Tíminn - 14.09.1982, Qupperneq 9

„Það læðist óneitanlega að manni sá
grunur að nýboðaðar aðgerðir trúnað-
armannaráðs LÍÚ um að stöðva allan
flota landsmanna í september sé
pólitísk geðþóttaákvörðun og tilraun
Kristjáns Ragnarssonar, formanns
LÍÚ, til að hylma og deyfa sín
hrapallegu mistök þegar 16% fiskverð
var ákveðið nú á dögunum“.
formannsins þá rís hann upp fyrir
framan alþjóð og kastar skít í
ráðherranna í fjölmiðlum og gengur
jafnvel svo langt að fara með helberar
lygar upp í opið geðið á mönnum sem
vita honum betur og svo almenning, að
viðkomandi skip sem flutt var inn í bága
við hans stefnu sé handónýtur ryðdallur
og ekki hundum bjóðandi, mannaíbúðir
séu ónýtar og vinnuaðstaða sé eins og
fyrir 30 árum.
iiliili
Ekki bætir það vanda útgerðarmanna
sem eru búnir að ganga með fullan
meðgöngutíma í leit að skipum erlendis
frá þegar þeir sjá alla von úti og leita á
náðir hinnar virtu stofnunar sjávar-
útvegsins, það er aðsegja Fiskveiðasjóðs
ísl. fiskiskipa.
Par ríkja nefnilega lánardrottnar sem
eru engu betri en formaður LÍÚ. Þeir
vilja engin ný skip og beita til þess
ýmsum meiriháttar aðgerðum eins og til
dæmis með því að búa til ýmiskonar
hindranir fyrir væntanlega viðskipta -
vini. Þar skal helst nefna vinsælustu
aðferðina sem er sú að nú er búið að
skeraframlag sjóðsins niður í 65% úr
85%, sem þýðir það, að þeir sem hyggja
á nýsmíði þurfa að leggja fram 35%
eigið fjármagn til skipakaupanna og er
það ekki á færi nema einstaka aðilja og
þeir sem geta snarað út svo miklu fé
eru í flestum tilfellum ekki meðal þeirra
útgerðarmanna sem brýnast þurfa
á endurnýjun að halda.
Og á þetta sérlega við um innlenda
skipasmíði.
En þeir sem eru svo hamingjusamir
að geta brúað bilið yfir hina miklu gjá
fara undan á flæmingi þegar þeir telja
sig vera komna inn í sæluna en mæta í
stað þess gapandi gini vaxtaljónsins
ógurlega.
Sem sagt ríkið er ekki eitt í ríkinu.
Tálknafirði 7/9
Níels A. Ársælsson
almenna markaði þurfi að hækka
verulega. Ekki get ég skilið hvernig
Ólafur getur túlkað þetta sem fjandskap
við þá sem byggja á vegum verkamanna-
bústaða. Vitanlega er öllum ljóst, hvar
í flokki sem menn standa, að það er
allstór hópur fólks sem ekki getur
eignast eigin íbúð nema með þeim hætti
að komast inn í verkamannabústaða-
kerfið, þar sem eru 90% lán, til lengri
tíma og með hagstæðari vaxtakjörum.
Hitt er jafn ljóst, því miður, að við
eigum langt í land með að allir geti byggt
með þessum hætti. Þessi lánakjör verða
enn um langa framtíð aðeins ætluð þeim
sem verst eru settir í þjóðfélaginu.
En ef almennu lánin yrðu hækkuð
verulega, svona um helming, til þeirra
sem eru að byggja eða kaupa í fyrsta
sinn og lánin gætu komið fyrr á
byggingatímabilinu, þá yrði mikil breyt-
ing til batnaðar. Þá mundi ásóknin
einnig minnka í verkamannabústaðina,
enda er það staðreynd að almennt kýs
fólk fremur, ef það hefur aðstæður til,
að komast yfir húsnæði sem það hefur
sjálft fullan ráðstöfunarrétt á.
