Fréttablaðið - 04.06.2008, Blaðsíða 12

Fréttablaðið - 04.06.2008, Blaðsíða 12
MARKAÐURINN 4. JÚNÍ 2008 MIÐVIKUDAGUR12 H É Ð A N O G Þ A Ð A N M ig minnir að það hafi verið Ronald Reagan sem var skammaður fyrir það í kosningabar- áttu sinni að nota kreppuhug- takið óvarlega um samdráttar- skeið í Bandaríkjunum sem hann skrifaði á reikning demó- krata. Demókratarnir töldu sig geta komið höggi á kallinn fyrir óvarlega notkun hugtaka, enda var fjarri lagi að skollin væri á kreppa samkvæmt skilgreiningu hagfræðinga og því nær að tala um samdrátt. Svar Reagans var einfalt: „Samdráttur er þegar nágranni þinn missir vinnuna, en kreppa er þegar þú missir hana.“ Þannig er um okkur öll að sýnin á stöðu hagkerfisins markast alltaf ann- ars vegar af umræðunni og hins vegar eigin skinni. KREPPAN KEMUR Í HAUST Undanfarið hefur umræðan verið heltekin af kreppu. Samt er nán- ast enginn atvinnulaus nema að eigin ósk. Kaup máttur hefur að- eins dregist saman, hlutabréfa- verð hefur fallið töluvert, en fyrir venjulegan langtímafjár- festi er meðalávöxtun frá 2002 afar góð. Skuldsettum stöðu- tökumönnum á markaði hefur hins vegar verið útrýmt í bili. Er þá kreppan komin? Varla, kannski hjá spákaupmönnum og bankar, bíla- og fasteignasalar finna fyrir samdrætti. Bygg- ingaverktakar hafa lagt plön á hilluna og einhverjar upp sagnir eru byrjaðar. Nei, kreppan er ekki komin. Hún kemur í haust, ef maður á að nota svo virðulegt heiti um samdráttarskeiðið sem óhjákvæmilegt er. Samdrátturinn er óhjákvæmi- legur, en úr því ástandi gætum við auðvitað búið til kreppu. Það er synd að ekki skyldi tekið fyrr á fyrirsjáanlegum erfiðleikum í fjármálageiranum með skipu- legri áætlun Seðlabanka og ríkis- stjórnar. Lánalínurnar eru fram- faraskref til að verja fjármála- kerfið að einhverju leyti fyrir vantrú sem smár gjaldmiðill hefur skapað okkur. Það er mik- ill misskilningur að með slíkum ráðstöfunum sé verið að koma hluthöfum bankanna til hjálpar með lántöku á kostnað almenn- ings. Markmiðið er að draga eins og kostur er úr þeirri auka áhættu sem fylgir því að vera ís- lenskur banki en ekki evrópsk- ur. Ef stjórnvöld skelltu skolla- eyrum við slíkri stöðu væri það jafngildi þess að senda bankana úr landi með tilheyrandi tjóni fyrir samfélagið til lengri tíma horft. AÐLÖGUN VERÐI SÁRSAUKALÍTIL Lánalínurnar eru því eins og öryggispúði í bíl. Það kostar hell- ing að setja nýjan í ef hann blæs út. Hann blæs hins vegar ekki út nema ástæða sé til. Það er að segja við árekstur. Þessar ráðstafanir eru algjör- lega nauðsynlegar til að tryggja einhverja tiltrú á þetta sérkenni- lega litla krónuhagkerfi. Lík- legt er að ríkisstjórn og Seðla- banki hafi verið of svifasein og fyrir vikið takist ekki að endur- nýja trú á að krónan geti þjón- að almenningi og atvinnulífi til langframa. Það sem helst hann varast vann, varð að koma yfir hann, gæti orðið lýsingin á þeim andstæðingum evru og Evr- ópusambandsaðildar sem bera hluta ábyrgðarinnar á núverandi stöðu. Krónunni hefur sennilega einfaldlega verið hafnað og tími til kominn að horfst sé í augu við þá staðreynd. Hitt er svo annað að evran og Evrópusambandið er mál sem þarf að koma af stað með lang- tímahagsmuni að leiðarljósi. Verkefnið nú er að skapa um- gjörð sem gerir aðlögun hagkerf- isins eins sársaukalitla og frek- ast er unnt. Þar getur skynsam- leg Evrópustefna hjálpað við að ná jafnvægi á einhverjum tíma- punkti. Fyrst þarf að ná jafn- vægi, þannig að gengis sveiflur ásamt