Tíminn - 23.05.1986, Blaðsíða 9

Föstudagur 23. maí 1986
Tíminn 9
arinn Lárusson gegnt starfinu.
Gunnar Gunnarsson var frum-
kvöðull að stofnun Minjasafns Aust-
urlands (1942), og var í stjórn þess
fyrstu tvö árin. Lét hann safninu í té
herbergi í húsi sínu árið 1945, og var
það opið almenningi næstu árin.
Þegar húsið var afhent Ríkinu 1948,
gerðu menn sér vonir um aukið
húsnæði fyrir safnið. Að því varð
ekki, svo stjórn safnsins sá sér ekki
annað fært cn að loka því árið 1966.
Þegar Safnastofnun Austurlands var
sett á fót 1972, hófust að nýju um
leitanir um rýmra húsnæði fyrir
minjasafnið, og náðist þá samstaða
milli ráðuneyta unt að byggt yrði yfir
tilraunastöðina, en Gunnarshús yrði
afhent Safnastofnun að því búnu, til
notkunar fyrir minjasafnið o.fl.
starfsemi.
Ekkert varð þó af framkvæmdum
í þessa átt. þrátt fyrir endurteknar
Austurlandi, þar með talið saga
landshlutans, þjóðhættir, þjóðtrú,
örnefni, bókmenntir og listir. Sér-
stök áhersla skal lögð á samskipti
mannlífs og náttúru í ljósi sögunnar,
með raunhæfa framtíðarskipan
þeirra mála fyrir augum. Fræðasetr-
ið skal leitast við að safna skrifuðum
og prentuðum heimildum, er varða
ofangreind fræði austanlands, og
koma upp sem fullkomnustu bóka-
safni.“ Leitast skal við að
konta upp vinnustofum fyrir þær
fræðigreinar, sem einkum hafa verið
stundaðar á Austurlandi. „Er svo til
ætlast, að lífsviðhorf eða heimspeki
Gunnars, sem birtist í skáldverkum
hans og öðrum ritum, vcrði haft að
leiðarljósi við alla starfsemi fræða-
setursins."
Starfsemin skal fyrst um sinn eink-
um miðast við það, „að skapa fræði-
mönnum aðstöðu til dvalar og rann-
fræðum, er varða þeirra eigin mann-
líf eða náttúru, hlýtur að vera keppi-
kefli, enda stór þáttur í almennu
sjálfstæði nú á tímum, auk þess sem
allt fræðastarf skapar ný atvinnu-
tækifæri og er því ekki ómerkur
þáttur í margumtöluðu jafnvægi í
byggð landsins."
Sameiningartákn
Ymsir landshlutar eiga sína sér-
stöku sögustaði, sent íbúar þeirra
eru bundnir tilfinningaböndum, líta
á sent sameiningartákn og leggja
metnað sinn í að styðja og efla á
allan hátt. Þannig er Skálholt Sunn-
lendingum, Hólar Norðlendingum
og Hrafnseyri fyrir Vestfirðinga. í
seinni tíð hefur farið fram margvís-
leg uppbygging og endurreisn á þess-
um stöðum, og þeir hafa á ýmsan
veg orðið menningarsetur fjórðung-
anna að nýju.
samþykktir ráðamanna, ogárið 1979
var loks höggvið á þennan hnút,
með því að ákveða nýbyggingu fyrir
minjasafnið á Egilsstöðum, og lof-
uðu ráðherrar að beita sér fyrir
fjárveitingum til þess. Bygging var
hafin á næstu árum en hefur lítið
miðað.
Barnaskóli Fljótsdæla var í Gunn-
arshúsi á árunum 1960-1970, þar til
Hallormsstaðaskóli tók til starfa, og
næsta áratug var þar stunduð
kennsla yngstu barnanna. Árið 1972
kom fram tillaga á Búnaðarþingi,
um stofnun búnaðarskóla á Skriðu-
klaustri. Samþykkti þingið að konta
á fót búfræðslunámskeiðum, og var
eitt slíkt haldið þar næsta vetur, en
ekki varð meira úr þeirri starfsemi.