Nú verða lánin til þeirra sem gera
íbúðir sínar fokheldar í júlí-sept. 205
þúsund krónur ef fjölskyldustærðin er
2-4. Helmingshækkun gerði því 410
þúsund krónur og að viðbættu einu eða
tveimur lífeyrissjóðslánum er hér orðið
um verulegt fjármagn að ræða. Gera má
ráð fyrir að um 31% af þeim sem eru að
byggja nýjar íbúðir séu að byggja sína
fyrstu íbúð. Hér er því ekki nema um
tæpan þriðjung almennu lánanna að
ræða sem kæmu til með að hækka og því
engin goðgá að allir möguleikar séu
kannaðir í þessum efnum.
Mér er full ljóst að hér er aðeins um
einn þátt að ræða af stóru máli. En hér
á í hlut, fyrst og fremst unga fólkið,
sem nú nýtur þess ekki sem við nutum
þegar við byggðum, að fá að greiða
krónuna með einseyringi. Hér er því um
mikið réttlætismál að ræða.
Auðvitað eru margir aðrir þættir sem
endurbóta þurfa með. Greiða þarf fyrir
því, m.a. með hækkuðum lánum, að
meira sé byggt af hentugum íbúðum
fyrir aldraða. Það hlýtur að vera mjög
óhagstætt þjóðhagslega, hve almennt
það er orðið, t.a.m. í Reykjavík, að
aldrað fólk, einn eða tveir einstaklingar,
búa í óeðlilega stórum og óhentugum
íbúðum. Einnig þyrfti að auka framboð
á leiguhúsnæði.
En mér er fullljóst að það er harðsótt
að fá fjármagn. Því hefur skotið upp
þeirri hugmynd sem G.G.Þ. minntist á
í grein sinni, að e.t.v. væri mögulegt að
fá aukið lánsfé inn í Byggingasjóð
ríkisins með frjálsum sparnaði, sem
t.a.m. væri frádráttarbært frá skatti, líkt
og skyldusparnaður ungmenna, en
bundin til ákveðins árafjölda og
verðtryggður. Erlendis mun þetta
þekkjast og dæmi um að féð sé skattskylt
þegar það er tekið út. Eins mætti hugsa
sér að aðeins hluti fjárins væri
skattskyldur. Ekki er vafi að það væri
þjóðfélaginu hagstæðara að slíku
fjármagni væri beint inn á þessar brautir
fremur en það hverfi í misjafnlega
óþarfa eyðslu.
Það var ekki meiningin að fara að gera
hér neina úttekt á húsnæðismálum. Til
þess þarf meira en stutta blaðagrein.
Þessi mál eru nú í umfjöllun hjá
stjórnmálaflokkunum og Félagsmála -
ráðuneytinu eins og oft áður. Þau
vandamál sem við blasa eru sjálfsagt
ekkert auðleyst í þjóðfélagi þar sem
allsstaðar vantar fjármagn. En ómakleg
skrif Ólafs Jónssonar um Framsóknar -
menn ráku mig til þessara skrifa.
Ég hefi aldrei verið trúaður á að
pólitískur moldreykur bæti sjón okkar á
vandamálum húsbyggjenda. í Húsnæð-
ismálastjórn hafa menn verið sammála
um, þann rúma áratug sem ég hefi
starfað í stjórninni, að blanda ekki
pólitík í umræður og afgreiðslu mála á
fundum. Ég vona að svo verði framvegis.
Við sem þekkjum Ólaf Jónsson vitum
að hann er duglegur og ég efast ekki um
að hann vill vel eins og aðrir Sem eru að
vinna í þessum málum. En Ólafur
breytist í annan mann þegar pólitíkin
fær yfirhöndina hjá honum, þá kann
hann sér ekkert hóf.
11/9 1982
Þráinn Valdimarsson
9
á vettvangi dagsins
■ Svipmynd frá samyrkjubúi í Eistlandi.
Landbúnaður
í Eistlandi
eftir Gustav Tonspoeg, vara-
forsætisráðherra Eistlands
■ Berið saman tölurnar 300 og 14.000.
