Fréttablaðið - 26.03.2008, Blaðsíða 12

MARKAÐURINN 26. MARS 2008 MIÐVIKUDAGUR12
H É Ð A N O G Þ A Ð A N
L A N D B Ú N A Ð U R
Björgvin Guðmundsson
skrifar
Bændur hafa, eins og aðrir atvinnurekendur, fært
sig undanfarin ár í auknum mæli yfir í erlend
lán, að sögn Jónasar Bjarnasonar, forstöðumanns
Hagþjónustu landbúnaðarins. Á sama tíma hefur
það færst í vöxt að bændur fái vélar og tæki
á svokallaðri kaupleigu og greiði fyrir afnotin
mánaðarlega. Það færist þá ekki sem fjárfesting
í bókhaldi búanna heldur flokkast sem rekstur.
Lán fyrir tækinu er þá að hluta til fjármagnað í
erlendri mynt.
Jónas segir að eins og með aðrar atvinnugreinar
og almenning sem fjármagnar fjárfestingar með
láni í erlendri mynt komi gengisfelling krón-
unnar sér illa fyrir bændur. Hann bendir á að til
langs tíma, eins og þegar húsnæði er keypt, jafn-
ist gengissveiflur út á móti hagstæðum vöxtum
erlendis. Hins vegar geti þróunin orðið mörgum
óhagstæð þegar verið sé að fjármagna kaup, eins
og á vélum og tækjum, til styttri tíma. Erlend lán-
taka hafi aukist mikið á árinu 2006.
Samkvæmt ársskýrslu Hagþjónustu land-
búnaðar ins voru fjárfestingar mestar á kúabúum
árið 2006; fyrir tæpar 8 milljónir króna að meðal-
tali. Fjárfestingar á sauðfjárbúum voru 1,4 millj-
ónir að meðaltali. Á kúabúum var hlutfallslega
mest fjárfest í vélum og tækjum, eða sem nemur
44 prósentum. Fjárfestingar í vélum og tækjum
voru þó hlutfallslega mun hærri á sauðfjárbú-
um; tæp 73 prósent. Þegar lagðar eru saman fjár-
festingar í vélum og tækjum og greiðslumarki er
vægi þeirra í heildarfjárfestingum nær áttatíu
prósent bæði á kúabúum og sauðfjárbúum.
Samkvæmt árskýrslunni nema eignir kúabúa
að meðaltali 33,5 milljónum króna. Skuldir nema
að meðaltali 39,3 milljónum króna. Hlutfall lang-
tímaskulda er 85,5 prósent. Fylgni er greinileg á
milli aukinnar bústærðar og aukinna skulda.
Eignir sauðfjárbúa eru að meðaltali 9,1 millj-
ón króna. Skuldir nema alls 7,5 milljónum króna
að meðaltali og hlutfall langtímaskulda er 71,1%.
Eins og hjá þeim sem eru með kúabú er fylgni
í aðalatriðum á milli aukinnar bústærðar og
skulda.
Þriðjungur búa með
lán í erlendri mynt
NÝJUSTU FJÓSIN KOSTA SITT Fjölmargir bændur hafa byggt
upp glæsileg fjós með nýtísku tækjabúnaði. Árið 2006 jókst
erlend lántaka bænda mikið.
F J Á R F E S T I N G A R 2 0 0 6 *
Meðaltal öll bú Kúabú Sauðfjárbú
Fjöldi búa 337 164 100
Bústofn 2 2 0
Vélar og tæki 2.416 3.505 996
Ræktun 8 6 14
Jörð 217 389 9
Byggingar 951 1.675 227
Greiðslumark 1.257 2.382 121
Samtals 4.852 7.959 1.368
*upphæðir eru í þúsundum króna Heimild; Hagþjónusta landbúnaðarins
Verðmæti sautján íslenskra
fyrirtækja í Kauphöllinni hefur
rýrnað um 712,7 milljarða frá
áramótum. Mest hefur virði
Kaupþings minnkað eða um 148
milljarða. Tvö önnur fyrirtæki,
Exista og FL Group, hafa þurft
að horfa upp á meira en hundr-
að milljarða gufa upp frá ára-
mótum.
Þetta kemur fram í saman-
tekt sem Vísir.is hefur birt á við-
skiptavef sínum. Þar segir að til
að bæta gráu ofan á svart fyrir
Exista og FL Group þá hafa kjöl-
festueignir þeirra í íslenskum
félögum einnig hrapað. Þannig
hefur rúmlega 23 prósenta hlutur
félagsins í Kaupþing rýrnað um
34,1 milljarð og 39 prósenta hlut-
ur þess í Bakkavör um 16,6 millj-
arða. Rúmlega 30 prósenta hlut-
ur FL Group í Glitni hefur rýrn-
að um 26,8 milljarða.
Eins og gefur að skilja hafa
stærstu hluthafar fyrirtækjanna
einnig þurft að horfa upp á eignir
sínar rýrna mikið. Þannig hefur
45,21 prósents hlutur bræðranna
Ágústs og Lýðs Guðmundsson-
ar í Exista rýrnað um 50,1 millj-
arð frá áramótum. Fjárfestingar-
félagið Kista, sem er í eigu
SPRON og nokkurra annarra
sparisjóða, hefur þurft að horfa
upp á 8,94 prósenta hlut sinn í
Exista minnka að verðmæti úr
20,1 milljarði í 10,2 milljarða eða
um 9,9 milljarða.