háum vöxtum rústi ekki fyrirtæki í landinu. RÍKIÐ SÝNI FRUMKVÆÐI Kreppan sem almenningur finn- ur fyrir er ekki byrjuð. Núna er kreppa hinna óvarkáru og hvat- vísu. Með haustinu gæti komið kreppa til þeirra sem hafa fátt gert til að verðskulda mótlætið. Nema ef vera skyldi að vera venjuleg skuldsett ís- lensk fjölskylda sem lendir í tímabundnu atvinnuleysi. Það eru nefnilega ekki margir sem þola að missa tekjur í nokkra mánuði án þess að allt fari í klessu. Þegar við bætist þröngt aðgengi að fjármagni hjá bönk- um er hætta á vondum spíral. Ef sá spírall leiðir til brotlending- ar fjármálakerfisins, mun það kosta mörg ár áður en glaðna fer til að nýju. Það er því til mikils að vinna við að halda kerfinu í lagi og ná að sigla í gegnum þennan brimgarð. Þess vegna eru lána- línur Seðlabankans og samning- ar við nágrannabanka skynsam- legar og þess vegna þarf ríkis- stjórn að sýna frumkvæði með yfirveguðum og skynsamlegum aðgerðum. Meira þarf af slíku. Þar við bætist að stjórnar- andstaða þarf að sýna ábyrgð á svona tímum. Þeir stjórnmála- menn og álitsgjafar sem tala gegn ráðstöfunum til að tryggja að fjármálakerfið haldi eru ekki að verja hagsmuni almennings. Þeir eru vinsældagírugir galarar sem finna fró í stundarathygli án markmiðs eða innihalds. Þeir stjórnmálamenn og álitsgjafar sem tala gegn ráðstöfunum til að tryggja að fjármálakerfið haldi eru ekki að verja hagsmuni almennings. Þeir eru vinsælda- gírugir galarar sem finna fró í stundarathygli án markmiðs eða innihalds. B E S T A R Á Ð I Ð Kemur kreppan eða er hún komin? H A F L I Ð I H E L G A S O NB L A Ð A M A Ð U R O G R Á Ð G J A F I Það hefur reynst okkur vel að vinna samkvæmt máltækinu „veldur hver á heldur“, segir Karl Wernersson, stjórnar formaður Askar Capital og Sjóvá. Spurður um uppruna hugtaks- ins segir Karl að spakmælið sé gamalt en hafi verið heimfært á heim nútímaviðskipta. Hann trúir því að það sé ekki nægjan- legt að kaupa hlutabréf í félög- um án þess að sinna þeim nokk- uð. Hann segir að hugtakið „veld- ur hver á heldur“ merki að hver hafi þær eignir í hendi sér sem viðkomandi hefur í sinni eigu. Það er því á valdi hvers og eins að hafa áhrif á framgang þeirra félaga sem fjárfest er í. „Það er mikilvægt að hafa já- kvæð áhrif á þær eignir sem fjárfest er í og ef vel gengur er það ekki tilviljun heldur afleið- ing góðra ákvarðana og merki um að hlutunum sé sinnt af kost- gæfni,“ segir Karl. - bþa „Veldur hver á heldur“ KARL WERNERSSON segir að ekki sé nóg að horfa á fjárfestingar úr fjarlægð heldur verði að sinna þeim af kostgæfni svo þær beri ávöxt. MARKAÐURINN/GVA Fasteignasölurnar Eignamiðlun og Fasteignasala Mosfellsbæjar hafa ákveðið að sameinast undir nafninu Eignamiðlun. Sverrir Kristinsson, framkvæmdastjóri hins sameinaða fyrirtækis, segir sameiningu ekki merki um erf- iða tíma heldur muni samein- ing efla fyrirtækið. „Við erum að hugsa til framtíðar, við höfum ekki fækkað starfsfólki, raunar bættum við við sölumanni í apríl. Verkefnin eru orðin sívaxandi og fjölbreytt, það er ekki bara sala á íbúðum heldur einnig atvinnu- húsnæði,“ segir Sverrir. Stjórnarformaður sameinaðs fyrirtækis er Einar Páll Kjærne- sted. Starfsmenn Eignamiðlunar verða tuttugu eftir sameiningu, þar af tíu löggiltir fasteignasalar. - bþa Fasteignasölur sameinast Fjárfestingarsjóðurinn Arev N1 hefur keypt helmingshlut í fyrirtækinu Yggdrasil og er fyrirtækið þar með alfarið í eigu Arev N1. Í kjölfar breytinga á eignar- haldi