Tíminn - 20.05.1983, Blaðsíða 7

FÖSTUDAGUR 20. MAÍ1983
7
■ Charles Aznavour getur nú leyft sér þann munað að reykja
Havannavindla.
Góð
fjár-
ing
■ Franski vísnasöngvarinn
Charlcs Aznavour nýtur vin-
sælda víða um heim. Hann er
t.d. í miklum metum austan-
tjalds og cftirsóttur til tonleika-
halds þar. Sá er þó hængurinn
á, að honum er óheimilt að
taka með sér til baka vestur
fyrir þær greiðslur, sem hann
hlýtur fyrir, í beinhörðum pen-
ingum. Það er hins vegar látið
óátalið, að hann taki með sér í
farangrinum einhvern þann
varning, sem hann getur fjár-
fest í í viðkomandi landi.
Ekki alls fyrir löngu kom
Charles Aznavour fram í
Búdapest við mikla hrifningu
aðdáenda sinna. Enn kom upp
gamla vandamálið, hann mátti
ekki taka forinturnar með sér
úr landi. En nú er Charles
farinn að kunna á kerfíð. Hann
komst að því, að Fidel Castro
hefur þann sið að borga erlend-
ar skuldir með hinum rándýru
og eftirsóttu vindlum, sem
kenndir eru við Havanna,
höfuðborg Kúbu. Á markaði í
Búdapest eru Havannavindlar
hins vegar hræódýrir, kosta
sem svarar 25 kr. stykkið, og
það notfærði Charles sér. Fyrir
launin sín fékk hann heil 5000
stykki, en hefði orðið að borga
fímm sinnum meira fyrir þá í
hinum vestræna heimi.
Það hefur sýnt sig að þau efni eru
stórhættuleg lífríkinu í sjónum.
Ef hins vegar um er að ræða að
forða t.d. fuglalífi frá stórskaða,
þá neyðumst við til að beita
þessum efnum. Við erum nú
með tvö tæki til olíuupptöku og
900 metra girðingu en þetta
dygði þó skammt ef um meiri-
háttar slys yrði að ræða. Við
höfum samt nokkra samvinnu
við aðila á hinum Norðurlöndun-
um ef meiriháttar siys kæmi upp.
Að okkar áliti þyrfti að vera til
staðar í landinu tæki sem gætu
tekið upp um 200 tonn á sóla-
hring. Núna höfum við einungis
tæki til þess að taka upp 14 af
þessu magni.“
Fyrirbyggjandi
aðgerðir
Hvernig er með kostnað við
að hreinsa upp þá olíu sem þið
hafið hingað til tekið upp?
„Við tókum upp hér um dag-
inn 50.000 lítra af olíu og sú olía
sem við tókum upp dekkaði
kostnaðinn við þá aðgerð. Það
er alveg hægt að nota þessa olíu
þó hún hafi verið í sjó einhvern
tíma.'Annars vil ég taka það
fram að á síðasta ári var seld gas-
og svartolía fyrir 2560 millj. kr.,
og ef við miðum þá upphæð við
það sem varið er til olíumengun-
arvarna þá er hún 1.9 pro mill af
árssölu gas og svartolíu í land-
inu. Ef við hins vegar miðum við
5 ár, þá eru þetta um 0,4 pro mill
af þessari árssölu.
■ „Annars er eitt
meginviðfangsefni okkar að gera
fyrirbyggjandi aðgerðir. Algeng-
ustu olíuslysin í höfnum hingað
til hafa verið vegna áfyllingar á
skuttogara. Við höfum komið
fram með tillögur um ákveðið
yfirfallskerfi þar sem ekki á að
vera hætta á að þess háttar slys
geti átt sér stað. Það er samt
nokkuð ljóst að ef um meirihátt-
ar slys yrði að ræða, skammt frá
eða við landið, þá stöndum við
nokkuð berskjaldaðir. Þá væri
allt komið undir veðri straumum
og vindum hversu fljótt við gæt-
um brugðist við. Tíminn væri í
slíku tilfelli „krítískasta" atriðið.
Samt sem áður er ekki til nein
fastmótuð áætlun ef eitthvað
þessháttar kæmi fyrir“, sagði
Magnús Jóhannsson að lokum.
