Tíminn - 09.12.1982, Blaðsíða 9

FIMMTUDAGUR 9. DESEMBER 1982
Ófullburða lamb
leiftursóknarinnar
Svar Árna Johnsen við bréfi Gudjóns Jónssonar
■ Roði hljóp í kinnar ábúenda Fram-
sóknarmaddömmunnar þegar þú, Guð-
jón minn blessaður, Jónsson mæltirsvo
fjálglega um óráðsíðu þjóðfélagsins alls
og kvaðst flest illt, sem aðrir ræðumenn
hefðu lagt til mála á fundi Framsóknar-
félags Reykjavíkur eitt haustkvöld fyrir
skömmu.
Að beisla stemminguna í
stuttri frásögn
í grein í Tímanum 24. nóv. sl. ritar þú
opið bréf til mín deilir þar á fréttafrásögn
mína í Morgunblaðinu af téðum fundi,
kveður mig fara rángt með þótt ekki
halli ég réttu máli. Undarleg er sú
skoðun, en þó öllu furðulegri sá
málflutningur að ég hafi komið til þessa
fundar með því markmiði að vera
andstæðingur Framsóknarflokksins. Ef
þú hefðir hugsað lengra en nef þitt nær
þá sakar þú hlutlausan fréttamann ekki
um slíkt, því þótt blaðamaður hafi
sjálfstæða skoðun þá liggur hún á milli
hluta þegar fjallað er um menn og
málefni í almennum fréttum þess blaðs
sem ég vinn hjá.
Á hinn bóginn hef ég löngum átt góða
samvinnu með framsóknarmönnum.
Það er auðvitað ávallt álitamál hvað eigi
að meta fréttnæmt í stuttum frásögnum
af löngum og efnismiklum fundum, en
leiðarljósið er að reyna að gefa svipmynd
af þeim anda sem markar fundinn og í
minni stuttu frásögn kom það því
eðlilega fram að mikil gagnrýni kom
fram hjá flestum ræðumönnum á
stjórnarstarf Framsóknarflokksins í nú-
verandi ríkisstjóm. í slíkum frásögnum
reynir maður að beisla stemmninguna
og byggja á merg þess málflutnings sem
ræðumenn setja fram. Enginn annar
hefur kvartað yfir þessari stuttu frétta-
frásögn nema þú Guðjón blessaður, og
það sem þú finnur að er það að ég hafi
lagt þér í munn orðið bæjarlækur þegar
þú hafir talað um læk. En í umræðunni
um lækinn fjallaðir þú um þá skoðun
þína að þér þætti Framsóknarflokkurinn
standa þannig að málum á vettvangi
ríkisstjómarinnar í baráttunni gegn
verðbólgunni að þér þætti sem flokkur-
inn væri að skríða yfir lækinn með
Alþýðubandalagið í eftirdragi í stað þess
að freista þess á karlmannlegan hátt að
stökkva yfir lækinn. Ef menn em á kafi
í vatni á annað borð, og komast ekki
fetið finnst mér vart skipta máli hvort
þeir eru á skriði í bæjarlæk eða álum
úthafsins.
Ófullboríð lamb leiftur-
sóknarínnar
Þú kvartaðir yfir því í símtali við mig
að ég hefði ekki birt allt sem þú hefðir
sagt, því það hefði vissulega verið
ástæða til þess og þú hefðir viljað segja
miklu meira. Ég kvaðst sammála þér því
margt forvitnilegt hefði verið í ræðu
þinni, en í fréttafrásögn verður að sníða
stakk eftir vexti.
