Tíminn - 25.09.1983, Blaðsíða 15

SUNNUDAGUR 25. SEPTEMBER 1983
14
SUNNUDAGUR 25. SEPTEMBER 1983

MH8SHMtB8MH8BWE

■„Við'áttum einu sinni litla íbúð, en svo átum við
hana.“ Sá sem segir þetta er Valgarður Egilsson,
læknir/ Og Katrín Fjeldsted, líka læknir, bætir við
til nánari skýringar: „Við seldum hana, eða það litla
sem við áttum í henni, til að geta farið í framhalds-
nám.”
Og nú ætti lesendum að vera orðið Ijóst að við
erum komin í heimsókn til þeirra hjóna, Katrínar
og Valgarðs, þar sem þau búa ásamt börnum sínum
í reisulegu húsi við Suðurgötuna, í hjarta borgarinn-
ar. „Við höfum húsið á leigu. Leigjum svo út tvö
herbergi. Alltaf þótt gott að hafa fólk í kringum
okkur,“ segir Valgarður.
„Það er eiginlega ekki mjög efnilegt að koma sér
þaki yfír höfuðið á þessum tímum“, segir Katrín.
„Við hvorki eigum neitt né skuldum neitt. Er það
klókt, hvað heldurðu?“
Ur leikriti Valgarðs, Dags hríðar spor, sem sýnt var í Þjóðleikhúsinu fyrir um það bil tveimur árum.
utanskóla í fimmta bekk, var alltaf að
reyna að rífa mig undan þessu fastskorð-
aða kerfi.“
A Borgina þrisvar í viku
- Varstu þá ekki litinn hornauga af
skólayfirvöldum?
„Nei, nei, ég var ekki álitinn neinn
uppreisnarmaður."
- Katrín, þú sagðist bera jákvæðari
hug til skólakerfisins.
„Já, mér þótti alltaf gaman í skól-
anum og langaði aldrei að vera utan-
skóla. Hins vegar losnaði ég einu sinni
við að taka vorprófin, það var í fimmta
bekk í Menntó og það var yndislegt vor!
Þegar ég var í þriðja bekk í MR fór ég
að meðaltali þrisvar í viku á Borgina og
þegar ég kom í fjórða bekk sögðu
einhverjar bekkjarsystur mínar við mig
að nú væri sko nóg komið! Mig setti
hljóða því að ég hafði ekkert tekið eftir
því að tíminn hljóp frá mér og ég tók mig
á með þeim árangri að ég fékk að sleppa
prófum ári seinna.
Það má kannski segja áð ég hafi farið inn
í flokkinn með þá von að ég gæti haft
áhrif á hann."
- Hver eru aðaláhugamál þín í pólitík-
inni?
„Árið 1995 ætla ég
að stofna flokk...“
„Þeir sem eru í borgarstjórnarflokki
kynnast öllum málum, en geta að sjálf-
sögðu ekki einbeitt sér að þeim öllum.
Ég sinni núna einkum heilbrigðis- og
umferðarmálum, er formaður Heilbrigð-
isráðs Reykjavíkur, sem fer með stjórn
heilbrigðiseftirlits Reykjavíkurborgar,
Heilsuverndarstöðvarinnar og heilsu-
gæslustöðva. Svo sit ég í Umferðarnefnd
Reykjavfkur og er varaformaður
hennar. Þar hef ég m.a. beitt mér fyrir
takmörkun umferðarhraða í íbúðar-
hverfum, en í sambandi við norræna
umferðaröryggisráðið lagði ég til að
hámarkshraði yrði lækkaður niður í 30
km á klukkustund í íbúðarhverfum.
Tillagan náði ekki fram að ganga en var
Hér er hann á hjólinu sínu, hann Vésteinn litli.
„Auðvelt ftð koma utopiuniti
— svo fremi að sprengjan falli ekki”
í kring
■ Mér verður svarafátt, en ætli ýmsir
velti þessari spurningu ekki fyrir sér á
þessum síðustu og verstu þegar meira að
segja Lögbirtingarblaðið er farið að
veita „hinum“ dagblöðunum harða sam-
keppni. Ég vík því talinu sem skjótast til
fortíðarinnar - spyr Katrínu hvaðan hún
kemur.