-ÞB
{
■ FYRIR nokkru var frestað
viðræðum á vegum Sameinuðu
þjóðanna um Afganistanmálið.
Þær fóru fram .í Genf undir
forsæti eins af aðstoðarfram-
kvæmdastjórum Sameinuðu
þjóðanna, Diego Cordovez.
Viðræðunum var þannig
háttað, að Cordovez ræddi sér í
lagi við utanríkisráðherra Pakis-
tans og utanríkisráðherra Afgan-
istans. Stjórn Pakistans vill ekki
taka þátt í beinum viðræðum við
stjórn Afganistans á þessu stigi,
þar sem hún viðurkennir ekki
stjórn Karmals.
Þegar viðræðunum var
frestað, var að miklu leyti búið
að ganga frá uppkasti að samn-
ingi, en eftir var þó að ná
samkomulagi um sum viðkvæm-
ustu atriðin. Akveðið var að
viðræðurnar skyldu hefjast að
nýju í Genf 16. júní. Tíminn
þangað til yrði notaður af ríkis-
stjórnunum til að íhuga málin
betur.
Ætlunin var að ræða einnig
við írönsk stjórnarvöld á svipað-
an hátt, en íranska stjórnin
skoraðist undan því að sinni, en
■ iúrí Andropov.
komulagi um ríkisstjórn í Afgan-
istan, sem bæði þjóðin getursætt
sig við og Rússar telja sér frekar
vinveitta, eða a.m.k. ekki óvin-
veitta.
Rússar telja sig ekki frekar
geta unað fjandsamlegri stjórn í
Afganistan en Bandaríkjamenn
við kommúnistiska stjórn í E1
Salvador og er þó lengra á milli
El Salvador og Bandaríkjanna
en Sovétríkjanna og Afganistan.
Reynt hefur verið bæði af
hálfu Rússa og Pakistana að hafa
samráð við andspyrnuhreyfing-
arnar í Afganistan, og fá þær til
samsíarfs. Það er hins vegar
hægara sagt en gert. sökum þess
hversu margar þær eru og sund-
urleitar. Milli sumra þeirra ríkir
jafnvel meiri fjandskapur en
milli þeirra og Rússa. Þar koma
m.a. til greina ættarerjur, sem
cru orðnar aldagamlar.
Eitthvað mun þó hafa mjakazt
í þá áttina að fá suma andspyrnu-
hópana til samkomulags. Sagt
er, að það gildi ekki sízt um
sumar þeirra hreyfinga, sem eru
undir forustu strangtrúarmanna.
Síðustu fregnir benda til þess.
Semja Rússar og Pakist
anar um Afganistan?
Báðir vilja semja, en mörg Ijón í veginum
fékk hins vegar að fylgjast með
viðræðunum.
Þótf staða írans hafi verulega
þýðingu í þessu sambandi, þykir
hún þó ekki skipta höfuðmáli.
Samskipti Pakistans og Afganist-
ans eru miklu meiri en írans og
Afganistans. Flóttamennirnir
frá Afganistan dvelja langmest í
Pakistan og þaðan fá skærulið-
arnir í-Afganistan aðallega vopn
sín.
Það þykir hafa komið í ljós í
þessum viðræðum, að bæði
stjórn Pakistans og stjórn So-
vétríkjanna hafa verulegan
áhuga á samkomulagi, en í reynd
er það stjórn Sovétríkjanna, sem
stjórnar viðræðunum af hálfu
Afganistan, þótt utanríkisráð-
herra Afganistans sé látinn taka
þátt í þeim. Að vissu marki er
þetta ekki óeðiilegt, þar sem
viðræðurnar snúast fyrst' og
fremst um brottflutning rúss-
neska hersins frá Afganistan.
Það þykir hafa komið glöggt í
Ijós í þessum viðræðum, að ríkis-
stjórnirnar hafa mikinn áhuga á,
að samkomulag geti náðst.