í grein þinni segir þú m.a. þar sem þú
gerir mér upp fordóma :„Hlýt ég þó að
ætla, að þú sem andstæðingur Framsókn-
arflokksins, munir heldur vilja auka veg
minn, en hitt, þegar ég gagnrýni þann
ágæta flokk.“Þetta er misskilningur og
sem dæmi um það nefni ég ntt ummæli
þín um málflutning Kristins Finnbogason-
ar sem var síðasti ræðumaður á undan þér
á þessum fjöruga fundi. Þú sagðir skýrt
og skorinort að ef Kristinn Finnbogason
væri að túlka stefnu Framsóknar-
flokksins í málflutningi sínum um efna-
hagsmál, þá myndir þú ekki kjósa þann
flokk framar. Sá andstæðingur sem þú
talar um hefði getið slíkra persónulegra
ummæla í frásögn sinni, en það gerði ég
ekki.
I bréfi þínu víkur þú að ýmsum
merkilegum vangaveltum þínum um
verðbólguna og þann vágest sem hún er,
en í grein þinni í Tímanum vitnar þú í
ummæli Ólafs Jóhannessonar og
segir:„Hann varaði þá við leiftursókn-
sem hann skyldi vissulega aldrei gert
hafa- varaði við að reyna að „stökkva
yfir lækinn", farsælla væri og áhættu-
minna að feta sig áfram stuttum skrefum
■ Árni Johnsen
(sem síðar mun heita „niðurtalningar-
leið“.)
Svo eindregin andstaða þin gegn
fjármálastefnu Framsóknarflokksins
veldur því að ég get ekki annað en talið
að þú standir nær því en ég að vera
andstæðingur Framsóknarflokksins því
leiftursókninni mæli ég ekki bót. Sú
hugmynd minnir helst á ófullburða lamb
sem aldrei varð, og ekki að undra, það
náðist aldrei að rökstyðja hana og móta
þannig að hún stæði undir nafni. Það fór
fyrir leiftursóknarmönnum eins og söng-
vara sem mætir á sviði án þess að kunna
lagið sem hann á að syngja. Þótt ég sé
sammála þér í því að taka þurfi fast og
ákveðið á verðbólgunni þá er hugtakið
leiftursókn engin lausn ekki fremur en
það fát í verðbólgubaráttunni að byggja
allt á hækkun vaxta einna og sér og
skerðingu verðbóta í öðru lagi. Þeir einu
sem hafa hagnað af þessu er yfirbygging
ríkisbáknsins, sem er eins og ofalinn
kálfur sem étur og étur og étur sér til
óbóta. Þeir sem græða eru kommissarar
ríkisjötunnar, þeir sem tapa er fólkið í
landinu og það er skammarlegt að
Alþingi skuli með lögum stuðla að því
sívaxandi launamisrétti sem á sér stað
hjá almennum launþegum, bændum og
sjómönnum. Á meðan sífellt er troðið í
vasa þeirra launahærri, er hlufallslega
minnkaður hlutur þeirra með lægri
launin. Frá stofnun lýðveldis og fram
yfir 1970 voru engin skilyrði fyrir
byltingu „öreiganna" á íslandi, en nú er
hafin þróun þá átt að upp úr hlýtur að
sjóða fyrr en seinna ef skynsemi og
sanngirni fær ekki að sitja í fyrirrúmi. Á
meðan ráðherranum eru réttar 2800 kr
í verðbætur og verkamanninum 280 kr.
fyrir sama vinnustundafjölda, þá er
alvarlegur sjúkdómur á ferðinni og mér
sýnist á bréfi þínu að við séum sammála
um það.
Verðbólgan skemmir
þjóðarsálina
Þú vilt senda mig í „leiftursókn" og
segir „Ég skal fúslega reyna að fægja
vopn þín þá.“ Ekki hefur þú þó sýnt
fram á ráð þín, ekki hugsað þá sókn til
enda, en ég get ekki annað en þakkað
þér vinsámleg ummæli þín í minn garð
og traust það er þú sýnir mér og víst eru
vopn mín brýnd. Skoðun þín á Verð-
bólgunni er drengileg og einörð, því
vissulega er hún þjóðarglæpur, og
skemmir sál íslendinga, en það að kalla
blaðamann einu nafni andstæðing þess
viðfangsefnis sem við er að glíma hverju
sinni, það er rökleysa.
