Fréttablaðið - 28.05.2008, Blaðsíða 4

MARKAÐURINN 28. MAÍ 2008 MIÐVIKUDAGUR4
F R É T T I R
Miklar verðhækkanir á hráolíu-
verði síðustu vikurnar eru spá-
kaupmönnum að kenna að mestu
leyti. Þetta segir George Soros,
einn þekktasti spákaupmaður
heims, í samtali við breska dag-
blaðið Daily Telegraph.
Soros, sem hagnaðist gríðar-
lega þegar hann veðjaði á gengis-
lækkun breska pundsins árið
1992, segir olíuverðið nýjustu
bóluna. Það muni ekki lækka að
marki fyrr en neytendur taka að
halda að sér höndum. Það gerist
hins vegar ekki fyrr en efnahags-
samdráttar verði vart í Banda-
ríkjunum og Bretlandi.
Heimsmarkaðsverð á hráolíu
er nú rúmlega tvöfalt hærra en
fyrir ári. Það fór í 135 dali á
tunnu í síðustu viku og hafði
aldrei verið hærra. Mál manna
er að verðið geti vel farið nálægt
tvö hundruð dala múrnum.
Verðhækkun á olíudropanum
samhliða háu hrávöruverði hefur
keyrt verðbólgu upp beggja
vegna Atlantsála, svo sem hér á
landi, og geta seðlabankar helstu
landa heims ekki annað en haldið
stýrivöxtum háum til að sporna
við frekari verðbólgu, segir spá-
kaupmaðurinn. - jab
GEORGE SOROS Einn þekktasti spákaup-
maður heims segir kollega sína í bransan-
um halda olíuverðinu uppi. MARKAÐURINN/AFP
Spákaupmenn halda olíuverðinu uppi
Nokkrir af stærstu stórmörkuð-
um Bretlands eru að skoða kaup
á stærstu verslunum matvöru-
keðjunnar Somerfield. Stjórn-
endur Somerfield ætla eftirleiðis
að beina sjónum sínum að rekstri
meðalstórra verslana í stað
gímalda, að sögn breska dag-
blaðsins Daily Telegraph. Allt að
200 verslanir af 900 gætu verið
seldar víða um Bretland.
Stærstu hluthafar Somerfield
eru fjárfestingarmógúllinn
Robert Tchenguiz, stjórnar-
maður Existu, fjárfestingar-
félagið Apax Partners og fleiri.
Þá var Kaupþing, sem hefur
fjármagnað fyrir tækjakaup
Tchenguiz, skráð fyrir níu pró-
senta hlut í þriggja mánaða upp-
gjöri bankans í fyrra.
Hluthafarnir vonuðust til að fá
2,5 milljarða punda, jafnvirði um
360 milljarða íslenskra króna, í
sinn hlut. Telegraph segir eig-
endur verða að slá af verðinu
í skugga aðstæðna á fjármála-
mörkuðum en tilboð hefur að-
eins borið frá matvörukeðjunni
Co-op. - jab
EIN VERSLANA SOMERFIELD Stærstu
verslanir matvörukeðjunnar verða hugsan-
lega seldar til keppinauta. MARKAÐURINN/AFP
Kaupa undan Somerfield
Bjórrisinn Inbev, sem er í eigu
belgískra og brasilískra fyrir-
tækja, er sagður undirbúa yfir-
tökutilboð í bandaríska drykkja-
vörurisann Anheuser-Busch. Til-
boðið gæti hljóðað upp á 65 dali
á hlut. Heildarkaupverð yrði 46
milljarðar Bandaríkjadala, jafn-
virði 3.300 milljarða króna.
Viðræður hafa staðið yfir í rúmt
ár, samkvæmt heimildum breska
viðskiptablaðsins Financial Times.
Gengi bréfa í Anheuser-Busch
stóð í 53,9 dölum á hlut við opnun
markaða í Bandaríkjunum á föstu-
dag en rauk upp um 7,7 prósent
þegar orðrómur fór á kreik um
yfirtökuna.
Anheuser-Busch framleið-
ir Budweiser-bjórinn. Fyrirtæk-
ið keypti í fyrrasumar fimmt-
ungshlut í Icelandic Water Hold-
ings, sem framleiðir átappað vatn
í Ölfusi.