Pakistanstjórn hefur að sjálf-
sögðu áhuga á, að rússneski
herinn hverfi heim og hafi ekki
lengur bækistöðvar við landa-
mæri Pakistans. Htin vill einnig
losna við afganisku flóttamenn-
ina, sem eru um 3 milljónir. Hún
óttast einnig, að sá vandi, sem
fylgir dvöl þeirra og nálægð rúss-
neska hersins, ýti undirþjóðern-
ishreyfingar í Pakistan,sem vilja
kljúfa Pakistan í fleiri ríki.
Áhugi Sovétstjórnarinnar er
einnig vel skiljanlegur. Hersetan
í Afganistan er þungur efnahags-
legur baggi, en talið ert að Rúss-
ar hafi þar yfir 100 þúsund
manns. Herseta í Afganistan
spillir jafnframt stöðu Rússa um
víða veröld og stendur t.d. í vegi
bættrar sambúðar þeirra og Kín-
verja.
Fátt gæti orðið meiri pólitískur
uppsláttur fyrir Sovétríkin en að
flytja her sinn heim frá Afganist-
an, án þess að það hafi sama svip
■ Mohammad Zia-ul Haq.
uppgjafar og heimflutningur
Bandaríkjahers frá Víetnam.
ÞAÐ ER hins vegar ekki auð-
velt verk að ná samkomulagi
milli umræddra ríkisstjórna um
lausn Afganistanmálsins.
Pakistanstjórn er sennilega
reiðubúin til að hætta stuðningi
við skæruliðana og stöðva
vopnasendingar Bandaríkja-
stjórnar til þeirra, ef Rússar
flytja her sinn heim að mestu eða
öllu, og flóttamennirnir frá Af-
ganistan, sem eru í Pakistan, fá
að snúa heim aftur á viðunandi
hátt.
Rússar munu að uppfylltum
þessum skilyrðum telja sér auð-
veldara að kveðja herinn heim,
en vandasamasti þátturinn er
samt eftir. Það er að ná sam-
að stjórn Pakistans hafi orðið
nokkuð ágengt í því að sameina
þær hreyfingar, sem hafa bæki-
stöðvar í Pakistan. Yfirleitt er
það þó talið útilokað að sameina
þær allar.
SVO ÓLJÓSAR fregnir ber-
ast enn frá Afganistan, að erfitt
cr að átta sig á hinu raunverulega
ástandi í landinu. Síðari fregnir
benda þó til, að Rússum gangi
orðið betur að halda uppi röð og
reglu og hcldur hafi dregið af
skæruliðum. Þeirhafa hinsvegar
síður en svo verið brotnir á bak
aftur. í seinni tíð hafa þeirgripið
í vaxandi mæli til skemmda á
mannvirkjum, eins og brúm og
rafmagnslínum, og orðið vel
ágengt. Helztu stórborgirnar
hafa stundum verið rafmagns-
lausar eða rafmagnslitlar dögum
saman.
í blaðinu Fréttir frá Sovétríkj-
unum, sem APN gefur út, birtist
nýlcga grein um Afganistan í
tilefni af því, að fimm ár voru
liðin 27. apríl frá byltingu
kommúnista þar, en rússneskur
her settist að í landinu rúmlega
einu og hálfu ári síðar. í grein-
inni eru taldar upp ýmsar fram-
farir, sem hafi orðið á þessum
tíma. Viðurkennt er, að and-
spyrnan sé samt mikil, eins og
eftirfarandi klausa ber með sér:
„Glæpaflokkarnir ráðast á
skóla og lestrarnámskeið. Þeir
drepa kennara og vita sem er, að
lestrarkunnátta er fyrsta skrefið
frá fákunnáttu og fáfræði til
þekkingar og nýs lífs. Afganska
menntamálaráðuneytið gaf ný-
lega út upplýsingar um þann
skaða, sem andbyltingarhópar
höfðu valdið frá 1978-1982.1716
grunnskólar og miðskólar voru
brenndir til grunna og eyðilagðir
og nam eignatjónið 187 milljón-
um afganí."
Þessi frásögn gefur til kynna,
að þrátt fyrir hið fjölmenna setu-
lið Rússa hafi síður en svo tekizt
að friða landið. Vafalítið gerist
það ekki fyrr en Rússar hálda
heim.
Þórarinn
Þórarinsson, tftT ../J
ritstjóri, skrifar Klé