Með baráttukveðju
Árni Johnsen
menningarmál
Iðrun
Ólafs Thors
■ í hinu fróðlega riti Matthíasar
Jóhannessen um Ólaf Thors er frásögn
eftir Jónas Haralz um kynni hans af
Ólafi. Jónas segir m.a. frá því, að
Ólafur hafi eitt sinn sagt sér frá því,
að hann iðraðist ekki nema tveggja
atburða á löngum stjórnmálaferli
sínum. Hinn fyrri var andstaða hans
gegn vökulögunum. Um síðari atburð-
inn farast Jónasi þannig orð:
„Hinn atburðurinn voru aðgerðir
Sjálfstæðisflokksins til að beita á-
hrifum sínum í verkalýðshreyfingunni
til að spilla fyrir vinstri stjórn Her-
manns Jónassonar til að hafa hemil á
launamálum. Þær aðgerðir hefðu
verið hvort tveggja í senn heimskuleg-
ar og lúalegar og byggðar á mikilli
skammsýni."
Það er full ástæða til að rifja þetta
upp, þegar stjórnarandstaðan í Sjálf-
stæðisflokknum hótar að vinna svipað
verk og Ólafur Thors segir að sig hafi
iðrað mest á stjórnmálaferli sínum.
Heimskulegt, lúalegt
og skammsýnt
Geri leiðtogar stjórnarandstæðinga
í Sjálfstæðisflokknum alvöru úr þeirri
hótun sinni að fella bráðabirgðalögin
um efnahagsaðgerðirnar, vinna þeir
hliðstætt verk og Sjálfstæðisflokkurinn
gerði, þegar hann tók höndum saman
við stjórnarandstæðinga í Alþýðu-
bandalaginu sumarið 1958 og knúði
fram launahækkanir, sem leiddu til
stjórnarskipta.
Það er engin ástæða til að kvarta
undan því, þótt stjórnarandstæðingar
í Sjálfstæðisflokknum sæki hart gegn
ríkisstjórninni og reyni að fella hana
með heiðarlegum aðferðum. Slíkt er
eðlileg stjónmálabarátta.
Hitt væri hins vegar heimskulegt,
lúalegt og mikil skammsýni, svo notuð
séu orð Ólafs Thors, ef stjórnarand-
stæðingar létu sig engu varða þjóðar-
hagsmuni í þessu sambandi og stuðl-
uðu þannig að því að auka efnahags-
vandann.
Menn verða að kunna sér hóf í hinni
pólitísku baráttu. Persónuleg óvild og
hatur má ekki setja ofar þjóðarhags-
munum.
Gott fordæmi
Það væri ekki ófróðleg! fyrir for-
ustumenn stjómarandstæðinga á ís-
landi að rifja upp atburð, sem gerðist
Hvernig gat þetta
átt sér stað?
— ,,Á leið til annarra manna” eftir Trausta Ólafsson
á Bandaríkjaþingi rúmum tveimur
mánuðum fyrir kosningarnar í haust.
Þingið hafði þá til umfjöllunar
frumvarp um hærri skattaálögur en
áður eru dæmi um, að fælist í einu
frumvarpi.
Reagan forseti lagði metnað sinn í
það að fá þetta frumvarp samþykkt.
Eigi að síður snerist nær helmingur
flokksmanna hans í fulltrúadeildinni
gegn frumvarpinu. Það var því í lófa
lagið fyrir stjórnarandstæðinga að láta
forsetann bíða mesta ósigur sinn til
þessa.
Þeir töldu hins vegar ekki rétt að
nota þetta tækifæri. Meira en helming-
ur þeirra í fulltrúadeildinni greiddi
atkvæði með frumvarpinu. í öldunga-
deildinni réði stuðningur þeirra einnig
úrslitum. Meðal þeirra, sem þar
greiddu atkvæði með frumvarpinu, var
Edward Kennedy.
Stjómarandstæðingar mátu þjóðar-
hagsmuni meira en að klekkja á
forsetanum.