Sú fyrri er fjöldi samyrkju- og ríkisbúa
í Eistlandi í dag. Hin síðari er fjöldi
sveitabýla, frá 1 og upp í 30 ha að stærð,
sem til voru í Eistlandi arið 1940. Á þeim
tíma bjuggu 66% íbúa Eistlands í
sveitum landsins, en nú er sveitafólk
20.5% allra íbúa lýðveldisins. Þótt
tvöfalt fleira fólk starfaði við landbúnað-
inn á þeim tíma, framleiddi það þrisvar
sinnum minna af landbúnaðarafurðum
heldur en lýðveldið gerir nú.
Eistnesk bændabýli, eða kjutors, eru
smám saman að hverfa úr sögunni, þar
sem ungt fólk vill ekki eiga þar heima.
Á gömlu bændabýlunum á raunverulega
ekkert ungt fólk heima lengur. Það er
ekki nema eðlilegt, þar sem ungt fólk
vill búa í eigin húsum búnum nútíma-
þægindum líkt og jafnaldrar þeirra í
borgunum. Eistneskir bændur voru ekki
neyddir til þess að hverfa frá gömlu
býlunum. Þetta var eðlileg þróun. Fólk,
sem vildi flytjast þaðan fékk ókeypis
velbúna íbúð eða landskika til þess að
reisa á eigið hús með hjálp lágvaxtalána
miðsvæðis á nýju, stóru búi. Nýju búin
hafa betri möguleika til þess að leysa
efnahagsleg og félagsleg vandamál. Á
hverju búi er menningar- og verslunar-
miðstöð, íþróttamannvirki og önnur
sameiginleg þjónusta.
Flyst til borganna
Éngu að síður heldur sveitafólk áfram
að flytjast til borganna. Það er aðeins
eðlileg þróun. Eins og er starfa um 12%
vinnufærra íbúa lýðveldisins við land-
búnað. Búist er við, að þessi prósentu-
tala lækki í framtíðinni. Samt eru til bú,
sem skortir vinnuafl, á það einkum við
um sérhæfð störf, s.s. stjórnun dráttar-
véla. Til þess að verða dráttarvélaöku-
maður þarf að ljúka námi við sérstakan
skóla eða ákveðnum starfsþjálfunar-
námskeiðum. í dag eru gerðar rniklar
kröfur til stjómenda vinnuvéla. Þessi
staðreynd ein saman gerir landbúnaðar-
störf eftirsóknarverðari fyrir ungt fólk.
Eistneskur landbúnaður sérhæfir sig í
kvikfjárrækt. Og við höfum náð góðum
árangri. Lýðveldið framleiðir 133 kg. af
kjöti og 791 kg af mjólk á hvern íbúa.
Nokkur undanfarin ár hefur kornupp-
skeran náð 26 vættum á hektara, en það
er 15 vætta aukning frá 1940. Mjólkur-
framleiðslan hefur einnig tvöfaldast.
Flóknari framleiðslu- og þjóðfélags-
þróun til sveita krefst betri og fullkomn-
ari stjómunar. 97% bústjóra í lýðveld-
inu hafa hlotið æðri menntun eða lokið
sérnámi. Að meðaltali starfa á nútíma
búum í Eistlandi 30 sérfræðingar með
æðri eða sérmenntun. Sjónvarpstækni er
ört að ryðja sér til rúms á samyrkju- og
ríkisbúum. Við emm þess fullvissir, að
í mjög náinni framtíð munu aðeins stór,
iðnvædd bú, sem nota háþróaðar
framleiðsluaðferðir, bera arð.
Matvælaáætlunin, sem nýlega var
samþykkt fyrir tímabilið fram til 1990
skapar landbúnaðarþróuninni í Eist-
landi nýja möguleika. Samkvæmt áætl-
uninni á að þurrka upp 170 þús. hektara
lands og taka til ræktunar. Árlega
meðalframleiðslu á kjöti á að auka á
áratugnum upp í 235-240 þúsund tonn,
mjólkurframleiðsluna upp í 1.3-1.4
millj. tonn og komframleiðsluna upp í
1.5-1.6 millj. tonn. Samkvæmt áætlun-
inni mun glímt við öll þessi framleiðslu-
vandamál santhliða lausn félagslegra
vandamála, ma. því að breyta samyrkju-
og ríkisbúunum í Eistlandi í einskonar
nútíma þorp.