Björgólfsfeðgar hafa einnig
fundið fyrir erfiðum tímum í
Kauphöllinni. Alls hafa þrír lykil-
hlutir þeirra í Landsbankanum,
Straumi-Burðarási og Eimskipi
rýrnað um 56,3 milljarða. Þar
munar mest um rétt rúmlega 40
prósenta hlut þeirra í Landsbank-
anum sem hefur rýrnað um 35,9
milljarða og 32,89 prósenta hlut
þeirra í Straumi sem hefur rýrn-
að um 14,8 milljarða.
Hluthafar FL Group hafa einnig
fengið þungt högg. Gengi bréfa í
félaginu hefur fallið um 55,5 pró-
sent frá áramótum og það hefur
komið við stærstu hluthafa fé-
lagsins. Baugur Group, sem á
36,47 prósenta hlut í FL Group
í gegnum BG Capital og Baug
Group, hefur þurft að horfa upp á
eign sína í félaginu rýrna um 39,8
milljarða frá áramótum. Hlut-
ur Fons, félags Pálma Haralds-
sonar, varaformanns stjórnar FL
Group, upp á 12,21 prósent hefur
rýrnað um 13,3 milljarða og hlut-
ur Hannesar Smárasonar hefur
rýrnað um 10,8 milljarða.
713 milljarðar gufað
upp frá áramótum
Úrvalsvísitalan hafði lækkað um 29 prósent þegar
allir fóru í langþráð páskafrí. Nú reynir á menn-
ina á bak við eignirnar.
BAKKABRÆÐUR BERJAST Verðmæti hluta bræðranna Ágústs og Lýðs Guðmundssona
í Exista hafði rýrnað um fimmtíu milljarða frá áramótum. Pappírspeningarnir hafa fuðrað
upp í Kauphöll Íslands frá áramótum. MARKAÐURINN/VILLI
E I G N I R N A R S E M G U F U Ð U U P P
Félögin tíu sem hafa upplifað mesta rýrnun í Kauphöllinni frá áramótum. Upphæðir eru í milljörðum króna.
Félag Virði 3. janúar Virði 19. mars Rýrnun
Kaupþing 651,6 503,5 148,1
Exista 224,4 113,7 110,7
FL Group 196,9 87,6 109,3
Landsbanki 391,2 303,1 88,1
Glitnir 326,6 239,6 87
Straumur-Burðarás 156,4 111,4 45
Bakkavör Group 125,4 83,5 41,9
SPRON 45,3 21,7 23,6
HF. Eimskipafélag Íslands 62,4 45,5 16,9
Atorka Group 33,3 24,2 9,1
„Hræringar á fjármálamörkuð-
um reyna á stjórnendur og undir-
strikar mikilvægi þess að sýna
hreinskilni og fela ekkert fyrir
hluthöfum,“ segir dr. Eric Weber,
aðstoðarskólastjóri IESE-við-
skiptaháskólans í Barcelona á
Spáni. Skólinn hefur verið í efsta
sæti á lista Financial Times yfir
bestu viðskiptaháskóla Evrópu
undanfarin fimm ár.
Háskólinn í Reykjavík og IESE
hefja í apríl samstarf um nám fyrir
æðstu stjórnendur íslenskra fyrir-
tækja, sem kallast AMP (Advanced
Management Program), og fer það
fram bæði í Reykjavík og í Barce-
lona. Weber kennir í náminu auk
annarra erlendra kennara.
Námið tekur hálft ár en síðasta
fjórðungi þess lýkur í Miðjarðar-
hafsloftslagi við IESE-
viðskiptaháskólann í
Barcelona.
Weber segir að vand-
lega verði valið úr röðum
umsækjenda. „Hópurinn
þarf að vera þannig sam-
settur að einstaklingar
innan hans geti lært
hver af öðrum. Því þurfa
þeir að hafa reynslu til
að miðla af,“ segir hann.
Þó sé ekki loku fyrir það
skotið að yngri einstakl-
ingar geti sest á skóla-
bekkinn.
Í náminu fær sérhver
nemandi yfirhalningu í
formi sértækrar þjálfun-
ar, sem styrkir hans sál-
rænu og persónulegu stoðir og
horft til þess að skerpa á
leiðtogahæfileikum hans.
Spurður um gildi náms-
ins fyrir núverandi að-
stæður segir Weber mikil-
vægt að stjórnendur
komi hreint fram: „Frá
árinu 1994 hefur ekki
verið nein niðursveifla að
ráði – ef netbólan er und-
anskilin – og stór hluti
stjórnenda hefur aldrei
komist í tæri við viðlíka
lægð og þá sem nú hefur
riðið yfir. Gildi hrein-
skilni og trausts eykst
enn við þessar aðstæður.
Stjórnendur fyrirtækja
verða að hafa styrk til
að koma fram af heiðar-
leika,“ segir hann. - jab
ERIC WEBER
„Nemendur í AMP-
námi HR læra vonandi
að koma hreint fram
og fela ekkert,“ segir
aðstoðarskólastjóri
IESE-viðskiptaháskólans
í Barcelona sem mun
í apríl taka stjórnendur
fyrirtækja í læri í hálft
ár. MARKAÐURINN/VILHELM
Traust og hreinskilni mikilvægt í umrótinu