Annað fordæmi
í þessu sambandi er ekki síður
ástæða til að rifja upp, hvernig ástatt
var á þingi haustið 1958 eftir myndun
minnihlutastjómar Alþýðuflokksins.
Stjórnin naut stuðnings og hlutleysis
Sjálfstæðisflokksins og Alþýðubanda-
lagsins, sem hét þá Sósíalistaflokkur.
Hlutleysi Alþýðubandalagsins var þó
bundið því skilyrði, að það myndi ekki
styðja efnahagsfrumvarp ríkisstjórnar-
innar, þar sem í því fólst lækkun á
umsömdu grunnkaupi.
Staðan var þá sú á Alþingi, að
Framsóknarflokkurinn og Alþýðu-
bandalagið höfðu meirihluta í efri
deild, en vom f minnihluta í samein-
uðu þingi og neðri deild. Framsóknar-
flokkurinn, sem var eini stjórnarand-
stöðuflokkurinn, átti því kost á að fella
efnahagsfrumvarpið í efri deild. Hann
hafnaðiþví að nota þessa aðstöðu sína.
Því réðu tvær ástæður.
Fyrri ástæðan var sú, að hann taldi
sitthvað í frumvarpinu til bóta og í
samræmi við það, sem hann hafði
haldið fram. Síðari ástæðan var sú, og
hún var jafnvel öllu þýðingarmeiri frá
sjónarmiði aðalforingja flokksins þá,
Hermanns Jónassonar og Eysteins
Jónssonar, að þingræðislega væri
rangt, að minnihluti þingmanna notaði
sér öfugsnúið deildafyrirkomulag til
að fella mál, sem naut stuðnings
meirihluta þingmanna.
Niðurstaða Framsóknarflokksins
var því sú, að hann sat hjá við
atkvæðagreiðslur um frumvarpið.
Ábyrgðarlaust
og ástæðulaust
Innan Sjálfstæðisflokksins hefur ris-
ið sterk andspyma gegn þeim fyrirætl-
unum flokksstjórnarinnar að ætla að
knýja þingmenn flokksins nauðuga og
viljuga til að fella bráðabirgðalögin.
Þetta hefur komið glöggt fram í
forustugreinum Dagblaðsins og Vísis,
en ekki munu aðrir bera meiri um-
hyggju fyrir Sjálfstæðisflokknum en
helztu aðstandendur þess blaðs. Þess
vegna rísa þeir oft til andmæla, þegar
Árvakursklíkan í flokknum er að gera
mestu vitleysurnar.
Ellert B. Schram, annar af rit-
stjómm DV, varð fyrstur til að ríða á
vaðið.
í forustugrein eftir Ellert, sem
birtist í Dagblaðinu og Vísi 6. október
ræddi hann um bráðabirgðalögin og
sagði í greinarlokin:
„Það væri ábyrgðarlaust og ástæðu-
laust fyrir stjórnarandstöðuna að
bregða fæti fyrir þá aðgerð. Og þótt
ótrúlegt megi virðast, mundi það
mælast illa fyrir. Fólk vill að þessi
stjórn fari frá, en það vill ekki að það
sé gert með því að fella það litla af viti,
sem hún kemur í verk.“
Greininni lauk Ellert svo með þess-
um orðum:
„Slíkt offors væri mikil skammsýni."
Fjarri virðist því, að þessi afstaða
Ellerts hafi spillt fyrir honurn í
prófkjörinu hjá Sjálfstæðisflokknum í
Reykjavík. Hann varð sá fjórði í
röðinni
Hollast að gleyma
sér ekki
Haukur Helgason, aðstoðarritstjóri
Dagblaðsins og Vísis fylgdi í slóð
Ellerts í forustugrein, sem hann ritar í
blaðið 9. október. Hann segir í
greinarlokin:
„Stjórnmálamönnum, hvort sem er
í ríkisstjórn eða stjórnarandstöðu, er
hollast að gleyma sér ekki í dægurbar-
daganum. Hugsi stjórnarandstæðingar
nú um þjóðarhag, er ljóst, að í óefni
stefnir, taki við langt tímabil stjórn-
leysis í vetur. Þótt þeir hugsuðu
eingöngu um eigið skinn er þeim
hollast að hindra ekki aðgerðir og
standa síðan gagnvart kjósendum sem
ábyrgðarmenn þess mikla vanda, sem
á eftir kemur."