í ráðherrasamþykktinni frá 1972
er getið ýmissa nýmæla í notkun
Gunnarshúss. Meðal annars var
áætlað að koma þar upp „aðstöðu
fyrir listamann, fræðimann eða vís-
indamann, til skammrar dvalar á
staðnum". Gistiaðstaða hefur verið
fyrir hendi í húsinu, en lítið verið
notuð, enda aldrei auglýst eða kynnt
á annan hátt.
Þá var ráðgert að sérstakt herbergi
eða safndeild, „helguð frú Franziscu
og Gunnari skáldi Gunnarssyni",
skyldi vera í húsinu, „aðgengileg til
skoðunar fyrir almenning", ásamt
öðrum hlutum hússins. Erþað ítrek-
að í samþykktinni frá 1979, og
verður því að skoðast í fullu gildi,
þótt ekki liafi enn orðið að fram-
kvæmdum í þá átt. Loksvargert ráð
fyrir aðstöðu í húsinu fyrir ýmis
félagasamtök á Austurlandi.
Tillaga um fræðasetur
Tillaga um „fræðasetur" á Skriðu-
klaustri var sett fram haustið 1985 af
þeim Helga Hallgrímssyni safnverði
á Akureyri (frá Droplaugarstöðum í
Fljótsdal) og Þórarni Lárussyni til-
raunastjóra. Hugmyndin var kynnt
þingmönnum Austurlands stuttu
seinna, og tóku þeir Helgi Seljan og
Jón Kristjánsson hana upp sem til-
lögu til þingsályktunar (195 mál,
108. löggjafarþings), en hún hlaut
ekki afgreiðslu. Samkvæmt tillög-
unni skal hlutverk fræðasetursins
vera: „almenn þekkingaröflun um
mannlíf, menningu og náttúrufar á
Frú Fransiska og Gunnar Gunnars-
son á efri árum. Myndin cr tekin á
heimili þeirra í Reykjavík árið 1974.
sóknar", og því skal setrið „jafnan
hafa til reiðu, eina meðalstóra íbúð
fyrir fræðimenn og fjölskyldur
þeirra, sem dvelja vilja á staðnum",
um lengri eða skemmri tíma, og
nokkur einstaklingsherbergi.
„Til þess er ætlast, að íslenska
ríkið leggi fræðasetrinu til húsnæði",
þ.e. Gunnarshús. Verði það afhent
setrinu til fullra umráða á aldar-
afmæli Gunnars vorið 1989. Húsinu
fylgi lóð eða landskiki, er miðist við
að skapa þvi eðlilegt og fagurt um-
hverfi.
Stofnun fræðasetursins hugsa til-
lögumenn sér að geti farið þannig
fram, að áhugamönnum verði boðið
að gerast stofnfélagar setursins, með
því að leggja fram gjafir (stofnfram-
lög) í formi bóka, muna eða annars
sem að gagni má koma við uppbygg-
ingu þess, eða lágmarksupphæð í
peningum. Má geta þess, að setrið
hefur þegar fengið tilboð um allstórt
bókasafn, þjóðfræðisafn og ýntis
tæki og húsgögn.
Tilraunastöð landbúnaðarins, sem
rekin cr á Klaustri, telja flutnings-
menn tillögunnar, að geti tengst
fræðasetrinu, „eða jafnvel fallið
undir starfsemi þess, er tímar líða
fram." Til þess þyrfti þó að afmarka
hlutverk hennar betur og gera hana
óháðari höfuðstöðvunum í Reykja-
vík.
„Fræðasetrinu á Klaustri er ætlað
að bæta úr brýnni þörf landshlutans
(Austurlands) fyrir aðstöðu til fræði-
legrar iðkunar, sem heita má að sé
hvergi fyrir hendi nú sem stendur.