Þótt Inbev sé ekki þekkt nafn
hér á landi eru afurðirnar þekkt-
ari. Þær eru til dæmis bjórteg-
undirnar Stella Artois, Beck‘s
og Leffe. Anheuser-Busch hefur
séð um innflutning og dreifingu
á vörum keppinautarins í Banda-
ríkjunum í gegnum tíðina. - jab
BIRGÐIR AF BUD Bjórrisinn Inbev mun
vera að skoða yfirtöku á bandaríska keppi-
nautinum Anheuser-Busch. MARKAÐURINN/AFP
Bjórrisi smakkar á keppinauti
Sir Tom Hunter, ríkasti maður
Skotlands, laut í lægra haldi
í baráttunni gegn Englend-
ingunum hjá stórmarkaðnum
Tesco í síðustu viku er hann
ákvað að selja 29 prósenta hlut
sinn í garðvörukeðjunni Dobb-
ies Garden Centres. Talið er
að hann hafi tapað tíu milljón-
um punda, jafnvirði tæplega 1,5
milljarða króna, á sölunni.
Hunter hefur fjárfest í félagi
við Baug og aðra íslenska fjár-
festa, svo sem í House of Fraser,
auk þess sem hann á hlut í Jöt-
unn Holding, sem situr á rúmum
4,8 prósentum í Glitni. Auður
hans byggist á sölu á íþrótta-
vöruversluninni Sports Division
til JJB Sports, félags að hluta í
eigu Existu, árið 1998.
Hunter kom inn í hluthafahóp
Dobbies fyrir tveimur árum og
stefndi á yfirtöku hennar. Tesco
kom hins vegar inn í hópinn
með látum fyrir ári.
Tesco ákvað nýverið að boða
til hlutafjárútboðs í Dobbies.
Hunter var mótfallinn gjörn-
ingnum enda fyrirséð að hlutir
þeirra sem ekki tækju þátt í út-
boðinu þynntust verulega. Tesco
hefur boðað þátttöku og mun
hlutur verslunarinnar í Dobbies
við það fara í 95 prósent.
- jab
Hunter yfirgefur blómabeðið
Annas Sigmundsson
skrifar
Alþjóðlega matsfyrirtækið Moody´s hefur verið
harðlega gagnrýnt síðustu vikuna eftir að í ljós
kom að villa í tölvuforriti olli því að afleiðu-
samningar (CPDO) fengu hæstu lánshæfiseinkunn
(Aaa) en hefðu átt að vera metnir fjórum þrepum
lægra.
Benedikt Stefánsson, sérfræðingur í greiningar-
deild Landsbankans, segir í samtali við Markaðinn
að um sé að ræða afleiður af vísitölum tengdum
skuldatryggingarálögum (CDS). „Þær ganga út á
það að þeir gefa sér ákveðnar forsendur um það
hvernig skuldatryggingarálag á skuldabréfum í
ákveðnu safni muni þróast. Miðað við það verð-
leggja þeir afleiðuna og selja síðan viðskipta vinum.
Staðan er hins vegar byggð á mikilli lántöku – það
er mjög auðvelt að éta upp allt eigið fé sem stendur
að baki þessum söfnum,“ segir Benedikt.
ABN Amro kom fyrst með þetta safn um mitt
ár 2006 og matsfyrirtækið Standard og Poor´s var
fyrst til að gefa þessum söfnum einkunn. „Það má
segja að á þessum tíma hafi verið orðinn mikill æs-
ingur í mönnum að búa til svona afleiður og þess
vegna tóku menn vel í það að gefa safninu einkunn
þrátt fyrir að uppbyggingin á því hafi verið mjög
flókin,“ segir Benedikt.
„Menn gáfu sér forsendur um það hvernig skulda-
tryggingarálög (CDS spread) myndu þróast þó að
það væri lítil saga þar að baki. Eftir að Standard og
Poor´s höfðu gefið sínar einkunnir fylgdi Moody´s
í kjölfarið. Það sem er síðan að koma í ljós núna er
að Moody´s notaði ákveðna aðferðafræði við að búa
til hermilíkön til að verðleggja afleiðuna. Í byrjun
árs 2007 uppgötvast það að það hefur verið villa í
líkaninu, hreinlega ein lína í tölvuforriti sem var
vitlaus. Í reynd hefði safnið því átt að fá einkunn
sem var allt að fjórum stigum lægri. Í stað þess að
lækka einkunnina um fjögur stig fóru þeir frekar í
það að breyta undirliggjandi forsendum þannig að
niðurstaðan væri áfram sú sama.“
Í byrjun þessa árs birti Moody´s nýja grein-
ingu á þessum afleiðusamningum og lækkuðu ein-
kunn þeirra og þá voru fjórir milljarðar dollara úti-
standandi og margir fjárfestar búnir að tapa miklu
á viðskiptum með þeim.