Katrín er fædd og uppalin í Reykja-
vík, nánar tiltekið á Laufásveginum,
dóttir Jórunnar Viðar tónskálds og pí-
anóleikara og Lárusar Fjeldsted verslun-
armanns, sem ættaður er úr Borgarfirði
og Norður-Þingeyjarsýslu, en í gegnum
föðurætt móður sinnar er Katrín Reyk-
víkingur í sjötta lið.
„Ég hóf mína skólagöngu í Grænu-
borg," segir Katrín, „í skóla fsaks Jóns-
sonar, scx ára gömul held ég, en síðan
fór ég í Laugarnesskólann. Það kom til
af því að seinni maður ömmu minnar,
Katrínar Viðar, stjúpafi minn sem sagt,
Jón Sigurðsson, var skólastjóri Laugar-
nesskólans, og ég fór með honum í
skólann á morgnana. En síðan fór ég í
Miðbæjarskólann ellefu ára gömul og
svo í landsprófið í Vonarstrætinu. Síðan
í MR í máladeild. Þá lenti ég í kvenna-
bckk, sem var alveg ný reynsla fyrir mig,
en við vorum lengst af 18 stelpur í
bckknum. Ég á mjög góðar minningar
um skólagönguna, kannski öfugt við
Valgarð, eins og hann á sjálfsagt eftir að
segja þér. Mér þótti alltaf gaman í skóla
og var mjög heppin bæði með kennara
og skólafélaga."
Nú heyrist mikið píp og Katrín stekk-
ur fram. Það var Friðþjófur sem pípti,
kalltækið, Katrín var á bakvakt þetta
kvöld og þegar apparatið pípir verður
vakthafandi læknir að hringja á skipti-
borð Borgarspítalans og spyrja hvað sé
á seyði. Valgarður segir að stundum
kosti það símtal en stundum vitjun. En
við snúum okkur að Valgarði á meðan
Katrín hringir og auðvitað verður hann
að byrja á því að gera grein fyrir sér.
„Ég er fæddur á Grenivík sem er
sjávarpláss við austanverðan Eyja-
fjörð," segir Valgarður. „Faðir minn,
Egill Áskelsson, var þá sjómaður þar, en
síðar keypti hann jörð sunnan við
þorpið, í Höfðahverfinu, og hóf búskap
og síðar hafði hann barnakennslu með-
fram við skólann á Grenivík. Móðir mín
var Sigurbjörg Guðmundsdóttir frá
Lómatjörn.
Þegar ég man fyrst eftir mér var
farskóli þarna í sveitinni. Þetta voru
nokkrar vikur á vetri og engum fræðslu-
lögum framfylgt, Guði sé lof.“
■ Valgarður, Jórunn, Katrín og kisurnar á tröppum hússins sem þau búa í við
Suðurgötuna - Vésteinn litli lá veikur uppi í rúmi.
- Er skólakerfið eitthvað ófullkomið í
þínum augum?
„Ég held að það sé óhollt að gera
ekkert annað frá 5-25 ára aldurs en
vera í skóla. Held það eigi ekki að stýra
mótun fólks um of - fólk á að stjórna því
að miklu leyti sjálft. Ég er andvígur
þessari rígskorðun í kerfi okkar. Það
liggur við að maður læri að kyngja af
bók, það gengi í baksi!
En fræðslulögunum var sem sagt ekki
framfylgt, og ég fór lítið í skóla fyrr en
ég var orðinn tólf ára gamall, þá var ég
í nokkrar vikur í skólanum á Grenivík
og gekk þá fimm kílómetra hvora leið.
Þó man ég að 6 ára langaði mig mikið
í skóla og stalst einn morguninn með
Gagn-og-gaman undir vestinu - það var
gul-brún-hvít-þverröndótt vesti á man ég
- hljóp í laumi á undan systkinum
mínum. Slóst svo í hópinn á miðri leið.
