega bæði við fyrirtæki sem og hið opinbera. Stjórnmálamenn
eru þjónar almennings, en þeim hættir stundum við að loka bæði augum
og eyrum þegar kemur að ákveðnum málefnum. Sú tilhneiging gæti þó átt
eftir að koma þeim í koll þegar langþreyttir „viðskiptavinir“ leita annað.
Á viðskiptaþingi Viðskiptaráðs Íslands í dag er krónan í brennidepli, en
æ fleiri virðast þeirrar skoðunar að krónan sé hér fremur til trafala en
hægðarauka. Þannig upplýsir ráðið í dag um niðurstöður könnunar sem
gerð var meðal félagsmanna þar sem í ljós kemur að tveir af hverjum
þremur stjórnendum fyrirtækja vilja kasta krónunni fyrir annan gjald-
miðil. Væntanlega eru þetta raddir sem mark er takandi á.
Í markaðsóróa og fjármálakrísu þeirri sem nú ríður yfir heiminn kemur
nefnilega í ljós hvar skórinn kreppir í umræðu um íslenskt efnahagslíf.
Smæð hagkerfisins og öfgakenndar sveiflur, þar sem krónan leikur jú
stórt hlutverk, virka framandi í augum erlendra greinenda og augljós van-
trú þeirra á efnahagslífi hér, sem svo smitar yfir á þau fyrirtæki sem hér
starfa.
Um leið þurfa fjármálafyrirtæki að hafa hugfast að við núverandi mark-
aðsárferði og starfsumhverfi er þeim hollara að fara fram með gætni og
ákveðinni auðmýkt. Þannig getur ekki verið til að auka traust á fjármála-
fyrirtækjum ef þau berja sér á brjóst fyrir „ásættanlegan árangur“ í erf-
iðu árferði, en jafna þar út öllu árinu í stað þess að viðurkenna hvernig
gengið hefur frá upphafi kreppunnar síðasta hálfa árið.
Moody‘s ætlar fyrir mánaðamót að kynna niðurstöðu eigin endurmats á
stöðu bankanna vegna hugsanlegrar niðurfærslu á lánshæfismati þeirra.
Væntingar voru um að þetta gengi hratt fyrir sig, en virðist nú sem fyrir-
tækið ætli að leggjast vandlega yfir stöðumatið. Í bankakerfinu telja menn
jákvætt að fyrirtækið skoði aðstæður vandlega, enda telja bankarnir sig
ágætlega setta. Þeir eru ágætlega fjármagnaðir út árið og standast vel
jafnt regluleg sem óregluleg álagspróf Fjármálaeftirlitsins. Útlit er fyrir
að lækki Moody‘s lánshæfiseinkunn bankanna ferðist þeir í heilan hring
frá því að vera í febrúar í fyrra uppfærðir í hæstu einkunn Aaa, lækkað-
ir í apríl í Aa3 og kunna núna að enda á sama stað og lagt var upp í ein-
földu A-i. Vandi íslensku bankanna felst hins vegar í skorti á trúverðug-
leika út á við. Í fjármálaóróleika dagsins virðist alveg sama hversu mikla
áherslu bankarnir leggja á að kynna fjármögnun sína fram í tímann og arð-
semi undirliggjandi rekstrar, þeir búa áfram við himinhátt viðbótarálag
á skuldabréfaútgáfu, sem þegar er tekið að hamla þeim og hefur hægt á
vexti þeirra. Skuldatryggingarálag bankanna sýnir að þeir njóta ekki þess
trausts sem þeir ættu. Spurningin sem vaknar er hvar vandinn liggur.
Í nýlegri umfjöllun Moody‘s er bent á að bankarnir hér séu orðnir af
þeirri stærð að baklandið kunni að vera ónógt. Það eitt og sér hlýtur að
vera stjórnmálamönnum umhugsunarefni, vilji þeir á annað borð að hér
eigi stórfyrirtækjum á heimsvísu að vera líft. Viðfangsefni dagsins ætti
að vera að tryggja þessum fyrirtækjunum baklandið og starfsumhverfið
sem þau þurfa á að halda.
Hollt er að hlusta á og taka mark á umkvörtunum.
Bæta þarf baklandið
Óli Kristján Ármannsson