Benedikt telur þetta geta komið Moody´s mjög
illa því starfsemi fyrirtækisins byggist á trausti
viðskiptavina á aðferðum þess. Því geti þessi frétta-
flutningur grafið undan trausti. „Einnig hefur verið
í umræðunni að þeir hafi verið að breyta um
greinendur á fyrirtækjum að beiðni fyrirtækj-
anna sjálfra. Þetta stafar af því að fyrirtækin sem
verið er að meta borga sjálf fyrir að fá greining-
una gerða. Menn hafa þá verið óánægðir með þjón-
ustu Moody´s og fengu þá annan greinanda í stað-
inn,“ segir hann.
Benedikt telur þetta ekki hafa bein áhrif á Ís-
land og íslensk fyrirtæki því þær greiningar sem
Moody´s hefur gert á hérlendum fyrirtækjum og
ríkissjóði séu byggðar á aðferðafræði sem sé gegn-
særri og sumpart auðveldari í framkvæmd en grein-
ing á mjög flóknum afleiðusamningum. Lánshæfis-
mat fyrirtækja sé í grunninn byggt á rannsókn á
fjárhagsstöðu, viðskiptatengslum og áhættu. Mats-
fyrirtæki eins og Moody´s fá þá nákvæma lýsingu á
hvað stendur í samningum um lán og annað slíkt.
Að sögn Benedikts hafa vogunarsjóðir verið í
farar broddi þeirra sem nota flókin tölvulíkön til
að verðleggja afleiður og eiga viðskipti með flókna
afleiðusamninga. Það eru því ekki nýjar fréttir að
ofur trú manna á flókinni aðferðarfræði sem fáir
skilja til fulls geti leitt fjárfesta út á hálar brautir.
Eitt þekktasta dæmið er af vogunarsjóðnum
Long Term Capital Management (LTCM) sem var
meðal annars stofnaður af tveim nóbelsverðlauna-
höfum í hagfræði, þeim Myron Scholes og Robert
C. Merton. Fyrirtækið var þekkt fyrir að beita
flóknum tölfræðiaðferðum við spá um hreyfingar á
skuldabréfamarkaði til þess að ná umframhagnaði.
Sjóður inn varð hins vegar fyrir miklu áfalli haust-
ið 1998 eftir að Rússar höfðu tilkynnt að þeir gætu
ekki staðið við skuldbindingar um greiðslu af ríkis-
skuldabréfum. Í kjölfarið urðu miklar sviptingar á
mörkuðum og reyndist LTCM hafa misreiknað sig
herfilega. Fór svo að Seðlabanki Bandaríkjanna
fékk fjórtán stærstu fjárfestingarbanka heims til
þess að kaupa LTCM í september árið 1998. Sjóður-
inn hafði þá tapað 91% af eigin fé frá áramótum.
Moody´s í vanda
Breyttu undirliggjandi forsendum í tölvuforriti til að halda
sömu niðurstöðu í stað þess að upplýsa um mistök sín.
AFKASTAMIKLAR OG SVÍKJA ALDREI LIT
KJARAN EHF. · SÍÐUMÚLA 12-14 · 108 REYKJAVIK · S: 510-5520 · WWW.KJARAN.IS · KJARAN@KJARAN.IS
Litaljósritunarvélarnar frá Konica Minolta eru einfaldar og hagkvæmar í notkun, gefa kost
á ódýrri litprentun og krefj ast lítils viðhalds. Tryggar, traustar og alltaf í vinnunni.
BIZHUB C203
Litur: Já
Afköst: 20 bls/mín
Pappírskúff ur: 1.150 – 3.650 bls
Pappírsþykkt: 64-271 g/m2
Tengi: USB, Ethernet
Aðgerðir: Ljósritunar, prentun,
skönnun, email
Aukabúnaður: Fax, frágangsbúnaður
BIZHUB C353
Litur: Já
Afköst: 35 bls/mín
Pappírskúff ur: 1.150 – 3.650 bls
Pappírsþykkt: 64-271 g/m2
Tengi: USB, Ethernet
Aðgerðir: Ljósritunar, prentun,
skönnun, email
Aukabúnaður: Fax, frágangsbúnaður
BIZHUB C550
Litur: Já
Afköst: 55 bls/mín
Pappírskúff ur: 3.650-6.650 bls
Pappírsþykkt: 64-256 g/m2
Tengi: USB, Ethernet
Aðgerðir: Ljósritunar, prentun,
skönnun, email
Aukabúnaður: Fax, frágangsbúnaður