hefur Dina Akhmetzhanova verið ráðin framkvæmdastjóri fyrirtækisins. „Við munum halda áfram að þróa Yggdrasil í takt við það góða starf sem unnið hefur verið síðustu ár við kynningu og markaðssetn- ingu á lífrænt ræktuðum vörum. Við munum halda áfram að auka vöru úrval og stefnum jafnframt að því að efla smásöluverslunina enn frekar með aukinni þjónustu og fræðslu,“ segir Dina. Yggdrasill er ein elsta verslun á Íslandi með lífrænt ræktaðar vörur, en fyrirtækið hefur stund- að bæði heild- og smásölu frá árinu 1986. Yggdrasill selur yfir 3.000 lífrænt ræktaðar vöruteg- undir. Auk matvara býður versl- unin til að mynda lífrænar snyrti- vörur, hreinlætisvörur og fatnað, segir í fréttatilkynningu frá fé- laginu. - bþa Breytingar hjá Yggdrasil Dina Akhmetzhanova nýr framkvæmdastjóri. DINA AKHMETZHANOVA Nýr framkvæmdastjóri Yggdrasils leggur áherslu á aukið vöru- úrval og að efla smásölu. MYND/YGGDRASILL Samkvæmt vísitölu launa voru regluleg laun að meðaltali 2,8% hærri á fyrsta ársfjórðungi 2008 en í ársfjórðungnum á undan. Á sama tímabili hækkuðu laun á al- mennum vinnumarkaði um 2,6% að meðaltali og laun opinberra starfsmanna um 3,1%. Frá fyrra ári hækkuðu laun um 7,1%, 7,5% á almennum vinnumarkaði og um 6,1% hjá opinberum starfsmönn- um segir í tilkynningu frá Hag- stofu Íslands. Einnig kemur fram að frá fyrri ársfjórðungi hækkuðu laun sér- fræðinga mest eða um 3,8% en laun iðnaðarmanna hækkuðu minnst, um 2,1%. Laun sérfræð- inga hækkuðu jafnframt mest frá fyrsta ársfjórðungi 2007, eða um 10,9%, en laun iðnaðarmanna hækkuðu minnst, 5,7%. - bþa Laun hækka „Fólk er að spyrja meira um sparneytnari bíla nú en áður,“ segir Dagur Jónasson, fram- kvæmdastjóri Bílalands. Bílaland er sameinað fyrir- tæki sem sérhæfir sig í sölu á notuðum bílum frá Ingvari Helgasyni og B&L. Fyrirtækið tekur til starfa á morgun. Þetta er stærsta bílasala landsins með hátt í þúsund bíla og fimmtán starfsmenn. Á sama tíma fer í loftið ný heimasíða fyrirtækisins sem veitir nákvæmar upplýsingar um hvern bíl og sýnir lagerinn eins og hann er á hverjum tíma. „Við ætlum að keyra á heimasíð- unni enda skoða viðskiptavinir bíla fyrst á netinu áður en þeir fara á sölurnar,“ segir Dagur. Hann segir að reikna megi með samdrætti í sölu á nýjum bílum á næstunni. Ekki sé að marka þær upplýsingar sem liggi fyrir nú enda fari í hönd gríðarleg skráning á nýjum bílum sem bílaleigurnar kaupi. „Þetta er árstíðabundið og eru í kringum þúsund bílar,“ segir hann. En öðru máli gegnir um notaða bíla. „Í samdrætti kaupir fólk frekar notaða bíla en nýja og nú spyr fólk hvað hann eyði miklu,“ segir Dagur. „Það mun aðeins aukast ef fram heldur sem horfir.“ - jab Tími hagræðingar runninn upp DAGUR JÓNASSON Framkvæmdastjóri Bílalands segir fólk fremur kaupa notaða bíla þegar þrengi að í efnahagslífinu. MARKAÐURINN/GVA Halli á vöruskiptum var neikvæð- ur í apríl um 7,3 milljarða króna. Í apríl 2007 voru vöruskiptin óhag- stæð um 14,1 milljarð króna á föstu gengi segir í tilkynningu frá Hagstofu Íslands. Verðmæti út- flutnings dróst saman um 4,3 pró- sent á föstu gengi frá fyrra ári. Samdráttinn má rekja til lækk- unar á verðmæti sjávarafurða. Aukning var hins vegar á verð- mæti áls og iðnaðarvöru. Innflutt- ar vörur hækkuðu í verði um 1,2 prósent á föstu gengi. - bþa Hallinn eykst

x

Fréttablaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Fréttablaðið
https://timarit.is/publication/108

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.