Kennari farskólans var þá Einar Bessi -
náfrændi minn, sonur Jóns á Skarði,
síðar uppfinningamaður í Los Angeles.
Hann gerði engar athugasemdir við
nærveru mína, en þegar kom að því að
strákur átti að lesa, þá varð það ekki
nema muldur oní barminn."
„Miklir áflogahundar“
- En hvað? kunnirðu að lesa?
„Jájá,“ segir Valgarður, „ég lærði það
af eldri systkinum mínum og foreldrum.
Þau höfðu engin kennararéttindi, það
gekk samt! Annars eru bestu skólarnir
sem ég hef gengið í, það voru kynnin af
frændum mínunr og nábúum fyrir norð-
an í æsku minni. Þar var fólk með
pottþéttan móral, þeirra lífslögmál gekk
út á það að maður skyldi aldrei gera neitt
á hlut annarra manna og það þurfti
ekkert mörg lögmál til viðbótar. íslensku
lærði ég ekki í neinum menntaskóla,
heldur af fólkinu sem ég ólst upp með og
svo hlustaði ég á Einar Ólaf Sveinsson
lesa Njálu í Útvarpið. Ég var landbúnað-
arverkamaður frá níu ára aldri og hef
ekki trú á því að það sé hollara að sitja
á rassinum í 20 ár en að hirða skepnur
og vinna “
- Þú hefur náð þarna í leffarnar af
gömlu bændamenningunni?
„Það mætti segja það, bláleifarnar af
gamla tímanum. Ég fór svo í skóla,
Laugaskóla í Reykjadal, fimmtán ára
gamall og síðan í landspróf á Laugar-
vatni. En reyndar hafði ég mestan áhuga
á íþróttum á þessum árum, aðallega
sundi sem ég æfði þá rnikið."
— Helgar-Tíminn heim-
sækir Katrínu Fjeldsted
og Valgarð Egilsson
vísað aftur frá borgarstjórn tilUmferðar-
nefndar, og mér og Eddu Björgvinsdótt-
ur, fulltrúa Kvennaframboðsinsvarfalið
að vinna hugmyndina nánar. Við lágum
talsvert yfir þessu og það endaði með
því að við lögðum til að eitt svæði yrði
tekið út úr til reynslu og gamli vesturbær-
inn, norðan Hring-
brautar, varð fyrir
valinu. Það komu
ýmis önnur
hverfi til
- Varstu kannski afreksmaður í íþrótt-
um?
„Þeim sundköppum í dag þættu tím-
arnir okkar í bringusundinu ekki merki-
legir. En ég held ég hafí þó náð að setja
eitt íslandsmet í bringusundi."
- En hvernig líkaði þér svo skólavist-
in?
„Það var nú þannig hjá okkur í
landsprófinu á Laugarvatni að við stund-
uðum aðallega áflog fram að jólum. Þá
þótti það eitt karlmennska að hafa betur
í áflogum. Fiest kvöld fóru í þetta.
Miklir áflogahundar. Þarna voru garpar
einsog Einar Hjaltested, sagnfræðingur,
Gunnar Karlsson, nú prófessor í sagn-
fræði, Grétar Grímsson, nú stórbóndi á
Syðri-Reykjum í Biskupstungum. Edgar
Guðmundsson verkfræðingur, Hjalti
Þórðarson verkfræðingur, Sigurgeir Sig-
mundsson sem nú er kaupmaður á
Flúðum og Pétur Guðmundsson frá
Sandgerði.
- Var þá slegist í góðu eða illu?
„Áflog eru leikur," segir Valgarður.
„Áflog eru skemmtileg íþrótt, leikur,
sem mér finnst að mætti taka upp í
heilsuræktarskyni. Það er munur á á-
fiogum og slagsmálum, áflog eru átök í
góðu, maður beitir ekki fantabrögðum.
Mig dauðlangar ennþá að stunda áflog
en af einhverjum ástæðum hef ég nú
látið það ógert.
Nú en þessiáflog stóðu nú bara yfir
fram að nýári - þá urðu menn hræddir
við vetrareinkunnina, ég hafði rúmlega 4.