þótt nokkur vísir sé að slíku í
skjalasafninu á Egilsstöðum. Nær
allar rannsóknir og aðrar fræðiiðk-
anir. sem viðkoma Austurlandi,
verða því að fara fram í öðrum
landshlutum, áðallega í Reykjavík,
þar sem þær skapa fólki vinnu og
gefa ýmsan annan afrakstur. Hins
vegar hafa Austfirðingar lítil sem
engin áhrif á framkvæmd þeirra, og
má kallast gott ef þeir fá einhvern-
tíma að sjá niðurstöður. Sjálfstæði
landshlutanna í rannsóknum og
Austurland hefur til þessa ekki
getað státað af neinum sérstökum
stað, er skipi svo veglegan sess, en
fáir eða engir staðir í fjórðungnum
hafa jafn góða möguleika á að öðlast
hann, eins og höfuðbólið Skriðu-
klaustur í Fljótsdal, vegna sögulegr-
ar hefðar, náttúrufegurðar, veður-
blíðu og hagstæðrar legu í miðju
Austurlandskjördæmi, þar sem
einnig má ætla að krossgötur verði í
framtíðinni.
Með uppbyggingu fræðaseturs á
Skriðuklaustri er stefnt að því að
cfla menningarlegt gildi staðarins,
og fá honum framtíðarhlutverk, er
sæmi sögu hans og þeint stórhug og
bjartsýni, er Gunnar skáld sýndi
með byggingu hússins fagra, jafn-
framt seni heiðruð er minning
skáldsins, sem hæst hefur borið
hróður Austurlands og lengst út
fyrir landsteinana.
Því skorunt við undirritaðir á
Austfirðinga, hvar sem þeir eru
búsettir, að veita þessu ntáli liðsinni
sitt, í smáu eða stóru, og tryggja
þannig að Austurland eignist sitt
menningasetur og helgistað.
A hvítasunnu (18. maí), 1986.
Bjarni Gudjónsson sóknarprestur, Valþjófsstaó.
l'-j*ill Jónsson alþinj>ismaóur, Seljavöllum,
Hornafirði.
Eysteinn Jónsson fv. ráöherra, Keykjavík.
Eyþór Einarsson j>rasafræöinj>ur, Keykjavík.
Guttormur V. Þormar hrcppstjóri, Gcitageröi,
Fljótsdai.
Halldór Ásgrímsson ráöherra, Höfn í Horna-
firöi.
Halldór Sigurðsson form. Safnastofnunar
Austurl., Miöhúsum.
Helgi Seljan alþingismaöur, Kcyöarfiröi.
Hjörleifur Guttormsson alþingismaöur, Nes-
kaupstaö.
Jón Kristjánsson alþingismaöur, Egilsstööum.
Jónas Pétursson fv. alþingismaöur, Eellabæ.
Magnús Einarsson bankaútihússtjóri, Egilsstöð-
um.
Matthías Eggertsson ritstjóri Freys, Keykjavík.
Kagnheiður Hclga Pórarinsdóttir borgarminja*
vörður, Reykjavík.
Siguröur Blöndal skógræktarstjóri, Hafnarfiröi.
Sigurðuró. Pálsson skjalavörður, Egilsstöðum.
Sveinn Guðmundsson form. Búnaöarsamb.
Austurl., Vopnafiröi.
Valur Arnþórsson kaupfélagsstjóri, Akureyri.
Vilhjálmur Einarsson rektor, Egilsstööum.
Vilhjálmur Hjálmarsson fv. ráöherra, Brekku,
Mjóafiröi.
Þorsteinn Sveinsson Kaupfélagsst., Egilsstöð-
um.
I»ór Magnússon þjóöminjavöröur, Reykjavík.
Höfundar ávarpsins eru:
Helgi Hallgrímsson, safnvöröur og Pórarinn
Eárusson, tilraunastjóri.