Yerra en glæpur
Annar af ritstjórum Dagblaðsins og
Vísis, Jónas Kristjánsson, rak svo
lestina í forustugrein, sem birtist í
blaðinu 12. október. Hann byrjar
greinina á þessa leið:
„Þetta er verra en glæpur, þetta er
heimska. Þannig má á máli sem
stjórnmálamenn skilja, lýsa ráðagerð-
um stjórnarandstöðunnar gegn bráða-
birgðalögum ríkisstjórnarinnar. Þær
munu nefnilega koma stjórnarand-
stöðunni sjálfri í koll.“
í greininni skoraði Jónas Kristjáns-
son á ábyrga menn í Sjálfstæðisflokkn-
um að reyna að koma vitinu fyrir
þingmenn flokksins og forða þeim frá
að ana út í ófæruna.
Aðkallandi afgreiðsla
Bráðabirgðalögin um efnahagsmálin
hafa nú fengið skjóta afgreiðslu frá
deildinni, en þar er meirihlutinn
fylgjandi þeim. Hins vegar ríkir óvissa
um afgreiðslu þeirra í neðri deild, þar
sem stjórnarandstæðingar eru í meiri-
hluta og hafa hótað að fella þau.
Úr þessu má það ekki lengi dragast,
að lögin fái endanlega afgreiðslu. 1
þeim er fólgin mikil tekjuöflun fyrir
ríkissjóð. Meðan óljóst er, hvort þau
verða samþykkt eða felld, er ekki unnt
rA LEIÐ TIL
_ANNARRA_
MANNA
að ganga frá fjárlögum með sæmilegu
móti. Það er óábyrgt að reikna í
fjárlögum með tekjum, sem ekki er
öruggt um að Alþingi samþykki.
Við þetta bætist svo það, að fjár-
málaráðherra hefur gefið yfirlýsingu um
að verði bráðabirgðalögin felld, muni
hann láta ríkið greiða opinberum
starfsmönnum þá launaskerðingu, sem
leiddi af bráðabirgðalögunum 1. des-
ember síðastliðinn. Hér er um mikla
upphæð að ræða, sem myndi hafa
mikil áhrif á launagreiðslu á næsta ári,
ef hún yrði greidd nú.
Óhjákvæmilegt er, að full vitneskja
liggi fyrir um þetta atriði áður en
fjárlagafrumvarpið er afgreitt.
Af þessum og fleiri ástæðum er
nauðsynlegt, að bráðabirgðalögin
verði afgreidd áður en gengið er frá
fjárlögum.
Geri stjórnarandstæðingar alvöru úr
þeirri hótun sinni að fella lögin, er
fullreynt, að ekki er fyrir hendi
starfhæfur meirihluti á Alþingi. Eðlileg
afleiðing þess væri að hraða kosning-
um. Efnahagsástandið er slíkt, að ekki
er hægt að búa við óstarfhæft þing.
Vonir glæðast
Nokkrar vonir um jákvæða afgreið-
slu bráðabirgðalaganna hafa glæðzt
vegna nýlokinnar fulltrúa- og for-
mannaráðstefnu Sjálfstæðisflokksins.
Fundurinn valdi sér sem vígorð:
Ábyrgð í stað upplausnar. Ekkert
myndi nú verða meira vatn á myllu
upplausnar en fall bráðabirgðalag-
anna.
Ríkisstjórninni ber að taka Sjálf-
stæðisflokkinn á orðinu og fá úr því
skorið hvort hann stendur í verki við
þessa ábyrgðaryfirlýsingu sína.