Ég hætti þá að mæta í skólann eftir
nýárið, lét bara tilkynna mig veikan á
hverjum morgni og lá svo uppi í rúmi og
las og las. Síðan klæddi ég mig uppá í
sparifötin og mætti í hádegismatinn.
Þessu hélt ég áfram til vors og enginn
gerði athugasemdir við það enda var
Bjarni skólastjóri á Búnaðarþingi - og
mér gekk landsprófið vel, vel yfir 8-
reiknaði meira að segja Gullfoss og
Goðafoss dæmið sjálfur!
Síðan fór ég í MR, en flutti mig
norður til Akureyrar í 4rða bekk og tók
svo stúdentsprófið þar. Ég var reyndar
Ég ólst líka upp við allt önnur skilyrði
en Valgarður, ég var kannski barn nýja
tímans, var reyndar nokkur sumur í
sveit, en fór síðan í unglingavinnuna á
sumrin og vann eitt sumar í gjaldeyris-
deild Landsbankans. Þar hafði ég það
hlutverk að raða gjaldeyrisumsóknum í
stafrófsröð og hef ekki feilað á stafrófinu
síðan! Svo vann ég líka eitt sumar í
sportvöruverslun Búa Petersen í Banka-
stræti, þar seldi ég spúna, nestiskassa,
mýflugnabitskrem og regngalla og sagði
mönnum á hvernig flugur best væri að
veiða laxa. Sjálf hafði ég aldrei veitt lax
og ætla heldur aldrei að veiða lax!“
- Nema þú verðir borgarstjóri -
verðurðu þá ekki að kunna að veiða lax?
„Ætli við þurfum nokkuð að hafa
áhyggjur af því,“ segir Katrín og hlær,
„en ég fór út í pólitíkina fyrir rúmu ári
og hef átt sæti í borgarstjórn Reykjavík-
ur frá því í maí í fyrta.“
- Hvað kom til?
„Það var bara hringt í mig og ég var
beðin um að taka sæti á lista Sjálfstæðis-
flokksins til borgarstjórnar. Ég geri samt
ráð fyrir að einhvern tíma hefði komið
að því að ég færi út í pólitíkina. En við
fluttum heim frá London í ágúst 1979 og
það tekur tíma að aðlaga sig svo að ég
var ekki enn komin á stjá. En eftir
nokkra umhugsun ákvað ég að taka
boðinu. Ég var reyndar í prófkjöri fyrir
borgarstjórnarkosningarnar 1970 en lét
ekki mikið til mín heyra, nema hvað ég
setti umhverfismál og græna byltingu á
oddinn en þau mál voru þá ekki farin að
falla í kramið og ég náði ekki kjöri.“
- En hvers vegna valdirðu Sjálfstæðis-
flokkinn?
„Hann hringdi," segir Valgarður og
lyftir brúnum!
„Það var nú kannski ekki alveg svo
einfalt," segir Katrín og hlær, „ég aðhyll-
'ist þá lífsskoðun að einstaklingurinn
eigi að fá að njóta sín. Það má segja að
Sjálfstæðisflokkurinn rúmi mjög margar
skoðanir, þetta er breiður flokkur og
kannski hefur mér fundist að mín sjón-
armið mættu gjarnan koma þar fram.
greina þar sem einnig er óhægt og jafnvel
óeðlilegt að aka um á 50 km hraða, þar
eð götur eru mjóar og skerast víða. En
garnli vesturbærinn varð sem sagt fyrir
valinu, þar býr talsvert margt gamalt
fólk og einnig er heilmargt ungt fólk með
börn flutt þangað. Flestar götur þar eru
ekki til hraðaksturs fallnar og svo eru
þar mjög áhugasöm íbúasamtök starf-
andi. Þetta gekk í gegnum kerfið, var
samþykkt í sumarbyrjun í borgarstjórn
og komst til framkvæmda í Reykjavíkur-
vikunni nú í ágúst. Og hraðamælingar
sýna að þessu er sinnt vel í hverfinu.