Frá menntamálaráðuneytinu:
Lausar stöður
Við Menntaskólann við Sund eru lausar kennarastöður í dönsku og
sögu.
Við Menntaskólann á ísafirði eru lausar kennarastöður í stærðfræði,
eða stærðfræði og efnafræði saman, fullt starf, í dönsku hálft starf og
íslensku, hálft starf.
Umsóknarfrestur til 10. júní.
Umsóknir ásamt upplýsingum um nám og fyrri störf sendist mennta-
málaráðuneytinu, Hverfisgötu 6, 150 Reykjavík.
Menntamálaráðuneytið.
'SÍ/'S'
•v.va Aðalfundur
Aöalfundur Sparisjóðs vélstjóra veröur haldinn aö
Borgartúni 18, Reykjavík, laugardaginn 24. maí n.k. og
hefst kl. 14.00.
Dagskrá:
1. Skýrsla stjórnar um starfsemi sparisjóðsins á árinu
1985.
2. Lagðir fram til staöfestingar endurskoöaðir reikning-
ar sparisjóðsins fyrir áriö 1985.
3. Nýjar samþykktir fyrir sparisjóðinn.
4. Kosning stjórnar.
5. Kosning endurskoðenda.
6. Ákvörðun um þóknun til sparisjóðsstjórnar og endur-
skoðenda.
7. Ákvörðun um endurmat á stofnfé samkvæmt sér-
stakri heimild í lögum nr. 87 1985.
8. Önnur mál.
Aðgöngumiðar að fundinum verða afhentir ábyrgðar-
mönnum eða umboðsmönnum þeirra föstudaginn 23.
maí n.k. í afgreiðslu sparisjóðsins svoog áfundarstað.
Stjórn Sparisjóðs vélstjóra.
Frá Bændaskólanum á
Hvanneyri
Auglýsing um innritun nemenda:
Bændadeild: Tveggja ára námsbraut (4 annir) að
búfræðiprófi.
Helstu inntökuskilyrði:
- Umsækjandi hafi lokið grunnskólaprófi og fullnægi
lágmarkskröfum um einkunn til inngöngu í fram-
haldsskóla.
- Umsækjandi hafi öðlast nokkra reynslu við landbún-
aðarstörf og að jafnaði stundað þau eigi skemur en
eitt ár, bæði sumar og vetur.
Skrifleg beiðni um inngöngu ásamt prófskírteinum
sendist skólanum fyrir 10. júní n.k.
Búvísindadeild: Þriggja ára námsbraut að kandi-
datsprófi (BS-90).
Helstu inntökuskilyrði:
- Umsækjandi hafi lokið búfræðiprófi með 1. einkunn.
- Umsækjandi hafi lokið stúdentsprófi á raun-
greinasviði eða öðru framhaldsnámi sem deildar-
stjórn telur jafngilt og mælir með.
Umsóknir ásamt prófskírteinum skulu hafa borist fyrir
10. júní n.k.
Nánari upplýsingar eru veittar á Hvanneyri í síma
93-7500.
Skólastjóri.
t
Þökkum innilega auðsýnda samúð og vinarhug við andlát og útför
mannsins míns, föður, tengdaföður, afa og langafa
Péturs Lárussonar,
Suöurgötu 17, Keflavík.
Sérstakar þakkir færum við læknum og starfsfólki Sjúkrahúss
Keflavíkur fyrir frábæra umönnun og alúð í sjúkralegu hans.
Kristín Danivalsdóttir,
Ásdís Jónsdóttir,
lngibjörg Elíasdóttir,
Ríkey Lúðvíksdóttir,
Hallveig Njarðvík Gunnarsdóttir,
Snorri S. Þorgeirsson
HilmarPétursson,
Jóhann Pétursson,
Kristján Pétursson
Páll Pétursson,
Unnur Pétursdóttir,
barnabörn og barnabarnabörn.