Lækkunin vekur athygli ökumanna á
því að hraðinn er 30 km og maður vonar
að hún veki fólk til umhugsunar um að
draga úr hraðanum þar sem við á. Samt
er talsvert um að þessar reglur séu
brotnar. Líklega helst af fólki úr öðrum
hverfum.”
Valgarður hefur lent utangarðs í
samtalinu svo hann er spurður að því
hvort hann hafi engan áhuga á pólitík.
„Árið 1995 ætla ég að stofna Óokk þar
sem frjáls samvinna fólks verður uppi-
staðan í hugmyndafræðinni," svarar
hann að bragði.
- En ætlarðu að kjósa konuna þína
þangað til?
„Samkvæmt lögum þjóðarinnar þá
kýs ég leynilegri kosningu. Við höfum
stundum mismunandi skoðanir á
hlutunum."
Það hefur þó ekki staðið hjónaband-
inu fyrir þrifum, því þau hafa verið gift
í 16 ár, giftu sig 23. september 1967 og
hvernig skyldu þau hafa kynnst?
„Jú, í læknadeildinni," segir Katrín,
„ég var þá á fyrsta ári en hann á næst
síðasta, ég tók eftir honum af því að
hann hallaði svolítið undir flutt á
göngu."
Eins og frá var greint í upphafi þcssa
viðtals sögðust þau hjón hafa étið íbúð
sína í Reykjavík á meðan þau stunduðu
framhaldsnámið, eða a.m.k. framan af.
Þau stunduðu sitt framhaldsnám í
London. hann í frumulíffræði, hún í
heimilislækningum. Og hvernig skyldi
þeim hafa líkað í London?
„Við vorum á áttunda ár í London."
segir Valgarður, „og London er rnjög
skemmtilcg borg fyrir ungt fólk, þar cr
jú einn af aðalmenningarpunktunum í
heiminum, en það er ckkert mjög spenn-
andi fyrir börn að búa þar. Við sóttum
talsvert leikhús og músíklífið dálítið,
það er margt í boði. En vegalengdir eru
miklar og þegar maður býr lengi í svona
sfórborg verður maður að velja og hafna
bæði vegna tíma og peninga.
Með okkur í London voru tvö börn
okkar, Jórunn fædd 1969 og Einar
Vésteinn fæddur 1973. Við misstum
hann í bílslysi í London í mars 1979,
skömmu síðar fluttum við heim til
Islands. Eignuðumst þriðja barnið í
árslok 1980, son sem heitir Vésteinn."
„Á sitt hvorum pólnum“
- En hvað getið þið sagt mér um ykkar
sérgreinar - starfið?
„Þar erum við aftur á sitt hvorum
pólnum," segir Katrín. „í frumurann-
sóknunum er hann inni á rannsóknar-
stofu þar sem hann sér aldrei sjúklinga
heldur cinungis frumur í glösum. Ég er
aftur á móti aiveg á hinum endanum, ég
sé bara fólk í heild sinni. Heimilis-
lækningarnar eru almcnnari, kannski
eru þær „almennasta" sérgreinin.
- En í hverju felast frumurannsóknirn-
ar?
„Okkar rannsóknir hér eru fyrst og
fremst gerðar á krabbameinsfrumum,"
segir Valgarður, „annars vegar eru alls
konar lífefnafræðilegar mælingar á
krabbameinum, og hins vegar er til-
raunastarfsemi með krabbamcinsfrum-
ur.“
- Hvernig er aðstaðan til slíkrar
starfsemi hér á landi?
„Hún er þolanleg, reyndar alveg sæmi-
leg, og skilningur ráðamanna líka. Það
eru ckkert verri aðstæður hérlendis en
annars staðar til að vinna gagn í þessum
fræðum, nema hvað við erum miklu
færri en annars staðar. Við erum bara
þrjú sem vinnum þarna í minni rann-
sóknarstofu, en við höfum nána sam-
vinnu við marga aðra. Rannsóknir okkar
beinast einkum að því hversvegna stjórn-
búnaður krabbameinsfrumaivinnur öðru-
Framhald á næstu síðu